Thuốc ảnh hưởng tới não như thế nào? - Sara Garofalo

Xem bài học đầy đủ: http://ed.ted.com/lessons/how-do-drugs-affect-the-brain-sara-garofalo

Phần lớn mọi người sẽ uống một viên thuốc, hoặc không thì sẽ dùng một vài loại thuốc trong cuộc đời họ. Nhưng phần lớn chúng ta không biết gì về cách thức hoạt động của những chất này. Làm cách nào mà các hợp chất khác nhau ảnh hưởng đến cách mà chúng ta cảm nhận, suy nghĩ, và thậm chí cư xử? Sara Garofalo giải thích cách mà các loại thuốc khác nhau thay đổi các giao tiếp giữa các tế bào trong bộ não.

Hầu hết mọi người đều uống thuốc,

đi tiêm,

hoặc dùng một vài liệu pháp chữa trị
trong suốt cuộc đời họ,

nhưng phần lớn chúng ta không biết gì
về cách thức hoạt động của những chất này.

Các hợp chất khác nhau
ảnh hưởng đến cách chúng ta cảm nhận,

suy nghĩ,

và thậm chí là cư xử như thế nào?

Phần lớn điều này phụ thuộc vào cách
mà thuốc làm thay đổi mối liên kết

giữa các tế bào trong bộ não.

Có nhiều cách khác nhau
để điều đó có thể xảy ra.

Nhưng trước khi chúng đi vào bộ não,

bất kỳ loại thuốc nào
cũng phải đi vào mạch máu trước

trong một hành trình có thể kéo dài
từ vài giây cho tới vài tiếng,

tùy thuộc vào các yếu tố
như cách chúng được đưa vào

Cách chậm nhất là uống thuốc.

bởi nó phải được hấp thụ
bằng hệ tiêu hóa

trước khi bắt đầu có tác dụng.

Hít thuốc sẽ đưa thuốc
vào máu nhanh hơn.

Và tiêm thuốc vào trong tĩnh mạch
là nhanh nhất

bởi nó bơm các chất hóa học thẳng vào máu.

Khi đã ở trong máu, thuốc nhanh chóng
tới điểm cuối của nó, bộ não.

Cổng vào cơ quan này được canh giữ
bởi hàng rào máu não,

thứ phân cách máu và
Hệ thần kinh

để giữ các chất nguy hiểm tiềm tàng
ở bên ngoài.

Vậy là tất cả các loại thuốc hẳn phải có
một thành phần hoá học

cho chúng những chìa khóa
để mở hàng rào này và đi tiếp.

Khi đã vào trong, thuốc bắt đầu can thiệp
vào chức năng bình thường của não

bằng cách nhắm vào
mạng lưới các neuron và synap.

Neuron là các tế bào não bao gồm
một hạt nhân, các nhánh thần kinh và một sợi trục.

Synap là các cấu trúc được đặt
giữa các nhánh hoặc sợi trục,

cho phép sự trao đổi tín hiệu điện hóa
giữa các neuron.

Những tín hiệu này ở dạng hóa chất
gọi là các chất dẫn truyền thần kinh.

Mỗi chất dẫn đóng một vai trò khác nhau
trong việc duy trì hành vi,

cảm xúc,

và nhận thức.

Nhưng chúng đều hoạt động
theo một trong hai cách.

Chúng có thể ức chế neuron nhận tín hiệu,

hạn chế các hoạt động của nó,

hoặc kích thích nó,

tạo ra một tính hiệu điện hóa mới
lan ra khắp mạng lưới.

Những chất dẫn truyền thần kinh còn thừa
thường bị phân giải

hoặc bị hấp thụ lại
vào các neuron đã truyền chúng đi.

Sự hiệu quả của thuốc
bắt nguồn từ khả năng

điều khiển các chất dẫn truyền thần kinh
ở các giai đoạn khác nhau của quá trình.

Điều này dẫn đến việc tăng hay giảm

lượng chất dẫn truyền thần kinh
được truyền đi.

Ví dụ, thuốc chống trầm cảm thông thường,
như SSRIs,

ngừng việc tái hấp thụ serotonin,

một chất dẫn truyền thần kinh
giúp điều chỉnh cảm xúc.

Điều này khiến lượng serotonin
nhiều hơn ở mạng lưới thần kinh.

Trong khi đó, thuốc giảm đau, như morphine

làm tăng nồng độ serotonin
và noradrenaline,

giúp điều tiết năng lượng,

sự hưng phấn,

tỉnh táo,

và khoái cảm.

Những chất dẫn truyền thần kinh đó
tác động lên thụ thể endorphin,

làm giảm nhận thức về đau.

Thuốc an thần làm tăng sản xuất
GABA

để ức chế hoạt động của neuron

khiến cơ thể ở trong trạng thái thoải mái.

Vậy còn những loại ma túy bất hợp pháp
thì sao?

Chúng có những tác động mạnh mẽ lên bộ não
mà chúng ta vẫn đang cố gắng tìm hiểu.

Ma túy đá, một loại amphetamine,

gây ra quá trình giải phóng lâu dài
dopamine,

một chất dẫn truyền thần kinh
liên quan tới khoái lạc.

Nó còn hoạt hóa các thụ thể noradrenaline.

làm tăng nhịp tim,

giãn đồng tử,

và kích hoạt phản ứng
"chiến hay chạy" của cơ thể.

Cocaine ngăn cản sự tái hấp thu dopamine
và serotonin,

làm tăng nồng độ của chúng
trong mạng lưới

nơi chúng làm tăng năng lượng,

tạo ra cảm giác hưng phấn,

và làm mất cảm giác thèm ăn.

Các loại ma túy gây ảo giác có những
phản ứng khó hiểu nhất.

Các chất như LSD,

mescaline,

và DMT

đều ngăn cản sự giải phóng serotonin,

chất điều chỉnh cảm xúc và bốc đồng.

Chúng còn có tác động
lên mạch thần kinh

liên quan tới nhận thức, khả năng học hỏi
và khả năng điều chỉnh hành vi,

giải thích vì sao mà những loại ma túy này
có ảnh hưởng lớn đến vậy.

Kể cả khi những tác dụng này
nghe có vẻ thú vị

có những lý do khiến những loại thuốc này
bị kiểm soát gắt gao và thường bất hợp pháp.

Các loại ma túy có khả năng can thiệp vào
cơ chế hoá học của não

và việc tái sử dụng có thể làm
thay đổi vĩnh viễn mạng lưới thần kinh

đóng vai trò hỗ trợ
khả năng suy nghĩ,

ra quyết định,

học hỏi,

và ghi nhớ.

Có rất nhiều điều chúng ta chưa biết
về thuốc và tác dụng của chúng,

cả mặt tốt lẫn xấu.

Nhưng những gì chúng ta biết là những gì
đã được nghiên cứu chặt chẽ,

và biến thành tác dụng của thuốc.

Khi kiến thức của chúng ta về thuốc
và não bộ ngày càng sâu sắc,

thì càng ngày càng có nhiều khả năng

cho việc giải quyết các vấn đề y tế
còn làm đau đầu các nhà nghiên cứu.