1
00:00:06,525 --> 00:00:08,584
Hầu hết mọi người đều uống thuốc,

2
00:00:08,584 --> 00:00:09,834
đi tiêm,

3
00:00:09,834 --> 00:00:13,335
hoặc dùng một vài liệu pháp chữa trị
trong suốt cuộc đời họ,

4
00:00:13,335 --> 00:00:18,266
nhưng phần lớn chúng ta không biết gì 
về cách thức hoạt động của những chất này.

5
00:00:18,266 --> 00:00:21,816
Các hợp chất khác nhau 
ảnh hưởng đến cách chúng ta cảm nhận,

6
00:00:21,816 --> 00:00:22,726
suy nghĩ,

7
00:00:22,726 --> 00:00:24,844
và thậm chí là cư xử như thế nào?

8
00:00:24,844 --> 00:00:28,665
Phần lớn điều này phụ thuộc vào cách 
mà thuốc làm thay đổi mối liên kết

9
00:00:28,665 --> 00:00:31,226
giữa các tế bào trong bộ não.

10
00:00:31,226 --> 00:00:33,787
Có nhiều cách khác nhau
để điều đó có thể xảy ra.

11
00:00:33,787 --> 00:00:35,866
Nhưng trước khi chúng đi vào bộ não,

12
00:00:35,866 --> 00:00:38,124
bất kỳ loại thuốc nào
cũng phải đi vào mạch máu trước

13
00:00:38,124 --> 00:00:41,897
trong một hành trình có thể kéo dài 
từ vài giây cho tới vài tiếng,

14
00:00:41,897 --> 00:00:44,477
tùy thuộc vào các yếu tố 
như cách chúng được đưa vào

15
00:00:44,477 --> 00:00:47,367
Cách chậm nhất là uống thuốc.

16
00:00:47,367 --> 00:00:50,097
bởi nó phải được hấp thụ 
bằng hệ tiêu hóa

17
00:00:50,097 --> 00:00:52,189
trước khi bắt đầu có tác dụng.

18
00:00:52,189 --> 00:00:55,398
Hít thuốc sẽ đưa thuốc 
vào máu nhanh hơn.

19
00:00:55,398 --> 00:00:58,888
Và tiêm thuốc vào trong tĩnh mạch 
là nhanh nhất

20
00:00:58,888 --> 00:01:02,007
bởi nó bơm các chất hóa học thẳng vào máu.

21
00:01:02,007 --> 00:01:06,788
Khi đã ở trong máu, thuốc nhanh chóng 
tới điểm cuối của nó, bộ não.

22
00:01:06,788 --> 00:01:10,606
Cổng vào cơ quan này được canh giữ 
bởi hàng rào máu não,

23
00:01:10,606 --> 00:01:12,858
thứ phân cách máu và 
Hệ thần kinh

24
00:01:12,858 --> 00:01:15,940
để giữ các chất nguy hiểm tiềm tàng 
ở bên ngoài.

25
00:01:15,940 --> 00:01:19,148
Vậy là tất cả các loại thuốc hẳn phải có 
một thành phần hoá học

26
00:01:19,148 --> 00:01:23,568
cho chúng những chìa khóa 
để mở hàng rào này và đi tiếp.

27
00:01:23,568 --> 00:01:27,428
Khi đã vào trong, thuốc bắt đầu can thiệp
vào chức năng bình thường của não

28
00:01:27,428 --> 00:01:30,938
bằng cách nhắm vào 
mạng lưới các neuron và synap.

29
00:01:30,938 --> 00:01:35,498
Neuron là các tế bào não bao gồm 
một hạt nhân, các nhánh thần kinh và một sợi trục.

30
00:01:35,498 --> 00:01:39,540
Synap là các cấu trúc được đặt
giữa các nhánh hoặc sợi trục,

31
00:01:39,540 --> 00:01:43,989
cho phép sự trao đổi tín hiệu điện hóa
giữa các neuron.

32
00:01:43,989 --> 00:01:47,669
Những tín hiệu này ở dạng hóa chất
gọi là các chất dẫn truyền thần kinh.

33
00:01:47,669 --> 00:01:51,470
Mỗi chất dẫn đóng một vai trò khác nhau
trong việc duy trì hành vi,

34
00:01:51,470 --> 00:01:52,280
cảm xúc,

35
00:01:52,280 --> 00:01:53,489
và nhận thức.

36
00:01:53,489 --> 00:01:55,880
Nhưng chúng đều hoạt động
theo một trong hai cách.

37
00:01:55,880 --> 00:01:58,080
Chúng có thể ức chế neuron nhận tín hiệu,

38
00:01:58,080 --> 00:01:59,601
hạn chế các hoạt động của nó,

39
00:01:59,601 --> 00:02:00,980
hoặc kích thích nó,

40
00:02:00,980 --> 00:02:05,079
tạo ra một tính hiệu điện hóa mới
lan ra khắp mạng lưới.

41
00:02:05,079 --> 00:02:08,020
Những chất dẫn truyền thần kinh còn thừa
thường bị phân giải

42
00:02:08,020 --> 00:02:11,120
hoặc bị hấp thụ lại
vào các neuron đã truyền chúng đi.

43
00:02:11,120 --> 00:02:13,981
Sự hiệu quả của thuốc
bắt nguồn từ khả năng

44
00:02:13,981 --> 00:02:18,651
điều khiển các chất dẫn truyền thần kinh
ở các giai đoạn khác nhau của quá trình.

45
00:02:18,651 --> 00:02:21,401
Điều này dẫn đến việc tăng hay giảm

46
00:02:21,401 --> 00:02:24,752
lượng chất dẫn truyền thần kinh
được truyền đi.

47
00:02:24,752 --> 00:02:28,402
Ví dụ, thuốc chống trầm cảm thông thường,
như SSRIs,

48
00:02:28,402 --> 00:02:31,181
ngừng việc tái hấp thụ serotonin,

49
00:02:31,181 --> 00:02:34,572
một chất dẫn truyền thần kinh
giúp điều chỉnh cảm xúc.

50
00:02:34,572 --> 00:02:37,744
Điều này khiến lượng serotonin
nhiều hơn ở mạng lưới thần kinh.

51
00:02:37,744 --> 00:02:40,332
Trong khi đó, thuốc giảm đau, như morphine

52
00:02:40,332 --> 00:02:43,444
làm tăng nồng độ serotonin
và noradrenaline,

53
00:02:43,444 --> 00:02:44,842
giúp điều tiết năng lượng,

54
00:02:44,842 --> 00:02:45,801
sự hưng phấn,

55
00:02:45,801 --> 00:02:46,740
tỉnh táo,

56
00:02:46,740 --> 00:02:48,190
và khoái cảm.

57
00:02:48,190 --> 00:02:51,812
Những chất dẫn truyền thần kinh đó 
tác động lên thụ thể endorphin,

58
00:02:51,812 --> 00:02:53,542
làm giảm nhận thức về đau.

59
00:02:53,542 --> 00:02:57,712
Thuốc an thần làm tăng sản xuất
GABA

60
00:02:57,712 --> 00:02:59,902
để ức chế hoạt động của neuron

61
00:02:59,902 --> 00:03:03,913
khiến cơ thể ở trong trạng thái thoải mái.


62
00:03:03,913 --> 00:03:06,473
Vậy còn những loại ma túy bất hợp pháp
thì sao?

63
00:03:06,473 --> 00:03:10,954
Chúng có những tác động mạnh mẽ lên bộ não
mà chúng ta vẫn đang cố gắng tìm hiểu.

64
00:03:10,954 --> 00:03:12,884
Ma túy đá, một loại amphetamine,

65
00:03:12,884 --> 00:03:15,943
gây ra quá trình giải phóng lâu dài
dopamine,

66
00:03:15,943 --> 00:03:21,055
một chất dẫn truyền thần kinh
liên quan tới khoái lạc.

67
00:03:21,055 --> 00:03:23,593
Nó còn hoạt hóa các thụ thể noradrenaline.

68
00:03:23,593 --> 00:03:25,125
làm tăng nhịp tim,

69
00:03:25,125 --> 00:03:26,368
giãn đồng tử,

70
00:03:26,368 --> 00:03:29,632
và kích hoạt phản ứng
"chiến hay chạy" của cơ thể.

71
00:03:29,632 --> 00:03:32,954
Cocaine ngăn cản sự tái hấp thu dopamine
và serotonin,

72
00:03:32,954 --> 00:03:35,073
làm tăng nồng độ của chúng
trong mạng lưới

73
00:03:35,073 --> 00:03:36,592
nơi chúng làm tăng năng lượng,

74
00:03:36,592 --> 00:03:38,125
tạo ra cảm giác hưng phấn,

75
00:03:38,125 --> 00:03:40,454
và làm mất cảm giác thèm ăn.

76
00:03:40,454 --> 00:03:44,159
Các loại ma túy gây ảo giác có những
phản ứng khó hiểu nhất.

77
00:03:44,159 --> 00:03:45,659
Các chất như LSD,

78
00:03:45,659 --> 00:03:46,638
mescaline,

79
00:03:46,638 --> 00:03:47,757
và DMT

80
00:03:47,757 --> 00:03:50,225
đều ngăn cản sự giải phóng serotonin,

81
00:03:50,225 --> 00:03:52,895
chất điều chỉnh cảm xúc và bốc đồng.

82
00:03:52,895 --> 00:03:55,246
Chúng còn có tác động
lên mạch thần kinh

83
00:03:55,246 --> 00:03:59,815
liên quan tới nhận thức, khả năng học hỏi
và khả năng điều chỉnh hành vi,

84
00:03:59,815 --> 00:04:04,348
giải thích vì sao mà những loại ma túy này
có ảnh hưởng lớn đến vậy.

85
00:04:04,348 --> 00:04:06,594
Kể cả khi những tác dụng này
nghe có vẻ thú vị

86
00:04:06,594 --> 00:04:10,634
có những lý do khiến những loại thuốc này
bị kiểm soát gắt gao và thường bất hợp pháp.

87
00:04:10,634 --> 00:04:13,648
Các loại ma túy có khả năng can thiệp vào
cơ chế hoá học của não

88
00:04:13,648 --> 00:04:17,315
và việc tái sử dụng có thể làm
thay đổi vĩnh viễn mạng lưới thần kinh

89
00:04:17,315 --> 00:04:19,227
đóng vai trò hỗ trợ 
khả năng suy nghĩ,

90
00:04:19,227 --> 00:04:20,255
ra quyết định,

91
00:04:20,255 --> 00:04:21,000
học hỏi,

92
00:04:21,000 --> 00:04:22,757
và ghi nhớ.

93
00:04:22,757 --> 00:04:25,996
Có rất nhiều điều chúng ta chưa biết
về thuốc và tác dụng của chúng,

94
00:04:25,996 --> 00:04:27,911
cả mặt tốt lẫn xấu.

95
00:04:27,911 --> 00:04:31,647
Nhưng những gì chúng ta biết là những gì
đã được nghiên cứu chặt chẽ,

96
00:04:31,647 --> 00:04:33,978
và biến thành tác dụng của thuốc.

97
00:04:33,978 --> 00:04:37,348
Khi kiến thức của chúng ta về thuốc
và não bộ ngày càng sâu sắc,

98
00:04:37,348 --> 00:04:39,308
thì càng ngày càng có nhiều khả năng

99
00:04:39,308 --> 00:04:43,287
cho việc giải quyết các vấn đề y tế
còn làm đau đầu các nhà nghiên cứu.