Return to Video

De kokende rivier in de Amazone

  • 0:01 - 0:03
    Toen ik een jongetje was in Lima,
  • 0:03 - 0:05
    vertelde mijn opa me een legende
  • 0:05 - 0:07
    over de Spaanse verovering van Peru.
  • 0:08 - 0:11
    Atahualpa, de keizer van de Inca's,
    was gevangen genomen en vermoord.
  • 0:12 - 0:15
    Pizarro en zijn conquistadores
    waren rijk geworden
  • 0:15 - 0:18
    en verhalen over hun veroveringen
    en glorie hadden Spanje bereikt
  • 0:18 - 0:23
    en zorgden voor een nieuwe instroom van
    Spanjaarden smachtend naar goud en glorie.
  • 0:24 - 0:27
    Zij gingen naar de steden
    en vroegen de Inca's:
  • 0:27 - 0:30
    "Waar is nog een beschaving
    om te veroveren? Waar is meer goud?"
  • 0:31 - 0:34
    En de Inca's, uit wraak, zeiden:
  • 0:35 - 0:36
    "Ga naar de Amazone.
  • 0:37 - 0:39
    Daar vind je al het goud
    dat je je kunt wensen."
  • 0:39 - 0:44
    Er is zelfs een stad genaamd Paititi
    -- El Dorado in het Spaans --
  • 0:44 - 0:47
    die helemaal van goud is."
  • 0:47 - 0:49
    De Spanjaarden trokken de jungle in.
  • 0:49 - 0:53
    De weinigen die terugkwamen
    vertelden verhalen.
  • 0:54 - 0:57
    Verhalen over machtige sjamanen,
  • 0:58 - 1:00
    over krijgers met giftige pijlen,
  • 1:01 - 1:04
    over bomen zo hoog
    dat ze de zon blokkeerden,
  • 1:04 - 1:09
    vogel-etende spinnen, slangen
    die een mens in zijn geheel verzwolgen,
  • 1:09 - 1:12
    en een rivier die kookte.
  • 1:14 - 1:16
    Dit werd een herinnering
    uit mijn kindertijd.
  • 1:16 - 1:17
    En jaren gingen voorbij.
  • 1:17 - 1:19
    Ik werk aan mijn PhD aan de SMU
  • 1:19 - 1:23
    en ik probeer Peru's geothermische
    energiepotentiaal te begrijpen,
  • 1:23 - 1:25
    als ik me opeens deze legende herinner
  • 1:25 - 1:27
    en ik begon me af te vragen:
  • 1:28 - 1:31
    "Kan de kokende rivier bestaan?"
  • 1:32 - 1:34
    Ik vroeg het collega's aan universiteiten,
  • 1:34 - 1:36
    de overheid,
  • 1:36 - 1:37
    olie-, gas- en mijnbedrijven
  • 1:37 - 1:40
    en het antwoord was een unaniem 'nee'.
  • 1:40 - 1:42
    En dat is logisch.
  • 1:43 - 1:46
    Kokende rivieren bestaan op aarde,
  • 1:46 - 1:48
    maar ze worden meestal
    geassocieerd met vulkanen.
  • 1:49 - 1:51
    Je hebt een krachtige hittebron nodig
  • 1:51 - 1:54
    om zo'n enorme geothermische
    manifestatie te produceren.
  • 1:54 - 1:59
    En zoals je aan de rode punten,
    die vulkanen voorstellen, kunt zien,
  • 1:59 - 2:02
    hebben we geen vulkanen in de Amazone,
  • 2:02 - 2:04
    noch in het grootste deel van Peru.
  • 2:04 - 2:08
    Conclusie: we kunnen niet verwachten
    een kokende rivier te zien.
  • 2:10 - 2:13
    Ik vertelde dit verhaal
    tijdens een familie-etentje
  • 2:14 - 2:16
    en mijn tante zei:
  • 2:16 - 2:20
    "Maar, Andrés, ik ben daar geweest.
    Ik heb in die rivier gezwommen."
  • 2:21 - 2:25
    (Gelach)
  • 2:25 - 2:26
    En mijn oom voegt toe:
  • 2:26 - 2:29
    "Nee, ze houdt je niet voor de gek.
  • 2:29 - 2:33
    Je kunt er alleen in zwemmen
    na een zware regenval
  • 2:33 - 2:36
    en hij wordt beschermd
    door een machtige sjamaan.
  • 2:36 - 2:39
    Je tante is bevriend met zijn vrouw."
  • 2:39 - 2:41
    (Gelach)
  • 2:41 - 2:42
    "¿Cómo?" [Wat?]
  • 2:42 - 2:44
    Ondanks al mijn wetenschappelijke skepsis
  • 2:44 - 2:49
    trok ik toch die jungle in,
    op aanwijzing van mijn tante,
  • 2:49 - 2:53
    meer dan 700 kilometer
    van de dichtstbijzijnde vulkaan.
  • 2:53 - 2:56
    Eerlijk gezegd bereidde ik mezelf
    er mentaal op voor
  • 2:57 - 3:01
    om het legendarische 'lauwe stroompje
    van de Amazone' te aanschouwen.
  • 3:03 - 3:04
    Maar toen...
  • 3:04 - 3:06
    hoorde ik iets.
  • 3:07 - 3:09
    Een diepe stroming..
  • 3:10 - 3:13
    die luider en luider werd
  • 3:14 - 3:15
    naarmate we dichterbij kwamen.
  • 3:16 - 3:20
    Het klonk als een constant
    breken van golven in de branding.
  • 3:20 - 3:25
    En toen we dichterbij kwamen zag ik
    rook, damp door de bomen.
  • 3:25 - 3:28
    En toen zag ik dit.
  • 3:30 - 3:32
    Ik greep meteen mijn thermometer
  • 3:32 - 3:36
    en de gemiddelde temperatuur van de rivier
  • 3:36 - 3:38
    was 86 graden Celsius.
  • 3:40 - 3:43
    Dat is niet helemaal 100 graden C kokend,
  • 3:43 - 3:46
    maar zeker niet ver daarvan.
  • 3:46 - 3:49
    De rivier stroomde heet en snel.
  • 3:50 - 3:52
    Ik volgde hem stroomopwaarts
  • 3:52 - 3:56
    en de leerling van de sjamaan leidde me
    naar de heiligste plek aan de rivier.
  • 3:56 - 3:57
    En dit is zo bizar:
  • 3:57 - 3:59
    hij begint als een koude stroom.
  • 4:00 - 4:02
    Hier, op deze plek,
  • 4:02 - 4:04
    is het thuis van de Yacumama,
  • 4:04 - 4:05
    Moeder van het Water,
  • 4:05 - 4:09
    een enorme slangengeest
    die heet en koud water baart.
  • 4:10 - 4:14
    Hier vonden we een warmwaterbron,
  • 4:14 - 4:19
    waarin koud water wordt gemengd
    onder haar beschermende moederlijke kaken
  • 4:20 - 4:23
    en waar legenden tot leven komen.
  • 4:24 - 4:26
    De volgende ochtend werd ik wakker en..
  • 4:26 - 4:29
    (Gelach)
  • 4:29 - 4:30
    vroeg ik om thee.
  • 4:31 - 4:33
    Ik kreeg een mok, een theebuiltje
  • 4:33 - 4:35
    en werd naar de rivier gestuurd.
  • 4:36 - 4:41
    Tot mijn verrassing was het water
    schoon en smaakte lekker,
  • 4:41 - 4:44
    wat best gek is
    voor geothermische systemen.
  • 4:44 - 4:46
    Wat zo geweldig is,
  • 4:46 - 4:49
    is dat de lokale bevolking
    altijd heeft geweten over deze plek
  • 4:49 - 4:53
    en dat ik zeker niet
    de eerste buitenstaander was die hem zag.
  • 4:54 - 4:57
    Het was gewoon onderdeel
    van hun dagelijks leven.
  • 4:57 - 5:00
    Ze drinken het water.
  • 5:00 - 5:02
    Ze ademen de damp in.
  • 5:02 - 5:04
    Ze koken erop,
  • 5:04 - 5:05
    maken ermee schoon,
  • 5:06 - 5:07
    maken er zelfs hun medicijnen mee.
  • 5:09 - 5:10
    Ik ontmoette de sjamaan
  • 5:11 - 5:15
    en hij leek een verlengstuk
    van de rivier en zijn jungle.
  • 5:16 - 5:18
    Hij vroeg me naar mijn bedoelingen
  • 5:19 - 5:20
    en luisterde aandachtig.
  • 5:21 - 5:24
    Toen, tot mijn ongelofelijke opluchting --
  • 5:24 - 5:27
    ik zweette peentjes, om eerlijk te zijn --
  • 5:28 - 5:32
    kwam er een glimlach op zijn gezicht
    en begon hij te lachen.
  • 5:32 - 5:35
    (Gelach)
  • 5:36 - 5:40
    Ik kreeg de zegen van de sjamaan
    om de rivier te bestuderen,
  • 5:40 - 5:44
    mits ik de waterstalen die ik nam
  • 5:44 - 5:45
    en analyseerde in mijn lab --
  • 5:45 - 5:47
    waar ook ter wereld --
  • 5:48 - 5:52
    naderhand weer op de grond zou gieten.
  • 5:52 - 5:54
    Zo, zei de sjamaan,
  • 5:54 - 5:57
    vindt het water zijn weg
    weer terug naar huis.
  • 5:59 - 6:03
    Sinds dat eerste bezoek in 2011
    ben ik ieder jaar teruggeweest
  • 6:03 - 6:06
    en het veldwerk is opwindend,
  • 6:06 - 6:10
    veeleisend en soms gevaarlijk.
  • 6:11 - 6:14
    Eén verhaal is zelfs gepubliceerd
    in National Geographic Magazine.
  • 6:14 - 6:18
    Ik zat vast op een kleine rots,
    ongeveer zo groot als een vel papier,
  • 6:18 - 6:20
    met sandalen en surfshorts aan,
  • 6:20 - 6:23
    tussen een rivier van 80 graden
  • 6:23 - 6:26
    en een heetwaterbron die bijna kookte.
  • 6:27 - 6:31
    Daar kwam nog bij:
    dit was het Amazone-regenwoud.
  • 6:31 - 6:34
    Het goot regen,
    ik zag geen hand voor ogen.
  • 6:34 - 6:37
    Door het temperatuurverschil
    was alles helemaal wit.
  • 6:39 - 6:40
    Intens.
  • 6:42 - 6:44
    Nu, na jaren werk,
  • 6:45 - 6:50
    dien ik binnenkort mijn geofysische en
    geochemische studies in voor publicatie.
  • 6:51 - 6:55
    En ik wil hier vandaag, met jullie,
    op het TED-podium,
  • 6:55 - 6:58
    een paar van de eerste bevindingen delen.
  • 6:59 - 7:02
    Ten eerste: het is geen legende.
  • 7:02 - 7:04
    Verrassing!
  • 7:04 - 7:06
    (Gelach)
  • 7:06 - 7:08
    Toen ik net begon met mijn onderzoek
  • 7:08 - 7:12
    waren satellietbeelden nog
    van te lage resolutie om nuttig te zijn.
  • 7:12 - 7:13
    Er waren geen goede kaarten.
  • 7:14 - 7:16
    Dankzij het team van Google Earth
  • 7:16 - 7:18
    heb ik nu dit.
  • 7:19 - 7:25
    De inheemse naam voor de rivier,
    Shanay-timpishka,
  • 7:26 - 7:28
    'kookt onder de hitte van de zon',
  • 7:30 - 7:34
    geeft aan dat ik niet de eerste ben
    die zich afvraagt waarom de rivier kookt
  • 7:35 - 7:39
    en dat de mens altijd heeft geprobeerd
    uit te leggen hoe de wereld werkt.
  • 7:42 - 7:44
    Waarom kookt de rivier?
  • 7:48 - 7:51
    Het heeft me drie jaar gekost
    om die beelden te maken.
  • 7:53 - 7:55
    Heetwaterbronnen gevoed uit breuklijnen.
  • 7:56 - 7:59
    Net zoals er warm bloed
    stroomt door onze aderen,
  • 7:59 - 8:04
    stroomt er ook heet water door de barsten
    en de breuklijnen in de aarde.
  • 8:05 - 8:09
    Wanneer deze aderen -- deze aard-aderen --
    de oppervlakte bereiken,
  • 8:09 - 8:11
    krijgen we geothermische manifestaties:
  • 8:11 - 8:15
    fumaroles, heetwaterbronnen en --
    in ons geval -- de kokende rivier.
  • 8:16 - 8:21
    Wat echt ongelofelijk is,
    is de grootte van deze plek.
  • 8:21 - 8:24
    Als je nog eens de weg oversteekt,
    denk hier eens aan:
  • 8:24 - 8:29
    de rivier is breder dan een tweebaansweg
    over het grootste deel van zijn lengte.
  • 8:30 - 8:35
    Hij is 6,24 kilometer lang heet.
  • 8:36 - 8:38
    Echt indrukwekkend.
  • 8:39 - 8:42
    Er zijn heetwaterbronnen
    groter dan dit TED-podium
  • 8:42 - 8:46
    en deze waterval is zes meter hoog.
  • 8:47 - 8:51
    En dat allemaal met bijna-kokend water.
  • 8:52 - 8:54
    We hebben de temperaturen
    in kaart gebracht.
  • 8:54 - 8:57
    Dat was verreweg
    het zwaarste onderdeel van het veldwerk.
  • 8:58 - 9:02
    En de resultaten waren geweldig.
  • 9:02 - 9:05
    Sorry, de geo-wetenschapper
    in mij komt naar buiten.
  • 9:05 - 9:07
    We vonden deze geweldige trend.
  • 9:07 - 9:09
    De rivier begint koud.
  • 9:09 - 9:12
    Dan wordt hij warmer, koelt af,
    wordt warmer, koelt weer af,
  • 9:12 - 9:15
    wordt weer warm,
    en dan komt er dit prachtige verval,
  • 9:15 - 9:17
    tot hij in deze koude rivier inslaat.
  • 9:18 - 9:21
    Ik snap dat jullie geen
    geothermische wetenschappers zijn,
  • 9:21 - 9:24
    dus ik zal het
    in gewone-mensentaal zeggen:
  • 9:24 - 9:26
    iedereen houdt van koffie.
  • 9:26 - 9:28
    Ja? Goed.
  • 9:29 - 9:32
    Een gewoon kopje koffie: 54 graden.
  • 9:32 - 9:34
    Een extra hete: 60.
  • 9:35 - 9:37
    Dus in koffie-termen
  • 9:37 - 9:40
    ziet de kokende rivier er zo uit.
  • 9:40 - 9:42
    Daar is je hete koffie.
  • 9:43 - 9:44
    Hier is je extrahete koffie
  • 9:44 - 9:46
    en je ziet dat er een punt is
  • 9:46 - 9:50
    waar de rivier nog heter is
    dan zelfs de extrahete koffie.
  • 9:50 - 9:53
    En dit zijn gemiddeldes,
    we hebben gemeten in het droge seizoen
  • 9:53 - 9:56
    om de meest pure geothermische
    temperaturen te verkrijgen.
  • 9:56 - 9:59
    Er is een magisch getal
    dat hier niet wordt getoond
  • 9:59 - 10:02
    en dat getal is 47 graden C,
  • 10:03 - 10:05
    want dat is waar het pijn begint te doen
  • 10:05 - 10:10
    en dat weet ik
    uit hele persoonlijke ervaring.
  • 10:10 - 10:13
    Boven die temperatuur
    wil je niet in het water belanden.
  • 10:13 - 10:14
    Je moet voorzichtig zijn.
  • 10:15 - 10:16
    Het kan dodelijk zijn.
  • 10:17 - 10:19
    Ik heb vele soorten dieren
    erin zien vallen
  • 10:19 - 10:23
    en wat mij schokte
    was dat het proces steeds hetzelfde was.
  • 10:24 - 10:27
    Ze vallen erin en het eerste
    wat vergaat zijn de ogen.
  • 10:27 - 10:30
    Ogen koken blijkbaar heel snel.
    Ze krijgen zo'n melkwitte kleur.
  • 10:30 - 10:31
    De stroom draagt ze mee.
  • 10:31 - 10:34
    Ze proberen weg te zwemmen,
    maar het vlees kookt op hun botten
  • 10:34 - 10:36
    omdat het zo heet is.
  • 10:36 - 10:38
    Dus ze verliezen kracht, verliezen kracht,
  • 10:38 - 10:41
    totdat er uiteindelijk heet water
    in hun mond belandt
  • 10:41 - 10:43
    en ze van binnenuit koken.
  • 10:43 - 10:47
    (Gelach)
  • 10:49 - 10:51
    We zijn best sadistisch, niet?
  • 10:51 - 10:52
    Jeetje.
  • 10:53 - 10:56
    Laat ze nog maar even marineren.
  • 10:57 - 11:00
    Wat zo geweldig is,
    zijn deze temperaturen.
  • 11:00 - 11:04
    Ze zijn vergelijkbaar met wat ik tegenkwam
    bij vulkanen over de hele wereld,
  • 11:04 - 11:06
    zelfs supervulkanen zoals Yellowstone.
  • 11:07 - 11:08
    Maar dat is het hem juist:
  • 11:10 - 11:15
    de meetwaarden geven aan
    dat de kokende rivier bestaat,
  • 11:15 - 11:17
    onafhankelijk van vulkanisme.
  • 11:18 - 11:22
    Het heeft noch een magmatische,
    noch een vulkanische oorsprong.
  • 11:24 - 11:30
    Ik herhaal: het dichtstbijzijnde
    vulkanische centrum is 700 km weg.
  • 11:31 - 11:35
    Hoe kan een kokende rivier zo bestaan?
  • 11:36 - 11:39
    Ik vraag het al jaren aan vulkanologen
    en geothermische experts
  • 11:39 - 11:44
    en ik kan nog steeds geen ander
    non-vulkanisch geothermisch systeem vinden
  • 11:44 - 11:45
    dat zo groot is.
  • 11:47 - 11:49
    Het is uniek.
  • 11:49 - 11:53
    Het is speciaal op wereldschaal.
  • 11:55 - 11:57
    Maar hoe werkt het nu?
  • 11:58 - 12:01
    Waar komt die hitte vandaan?
  • 12:01 - 12:03
    Er moet nog veel onderzoek worden gedaan
  • 12:03 - 12:06
    om het probleem beter te bevatten
    en het systeem beter te begrijpen,
  • 12:07 - 12:09
    maar op basis van de huidige data
  • 12:09 - 12:12
    lijkt het erop dat de oorzaak
    een groot hydrothermisch systeem is.
  • 12:13 - 12:15
    Het werkt ongeveer zo:
  • 12:15 - 12:18
    hoe dieper je onder het aardoppervlak
    komt, hoe heter het wordt.
  • 12:18 - 12:21
    Dit noemen we de geothermische gradiënt.
  • 12:21 - 12:26
    Het water zou helemaal
    uit de gletsjers in de Andes kunnen komen,
  • 12:26 - 12:28
    dan diep in de aarde stromen
  • 12:28 - 12:31
    en dan naar buiten komen
    om de kokende rivier te vormen,
  • 12:31 - 12:34
    nadat het is opgewarmd
    door de geothermische gradiënt.
  • 12:35 - 12:38
    Allemaal door die unieke
    geologische omgeving.
  • 12:39 - 12:41
    We hebben ontdekt
    dat in en rond de rivier --
  • 12:41 - 12:45
    we werkten samen met
    dr. Spencer Wells van National Geographic
  • 12:45 - 12:47
    en dr. Jon Eisen van UC Davis --
  • 12:48 - 12:50
    we hebben de genen in kaart gebracht
  • 12:50 - 12:53
    van de extremofiele levensvormen
    die in en rond de river leven
  • 12:53 - 12:59
    en we hebben nieuwe, unieke soorten
    gevonden die leven in de kokende rivier.
  • 13:00 - 13:06
    Opnieuw: ondanks al deze onderzoeken,
    al deze ontdekkingen en legendes,
  • 13:06 - 13:08
    blijft het de vraag:
  • 13:10 - 13:13
    wat is het belang van de kokende rivier?
  • 13:15 - 13:19
    Wat is de invloed
    van deze stationaire wolk
  • 13:19 - 13:22
    die altijd boven dit stukje jungle zweeft?
  • 13:23 - 13:29
    Wat is het belang van een detail
    uit een legende uit onze kindertijd?
  • 13:32 - 13:35
    Voor de sjamaan en zijn gemeenschap
    is het een heilige plaats.
  • 13:35 - 13:38
    Voor mij, als geowetenschapper,
  • 13:38 - 13:41
    is het een uniek geothermisch fenomeen.
  • 13:42 - 13:46
    Maar voor illegale
    houtkappers en veeboeren
  • 13:46 - 13:49
    is het slechts nog een hulpbron
    om uit te putten.
  • 13:51 - 13:53
    En voor de Peruaanse overheid
  • 13:53 - 14:01
    is het slechts een stuk onbeschermd land,
    klaar voor ontwikkeling.
  • 14:02 - 14:06
    Mijn doel is om zeker te stellen dat,
    wie dit land ook beheert,
  • 14:06 - 14:10
    dat diegene begrijpt hoe uniek
    en belangrijk de kokende rivier is.
  • 14:11 - 14:12
    Want dat is het:
  • 14:14 - 14:15
    het is een kwestie van belang.
  • 14:16 - 14:19
    En wat daar belangrijk is:
  • 14:20 - 14:22
    wij definiëren dat belang.
  • 14:23 - 14:26
    Wij. Wij hebben die macht.
  • 14:26 - 14:31
    Wij trekken die grens
    tussen heilig en triviaal.
  • 14:32 - 14:34
    En in dit tijdperk,
  • 14:34 - 14:38
    waarin alles in kaart gebracht,
    gemeten en bestudeerd lijkt te zijn,
  • 14:39 - 14:42
    in dit informatietijdperk
  • 14:43 - 14:45
    wil ik jullie eraan herinneren
  • 14:45 - 14:51
    dat ontdekkingen niet enkel worden gedaan
    in de zwarte leegte van het onbekende,
  • 14:52 - 14:56
    maar ook in de witte ruis
    van overweldigende data.
  • 14:58 - 15:01
    Er is nog zo veel om te ontdekken.
  • 15:02 - 15:05
    We leven in een wonderbaarlijke wereld.
  • 15:05 - 15:07
    Dus ga naar buiten.
  • 15:08 - 15:10
    Wees nieuwsgierig.
  • 15:12 - 15:15
    Want we leven in een wereld
  • 15:16 - 15:19
    waarin sjamanen nog steeds zingen
    voor de geesten in de jungle,
  • 15:20 - 15:22
    waar rivieren koken
  • 15:23 - 15:26
    en legendes tot leven komen.
  • 15:27 - 15:28
    Heel erg bedankt.
  • 15:28 - 15:33
    (Applaus)
Title:
De kokende rivier in de Amazone
Speaker:
Andrés Ruzo
Description:

Toen Andrés Ruzo een klein jongetje was in Peru, vertelde zijn opa hem een verhaal met een vreemd detail: een rivier, diep in de Amazone, die kookt alsof er een vuur onder brandt. Twaalf jaar later, inmiddels geowetenschapper, trok Ruzo diep de jungle van Zuid-Amerika in, om deze kokende rivier te zoeken. Reis mee met Ruzo in een tijdperk waarin alles lijkt te zijn in kaart gebracht, gemeten en begrepen, en ontdek samen met hem een rivier die ons de grens tussen het bekende en het onbekende in twijfel laat trekken... en ons eraan herinnert dat er grote wonderen zijn die nog ontdekt moeten worden.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
15:49

Dutch subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.