No ti disparxias po is disterraus, creinci
-
0:01 - 0:03M'arregordu candu apu iscobertu
-
0:03 - 0:05ca depemu chistionai in d'unu TED.
-
0:05 - 0:07Apu cutu in su passaditzu
po lompi in d'una classi -
0:07 - 0:08e ddu nai a is studentis.
-
0:09 - 0:10"Ddu scireis, piciocus?
-
0:10 - 0:12M'anti domandau de fai unu TED".
-
0:12 - 0:14Sa reatzioni non fudit
cussa chi mi creemu. -
0:14 - 0:15Totus citius.
-
0:17 - 0:20"Unu TED? Cument'a cussus
chi si faint biri in Internet? -
0:20 - 0:24Cussus cun is scientziaus
chi faint cosas bellas cun is robot?" -
0:24 - 0:25m'at domandau Muhammad.
-
0:25 - 0:26"Eja, propiu cussu".
-
0:27 - 0:30"O Maista, cussa est genti importanti
e abili meda". -
0:30 - 0:32(Arrisu)
-
0:32 - 0:34"Ddu sciu".
-
0:35 - 0:37"O Maista, poita ddui chistionas?
-
0:37 - 0:39A ca non ti praxit
a chistionai a genti meda". -
0:39 - 0:41"Est berus", apu nau,
-
0:42 - 0:46"ma est importanti a chistionai de nosus,
de is biaxius de bosatrus, -
0:46 - 0:47de is biaxius cosa mia.
-
0:47 - 0:48Ddu depint isciri".
-
0:49 - 0:52Is istudentis de sa scola po disterraus
chi appu creau -
0:52 - 0:54ant detzidiu de serrai
cun fueddus de incoragiamentu. -
0:54 - 0:57"Togu! Adessi mellus
chi siasta brava, o Maista!" -
0:57 - 0:59(Arrisu)
-
0:59 - 1:03Ci funt 65,3 milionis de personas
disterradas a fortza de domu -
1:03 - 1:05insoru po sa gherra o is persecutzionis.
-
1:06 - 1:09Is prus medas, 11 milionis,
benint de sa Siria. -
1:10 - 1:1433.952 personas si fuint
de domu insoru dognia diri. -
1:17 - 1:20S'un prus abarranta rifugiaus meis campus
-
1:20 - 1:24in conditzionis chi nisciunus
podit cuntziderai umanas. -
1:25 - 1:29Seus partecipendi
a sa degradatzioni de is umanus. -
1:33 - 1:35Non eus mai biu numerus aici artus.
-
1:35 - 1:36Est su numeru prus artu de disterraus
-
1:36 - 1:38de is tempus
de sa segundu gherra mondiali. -
1:38 - 1:41Lassaimiri nai poita custa chistioni
est aici importanti po mei. -
1:42 - 1:45Seu araba. Seu disterrada.
-
1:46 - 1:47Seu musulmana.
-
1:48 - 1:52E traballu de a su mancu 12 annus
cun is disterraus. -
1:52 - 1:53Ah, e seu gay puru.
-
1:53 - 1:56Totus cosas chi oi in diri
mi faint agradessia meda. -
1:56 - 1:57(Arrisu)
-
1:57 - 1:59Ma seu filla de unu disterrau.
-
2:00 - 2:05Aiaia mia s'est fuia de sa Siria
in su 1964, in su primu regimi de Assad. -
2:05 - 2:08Fuet pringia de tres mesis
candu at fattu is bagaglius, -
2:08 - 2:11pinnigau is cincu fillus
e pigau sa machina fintzas a Giordania, -
2:11 - 2:14chene isciri su chi depiat sutzedu
a issa e a sa famiglia sua. -
2:14 - 2:18Aiaiu iat detzidiu de abarrai,
ca no creiat che fuet aici legia. -
2:19 - 2:22Ndi ddus at sorigau apustis de un mesi,
poita ianta torturau a is fradis -
2:22 - 2:24e sa fabrica cosa sua
ndi dd'iat pigada su guvernu. -
2:25 - 2:27Nd'ant torrau a pesai sa vida insoru
-
2:27 - 2:31e a s'acabada funti diventaus
citadinus giordanus arricus. -
2:32 - 2:34Deu seu nascia in Giordania
apustis de undixi annus. -
2:35 - 2:40Aiaia ci teniat chi nosus sciremus
s'istoria e su biaxiu cosa nosta. -
2:41 - 2:44Tenemu ott'annus candu m'at portau
a biri su primu campu de disterraus. -
2:45 - 2:46Non podemu cumprendi poita.
-
2:47 - 2:49Non podemu cumprendi poita
fuet aici importanti -
2:49 - 2:50chi nosus ddui andamus.
-
2:50 - 2:53Parit ca mi biu caminendi
a manu pigada cun issa in su campu, -
2:53 - 2:55e mi narat
"Bai a giogai cun is pipius", -
2:55 - 2:58in su mentris chi issa torrat visita
a is feminas de su campu. -
2:59 - 2:59No bolemu andai.
-
2:59 - 3:01Cussus pipius non fuenta cumenti a mei.
-
3:01 - 3:03Fuenta poburus. Biviant in d'unu campu.
-
3:03 - 3:04Mi seu impuntada.
-
3:04 - 3:07Issa s'est inginugada ananta mia
e at nau severa "Bai. -
3:07 - 3:09E non torris fintzas a candu no as giogau.
-
3:09 - 3:12Non ti pentzis mai chi is aterus
funti a suta de tui -
3:12 - 3:14o ca non podis imparai
cancuna cosa de is aterus". -
3:15 - 3:16Seu andanda, mancai murrungendi.
-
3:16 - 3:18Non mi praxiat a fai inchietai a aiaia.
-
3:19 - 3:21Seu torrada a pustis de cancuna ora,
-
3:21 - 3:25emu giogau a bocia
cun is pipius de su campu. -
3:26 - 3:27Bessendinci de su campu
-
3:27 - 3:30fuemu contendiddi tottu prexada
ca mi fuemu spassiada meda -
3:30 - 3:32e ca is pipius fuenta togus meda.
-
3:33 - 3:36"Haram!" apu nau in arabu, "Poberitus".
-
3:37 - 3:40"Poberus nosus", at nau issa, imperendi
su fueddu cun d'un atru significau, -
3:40 - 3:41ca fuemus fendi pecau.
-
3:42 - 3:44"Non ti dispraxias po issus, creinci".
-
3:46 - 3:50Fintzas a candu seu partia
po andai in America -
3:50 - 3:52no apu cumprendiu s'importantzia
de cussus fueddus. -
3:53 - 3:57A pustis de s'universidadi,
apu domandau e arriciu s'asilu politicu -
3:57 - 3:59ca fuemu parti de unu grupu sotziali.
-
4:00 - 4:01Cancunu no ddu cumprendit,
-
4:01 - 4:05ma ci funti logus chi ti podint
cundannai a morti poita ses gay. -
4:07 - 4:09Apu depiu lassai
sa natzionalidadi giordana. -
4:09 - 4:12Est istetia sa decisioni prus dificili
de sa vida mia, -
4:12 - 4:13ma non podemu fai atera cosa.
-
4:17 - 4:19Su fatu est
-
4:20 - 4:23ca candu depis scerai a intru
de domu tua o sa sopraviventzia -
4:23 - 4:25sa pregunta "De innui ses?"
diventat gai meda. -
4:27 - 4:30Una siriana chi apu connotu de pagu
in d'unu campu po disterraus in Grecia -
4:30 - 4:33dd'at nau mellus
candu m'at contau de su momentu -
4:33 - 4:35chi at cumprendiu
ca si depiat fuiri de Aleppo. -
4:35 - 4:38"Apu castiau a foras de sa ventana
e non ci fuet nudda. -
4:38 - 4:39Sceti arruinas.
-
4:40 - 4:43Non ci fuenta butegas, arrugas, scolas.
Tottu sciusciau. -
4:44 - 4:46Fuemu criada in domu de mesis,
-
4:46 - 4:49ascurtendi is bombas arruendi
e castiendi sa genti chi moriat. -
4:50 - 4:52Ma pentzamu sempri ca iat a essi mellus,
-
4:53 - 4:55ca nisciunus mi nci podiat bogai,
-
4:55 - 4:57ca nisciunu mi ndi podiat pigai sa domu.
-
4:58 - 5:01E no sciu cumenti,
unu mengianu apu castiau a foras -
5:01 - 5:04e apu cumprendiu ca chi non mi fuemu,
is tres pipius mius iantessi mortus. -
5:04 - 5:06E seus partius.
-
5:06 - 5:09Si ndi seus fuius poita si depemus fuiri,
no poita si ollemus fuiri. -
5:09 - 5:11No apu tentu scioberu", at nau.
-
5:12 - 5:16No fait a ddu crei ca t'agatas
candu non tenis una domu, -
5:16 - 5:20candu sa natzioni cosa tua ti nci bogat
po timoria o persecutzioni, -
5:20 - 5:24o sa bidda innui ses istetia pesada
est totu sdarruta. -
5:25 - 5:27No mi pariat de tenni una domu.
-
5:27 - 5:29No fuemu prus una citadina giordana,
-
5:29 - 5:31ma no fuemu nimancu americana.
-
5:32 - 5:36Mi intendemu aici a sola
ca non ddi potzu chistionai ancora. -
5:37 - 5:40A pustis de s'universidadi,
su disigiu de tenni una domu fuet mannu. -
5:41 - 5:45Seu arrumbulada de stadu in stadu
e d'apu acabada in North Carolina. -
5:45 - 5:47Genti coru bonu, ca ndi ddis pariat mali,
-
5:47 - 5:49mi olianta pagai s'afitu
-
5:49 - 5:53mi olianta donai a papai o comporai
unu bistiri po s'atobiu de traballu. -
5:53 - 5:56Mi seu intendia prus isolada
e bona a nudda. -
5:56 - 5:59Fintzas a chi tanti apu connotu
a Miss Sarah, -
5:59 - 6:02una batista chi m'at arregotu de terra
e m'at donau unu traballu, -
6:02 - 6:04e apu cumentzau a crei
ca ci dda podemu fai. -
6:05 - 6:08Miss Sarah teniada una tratoria
meis montis de North Carolina. -
6:10 - 6:12Mi pentzamu, poita
m'anti pesau privilegiada -
6:12 - 6:14e seu andada a iscolas bonas,
-
6:14 - 6:16ca mi adessi domandau
de dirigi sa tratoria. -
6:16 - 6:17Mi isbagliamu.
-
6:18 - 6:20Apu cumentzau sciacquendi su strexiu,
-
6:20 - 6:22allichidendi is bagnius
e traballendi a sa cardiga. -
6:22 - 6:25M'at apocau, apu cumprendiu
ita olit nai a traballai diaderus. -
6:25 - 6:28Ma, pruschetotu,
mi seu intendia apretzada e acullia. -
6:29 - 6:31A Paschixedda fuemu
cun sa familia cosa sua -
6:31 - 6:33e issa at provau a fai
su Ramadam cun mei. -
6:34 - 6:37Fuemu nervosa meda prima
de ddi nai ca seu gay - -
6:37 - 6:39issa fuet una batista de su sud.
-
6:39 - 6:41Setzia in su divanu acant'e issa
-
6:41 - 6:43dd'apu nau: "Miss Sarah,
fostei ddu scidi ca seu gay". -
6:43 - 6:46Non m'apu mai a scaresci
s'arrisposta cosa sua. -
6:46 - 6:48"Andat beni, sa pipia.
Ma no fetzas sa bagassa" -
6:48 - 6:51(Arrisu)
-
6:51 - 6:54(Tzarracamanus)
-
6:54 - 7:00A s'acabada sei andada a Atlanta,
ancora circhendi sa domu mia. -
7:00 - 7:03A pustis de tres annus,
su biaji miu est cambiau -
7:03 - 7:06a pustis d'essi connotu pipius
disterraus gioghendi a bocia. -
7:06 - 7:09Non emu intzetau sa 'ia
e dd'emu acabada in d'unu condominiu, -
7:09 - 7:11custus pipius fuenta
gioghendi a bocia in sa 'ia. -
7:11 - 7:14Fuenta scrutzus e gioganta
cun d'una bocia de tzapulu -
7:14 - 7:16e cun is perdas po fai sa porta.
-
7:16 - 7:19Ddus apu castiaus po casi un'ora
e apustis fuemu arriendi. -
7:19 - 7:21Cussus pipius m'anti fatu pentzai a domu.
-
7:21 - 7:24M'anti arregordau de candu
giogamu a bocia -
7:24 - 7:27meis istradas de sa Giordania
cun fradis e fradilis mius. -
7:28 - 7:30Apu bofiu giogai deu puru.
-
7:30 - 7:33A principius no fuenta meda sigurus
de mi lassai a giogai cun issus, -
7:33 - 7:35ca, segundu issus,
is feminas non scinti giogai. -
7:35 - 7:37Ma deu sciremu giogai.
-
7:37 - 7:39Ddis apu domandau
chi ianta mai giogau in scuadra. -
7:39 - 7:42M'anti arrespustu ca nou,
ma ddis iat a essi praxiu meda. -
7:42 - 7:45A pagu a pagu ddus apu cunvintus
e eus fatu sa primu scuadra. -
7:46 - 7:49Custus pipius m'anti fatu
unu cursu acelerau -
7:49 - 7:51de disterraus, pobertadi
-
7:52 - 7:53e umanidadi.
-
7:54 - 7:58Tres fradis de s'Afganistan -
Roohullah, Noorullah and Zabiullah - -
7:58 - 8:00funti cussus chi m'anti imparau de prus.
-
8:00 - 8:04A pustis de cancuna diri, andu
po s'allenamentu e non agatu a nisciunus. -
8:04 - 8:05Fuemu preocupada meda.
-
8:05 - 8:07Sa scuadra mia ddis praxiat a s'allenai.
-
8:07 - 8:09Non s'ianta a perdi unu allenamentu.
-
8:09 - 8:13Ndi seu calada de sa machina e duus pipius
ndi funti bessius de addia de un caxioni, -
8:13 - 8:15fadendi sa manu.
-
8:15 - 8:17"A Rooh dd'anti arropau.
Dd'anti fatu sa posta. -
8:17 - 8:19Fueda prenu de sanguni".
-
8:19 - 8:21"Ita? Dd'anti atripau?"
-
8:21 - 8:23"Piciocheddus malus
funti benius a dd'arropai. -
8:23 - 8:26Si funti fuius tutus,
si funti totus spantaus": -
8:26 - 8:28Eus pigau sa machina
po andai a domu de Rooh. -
8:28 - 8:31Apu adubau e Noor at obertu.
-
8:32 - 8:35"Innui e' Rooh? Ddu depu chistionai
po biri si andat totu beni". -
8:35 - 8:37"Est in sa stanza sua.
Non ddi olit bessiri". -
8:37 - 8:38Apu adubau a sa porta.
-
8:39 - 8:41"Rooh, bessindi. Ti depu nai una cosa.
-
8:41 - 8:44Ollu biri cumenti staisi
e si depis andai a su spidali". -
8:44 - 8:45Nd'est bessiu.
-
8:45 - 8:47Potada unu trincu in conca,
unu murru segau, -
8:48 - 8:50e fuet spantau meda.
-
8:51 - 8:52Castiendiddu
-
8:52 - 8:54apu domandau a is piciocheddus
de tzerriai a sa mama, -
8:54 - 8:57ca depemu andai a su spidali cun issu.
-
8:57 - 8:58Anti tzerriau a sa mama.
-
8:59 - 9:00Nd'est bessia a foras.
-
9:00 - 9:04Fuemu furriada e at cumentzau
a tzerriai in farsi. -
9:05 - 9:07Is pipius fuenta arriendi cument'a macus.
-
9:07 - 9:10Deu fuemu afaltada
poita non ci fuet nudda de arriri. -
9:10 - 9:12M'anti ispiegau ca iat nau
-
9:12 - 9:15"M'estis nau ca s'allenadora
fuet musulmana e femina". -
9:15 - 9:18De palas no ddi fuemu pata
ni s'una ni s'atera cosa. -
9:18 - 9:21(Arrisu)
-
9:21 - 9:24"Seu musulmana", dd'apu nau furriendimiri.
-
9:24 - 9:25"Ašhadu ʾan lā ʾilāha ʾilla (A)llāh",
-
9:26 - 9:28sa dichiaratzioni de fidi musulmana.
-
9:29 - 9:30Cunfundia,
-
9:31 - 9:33ma fortzis unu pagu tranquillizada,
-
9:33 - 9:36at cumprendiu ca deu,
trassada a americana -
9:36 - 9:38cun is cratzoneddus
crutzus e chentz'e velu -
9:38 - 9:39fuemu diaderus musulmana.
-
9:40 - 9:43Sa famiglia cosa sua
s'est fuia de is talebanus. -
9:44 - 9:47Anti mortu centenas de personas
de bidda sua. -
9:47 - 9:49Su babu est istetiu impresonau
de is talebanus, -
9:49 - 9:53e candu e' torrau a pustis de cancunu mesi
no pariat prus s'omini chi fuet istetiu. -
9:55 - 9:57Sa famiglia s'est fuia in Pakistan
-
9:57 - 10:01e is dus pipius prus mannus,
chi intzas teniant 8 e 10 annus, -
10:01 - 10:04tessiant tapetus dexi oras a sa diri
po fai papai a sa famiglia. -
10:05 - 10:09Fuenta aici cuntentus candu ant scipiu
ca ddus iant concediu -
10:09 - 10:11su permissu po bivi in America,
-
10:11 - 10:14ponendiddus in su 0,1% de beni assortaus
chi ci arrennescinti. -
10:14 - 10:16Ianta bintu su primu premiu.
-
10:17 - 10:18S'istoria insoru non est unica.
-
10:19 - 10:21Totus is famiglias disterradas
chi apu connotu -
10:21 - 10:23ndi tenianta una versioni insoru.
-
10:23 - 10:24Traballu cun pipius
-
10:25 - 10:29chi anti biu a sa mama violentada,
seghendindi is didus a su babu. -
10:29 - 10:32Unu pipiu at biu sparendi
a sa nonna in conca -
10:32 - 10:36poita non boliat chi is ribellis
ndi ddu pighessint po fai su sordau. -
10:38 - 10:40Is biaxius insoru
funti istetius terribilis. -
10:40 - 10:45Ma dognia diri biu speru,
resilientza e determinazioni, -
10:46 - 10:47amori po sa vida
-
10:47 - 10:51e gratitudini po essi capatzi
de torrai a costruiri is vidas insoru. -
10:52 - 10:56Una notti fuemu in domu de is pipius
candu est torrada sa mama -
10:56 - 10:59apustis de essi allichidiu
18 stanzas in d'unu albergu. -
10:59 - 11:01S'est setzia e Noor
dd'at massagiau is peis -
11:02 - 11:05e dd'at nau ca a pustis de sa laurea
s'iat a rendi cura de issa. -
11:05 - 11:06Issa at arrisiu mancai cantzada.
-
11:06 - 11:10"Deus est bonu. Sa vida est bella.
Seus beni assortaus de bivi innoi". -
11:11 - 11:16Meis urtimus dus annus apu biu crescendi
su sentimentu contras a is disterraus. -
11:16 - 11:17In totu su mundu.
-
11:19 - 11:22Is numerus crescinti
poita non fadeus nudda po dd'evitai -
11:22 - 11:24e nudda po ddu firmai.
-
11:24 - 11:27Su problema non est a non fai benni
is disterraus a is natzionis nostas. -
11:27 - 11:31Su problema iat a depi essi
a non ddus sortai a si fuiri de sa insoru. -
11:31 - 11:35(Tzarracamanus)
-
11:47 - 11:48Mi dispraxit.
-
11:48 - 11:52(Tzarracamanus)
-
11:58 - 12:00Cantu soferentza,
-
12:00 - 12:03cantu atera soferentza
depeus poderai? -
12:03 - 12:06Cantu atera genti depit essi sortada
de si fuiri de domu sua -
12:06 - 12:08prima de nai "Est ora de d'acabai"?
-
12:08 - 12:09Centu milionis?
-
12:09 - 12:12No sceti ddus sbregungiaus,
ddus acusaus and ddus arrecusaus -
12:13 - 12:16po is atrocidadis
chi non ddi tenint nisciuna curpa, -
12:17 - 12:18ddus torraus a traumatizai
-
12:18 - 12:21in tambus de ddus aculli
meis natzionis cosa nosta. -
12:23 - 12:27Ndi ddis bogaus sa dignidadi
e ddus trataus cumenti a delincuentis. -
12:27 - 12:29In s'ufiziu tenemu una studentessa
cancuna cida faidi. -
12:29 - 12:31Ndi beniat de s'Iraq.
-
12:31 - 12:33S'est posta a prangi.
-
12:34 - 12:35"Poita si tirriant a nosus?"
-
12:35 - 12:36"Chini ti tirriat?"
-
12:36 - 12:39"Totus. Totus si tirriant
poita seus disterraus, -
12:39 - 12:41poita seus musulmanus".
-
12:42 - 12:44Unu tempus, arrennescemu
a cunvinci is istudentis -
12:44 - 12:47ca in sa prus parti de su mundu
no tirriant a is disterraus. -
12:47 - 12:49Ma cust'orta non ci seu arrennescia.
-
12:49 - 12:52Non dd'apu scipiu ispiegai poita
a sa mama dd'anti tirau su mucadori -
12:52 - 12:54candu fuenta in sa butega,
-
12:54 - 12:57o poita un aversariu de s'atera scuadra
dd'at tzerriada terrorista -
12:57 - 13:00e dd'at nau a si ndi torrai
de a ca nd'est benia. -
13:00 - 13:02No dda podemu cunvinci
-
13:02 - 13:04ca su sacrifitziu de su babu,
-
13:04 - 13:07serbendi s'America cumenti a interpreti,
-
13:07 - 13:10dd'iat a fai tenni prus valori
cumenti a citadina americana. -
13:11 - 13:14Aculleus diaderus pagus disterraus.
-
13:15 - 13:18Non ndi sistemaus mancu su 0,1%.
-
13:19 - 13:22Cussu 0,1% si profetat de prus
a nosus che a issus e totu. -
13:23 - 13:27Abarru spantada de cumenti su fueddu
"disterrau" parit una cosa bruta, -
13:27 - 13:28una cosa de si ndi parri bregungia.
-
13:28 - 13:31Non teninti nudda
de ddi ndis parri bregungia. -
13:34 - 13:37Eus biu progressu
in dognia aspetu de sa vida nosta, -
13:37 - 13:38foras de s'umanidadi.
-
13:39 - 13:43Ci funti 66,3 milionis de personas
fuius de domu insoru -
13:43 - 13:44po sa gherra:
-
13:45 - 13:47is prus medas de totu sa storia.
-
13:47 - 13:49A nosus si nd'iat a depi parri bregungia.
-
13:50 - 13:51Gratzias.
-
13:51 - 13:57(Tzarracamanus)
- Title:
- No ti disparxias po is disterraus, creinci
- Speaker:
- Luma Mufleh
- Description:
-
"Eus biu is progressus in totus is aspetus de sa vida nosta - foras de s'umanidadi", narat Luma Mufleh, una imigrada giordana cun originis sirianas musulmanas chi a creau sa prima iscola acreditada po disterraus in America. Mufleh si contat storias de speru e resilientzia, e si ispiegat cumenti est agiudendi is giovunus chi benint de natzionis in gherra cun is tribullias po si fai una domu noa. Custa conferentzia si oberrit su coru po essi personalmenti coinvoltus cun is disterraus.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 14:13
Angela Dettori approved Sardinian subtitles for Don't feel sorry for refugees -- believe in them | ||
Angela Dettori accepted Sardinian subtitles for Don't feel sorry for refugees -- believe in them | ||
Angela Dettori edited Sardinian subtitles for Don't feel sorry for refugees -- believe in them | ||
Stefania Manunza edited Sardinian subtitles for Don't feel sorry for refugees -- believe in them | ||
Stefania Manunza edited Sardinian subtitles for Don't feel sorry for refugees -- believe in them | ||
Stefania Manunza edited Sardinian subtitles for Don't feel sorry for refugees -- believe in them | ||
Stefania Manunza edited Sardinian subtitles for Don't feel sorry for refugees -- believe in them | ||
Stefania Manunza edited Sardinian subtitles for Don't feel sorry for refugees -- believe in them |