Thuốc ảnh hưởng tới não như thế nào? - Sara Garofalo
-
0:07 - 0:09Hầu hết mọi người đều uống thuốc,
-
0:09 - 0:10đi tiêm,
-
0:10 - 0:13hoặc dùng một vài liệu pháp chữa trị
trong suốt cuộc đời họ, -
0:13 - 0:18nhưng phần lớn chúng ta không biết gì
về cách thức hoạt động của những chất này. -
0:18 - 0:22Các hợp chất khác nhau
ảnh hưởng đến cách chúng ta cảm nhận, -
0:22 - 0:23suy nghĩ,
-
0:23 - 0:25và thậm chí là cư xử như thế nào?
-
0:25 - 0:29Phần lớn điều này phụ thuộc vào cách
mà thuốc làm thay đổi mối liên kết -
0:29 - 0:31giữa các tế bào trong bộ não.
-
0:31 - 0:34Có nhiều cách khác nhau
để điều đó có thể xảy ra. -
0:34 - 0:36Nhưng trước khi chúng đi vào bộ não,
-
0:36 - 0:38bất kỳ loại thuốc nào
cũng phải đi vào mạch máu trước -
0:38 - 0:42trong một hành trình có thể kéo dài
từ vài giây cho tới vài tiếng, -
0:42 - 0:44tùy thuộc vào các yếu tố
như cách chúng được đưa vào -
0:44 - 0:47Cách chậm nhất là uống thuốc.
-
0:47 - 0:50bởi nó phải được hấp thụ
bằng hệ tiêu hóa -
0:50 - 0:52trước khi bắt đầu có tác dụng.
-
0:52 - 0:55Hít thuốc sẽ đưa thuốc
vào máu nhanh hơn. -
0:55 - 0:59Và tiêm thuốc vào trong tĩnh mạch
là nhanh nhất -
0:59 - 1:02bởi nó bơm các chất hóa học thẳng vào máu.
-
1:02 - 1:07Khi đã ở trong máu, thuốc nhanh chóng
tới điểm cuối của nó, bộ não. -
1:07 - 1:11Cổng vào cơ quan này được canh giữ
bởi hàng rào máu não, -
1:11 - 1:13thứ phân cách máu và
Hệ thần kinh -
1:13 - 1:16để giữ các chất nguy hiểm tiềm tàng
ở bên ngoài. -
1:16 - 1:19Vậy là tất cả các loại thuốc hẳn phải có
một thành phần hoá học -
1:19 - 1:24cho chúng những chìa khóa
để mở hàng rào này và đi tiếp. -
1:24 - 1:27Khi đã vào trong, thuốc bắt đầu can thiệp
vào chức năng bình thường của não -
1:27 - 1:31bằng cách nhắm vào
mạng lưới các neuron và synap. -
1:31 - 1:35Neuron là các tế bào não bao gồm
một hạt nhân, các nhánh thần kinh và một sợi trục. -
1:35 - 1:40Synap là các cấu trúc được đặt
giữa các nhánh hoặc sợi trục, -
1:40 - 1:44cho phép sự trao đổi tín hiệu điện hóa
giữa các neuron. -
1:44 - 1:48Những tín hiệu này ở dạng hóa chất
gọi là các chất dẫn truyền thần kinh. -
1:48 - 1:51Mỗi chất dẫn đóng một vai trò khác nhau
trong việc duy trì hành vi, -
1:51 - 1:52cảm xúc,
-
1:52 - 1:53và nhận thức.
-
1:53 - 1:56Nhưng chúng đều hoạt động
theo một trong hai cách. -
1:56 - 1:58Chúng có thể ức chế neuron nhận tín hiệu,
-
1:58 - 2:00hạn chế các hoạt động của nó,
-
2:00 - 2:01hoặc kích thích nó,
-
2:01 - 2:05tạo ra một tính hiệu điện hóa mới
lan ra khắp mạng lưới. -
2:05 - 2:08Những chất dẫn truyền thần kinh còn thừa
thường bị phân giải -
2:08 - 2:11hoặc bị hấp thụ lại
vào các neuron đã truyền chúng đi. -
2:11 - 2:14Sự hiệu quả của thuốc
bắt nguồn từ khả năng -
2:14 - 2:19điều khiển các chất dẫn truyền thần kinh
ở các giai đoạn khác nhau của quá trình. -
2:19 - 2:21Điều này dẫn đến việc tăng hay giảm
-
2:21 - 2:25lượng chất dẫn truyền thần kinh
được truyền đi. -
2:25 - 2:28Ví dụ, thuốc chống trầm cảm thông thường,
như SSRIs, -
2:28 - 2:31ngừng việc tái hấp thụ serotonin,
-
2:31 - 2:35một chất dẫn truyền thần kinh
giúp điều chỉnh cảm xúc. -
2:35 - 2:38Điều này khiến lượng serotonin
nhiều hơn ở mạng lưới thần kinh. -
2:38 - 2:40Trong khi đó, thuốc giảm đau, như morphine
-
2:40 - 2:43làm tăng nồng độ serotonin
và noradrenaline, -
2:43 - 2:45giúp điều tiết năng lượng,
-
2:45 - 2:46sự hưng phấn,
-
2:46 - 2:47tỉnh táo,
-
2:47 - 2:48và khoái cảm.
-
2:48 - 2:52Những chất dẫn truyền thần kinh đó
tác động lên thụ thể endorphin, -
2:52 - 2:54làm giảm nhận thức về đau.
-
2:54 - 2:58Thuốc an thần làm tăng sản xuất
GABA -
2:58 - 3:00để ức chế hoạt động của neuron
-
3:00 - 3:04khiến cơ thể ở trong trạng thái thoải mái.
-
3:04 - 3:06Vậy còn những loại ma túy bất hợp pháp
thì sao? -
3:06 - 3:11Chúng có những tác động mạnh mẽ lên bộ não
mà chúng ta vẫn đang cố gắng tìm hiểu. -
3:11 - 3:13Ma túy đá, một loại amphetamine,
-
3:13 - 3:16gây ra quá trình giải phóng lâu dài
dopamine, -
3:16 - 3:21một chất dẫn truyền thần kinh
liên quan tới khoái lạc. -
3:21 - 3:24Nó còn hoạt hóa các thụ thể noradrenaline.
-
3:24 - 3:25làm tăng nhịp tim,
-
3:25 - 3:26giãn đồng tử,
-
3:26 - 3:30và kích hoạt phản ứng
"chiến hay chạy" của cơ thể. -
3:30 - 3:33Cocaine ngăn cản sự tái hấp thu dopamine
và serotonin, -
3:33 - 3:35làm tăng nồng độ của chúng
trong mạng lưới -
3:35 - 3:37nơi chúng làm tăng năng lượng,
-
3:37 - 3:38tạo ra cảm giác hưng phấn,
-
3:38 - 3:40và làm mất cảm giác thèm ăn.
-
3:40 - 3:44Các loại ma túy gây ảo giác có những
phản ứng khó hiểu nhất. -
3:44 - 3:46Các chất như LSD,
-
3:46 - 3:47mescaline,
-
3:47 - 3:48và DMT
-
3:48 - 3:50đều ngăn cản sự giải phóng serotonin,
-
3:50 - 3:53chất điều chỉnh cảm xúc và bốc đồng.
-
3:53 - 3:55Chúng còn có tác động
lên mạch thần kinh -
3:55 - 4:00liên quan tới nhận thức, khả năng học hỏi
và khả năng điều chỉnh hành vi, -
4:00 - 4:04giải thích vì sao mà những loại ma túy này
có ảnh hưởng lớn đến vậy. -
4:04 - 4:07Kể cả khi những tác dụng này
nghe có vẻ thú vị -
4:07 - 4:11có những lý do khiến những loại thuốc này
bị kiểm soát gắt gao và thường bất hợp pháp. -
4:11 - 4:14Các loại ma túy có khả năng can thiệp vào
cơ chế hoá học của não -
4:14 - 4:17và việc tái sử dụng có thể làm
thay đổi vĩnh viễn mạng lưới thần kinh -
4:17 - 4:19đóng vai trò hỗ trợ
khả năng suy nghĩ, -
4:19 - 4:20ra quyết định,
-
4:20 - 4:21học hỏi,
-
4:21 - 4:23và ghi nhớ.
-
4:23 - 4:26Có rất nhiều điều chúng ta chưa biết
về thuốc và tác dụng của chúng, -
4:26 - 4:28cả mặt tốt lẫn xấu.
-
4:28 - 4:32Nhưng những gì chúng ta biết là những gì
đã được nghiên cứu chặt chẽ, -
4:32 - 4:34và biến thành tác dụng của thuốc.
-
4:34 - 4:37Khi kiến thức của chúng ta về thuốc
và não bộ ngày càng sâu sắc, -
4:37 - 4:39thì càng ngày càng có nhiều khả năng
-
4:39 - 4:43cho việc giải quyết các vấn đề y tế
còn làm đau đầu các nhà nghiên cứu.
- Title:
- Thuốc ảnh hưởng tới não như thế nào? - Sara Garofalo
- Description:
-
Xem bài học đầy đủ: http://ed.ted.com/lessons/how-do-drugs-affect-the-brain-sara-garofalo
Phần lớn mọi người sẽ uống một viên thuốc, hoặc không thì sẽ dùng một vài loại thuốc trong cuộc đời họ. Nhưng phần lớn chúng ta không biết gì về cách thức hoạt động của những chất này. Làm cách nào mà các hợp chất khác nhau ảnh hưởng đến cách mà chúng ta cảm nhận, suy nghĩ, và thậm chí cư xử? Sara Garofalo giải thích cách mà các loại thuốc khác nhau thay đổi các giao tiếp giữa các tế bào trong bộ não.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:05
TED Translators admin approved Vietnamese subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Hong Ha Nguyen accepted Vietnamese subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Hong Ha Nguyen edited Vietnamese subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Huy Đỗ edited Vietnamese subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Duy Anh Nguyễn edited Vietnamese subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Duy Anh Nguyễn edited Vietnamese subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Duy Anh Nguyễn edited Vietnamese subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Duy Anh Nguyễn edited Vietnamese subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo |