Poëzie die de ziel bevrijdt
-
0:03 - 0:11Om dichter te zijn moet je
een keer door hel zijn gegaan. -
0:12 - 0:18Mijn eerste keer in de gevangenis
keek ik nergens van op. -
0:18 - 0:24Niet van het geluid van de sloten,
de deuren die dichtgingen, niet de tralies -
0:24 - 0:28of wat dan ook van wat ik
me ervan had voorgesteld. -
0:28 - 0:33Misschien omdat de gevangenis
zich op een vrij open plek bevindt. -
0:33 - 0:35Je kunt de lucht zien.
-
0:35 - 0:39Meeuwen vliegen voorbij en het voelt net
alsof je dichtbij zee bent. -
0:39 - 0:42Alsof je dichtbij het strand bent.
-
0:42 - 0:48Maar in werkelijkheid komen de meeuwen
voor de vuilnisbelt vlakbij de gevangenis. -
0:49 - 0:56Ik liep verder naar binnen en ineens zag
ik gevangenen heen en weer lopen. -
0:56 - 1:00Het was alsof ik een stap terug deed
en ik dacht bij mezelf -
1:00 - 1:04dat ik best een van hen had kunnen zijn.
-
1:04 - 1:10Met een andere achtergrond,
ander context, ander geluk. -
1:10 - 1:17Want niemand, maar dan ook niemand
kan kiezen waar hij of zij geboren wordt. -
1:18 - 1:22In 2009 werd ik uitgenodigd
om mee te doen aan een project -
1:22 - 1:28in Unidad 48, dat onderdeel is van
de Nationale Universiteit van San Martín. -
1:28 - 1:31Het ging om het geven
van een schrijfworkshop. -
1:31 - 1:38De penitentiaire dienst stelde een
deel van de gevangenis ter beschikking -
1:38 - 1:43en daar bouwde men
het universitair centrum. -
1:44 - 1:46Tijdens mijn eerste ontmoeting
met de gevangenen -
1:46 - 1:50vroeg ik hen waarom ze graag een
schrijfworkshop wilden doen. -
1:50 - 1:53Ze zeiden dat ze graag op
papier zouden willen zetten -
1:53 - 1:58wat ze niet kunnen
zeggen en doen. -
1:59 - 2:04Op dat moment besloot ik om poëzie
te introduceren in de gevangenis. -
2:05 - 2:09Dus ik stelde voor om met poëzie te gaan
werken en ik vroeg -
2:09 - 2:12of iemand wist wat poëzie betekent.
-
2:12 - 2:16Niemand wist eigenlijk
wat poëzie nou echt was. -
2:17 - 2:22Daarnaast stelden ze voor om
de workshop niet alleen te geven -
2:22 - 2:25aan gevangenen die
universitaire lessen volgen -
2:25 - 2:28maar aan alle gevangenen.
-
2:28 - 2:32Ik zei: om de workshop te beginnen
-
2:32 - 2:36heb ik een hulpmiddel nodig
waarover wij allemaal beschikken. -
2:36 - 2:38Dat hulpmiddel is taal.
-
2:39 - 2:44Dus we hadden taal en we hadden een
workshop. We konden poëzie maken. -
2:45 - 2:51Maar ik stond niet stil bij de
ongelijkheid die er is in de gevangenis. -
2:51 - 2:56Velen van hen hebben de
basisschool niet eens afgemaakt. -
2:56 - 3:01Velen konden alleen
blokletters lezen. -
3:03 - 3:07Ook schreven ze niet vloeiend genoeg.
-
3:07 - 3:14Dus begonnen we hele korte
maar krachtige gedichten te zoeken. -
3:14 - 3:18En we begonnen te lezen
en we lazen auteur na auteur -
3:18 - 3:24en door dat lezen van korte gedichten
begonnen ze door te krijgen -
3:24 - 3:27dat de poëtische taal
-
3:27 - 3:30een bepaalde logica afbreekt
en een ander systeem aanmaakt. -
3:30 - 3:34Bij het breken van de logica van taal
breek je ook de logica van het systeem -
3:34 - 3:38waarop zij gewend zijn te reageren.
-
3:38 - 3:43Dus ontstond er een nieuw systeem,
een aantal nieuwe regels -
3:43 - 3:49waardoor zij supersnel begrepen
-
3:49 - 3:56dat zij door middel van gedichten
precies kunnen zeggen wat ze willen. -
3:59 - 4:05"Om dichter te zijn moet je
een keer door hel zijn gegaan." -
4:05 - 4:10En zij hebben genoeg hel.
Genoeg hel. -
4:10 - 4:14Één keer vertelde een van hen:
"In de gevangenis slaap je nooit." -
4:14 - 4:20Je kunt nooit slapen in de gevangenis.
Je kunt nooit je ogen sluiten. -
4:20 - 4:25Dus gaf ik ze, zoals ik nu ook doe,
-
4:25 - 4:31een moment stilte en ik zei:
jongens, dat is poëzie. -
4:31 - 4:37Poëzie is in dit gevangenisleven,
het is overal om jullie heen. -
4:37 - 4:40Dit alles, dat jullie nooit slapen.
-
4:40 - 4:47Dit straalt angst uit. Alles wat niet
wordt opgeschreven, dat is poëzie. -
4:47 - 4:52Dus we begonnen die hel te gebruiken.
-
4:52 - 4:55We sprongen meteen in het diepe.
In de zevende cirkel van de hel. -
4:55 - 4:59En in deze zevende cirkel van
onze geliefde hel -
4:59 - 5:03leerden ze dat muren
onzichtbaar konden zijn, -
5:03 - 5:06dat ze ramen konden laten schreeuwen
-
5:06 - 5:10en dat we ons konden
verstoppen in de schaduw. -
5:11 - 5:16Aan het eind van het eerste jaar
van de workshop -
5:16 - 5:18hebben we een klein
eindejaarsfeest gegeven -
5:18 - 5:21zoals men dat doet wanneer
er iets met zoveel liefde wordt gedaan. -
5:21 - 5:24Je wil het vieren met een feestje.
-
5:24 - 5:29We nodigden familieleden, vrienden
en autoriteiten van de universiteit uit. -
5:29 - 5:33De gevangenen hoefden alleen maar
een gedicht op te lezen -
5:33 - 5:38en hun diploma en applaus in
ontvangst nemen en dat was ons feestje. -
5:40 - 5:46Het enige wat ik aan jullie
duidelijk wil maken, -
5:46 - 5:51is het moment dat deze mannen,
-
5:51 - 5:53soms enorm groot vergeleken met mij,
-
5:53 - 5:59of jongeren, maar met een enorme trots,
-
5:59 - 6:05hun papier trillend
en zwetend vasthielden -
6:05 - 6:11en hun gedicht met trillende stem oplazen.
-
6:12 - 6:17Op dit moment bedacht ik me
-
6:17 - 6:21dat dit waarschijnlijk voor velen van hen
-
6:21 - 6:27de eerste keer was dat er geklapt werd
voor iets dat zij hadden bereikt. -
6:29 - 6:32In de gevangenis zijn er dingen
die je niet kunt doen. -
6:32 - 6:36In de gevangenis kun je niet dromen,
in de gevangenis kun je niet huilen. -
6:36 - 6:42Sommigen woorden zijn gewoon verboden,
zoals het woord "tijd", -
6:42 - 6:47het woord "toekomst" en het woord "wens".
-
6:47 - 6:52Maar wij durfden het aan om te dromen
en om groot te dromen, -
6:52 - 6:57want we hadden besloten
om een boek te gaan schrijven. -
6:57 - 7:01Ze schreven niet alleen een boek,
maar bonden het ook zelf in. -
7:01 - 7:04Dit was eind 2010.
-
7:04 - 7:07We schreven een tweede boek.
-
7:07 - 7:10En we bonden dit tweede boek in.
-
7:10 - 7:14Dit was pas geleden,
eind vorig jaar. -
7:16 - 7:22Wat ik elke week weer zie
is hoe ze veranderen -
7:22 - 7:27in een ander persoon.
Hoe ze zich transformeren. -
7:27 - 7:31Hoe het woord hen zelfrespect geeft
dat ze eerst niet kenden, -
7:31 - 7:33dat ze zich niet voor konden stellen.
-
7:33 - 7:39Ze wisten niet dat dit gevoel bestond
en dat het van hen zou kunnen komen. -
7:39 - 7:43Tijdens de workshop, in onze geliefde hel,
-
7:43 - 7:46geven we allemaal iets.
-
7:46 - 7:48We openen onze handen en ons hart
-
7:48 - 7:51en geven wat we hebben en wat we kunnen.
-
7:51 - 7:53Iedereen doet dit.
-
7:53 - 7:57Op deze manier voelt iemand
dat hij een heel klein beetje -
7:57 - 8:02die enorme sociale scheur aan het
repareren is die er voor zorgt -
8:02 - 8:10dat voor velen zoals zij de gevangenis
de enige eindbestemming is. -
8:12 - 8:17Ik herinner me een vers
van een groot dichter, -
8:17 - 8:25van Unidad 48 van onze workshop:
Nicolás Dorado. -
8:28 - 8:35"Ik heb een oneindig stuk draad nodig
om deze schade te kunnen naaien". -
8:35 - 8:41Dit doet poëzie.
Ze naait een wond van uitsluiting. -
8:41 - 8:46Ze opent deuren.
Poëzie maakt een spiegel. -
8:46 - 8:49Die spiegel is het gedicht.
-
8:49 - 8:54Ze herkennen zichzelf,
ze bekijken het gedicht -
8:54 - 8:59en schrijven wat ze zijn...
en zijn wat ze schrijven. -
8:59 - 9:05Om te kunnen schrijven moeten zij zich
het moment van het schrijven toe-eigenen, -
9:05 - 9:08dat uitzonderlijke moment van vrijheid.
-
9:08 - 9:12Ze moeten in hun hoofd
op zoek naar dat stukje vrijheid -
9:12 - 9:16dat niemand ze kan ontnemen
wanneer zij schrijven. -
9:16 - 9:20Het is ook goed om te bewijzen
dat vrijheid mogelijk is, -
9:20 - 9:25ook al zitten we in de gevangenis
en bestaan de enige tralies die we hebben -
9:25 - 9:31op deze mooie plek,
uit het woord 'tralies'. -
9:31 - 9:34In onze hel branden we van geluk
-
9:34 - 9:38wanneer het lont van het woord
wordt aangestoken. -
9:38 - 9:41(Applaus)
-
10:05 - 10:11Ik heb jullie verteld over de gevangenis,
over wat ik elke week meemaak -
10:11 - 10:16en waar ik van geniet
en dat ik samen met hun verander. -
10:16 - 10:21Maar ik zou willen dat jullie
zouden kunnen voelen en meemaken, -
10:21 - 10:25ook al is het maar voor een paar seconden,
-
10:25 - 10:30waar ik elke week van geniet
en wat me maakt me wie ik ben. -
10:32 - 10:35(Applaus)
-
10:41 - 10:45"Het hart kauwt de tranen van tijd,
-
10:45 - 10:48verblind door dat licht.
-
10:48 - 10:52Het verbergt de snelheid van het bestaan
-
10:52 - 10:53waar beelden varen.
-
10:53 - 10:57Het vecht, het laat niet los.
-
10:57 - 11:01Het hart breekt door trieste blikken.
-
11:01 - 11:03Het rijdt op een vuurspuwende storm
-
11:03 - 11:07en recht de schouders
die zijn gebogen door schaamte, -
11:07 - 11:11wetend dat het niet alleen draait
om lezen en doorgaan -
11:11 - 11:14maar ook om de wens
het oneindige blauw te zien. -
11:14 - 11:18Het hart gaat zitten
om over dingen na te denken, -
11:18 - 11:21vecht tegen een alledaags bestaan.
-
11:21 - 11:24Trachtend lief te hebben zonder pijn,
-
11:24 - 11:28ademt het zon en spreekt zichzelf moed in.
-
11:28 - 11:32Het geeft zichzelf over
op weg naar de rede. -
11:32 - 11:35Het hart vecht tussen moerassen,
-
11:35 - 11:39staat op de rand van de onderwereld.
-
11:39 - 11:43Het valt uitgeput neer, maar zal niet
kiezen voor de makkelijke weg. -
11:43 - 11:47Terwijl onregelmatige stappen
uit dronkenschap ontwaken, -
11:47 - 11:49ontwaakt de stilte."
-
11:49 - 11:51Ik ben Martín Bustamante.
-
11:51 - 11:55Ik zit gevangen
in Unidad 48 van San Martín. -
11:55 - 11:58Vandaag ben ik op tijdelijk verlof.
-
11:58 - 12:00Poëzie en literatuur
-
12:00 - 12:02hebben mijn leven veranderd.
-
12:02 - 12:03Dank jullie wel!
-
12:03 - 12:04CD: Dank jullie wel!
-
12:04 - 12:06(Applaus)
- Title:
- Poëzie die de ziel bevrijdt
- Speaker:
- Cristina Domenech
- Description:
-
"Om dichter te zijn moet je een keer door hel zijn gegaan". Cristina Domenech geeft schrijfworkshops in een Argentijnse gevangenis en vertelt het ontroerende verhaal over het helpen van gevangenen om zichzelf uit te drukken, om zichzelf te begrijpen... en om de vrijheid van het woord te vieren. Let vooral op het intense gedicht van een van haar leerlingen, een gevangene, voor een publiek van 10.000 mensen.
- Video Language:
- Spanish
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 12:37
Axel Saffran edited Dutch subtitles for Cristina Domenech | ||
Axel Saffran edited Dutch subtitles for Cristina Domenech | ||
Axel Saffran edited Dutch subtitles for Cristina Domenech | ||
Axel Saffran approved Dutch subtitles for Cristina Domenech | ||
Orlando Mendez edited Dutch subtitles for Cristina Domenech | ||
Orlando Mendez edited Dutch subtitles for Cristina Domenech | ||
Orlando Mendez accepted Dutch subtitles for Cristina Domenech | ||
Orlando Mendez edited Dutch subtitles for Cristina Domenech |