Return to Video

კოლოსეუმი (ფლავიანთა ამფითეატრი) 70-80 ჩვენი წელთაღრიცხვით, რომი

  • 0:00 - 0:05
    (შესავალი მუსიკა უკრავს)
  • 0:05 - 0:08
    წარმოიდგინე რა ლამაზი უნდა ყოფილიყო, ეს მოედანი
  • 0:08 - 0:11
    ყველა ამ გასაოცარი თაღით მორთული ტრავერტინში
  • 0:11 - 0:16
    და ყველა ეს სკულპტურა და მშვენიერი ფანტანები გარეთ წყალს რომ ღვრის
  • 0:16 - 0:17
    ტრავერტინის სინათლეს ირეკლავდა ალბათ.
  • 0:17 - 0:19
    ჩვენ შესაძლოა ახლა ამაზე ვფიქრობთ ისე როგორც
  • 0:19 - 0:22
    ჩვენ ვფიქრობთ ლინკოლნის ცენტრზე (ზუსტად) --
  • 0:22 - 0:26
    ფანტანებით შუაში და მოკაშკაშე ქვებით.
  • 0:26 - 0:27
    ჩვენ უნდა დავიწყოთ საუბარი
  • 0:27 - 0:29
    სტრუქტურაზე და იმაზე თუ როგორ ააშენეს ის?
  • 0:29 - 0:32
    ჩვენ უნდა წარმოვიდგინოთ კოლოსეუმი როგორც გიგანტური დონატი (ნამცხვრის სახეობა)
  • 0:32 - 0:34
    შიგნითა გული თითქოს არენაა.
  • 0:34 - 0:36
    არენა წარმოშობით ლათინურად ნიშნავს ქვიშას.
  • 0:36 - 0:39
    იატაკზე სადაც გლადიატრები იბრძოდნენ,
  • 0:39 - 0:43
    ისინი იყენებდნენ სილას რომ შეეწოვა სისხლი და სხეულის სითხე.
  • 0:43 - 0:45
    შენ იცი, გიგანტური კატის საგებელის მასგავსად თუ ფიქრობთ ამაზე.
  • 0:45 - 0:48
    ასე რომ სხვადასხვა ბრძოლებს შორის
  • 0:48 - 0:51
    მათ შეეძლოთ უბრალოდ გაესუფთავებინათ ყველაფერი ძალიან ადვილად.
  • 0:51 - 0:54
    თავდაპირველი სახელი ამ შენობისა არ იყო კოლოსეუმი.
  • 0:54 - 0:56
    კოლოსეუმი მოგვიანებით შერქმეული მეტსახელია.
  • 0:56 - 0:58
    არა იმიტომ რომ ის კოლოსალური მონუმენტია,
  • 0:58 - 1:01
    მაგრამ იმიტომ რომ ის მდებარობდა კოლოსალური სკულპტურის
  • 1:01 - 1:03
    ახლოს -- ნეროს გამო --
  • 1:03 - 1:06
    რომელიც იყო მისი სახლის დეკორაციის ნაწილი.
  • 1:06 - 1:11
    ასე რომ დროსთან ერთად მეტსახელი მიენიჭა ამ სიახლოვის გამო.
  • 1:11 - 1:14
    თავდაპირველი სახელი სინამდვილეში ფლავიანთა ამფითეატრი იყო.
  • 1:14 - 1:16
    და ეს არის ძალიან დამახასიათებელი
  • 1:16 - 1:18
    მაშინაც კი თუ ამერიკულ მონუმენტებზე ფიქრობთ.
  • 1:18 - 1:19
    ჩვენ გვაქვს ლინკოლნის ცენტრი,
  • 1:19 - 1:21
    ასევე გვაქვს როკფელერის ცენტრი.
  • 1:21 - 1:24
    ისინი დაკავშირებულია იმ ოჯახის სახელთან, რომელმაც გადაიხადა მშენებლობის ხარჯი.
  • 1:24 - 1:28
    ფლავიანთა ოჯახმა გადაიხადა კოლოსეუმის მშენებლობისათვის.
  • 1:28 - 1:32
    ფლავიანთა ამფითეატრი არის უბრალოდ ტექნიკური სახელი შენობისათვის.
  • 1:32 - 1:34
    ეს ჩვეულებრივ ნიშნავს ბერძნულად -- ორმაგი თეატრი.
  • 1:34 - 1:37
    თავდაპირველი ბერძნული თეატრები ჩვეულებისამებრ იყო ნახევრადწრიული.
  • 1:37 - 1:39
    პლატფორმითა და სცენით,
  • 1:39 - 1:41
    და ასე რომ ეს ორი სინამდვილეში უბრალოდ ერთმანეთს ავსებს.
  • 1:41 - 1:43
    თაღებისა და ბეტონის გამოყენებით
  • 1:43 - 1:46
    რომაელებს შეძლოთ აეშენებინათ ამფითეატრი
  • 1:46 - 1:50
    ორმაგი თეატრიც კი დასაჯდომებით პლატფორმის ზედაპირზე.
  • 1:50 - 1:53
    მის უკან ტექნიკა არის აბსოლიტურად საოცარი საკვირველი
  • 1:53 - 1:56
    იმასთან შედარებით რომ ის 10 წელში ააშენეს.
  • 1:56 - 2:00
    კოლოსეუმს შეეძლო დაეტია 50, 000-დან 80, 000-მდე ადამიანი.
  • 2:00 - 2:05
    და თუ თქვენ დააკვირდებით პირველი სართულის თაღის თითოეულ ზედა ნაწილს
  • 2:05 - 2:06
    თქვენ დაინახვთ რომაულ რიცხვებს.
  • 2:06 - 2:09
    ისინი ძალიან შავი და ნახევრად დანგრეულია.
  • 2:09 - 2:10
    შეგიძლია დაინახო 23 (XXIII)
  • 2:10 - 2:12
    შემდეგ მოდის 24 (XXIIII).
  • 2:12 - 2:13
    და შემდეგ 25 (XXV).
  • 2:13 - 2:14
    ისინი მზარდია.
  • 2:14 - 2:17
    და ეს რიცხვები წაწერილი იქნებოდა იმ ბილეთებზე ხალხს რომ აძლევდნენ.
  • 2:17 - 2:18
    თანამედროვე სტადიონის მსგავსად --
  • 2:18 - 2:20
    შენ გექნებოდა დანიშნული ადგილი
  • 2:20 - 2:22
    ჭიშკრის რიცხვი. ასევე დასაჯდომი.
  • 2:22 - 2:24
    რადგან ეს უკიდურესად მნიშვნელოვანი იყო რომაელებისათვის.
  • 2:24 - 2:26
    დასაჯდომებიც კი მონიშნული იყო მათი სტატუსის მიხედვით.
  • 2:26 - 2:30
    ასე რომ ყველაზე მნიშვნელოვანი ხალხი ახლოს იყო არენასთან
  • 2:30 - 2:34
    და ნაკლებად მნიშვნელოვანი -- ქალები -- ბოლო სართულზე.
  • 2:34 - 2:37
    აქ ჩვენ ჩვეულბრივ ვხედავთ კოლოსეუმის სტილს.
  • 2:37 - 2:40
    აქ არის თაღების სამი სართული,
  • 2:40 - 2:43
    და შემდეგ კიდევ ერთი თაღი - მეოთხე სართული ფანჯრებით.
  • 2:43 - 2:46
    ის დახურულია პატარა ფანჯრებით შიგნიდან.
  • 2:46 - 2:48
    თუ თუ შეხედავთ ამ თაღებს,
  • 2:48 - 2:51
    თაღები შექმნილია სვეტებით.
  • 2:51 - 2:53
    ბოლო ნაწილზე არის ის რასაც ეწოდება ტასკენი
  • 2:53 - 2:54
    ეს დორიკის მსგავსია.
  • 2:54 - 2:57
    მაგარმ ეს უფრი ადგილობრივია -- იტალიურ სტილში.
  • 2:57 - 2:59
    ეს უფრო მარტივია ვიდრე დორიკი ჩანს.
  • 2:59 - 3:00
    დიახ, და ეს ასევე საფუძველიცაა.
  • 3:00 - 3:02
    მე ვგულისხმობ რომ დორიკის სვეტებს არა აქვთ საძირკველი
  • 3:02 - 3:05
    ტასკენის სვეტებს კი აქვთ.
  • 3:05 - 3:08
    და ისინი არაა მოჩუქურთმებული. მართალია? არა
  • 3:08 - 3:12
    შემდეგ შენ გადიხარ იონურ სვეტებთან მეორე სართულზე.
  • 3:12 - 3:13
    და იონური სვეტები ჩვეულებრივ არის
  • 3:13 - 3:16
    ისინი მიჩნეულია ყველაზე ქალურ სვეტებად.
  • 3:16 - 3:18
    რადგან მათი პროპორციები უფრო მოხდენილია
  • 3:18 - 3:20
    და ხვეულებით ზედა ნაწილში.
  • 3:20 - 3:22
    და ქალები სხდებიან უფრო მაღლა რა თქმა უნდა - ზუსტად.
  • 3:22 - 3:24
    და მწვერვალი ბოლო სართული კორინთიანთა იყო.
  • 3:24 - 3:26
    ისინი დაფუძნებულიa აკანთოს მცენარეზე --
  • 3:26 - 3:29
    ეს ადგილობრივი მცენარეა რომში, შენ შეგიძლია იპოვო ის ბევრ ბაღში.
  • 3:29 - 3:32
    ის ძალიან მიმზიდველია მწვანე ფოთლებით.
  • 3:32 - 3:34
    ამგვარად ეს ქვის ნაწილის იმიტაციაა
  • 3:34 - 3:37
    ბალახის ფოთლებით დაფარული.
  • 3:37 - 3:40
    თითოეული თაღის შიგნით მეორე და მესამე სართულზე
  • 3:40 - 3:41
    იქ იყო ქანდაკება.
  • 3:41 - 3:44
    და ბოლო ზედა სართულზე იქ ალბათ იქნებოდა
  • 3:44 - 3:49
    ბრინჯაოს ფარი ზედა ნაწილში ფანჯრების ნაცვლად.
  • 3:49 - 3:51
    დიახ, ჩვენ წარმოვიდგინეთ კოლოსეუმი როოგრც დონატი.
  • 3:51 - 3:56
    გარეთა წრე გაკეთებული იყო ტრავერტინის ლოდებით
  • 3:56 - 4:00
    შიგნითა ნაწილი დონატისა დამზადებული იყო ბეტონის შიგნეულობით
  • 4:00 - 4:02
    ძველ რომალებს ნამდვილად სრულყოფილი ბეტონი ჰქონდათ
  • 4:02 - 4:05
    და სინამდვილეში იყვნენ პირველები რომლებმაც გამოიყენეს ის როგორც სამშენებლო მასალა.
  • 4:05 - 4:08
    და ეს მათი უნარისათვის კრიტიკული იყო რომ შეექმნათ ამ ზომის ნაგებობა.
  • 4:08 - 4:11
    ასევე, რაღაც პანთეონის მსგავსი.
  • 4:11 - 4:15
    ბეტონის განვითარება გადამწყვეტი იყო ორი მიზეზის გამო.
  • 4:15 - 4:18
    პირველი - თუ შენ მუშაობ მოჭრილი ქვით:
  • 4:18 - 4:20
    მარმარილო, ტრავერტინი, ტუფა ქვაც კი,
  • 4:20 - 4:22
    შენ გჭირდება სპეციალიზებული მუშახელი,
  • 4:22 - 4:24
    რადგან გჭირდება ქვის მოჭრის ცოდნა.
  • 4:24 - 4:25
    თუ არასწორად გააკეთებ ამას,
  • 4:25 - 4:27
    ქვა დაიფშვნებოდა შენს ხელში, მართალია?
  • 4:27 - 4:32
    ბეტონით კი შესაძლებელს ხდის იმუშავო არასპეციალიზებული მუსახელით
  • 4:32 - 4:34
    რომ აწარმოო რაღაც რაც უფრო მტკიცეა.
  • 4:34 - 4:36
    და ამავე დროს ეს უფრო ნაკლებად ძვირია. თქვენ იცით ეს.
  • 4:36 - 4:39
    იაფი არ არის მარმარილოს ბლოკების მოპოვება.
  • 4:39 - 4:41
    ბეტონის აწყობა შეიძლებოდა ყველგან.
  • 4:41 - 4:47
    შენ გჭირდება პატარა კირხსნარი და ქვის მცირე ნაწილი რომ გააკეთო აგრეგატები და წყალი.
  • 4:47 - 4:51
    ასე რომ ეს ძალიან ადვილია მაგრამ ამავე დროს ეს უფრო მოქნილია.
  • 4:51 - 4:55
    ბეტონით შენ იღებ ერთგვარ მოქნილობას და შეგიძლია გარდაქმნა სივრცე.
  • 4:55 - 4:59
    რადგან ეს რაღაც სითხის მსგავსია და შენ უბრალოდ შეგიძლია გარდაქმნა ის ისე როგორც გსურს.
  • 4:59 - 5:03
    ასე რომ ეს იდეა იყო - ხის ჩარჩოს აღება
  • 5:03 - 5:05
    ჩარჩოში ჩაგესვა ის სივრცე რომელიც გსურდა
  • 5:05 - 5:09
    და ჩაგესხა ბეტონი ხის ჩარჩოში.
  • 5:09 - 5:13
    ზუსტად, და შემდეგ მას დაფარავდი დეკორაციებით.
  • 5:13 - 5:17
    ეს იქნებოდა აგური, ბათქაში, ის რაც მოგინდებოდა.
  • 5:17 - 5:20
    ასე რომ ამან მართლაც ნება მისცა აეშენებინათ უფრო მეტად გასაოცარი ნაგებობები,
  • 5:20 - 5:24
    და ეს იქმებოდა ეკონომიური და ფიზიკურად შესაძლებელი.
  • 5:24 - 5:26
    და ნაკლებად ძვირი და სწრაფი.
  • 5:26 - 5:29
    იცი 10 წელი კოლოსეუმის შენება საკამოდ დიდი მონაპოვარია.
  • 5:29 - 5:31
    რადგან ისინი ბეტონს იყენებდნენ.
  • 5:31 - 5:34
    და ასევე ეს არის არქიტექტურაზე ერთგვარად ახლებურად ფიქრი
  • 5:34 - 5:38
    შინაგანი სივრცის ფორმირების თვალსაზრისით.
  • 5:38 - 5:39
    განსაკუთრებულად შიგა მხარეები.
  • 5:39 - 5:41
    რადგან თუ კი დააკვირდები ბერძნულ არქიტექტურას
  • 5:41 - 5:42
    შენ ხედავ ტაძრებს,
  • 5:42 - 5:45
    ტაძრის შიგა ნაწილი საკმაოდ ვიწროა.
  • 5:45 - 5:50
    თუ დაფიქრდებით პანთეონზე, შენ უბრალოდ მის გასაოცარ სფეროში ხარ
  • 5:50 - 5:51
    და აი ამიტომაც გამოიგონეს ის მათ,
  • 5:51 - 5:54
    ჩამოსხმის იდეა არა გარეთ არამედ შიგნით
  • 5:54 - 5:57
    რომ შესძლო შემდეგ კამაროვანი შენობის მომზადება
  • 5:57 - 6:01
    რაც საშუალებას მოგცემს გქონდეს თავისუფალი სივრცე სვეტების გარეშე
  • 6:01 - 6:03
    შუაში სახურავის გასამაგრებლად.
  • 6:03 - 6:07
    სვეტოვანი არქიტექტურიდან შიდა სივრცეზე გადასვლა
  • 6:07 - 6:11
    რამაც მართლაც თითქმის გააორმაგა არქიტექტურის ლექსიკონი
  • 6:11 - 6:13
    და სისტემის გაუმჯობესება გამოიწვია
  • 6:13 - 6:15
    და რამაც ათასობით წლები იარსება.
  • 6:15 - 6:19
    რომალები აკეთებდნენ ისეთი მასშტაბის ბეტონს
  • 6:19 - 6:21
    რაც მათ საშუალებას მისცემდა ის აეშენებინათ რაც სურდათ.
  • 6:21 - 6:24
    ისინი არ იყვნენ იძულებულნი სივრცის გამო.
  • 6:24 - 6:26
    ბერძნებს არ შეეძლოთ აეშენებინათ თეატრი ისე როგორც სურდათ
  • 6:26 - 6:27
    მათ სჭირდებოდათ დაქანება.
  • 6:27 - 6:31
    და რას იზამდი თუ ისეთ ქალაქში ცხოვრობდი სადაც არ იყო ფერდობი?
  • 6:31 - 6:32
    არ იქნებოდა თეატრი შენთვის?
  • 6:32 - 6:35
    რომალებმა შესძლეს შეექმნათ თეატრი, ამფითეატრი,
  • 6:35 - 6:39
    ან ცირკი, ან სააბაზანო კომპლექსი ისეთი როგორც სურდათ.
  • 6:39 - 6:43
    მართალია ბერძნები იყენებდნენ ბუნებრივ მახასიათებლებს მორჩილად
  • 6:43 - 6:47
    მაშინ როდესაც რომაელები უფრო აგრესიულად აყალიბებდნე ლანდშაფტის.
  • 6:47 - 6:49
    შენ საუბრობდი ფაქტზე რომ აქ იყო ტბა.
  • 6:49 - 6:51
    ამოვაშროთ ტბა. ჩვენ აქ შენობას ვაშენებთ.
  • 6:51 - 6:55
    ბუნება ხდება ადამიანის სამსახურში ვიდრე პირიქით.
  • 6:55 - 6:57
    ეს ნადვილად კარგი მიგნებაა.
  • 6:57 - 7:00
    ფაქტია რომ მათ სურდათ რომ შესძლებოდათ ფორმა მიეცათ მათი სივრცისათვის.
  • 7:00 - 7:02
    ქალაქის დაგეგმვის თვალსაზრისით
  • 7:02 - 7:05
    შენ შეგეძლო აგეშენებინა ქალაქი ისე როგორც გსურდა.
  • 7:05 - 7:08
    და არ იყო დაქვემდებარებული იმ ლანდშაფტზე რაც იყო იქ.
  • 7:08 - 7:11
    მაგრამ მე ვფიქრობ ეს მართლაც მნიშვნელოვანი გზაა
  • 7:11 - 7:14
    რაშიც რომელები საკუთარ თავზე ფიქრობდნენ.
  • 7:14 - 7:16
    როგორც ძალები ლანდშაფტში, ერთგვარი ბატონობა ჰქონდათ.
  • 7:16 - 7:19
    მე მგონი რომაელები ფორმირებას აძლევდნენ ისე რომ
  • 7:19 - 7:23
    გადმოეცათ ამ ერის მათ საკუთარი დამახასიათებელი სიძლიერე.
  • 7:23 - 7:26
    რა განსხვავება იყო რომაულ საზოგადოების შესახებ,
  • 7:26 - 7:27
    ისინი არ იყვნენ რაისტები
  • 7:27 - 7:29
    რომ ისინი თქვენი კანის ფერს არ აქცევდნენ ყურადღებას.
  • 7:29 - 7:30
    ისინი ამაზე არ დარდობდნენ.
  • 7:30 - 7:33
    ეს მრავალკულტურიანი საზოგადოება იყო.
  • 7:33 - 7:35
    აქ იყვნენ რომაელები აფრიკიდან,
  • 7:35 - 7:38
    თურქეთიდან, გერმანიიდან.
  • 7:38 - 7:41
    რაც მათ განსხვავებულს ხდიდა ეს იყო მოქალაქეობა.
  • 7:41 - 7:44
    თუ შენ არ იყავი მოქალაქე შენ არც არავინ იყავი.
  • 7:44 - 7:49
    მაგრამ თუ შენ ამ ქალაქის მოქალაქე იყავი, შენი კანის ფერი არ იყო მნიშველოვანი.
  • 7:49 - 7:52
    მაგრამ აქაც კი იყო საკმაო გასხვავებები მოქალაქეებს შორის.
  • 7:52 - 7:54
    რასაკვირველია იყო სოციალური კლასები.
  • 7:54 - 7:59
    ერთერთი საინტერესი ასპექტი იყო - შეგეძლო სოციალურ კლასებში გადასვლა.
  • 7:59 - 8:02
    როდესაც ბერძნებისათვის შენ არ შეგეძლო მოქალაქეობის მოპოვებაც კი.
  • 8:02 - 8:06
    ძალიან იშვიათი იყო მოქალაქეობის მიღება.
  • 8:06 - 8:10
    რომაელებისათვის მონასაც კი შეეძლო გამხდარიყო პირველი თავისუფალი ადამიანი,
  • 8:10 - 8:14
    და შემდეგ მისი შვილები იქნებოდნენ რომის თავისუფალი მოქალაქეები.
  • 8:14 - 8:15
    ეს ამერიკის მსგავსია. თუ იფიქრებთ ამერიკაზე,
  • 8:15 - 8:19
    მეორე თაობის ემიგრანტების მსგავსად იქაც იგივე იდეაა.
  • 8:19 - 8:21
    მათ გააცნობიერეს შესაძლებლობა სოციალურ კლასში გადასვლისა და
  • 8:21 - 8:25
    ხალხისათვის ცხოვრებაში შანსის მიცემის შესაძლებლობა
  • 8:25 - 8:27
    მოახდენდა ცვლილებას ეკონომიკიში.
  • 8:27 - 8:34
    (დასკვნითი ბოლო საფორტეპიანო მუსიკა)
Title:
კოლოსეუმი (ფლავიანთა ამფითეატრი) 70-80 ჩვენი წელთაღრიცხვით, რომი
Description:

კოლოსეუმი (ფლავიანთა ამფითეატრი) 70-80 ჩვენი წელთაღრიცხვით, რომი
საუბრობდნენ: პროფესორი ვალენტინა ფოლო, პროფესორი ბეს ჰარისი და პროფესორი სტივენ ზუკერი. ფოტო იულია ავრა უგორეცი,
კოლოსეუმის ხედები აღებულია ძველი რომის განახლებული მოდელისგან გამოყენების ნებართვით რომის აღორძინების პროექტი((www.romereborn.virginia.edu)
more » « less
Video Language:
English
Duration:
08:34

Georgian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.