Chúng ta sống vì lý lịch bản thân...hay vì bài điếu văn truy điệu.

Mỗi một người trong chúng ta đều có hai cái tôi, trong bài nói ngắn gợi nhiều suy ngẫm, David Brooks chỉ ra cái tôi khao khát thành công, gầy dựng tên tuổi, và cái tôi tìm kiếm mối quan hệ, cộng đồng, tình yêu... đem đến những giá trị cho bài điếu văn khi ta qua đời. (Joseph Soloveitchik đã gọi hai cái tôi này là "Adam I" và "Adam II"). Từ đó, Brooks đặt ra câu hỏi: Liệu chúng ta có thể cân bằng hai cái tôi này?

Tôi nghĩ về sự khác nhau

giữa điểm tốt trong lý lịch
và điểm tốt trong bài điếu văn.

Điểm tốt của bản lý lịch
là cái mà bạn cho vào đấy,

là những kĩ năng
bạn mang ra thị trường

Điểm tốt của bài điếu văn

là cái được nhắc đến
trong điếu văn,

sâu sắc hơn:
nó nói lên bạn là ai, trong sâu thẳm

về bản chất
các mối quan hệ,

bạn có dũng cảm,
yêu người, độc lập, nhất quán?

Với hầu hết chúng ta,

điểm tốt của bài điếu văn
thì quan trọng hơn.

Tuy nhiên, ít nhất là với tôi,
liệu chúng

có là cái
mà tôi nghĩ đến nhiều nhất? Không.

Tôi suy nghĩ nhiều về nó,
với sự giúp đỡ

của nhà tư tưởng Joseph Soloveitchik
giáo sĩ Do Thái

tác giả cuốn sách "Người cô độc
có đức tin" xuất bản năm 1965.

Soloveitchik nói rằng
bản chất ta có hai mặt,

ông gọi là Adam I và Adam II.

Adam I thì xác thịt, tham vọng,

mặt bên ngoài của bản tính.

Anh ta thích xây dựng,
sáng tạo, tạo quan hệ, đổi mới.

Adam II thì khiêm nhường.
Anh không chỉ

muốn làm việc tốt
mà còn muốn là người tốt,

sống nội tâm

tôn kính Trời, sự sáng tạo
và năng lực con người.

Adam I muốn chinh phục thế giới,

Adam II muốn nghe tiếng gọi
và vâng lời.

Adam I khoái thành công.

Adam II vui vì sự nhất quán
và sức mạnh bên trong.

Adam I hỏi làm thế nào
để vận hành mọi việc.

Adam II hỏi tại sao
chúng ta ở đây.

Phương châm của Adam I
là "thành công".

Phương châm của Adam II
là "tình yêu, sự cứu chuộc và hối cải".

Soloveitchik chỉ ra rằng
hai mặt này

luôn tranh chiến với nhau.

Chúng ta luôn ở trong
cuộc chiến liên miên

giữa thành công bên ngoài
và giá trị bên trong.

Và điều rắc rối là

chúng hành động

với những logic khác nhau.

Logic bên ngoài
là logic kinh tế:

đầu vào tạo ra đầu ra,
rủi ro dẫn đến lợi nhuận.

Mặt bên trong của bản tính

là logic đạo đức,
là logic ngược lại.

Bạn phải cho đi
mới được nhận lại.

Bạn phải đầu phục
cái bên ngoài

để lấy sức từ bên trong.

Chế ngự ham muốn
để đạt được mong ước.

Phải quên đi chính mình,
để hoàn thiện bản thân,

Phải chối mình.
để tìm thấy bản ngã,

Ta đang sống
trong xã hội ủng hộ Adam I,

và thường lơ là Adam II.

Vấn đề là, nó biến ta
thành những loài tinh ranh

coi cuộc sống như trò chơi,

thành kẻ lạnh lùng và tính toán

thích an bài với sự tầm thường

dầu biết rằng có sự khác biệt

giữa hình mẫu mơ ước
và con người thực.

Bạn sẽ không có được đức tính
mà bạn muốn trong bài điếu văn,

bạn hi vọng ai đó
sẽ thêm vào cho bạn.

Bạn không có
sự sâu sắc trong đức tin,

nồng hậu trong tình cảm.

Bạn không tận tụy với nhiệm vụ

mà bạn phải cam kết
suốt cuộc đời.

Lịch sử nhắc tôi
bài học về cách

xây dựng bản tính Adam II
sao cho chắc chắn,

xây dựng
chiều sâu tính cách.

Con người ta nhìn lại

quá khứ, đôi lúc

đó là khoảng thời gian
quý báu trong đời,

như thời ấu thơ,

và thường, trong quá khứ
ký ức ta trĩu nặng

những khoảnh khắc hổ thẹn,

khi phạm lỗi,
ích kỷ,

lơ là hay nông cạn,

giận dữ,
thương hại bản thân,

cố làm hài lòng người khác,
hèn nhát.

Adam I được tạo nên từ
sức mạnh bản thân.

Adam II được tạo nên
từ tranh chiến với những yếu kém.

Bạn tra xét bản thân,
tìm thấy những tội lỗi cố hữu

mà ta phạm phải
trong suốt cuộc đời

từ đó nảy sinh
những sai phạm khác

và bạn tranh chiến,
vật lộn với tội lỗi,

từ chính sự vật lộn ấy
nỗi đau khổ ấy,

chiều sâu tính cách
được xây lên.

Chúng ta thường
không được dạy để nhận ra

tội lỗi của mình,

trong nền văn hóa này, ta không
được dạy cách vật lộn với nó,

cách đối diện
và cách chiến đấu với nó.

Chúng ta sống trong nền văn hóa
chỉ có tinh thần Adam I.

Chúng ta không biết rõ
về Adam II

Cuối cùng,
Reinhold Niebuhr

đã tổng kết
cuộc đối đầu,

như sau:

"Không có việc gì đáng làm
có thể làm được trong đời;

do đó, hi vọng là niềm cứu rỗi.

Không có điều gì chân thật,
tươi đẹp hay tốt lành, tạo ra được

ý nghĩa trọn vẹn, trong
bất cứ hoàn cảnh lịch sử nào:

do đó, đức tin là niềm cứu rỗi.

Việc ta làm, dù tốt đẹp đến đâu
cũng không thể hoàn thành một mình;

do đó tình yêu là niềm cứu rỗi.

Có những việc làm
ta coi là tốt đẹp

lại có thể khác đi
dưới con mắt của bạn hoặc thù

Do đó, hình hài cuối cùng
của tình yêu thương;

sự tha thứ
chính là niềm cứu rỗi,".

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)