Je tunaweza kuzuia mwisho wa Dunia?

Baada ya mwisho wa dunia, binadamu hawapo, inaonekana kama kitu cha sayansi ya kubuniwa ya TV na filamu. Lakini katika maelezo haya mafupi na ya kushangaza, Lord Martin Rees anatuuliza tuwaze maafa yanayoweza kutukumba-- ya asili na ya kutengenezwa yanayoweza kufanya binadamu wote watoweke. Kama binadamu anayefuatilia vizuri yanayoendelea, anauliza: Ni kitu gani kibaya zaidi kinaweza kutokea?

Miaka kumi iliyopita, niliandika kitabu
nilichokipa jina

"Karne yetu ya mwisho?" Alama ya kuuliza.

Wachapishaji wa kitabu hiki waliondoa
alama ya kuuliza. (Vicheko)

Wachapishaji wa Marekani
walibadili jina

na kuwa "Lisaa Letu la Mwisho".

Wamarekani hupenda kuridhishwa haraka na
kinyume.

(Vicheko)

Na ujumbe wangu ulikuwa huu:

Dunia yetu imekuwepo kwa karne milioni 45,

lakini hii hapa ni maalumu ---

ni ya kwanza ambayo jamii moja, yetu,

ina mustakabali wa sayari mikononi mwake.

Zaidi karibia ya historia yote ya Dunia,

vitisho vimetoka kwenye mazingira,

magonjwa, mitetemeko ya ardhi na
mengine mengi --

lakini kuanzia sasa, hatari kubwa
inatoka kwetu.

Na sasa sio matisho tu ya nuklia;

kwenye dunia yetu iliyoungana,

kuvunjika kwa mitandao kunaweza
sambaa duniani;

usafiri wa anga unaweza kusambaza magonjwa
dunia nzima ndani ya siku;

na mitandao ya kijamii inaweza kusambaza
vitisho na uzushi

kihalisi kama kasi ya mwanga.

Tunagombana sana kuhusu matatizo madogo --

uwezekano wa ndege kudondoka,
kemikali kwenye chakula,

dozi ndogo za mionzi, na kadhalika --

lakini sisi na wakuu wetu wa siasa

tupo kwenye kukana kuhusu hali za majanga.

Bahati nzuri mabaya hayajatokea bado.

Kweli, pengine hayatatokea.

Lakini kama tukio lina maafa makubwa,

linastahili kupewa faida kubwa

kulinda dhidi yake, hata kama
inaweza isitokee,

kama tunavyotoa bima ya moto kwenye
nyumba yetu.

Kama sayansi inavyoleta nguvu kubwa
na ahadi,

upande wa chini unazidi kuogopesha pia.

Tunazidi kuwa dhaifu na waoga,

Ndani ya miongo michache,

mamilioni watakuwa na uwezo,

wa kutumia vibaya bioteknolojia inayokua,

Kama wanavyotumia teknolojia vibaya leo.

Freeman Dyson, kwenye mazungumzo ya TED,

aliona kuwa huko mbeleni watoto
wataweza kutengeneza viumbe hai

kama ambavyo kizazi chake
kilivyocheza na seti za kemia.

Hii inaweza kuwa sayansi ya kubuniwa
zaidi,

lakini tuna amini itatokea hata kwa kiasi,

mazingira yetu na hata viumbe vyetu

hawataweza kuishi muda mrefu
bila kubadilika,

Mfano, kuna wanamazingira wengi
wa msimamo mkali,

wanaomini kua itafaa kwa sayari yetu,

kwa Gaia, kama kutakuwa na binadamu
wachache.

Nini kitatokea kama watu hawa wakifuzu

ufundi wa kibiolojia za sanisia

ambao utasambaa ifikapo mwaka 2050?

Kipindi hicho, matisho mengine ya sayansi
ya kubuniwa

yanaweza kugeuka kweli:

roboti za kijinga kujiongoza zenyewe,

au mtandao unaotumia akili yake yenyewe

unatutisha sote.

Je, tutaweza kujikinga na hizi
hatari kwa sheria?

Itabidi tujaribu, lakini hizi biashara

zina ushindani mkubwa, zipo dunia nzima,

na zinasukumwa na mbinu za biashara,

kwa kila kinachoweza kufanyika,
kitafanyika mahali,

bila kujali sheria zinasema nini.

Ni kama sheria za madawa -- tunajaribu
kuzipunguza, lakini hatuwezi.

Na kijiji cha dunia kitakua na
wajinga wa kijiji,

nao watakua na masafa ya dunia.

Kama nilivyosema kwenye kitabu changu,

tutakuwa na mwendo mtata kwenye hii karne.

Kunaweza kuwa na vikwazo kwenye
jamii yetu --

kweli, asilimia 50 ya vikwazo zikali.

Lakini kuna matukio ya maana

yanayoweza kuwa mabaya zaidi,

matukio yanayoweza kutoa maisha yote?

Pale punje mpya chochezi iikija mtandaoni,

badhi ya watu walijiuliza kwa bidii,

vinaweza kuharibu dunia, au mbaya zaidi,

kuharibu kabisa mfumo wa anga?

Bahati nzuri, tuliweza kujihakikishia.

Mimi na wenzangu tulisema kua asili

imefanya majaribio kama hayo

mara zilioni tayari,

kutumia kugongana kwa miali ya anga.

Lakini wanasayansi wanatakiwa wawe makini

kuhusu majaribio yanayotengeneza hali

bila uhakiki kwenye dunia ya halisi.

Wanabiolojia wanatakiwa kuepuka kuachia
uharibifu muhimu wa

vimelea vilivyoundwa kijenetiki.

Na pia, karaha yetu ya kipekee

kwenye hatari ya mafaa makubwa

inatokana na swali hili kubwa la msingi,

nalo ni;

Zingatia hali mbili.

Hali A inaua asilimia 90 ya binadamu.

Hali B inaua asilimia 100.

Je B ni mbaya kiasi gani kuliko A?

Baadhi watasema ni asilimia 10 mbaya
zaidi.

Idadi ni asilimia 10 zaidi.

Lakini nasema kua B ni mbaya zaidi.

Kama mwanafalaki, siamini

binadamu ni mwisho wa hadithi.

Ni miaka bilioni tano mpaka jua liripuke,

na ulimwengu ungeendelea kuwepo,

kwahiyo mageuzi ya binadamu wa baadae,

hapa duniani na kwingineko mbali,

inaweza kuwa ndefu kama harakati
ya Darwinian

iliyokuja kwetu, na nzuri zaidi.

Na kweli, mageuzi ya mbeleni
yatatokea kwa haraka zaidi,

kwenye kipimo cha mda cha teknolojia,

sio wa uchaguzi wa asili.

Kwahiyo tupo katika mwanga wa
hicho kipimo,

kutokupokea hata hatari moja kati
ya billioni

ambayo kupotea kwa binadamu kutasababisha

huu uwezekano mkubwa.

Baadhi ya hali ambazo zilionyesha

kua kweli zingekua sayansi ya
kubuniwa,

lakini nyingine zinaweza kuwa ni za kweli.

Ni msemo muhimu kua vile visivyozoeleka

sio sawa na vinavyoshindikana,

na ndio maana, sisi katika Chuo cha
Cambridge,

tunaanda kitivo cha kujifunza jinsi ya
kuepuka

hizi hatari kubwa.

Inaonekana ni ya maana kwa watu wachache

kuwaza kuhusu haya mafaa yanayoweza
kutokea.

Na tunahitaji msaada wote tutakaopata
kwa wengine,

sababu sote ni wahudumu wa,

kidoti cha bluu kwenye ulimwengu huu
mkubwa,

sayari yenye karne milioni 50 mbele yake.

Kwa hiyo tusiharibu mustakabali wetu.

Na ningependa kumalizia na nukuu

kutoka kwa mwanasayansi mashuhuri aitwae
Peter Medawar.

nanukuu "Kengengele zinazolia kwa binadamu

ni kama zile za mifugo ya Alpine.

Zimefungwa shingoni mwetu wenyewe,

na ni juu yetu kama hazitatengeneza

mfuatano mzuri wa sauti."

Asanteni sana.

(Makofi)