Return to Video

Haşlanmış yumurtayı haşlanmamış hâle döndürmek - Eleanor Nelsen

  • 0:06 - 0:10
    Bunun herkesçe bilinen
    bir şey olduğu çok açık.
  • 0:10 - 0:13
    Haşlanmış yumurta eski haline
    geri döndürülemez.
  • 0:13 - 0:16
    Biliyor musunuz, aslında
    yapabilirsiniz, kısmen.
  • 0:16 - 0:19
    Termal enerjinin yumurta
    moleküllerine yaptığı şeyi,
  • 0:19 - 0:21
    mekanik enerji ortadan kaldırır.
  • 0:21 - 0:25
    Yumurtalar çoğunlukla
    su ve proteinden oluşurlar.
  • 0:25 - 0:28
    Proteinler karmaşık şekillerde
    çökmeye başlarlar,
  • 0:28 - 0:31
    zayıf kimyasal bağlarla
    birbirlerine tutunurlar.
  • 0:31 - 0:32
    Isı eklemek,
  • 0:32 - 0:37
    proteinlerin yayılmasına, çözülmesine
    gevşemesine ve özgürce kıvrılmasına
  • 0:37 - 0:40
    izin vererek bu bağları koparır.
  • 0:40 - 0:43
    Bu süreç doğal yapının bozulması
    olarak adlandırılır.
  • 0:43 - 0:46
    Yeni serbest kalmış proteinler
    komşularıyla çarpışır
  • 0:46 - 0:48
    ve birbirleriyle yeni bağlar
    oluşturmaya başlar.
  • 0:48 - 0:51
    Isı arttıkça bağlar da artar.
  • 0:51 - 0:53
    Ta ki, aşırı karmaşık bir hale gelip
  • 0:53 - 0:57
    katı bir kitle oluşturana kadar,
  • 0:57 - 0:58
    haşlanmış bir yumurta.
  • 0:58 - 1:01
    Bu karmaşıklık kalıcıymış gibi
    görünebilir, ama değil.
  • 1:01 - 1:04
    Mikroskobik tersine çevrilebilme
    ilkesi olarak bilinen
  • 1:04 - 1:09
    kimyasal bir görüşe göre, her olan şey
    kuramsal olarak olmamış haline dönebilir.
  • 1:09 - 1:12
    Eğer adımları tersinden yinelerseniz,
  • 1:12 - 1:14
    yumurta proteinleri birbirine
    tekrar tutunabilir.
  • 1:14 - 1:18
    Ama daha fazla ısı eklemek,
    proteinleri daha fazla karıştırır;
  • 1:18 - 1:21
    soğutmanız ise sadece onları dondurur.
  • 1:21 - 1:23
    İşin püf noktası şu:
  • 1:23 - 1:25
    Onları aşırı hızlı
    bir şekilde döndürün.
  • 1:25 - 1:26
    Şaka yapmıyorum.
  • 1:26 - 1:28
    Nasıl işlediğine bir bakın.
  • 1:28 - 1:31
    İlk olarak, bilimciler kayganlaştırıcı
    görevi gören ve proteinlerin
  • 1:31 - 1:34
    uzun kordonlarını kaplayarak,
    birbirlerinin içlerine süzülmelerini
  • 1:34 - 1:37
    kolaylaştıran üre molekülü ile
  • 1:37 - 1:42
    haşlanmış yumurtanın beyazını
    suyun içinde çözdüler.
  • 1:42 - 1:45
    Sonra, çözeltinin
    ince bir film şeklinde
  • 1:45 - 1:48
    yayılmasını sağlamak için
    çözeltiyi cam bir tüpte
  • 1:48 - 1:50
    aşırı hızlı bir şekilde dakikada
  • 1:50 - 1:52
    5000 devir hızda döndürdüler.
  • 1:52 - 1:53
    Kilit nokta şu:
  • 1:53 - 1:58
    Tüpün çeperine en yakın çözelti
    tüpün ortasındaki çözeltiye göre
  • 1:58 - 2:00
    daha hızlı bir şekilde döner.
  • 2:00 - 2:01
    Hızlardaki farklılıklar,
  • 2:01 - 2:03
    proteinler parçalanıp,
  • 2:03 - 2:06
    eski hallerine dönüp orada kalıncaya kadar
  • 2:06 - 2:07
    onları tekrar tekrar kasıp
  • 2:07 - 2:11
    gevşeten baskıların yolunu saptırır.
  • 2:11 - 2:14
    Santrifüj dönmeyi kestiğinde,
  • 2:14 - 2:20
    yumurta beyazı eski
    haşlanmamış haline dönmüş olacak.
  • 2:20 - 2:24
    Bu teknik tüm protein tiplerinde
    işe yaramaktadır.
  • 2:24 - 2:26
    Daha büyük, daha karmaşık
    proteinler kopmaya karşı
  • 2:26 - 2:29
    daha dirençli olabilirler.
    Bu yüzden bilimciler
  • 2:29 - 2:32
    onların bir ucuna
    plastik boncuk iliştiriyor.
  • 2:32 - 2:35
    Bu onların gerginliğini arttırıp
    ilk önce katlanmalarına yardım ediyor.
  • 2:35 - 2:37
    Bu eski haline döndürme işlemi
  • 2:37 - 2:40
    kabuklu ve bütün bir yumurta için
    işe yaramayacaktır.
  • 2:40 - 2:42
    Çünkü çözelti silindirik bir çember
  • 2:42 - 2:44
    boyunca yayılmak zorundadır.
  • 2:44 - 2:46
    Ama her nasılsa uygulamalar,
  • 2:46 - 2:49
    kahvaltınızı eski haline
    döndürmekten öteye geçti.
  • 2:49 - 2:52
    Üretmesi aşırı pahalı olan,
    protein içeren tıbbi ürünlerin çoğu
  • 2:52 - 2:56
    kısmen de olsa tıpkı pişmiş yumurta
    beyazı gibi karışmış kümelerin arasında
  • 2:56 - 2:58
    sıkışmış olmalarından dolayı
  • 2:58 - 3:01
    işlerini yapmadan önce
    çözülmüş ve tekrar kaplanmış
  • 3:01 - 3:04
    bir hale gelmek zorundadırlar.
  • 3:04 - 3:05
    Bu döndürme tekniği,
  • 3:05 - 3:07
    proteinleri kaplamak konusunda
  • 3:07 - 3:10
    diğer metodlardan daha kolay,
    daha ucuz ve daha hızlı
  • 3:10 - 3:11
    bir metod olma potansiyeline sahip.
  • 3:11 - 3:15
    Böylece yeni ilaçların insanlar
    için daha hızlı ulaşılabilir hale
  • 3:15 - 3:16
    gelmesine olanak sağlıyor.
  • 3:16 - 3:19
    Yemeğinizi eski haline döndürmeden önce
  • 3:19 - 3:21
    hatırlamanız gereken bir şey daha:
  • 3:21 - 3:25
    Yumurta haşlamak aslında
    sıradışı bir pişirme sürecidir.
  • 3:25 - 3:29
    Çünkü proteinlerin şekil alma ve
    birbirleriyle bağ kurma tarzını
  • 3:29 - 3:33
    değiştirmesine rağmen aslında onların
    kimyasal kimliklerini değiştirmiyor.
  • 3:33 - 3:36
    Çoğu pişirme şekli, ünlü
    Maillard tepkimesine benzer.
  • 3:36 - 3:41
    Bu tepkime yaptığı kimyasal değişimlerle,
    şeker ve proteini leziz karamel
  • 3:41 - 3:46
    gevrekliğine dönüştürür.
    Geri alınmaları da çok zordur.
  • 3:46 - 3:49
    Yani haşlanmış yumurtanızı
    haşlanmamış yapabilirsiniz.
  • 3:49 - 3:51
    Fakat üzülerek söylüyorum ki,
  • 3:51 - 3:55
    sahanda yumurtayı geri
    döndüremezsiniz... henüz.
Title:
Haşlanmış yumurtayı haşlanmamış hâle döndürmek - Eleanor Nelsen
Speaker:
Eleanor Nelsen
Description:

Tüm dersi göster: http://ed.ted.com/lessons/how-to-unboil-an-egg-eleanor-nelsen

Bunun herkes tarafından bilinen bir şey olduğu çok açık: Haşlanmış yumurtanızı eski haline döndüremezsiniz. Aslında, evet dönüştürebilirsiniz -- kısmen. Eleanor Nelsen, termal enerjinin yaptığı şeyin mekanik enerji tarafından geri dönüştürülme sürecini anlatıyor.

Ders: Eleanor Nelsen, animasyon: Provincia Studio.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:10
Meric Aydonat approved Turkish subtitles for How to unboil an egg
S Uzel edited Turkish subtitles for How to unboil an egg
S Uzel accepted Turkish subtitles for How to unboil an egg
S Uzel edited Turkish subtitles for How to unboil an egg
S Uzel edited Turkish subtitles for How to unboil an egg
Zeynep Ersoy edited Turkish subtitles for How to unboil an egg
Zeynep Ersoy edited Turkish subtitles for How to unboil an egg
Zeynep Ersoy edited Turkish subtitles for How to unboil an egg
Show all

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.