0:00:01.023,0:00:02.666
Toen ik een jongetje was in Lima,

0:00:02.690,0:00:04.801
vertelde mijn opa me een legende

0:00:04.825,0:00:07.079
over de Spaanse verovering van Peru.

0:00:08.007,0:00:11.326
Atahualpa, de keizer van de Inca's,[br]was gevangen genomen en vermoord.

0:00:11.570,0:00:14.553
Pizarro en zijn conquistadores[br]waren rijk geworden

0:00:14.577,0:00:17.763
en verhalen over hun veroveringen[br]en glorie hadden Spanje bereikt

0:00:17.787,0:00:23.162
en zorgden voor een nieuwe instroom van[br]Spanjaarden smachtend naar goud en glorie.

0:00:24.055,0:00:26.953
Zij gingen naar de steden[br]en vroegen de Inca's:

0:00:26.977,0:00:30.482
"Waar is nog een beschaving[br]om te veroveren? Waar is meer goud?"

0:00:30.776,0:00:34.155
En de Inca's, uit wraak, zeiden:

0:00:34.648,0:00:36.257
"Ga naar de Amazone.

0:00:36.767,0:00:39.413
Daar vind je al het goud[br]dat je je kunt wensen."

0:00:39.437,0:00:44.151
Er is zelfs een stad genaamd Paititi[br]-- El Dorado in het Spaans --

0:00:44.175,0:00:46.802
die helemaal van goud is."

0:00:47.303,0:00:49.199
De Spanjaarden trokken de jungle in.

0:00:49.223,0:00:52.785
De weinigen die terugkwamen[br]vertelden verhalen.

0:00:53.904,0:00:57.041
Verhalen over machtige sjamanen,

0:00:57.735,0:01:00.219
over krijgers met giftige pijlen,

0:01:00.663,0:01:04.441
over bomen zo hoog[br]dat ze de zon blokkeerden,

0:01:04.465,0:01:09.217
vogel-etende spinnen, slangen [br]die een mens in zijn geheel verzwolgen,

0:01:09.241,0:01:11.755
en een rivier die kookte.

0:01:13.575,0:01:15.779
Dit werd een herinnering[br]uit mijn kindertijd.

0:01:15.803,0:01:16.962
En jaren gingen voorbij.

0:01:16.986,0:01:19.461
Ik werk aan mijn PhD aan de SMU

0:01:19.485,0:01:23.389
en ik probeer Peru's geothermische[br]energiepotentiaal te begrijpen,

0:01:23.413,0:01:25.459
als ik me opeens deze legende herinner

0:01:25.483,0:01:27.332
en ik begon me af te vragen:

0:01:28.316,0:01:30.863
"Kan de kokende rivier bestaan?"

0:01:32.140,0:01:34.339
Ik vroeg het collega's aan universiteiten,

0:01:34.363,0:01:35.520
de overheid,

0:01:35.544,0:01:37.037
olie-, gas- en mijnbedrijven

0:01:37.061,0:01:39.967
en het antwoord was een unaniem 'nee'.

0:01:40.459,0:01:42.459
En dat is logisch.

0:01:43.070,0:01:45.698
Kokende rivieren bestaan op aarde,

0:01:45.722,0:01:48.251
maar ze worden meestal[br]geassocieerd met vulkanen.

0:01:48.649,0:01:50.796
Je hebt een krachtige hittebron nodig

0:01:50.820,0:01:54.186
om zo'n enorme geothermische[br]manifestatie te produceren.

0:01:54.210,0:01:59.414
En zoals je aan de rode punten,[br]die vulkanen voorstellen, kunt zien,

0:01:59.438,0:02:02.256
hebben we geen vulkanen in de Amazone,

0:02:02.280,0:02:04.098
noch in het grootste deel van Peru.

0:02:04.122,0:02:08.390
Conclusie: we kunnen niet verwachten[br]een kokende rivier te zien.

0:02:09.660,0:02:13.228
Ik vertelde dit verhaal[br]tijdens een familie-etentje

0:02:13.772,0:02:15.672
en mijn tante zei:

0:02:16.266,0:02:20.248
"Maar, Andrés, ik ben daar geweest.[br]Ik heb in die rivier gezwommen."

0:02:21.138,0:02:24.535
(Gelach)

0:02:24.559,0:02:26.306
En mijn oom voegt toe:

0:02:26.330,0:02:29.060
"Nee, ze houdt je niet voor de gek.

0:02:29.084,0:02:33.067
Je kunt er alleen in zwemmen[br]na een zware regenval

0:02:33.091,0:02:36.337
en hij wordt beschermd[br]door een machtige sjamaan.

0:02:36.361,0:02:38.678
Je tante is bevriend met zijn vrouw."

0:02:39.257,0:02:41.062
(Gelach)

0:02:41.086,0:02:42.237
"¿Cómo?" [Wat?]

0:02:42.261,0:02:44.475
Ondanks al mijn wetenschappelijke skepsis

0:02:44.499,0:02:48.931
trok ik toch die jungle in,[br]op aanwijzing van mijn tante,

0:02:48.955,0:02:52.852
meer dan 700 kilometer[br]van de dichtstbijzijnde vulkaan.

0:02:52.876,0:02:56.494
Eerlijk gezegd bereidde ik mezelf[br]er mentaal op voor

0:02:56.518,0:03:00.894
om het legendarische 'lauwe stroompje[br]van de Amazone' te aanschouwen.

0:03:02.671,0:03:04.042
Maar toen...

0:03:04.316,0:03:05.638
hoorde ik iets.

0:03:07.255,0:03:08.704
Een diepe stroming..

0:03:10.347,0:03:13.042
die luider en luider werd

0:03:13.792,0:03:15.260
naarmate we dichterbij kwamen.

0:03:16.300,0:03:20.228
Het klonk als een constant[br]breken van golven in de branding.

0:03:20.252,0:03:24.937
En toen we dichterbij kwamen zag ik[br]rook, damp door de bomen.

0:03:24.961,0:03:28.260
En toen zag ik dit.

0:03:29.791,0:03:32.260
Ik greep meteen mijn thermometer

0:03:32.284,0:03:35.561
en de gemiddelde temperatuur van de rivier

0:03:35.585,0:03:37.572
was 86 graden Celsius.

0:03:39.540,0:03:42.807
Dat is niet helemaal 100 graden C kokend,

0:03:42.831,0:03:45.708
maar zeker niet ver daarvan.

0:03:46.296,0:03:49.388
De rivier stroomde heet en snel.

0:03:50.181,0:03:51.993
Ik volgde hem stroomopwaarts

0:03:51.993,0:03:55.637
en de leerling van de sjamaan leidde me[br]naar de heiligste plek aan de rivier.

0:03:55.661,0:03:57.067
En dit is zo bizar:

0:03:57.091,0:03:59.073
hij begint als een koude stroom.

0:03:59.502,0:04:01.739
Hier, op deze plek,

0:04:01.763,0:04:03.930
is het thuis van de Yacumama,

0:04:03.954,0:04:05.321
Moeder van het Water,

0:04:05.321,0:04:09.394
een enorme slangengeest[br]die heet en koud water baart.

0:04:10.015,0:04:14.427
Hier vonden we een warmwaterbron,

0:04:14.451,0:04:19.409
waarin koud water wordt gemengd[br]onder haar beschermende moederlijke kaken

0:04:19.833,0:04:23.078
en waar legenden tot leven komen.

0:04:24.283,0:04:26.261
De volgende ochtend werd ik wakker en..

0:04:26.285,0:04:28.504
(Gelach)

0:04:28.528,0:04:30.079
vroeg ik om thee.

0:04:30.583,0:04:32.823
Ik kreeg een mok, een theebuiltje

0:04:32.847,0:04:35.175
en werd naar de rivier gestuurd.

0:04:36.075,0:04:40.584
Tot mijn verrassing was het water[br]schoon en smaakte lekker,

0:04:40.608,0:04:43.602
wat best gek is[br]voor geothermische systemen.

0:04:44.441,0:04:45.989
Wat zo geweldig is,

0:04:46.013,0:04:48.997
is dat de lokale bevolking[br]altijd heeft geweten over deze plek

0:04:49.021,0:04:52.725
en dat ik zeker niet[br]de eerste buitenstaander was die hem zag.

0:04:53.701,0:04:56.638
Het was gewoon onderdeel[br]van hun dagelijks leven.

0:04:57.115,0:04:59.539
Ze drinken het water.

0:04:59.833,0:05:01.698
Ze ademen de damp in.

0:05:02.412,0:05:03.803
Ze koken erop,

0:05:04.127,0:05:05.397
maken ermee schoon,

0:05:05.661,0:05:07.459
maken er zelfs hun medicijnen mee.

0:05:09.094,0:05:10.480
Ik ontmoette de sjamaan

0:05:10.864,0:05:15.053
en hij leek een verlengstuk[br]van de rivier en zijn jungle.

0:05:15.848,0:05:17.672
Hij vroeg me naar mijn bedoelingen

0:05:18.609,0:05:20.188
en luisterde aandachtig.

0:05:21.262,0:05:24.373
Toen, tot mijn ongelofelijke opluchting --

0:05:24.397,0:05:26.714
ik zweette peentjes, om eerlijk te zijn --

0:05:27.968,0:05:32.247
kwam er een glimlach op zijn gezicht[br]en begon hij te lachen.

0:05:32.271,0:05:34.568
(Gelach)

0:05:35.796,0:05:39.791
Ik kreeg de zegen van de sjamaan[br]om de rivier te bestuderen,

0:05:40.415,0:05:43.819
mits ik de waterstalen die ik nam

0:05:43.843,0:05:45.359
en analyseerde in mijn lab --

0:05:45.383,0:05:47.193
waar ook ter wereld --

0:05:48.265,0:05:51.531
naderhand weer op de grond zou gieten.

0:05:52.055,0:05:54.102
Zo, zei de sjamaan,

0:05:54.126,0:05:56.871
vindt het water zijn weg[br]weer terug naar huis.

0:05:59.272,0:06:02.859
Sinds dat eerste bezoek in 2011[br]ben ik ieder jaar teruggeweest

0:06:02.883,0:06:06.308
en het veldwerk is opwindend,

0:06:06.332,0:06:10.129
veeleisend en soms gevaarlijk.

0:06:10.913,0:06:14.128
Eén verhaal is zelfs gepubliceerd[br]in National Geographic Magazine.

0:06:14.152,0:06:18.239
Ik zat vast op een kleine rots,[br]ongeveer zo groot als een vel papier,

0:06:18.263,0:06:20.303
met sandalen en surfshorts aan,

0:06:20.327,0:06:22.733
tussen een rivier van 80 graden

0:06:22.757,0:06:26.486
en een heetwaterbron die bijna kookte.

0:06:27.070,0:06:30.608
Daar kwam nog bij:[br]dit was het Amazone-regenwoud.

0:06:31.206,0:06:33.712
Het goot regen,[br]ik zag geen hand voor ogen.

0:06:33.736,0:06:37.298
Door het temperatuurverschil[br]was alles helemaal wit.

0:06:38.956,0:06:40.361
Intens.

0:06:42.158,0:06:44.136
Nu, na jaren werk,

0:06:44.620,0:06:50.262
dien ik binnenkort mijn geofysische en[br]geochemische studies in voor publicatie.

0:06:51.047,0:06:55.022
En ik wil hier vandaag, met jullie,[br]op het TED-podium,

0:06:55.046,0:06:58.236
een paar van de eerste bevindingen delen.

0:06:59.340,0:07:01.871
Ten eerste: het is geen legende.

0:07:02.468,0:07:03.642
Verrassing!

0:07:03.666,0:07:05.991
(Gelach)

0:07:06.015,0:07:07.789
Toen ik net begon met mijn onderzoek

0:07:08.453,0:07:11.752
waren satellietbeelden nog[br]van te lage resolutie om nuttig te zijn.

0:07:11.752,0:07:13.184
Er waren geen goede kaarten.

0:07:13.754,0:07:16.145
Dankzij het team van Google Earth

0:07:16.169,0:07:17.514
heb ik nu dit.

0:07:19.251,0:07:24.601
De inheemse naam voor de rivier,[br]Shanay-timpishka,

0:07:25.538,0:07:28.268
'kookt onder de hitte van de zon',

0:07:29.540,0:07:34.359
geeft aan dat ik niet de eerste ben[br]die zich afvraagt waarom de rivier kookt

0:07:34.943,0:07:39.414
en dat de mens altijd heeft geprobeerd[br]uit te leggen hoe de wereld werkt.

0:07:41.526,0:07:43.924
Waarom kookt de rivier?

0:07:48.385,0:07:51.070
Het heeft me drie jaar gekost[br]om die beelden te maken.

0:07:52.879,0:07:55.334
Heetwaterbronnen gevoed uit breuklijnen.

0:07:55.625,0:07:59.258
Net zoals er warm bloed[br]stroomt door onze aderen,

0:07:59.282,0:08:04.330
stroomt er ook heet water door de barsten[br]en de breuklijnen in de aarde.

0:08:05.162,0:08:08.757
Wanneer deze aderen -- deze aard-aderen --[br]de oppervlakte bereiken,

0:08:08.781,0:08:11.155
krijgen we geothermische manifestaties:

0:08:11.179,0:08:15.199
fumaroles, heetwaterbronnen en --[br]in ons geval -- de kokende rivier.

0:08:16.459,0:08:20.559
Wat echt ongelofelijk is,[br]is de grootte van deze plek.

0:08:21.181,0:08:23.727
Als je nog eens de weg oversteekt,[br]denk hier eens aan:

0:08:24.397,0:08:28.789
de rivier is breder dan een tweebaansweg[br]over het grootste deel van zijn lengte.

0:08:29.674,0:08:35.017
Hij is 6,24 kilometer lang heet.

0:08:36.223,0:08:37.732
Echt indrukwekkend.

0:08:39.077,0:08:42.077
Er zijn heetwaterbronnen[br]groter dan dit TED-podium

0:08:42.101,0:08:46.367
en deze waterval is zes meter hoog.

0:08:47.384,0:08:50.676
En dat allemaal met bijna-kokend water.

0:08:52.123,0:08:54.183
We hebben de temperaturen[br]in kaart gebracht.

0:08:54.183,0:08:57.201
Dat was verreweg[br]het zwaarste onderdeel van het veldwerk.

0:08:57.866,0:09:01.553
En de resultaten waren geweldig.

0:09:01.577,0:09:04.730
Sorry, de geo-wetenschapper[br]in mij komt naar buiten.

0:09:04.754,0:09:07.180
We vonden deze geweldige trend.

0:09:07.204,0:09:09.420
De rivier begint koud.

0:09:09.444,0:09:12.439
Dan wordt hij warmer, koelt af,[br]wordt warmer, koelt weer af,

0:09:12.463,0:09:15.081
wordt weer warm,[br]en dan komt er dit prachtige verval,

0:09:15.105,0:09:17.477
tot hij in deze koude rivier inslaat.

0:09:18.489,0:09:21.207
Ik snap dat jullie geen[br]geothermische wetenschappers zijn,

0:09:21.207,0:09:23.582
dus ik zal het[br]in gewone-mensentaal zeggen:

0:09:24.225,0:09:26.358
iedereen houdt van koffie.

0:09:26.382,0:09:27.651
Ja? Goed.

0:09:28.517,0:09:32.200
Een gewoon kopje koffie: 54 graden.

0:09:32.224,0:09:34.334
Een extra hete: 60.

0:09:34.896,0:09:37.067
Dus in koffie-termen

0:09:37.091,0:09:39.654
ziet de kokende rivier er zo uit.

0:09:40.401,0:09:41.900
Daar is je hete koffie.

0:09:42.906,0:09:44.314
Hier is je extrahete koffie

0:09:44.314,0:09:46.462
en je ziet dat er een punt is

0:09:46.462,0:09:49.534
waar de rivier nog heter is[br]dan zelfs de extrahete koffie.

0:09:49.684,0:09:52.730
En dit zijn gemiddeldes,[br]we hebben gemeten in het droge seizoen

0:09:52.730,0:09:55.699
om de meest pure geothermische[br]temperaturen te verkrijgen.

0:09:56.473,0:09:58.867
Er is een magisch getal[br]dat hier niet wordt getoond

0:09:58.867,0:10:01.777
en dat getal is 47 graden C,

0:10:02.856,0:10:05.068
want dat is waar het pijn begint te doen

0:10:05.402,0:10:09.575
en dat weet ik[br]uit hele persoonlijke ervaring.

0:10:10.186,0:10:13.012
Boven die temperatuur[br]wil je niet in het water belanden.

0:10:13.036,0:10:14.388
Je moet voorzichtig zijn.

0:10:14.722,0:10:16.037
Het kan dodelijk zijn.

0:10:16.704,0:10:18.995
Ik heb vele soorten dieren[br]erin zien vallen

0:10:19.019,0:10:23.198
en wat mij schokte[br]was dat het proces steeds hetzelfde was.

0:10:23.898,0:10:26.579
Ze vallen erin en het eerste[br]wat vergaat zijn de ogen.

0:10:26.603,0:10:29.970
Ogen koken blijkbaar heel snel.[br]Ze krijgen zo'n melkwitte kleur.

0:10:29.994,0:10:31.344
De stroom draagt ze mee.

0:10:31.368,0:10:34.355
Ze proberen weg te zwemmen,[br]maar het vlees kookt op hun botten

0:10:34.355,0:10:35.555
omdat het zo heet is.

0:10:35.555,0:10:37.570
Dus ze verliezen kracht, verliezen kracht,

0:10:37.570,0:10:40.608
totdat er uiteindelijk heet water[br]in hun mond belandt

0:10:40.608,0:10:43.149
en ze van binnenuit koken.

0:10:43.440,0:10:46.832
(Gelach)

0:10:48.696,0:10:50.815
We zijn best sadistisch, niet?

0:10:50.839,0:10:52.179
Jeetje.

0:10:53.362,0:10:55.980
Laat ze nog maar even marineren.

0:10:57.468,0:11:00.150
Wat zo geweldig is,[br]zijn deze temperaturen.

0:11:00.150,0:11:03.778
Ze zijn vergelijkbaar met wat ik tegenkwam[br]bij vulkanen over de hele wereld,

0:11:03.778,0:11:05.999
zelfs supervulkanen zoals Yellowstone.

0:11:06.896,0:11:08.204
Maar dat is het hem juist:

0:11:10.173,0:11:15.172
de meetwaarden geven aan[br]dat de kokende rivier bestaat,

0:11:15.196,0:11:17.486
onafhankelijk van vulkanisme.

0:11:18.491,0:11:21.911
Het heeft noch een magmatische,[br]noch een vulkanische oorsprong.

0:11:23.722,0:11:29.925
Ik herhaal: het dichtstbijzijnde[br]vulkanische centrum is 700 km weg.

0:11:30.543,0:11:34.909
Hoe kan een kokende rivier zo bestaan?

0:11:35.790,0:11:38.946
Ik vraag het al jaren aan vulkanologen[br]en geothermische experts

0:11:38.970,0:11:43.787
en ik kan nog steeds geen ander[br]non-vulkanisch geothermisch systeem vinden

0:11:43.811,0:11:45.378
dat zo groot is.

0:11:47.121,0:11:48.645
Het is uniek.

0:11:49.489,0:11:52.931
Het is speciaal op wereldschaal.

0:11:54.708,0:11:57.176
Maar hoe werkt het nu?

0:11:58.460,0:12:00.596
Waar komt die hitte vandaan?

0:12:01.186,0:12:03.279
Er moet nog veel onderzoek worden gedaan

0:12:03.303,0:12:06.492
om het probleem beter te bevatten[br]en het systeem beter te begrijpen,

0:12:06.516,0:12:08.842
maar op basis van de huidige data

0:12:08.866,0:12:12.230
lijkt het erop dat de oorzaak[br]een groot hydrothermisch systeem is.

0:12:13.151,0:12:14.611
Het werkt ongeveer zo:

0:12:14.635,0:12:17.943
hoe dieper je onder het aardoppervlak[br]komt, hoe heter het wordt.

0:12:17.967,0:12:20.595
Dit noemen we de geothermische gradiënt.

0:12:21.460,0:12:26.388
Het water zou helemaal[br]uit de gletsjers in de Andes kunnen komen,

0:12:26.412,0:12:28.411
dan diep in de aarde stromen

0:12:28.435,0:12:31.202
en dan naar buiten komen[br]om de kokende rivier te vormen,

0:12:31.226,0:12:34.233
nadat het is opgewarmd[br]door de geothermische gradiënt.

0:12:35.311,0:12:37.610
Allemaal door die unieke[br]geologische omgeving.

0:12:38.587,0:12:41.498
We hebben ontdekt[br]dat in en rond de rivier --

0:12:41.498,0:12:45.001
we werkten samen met[br]dr. Spencer Wells van National Geographic

0:12:45.001,0:12:47.406
en dr. Jon Eisen van UC Davis --

0:12:47.820,0:12:49.626
we hebben de genen in kaart gebracht

0:12:49.626,0:12:52.604
van de extremofiele levensvormen[br]die in en rond de river leven

0:12:52.604,0:12:59.149
en we hebben nieuwe, unieke soorten[br]gevonden die leven in de kokende rivier.

0:13:00.264,0:13:05.507
Opnieuw: ondanks al deze onderzoeken,[br]al deze ontdekkingen en legendes,

0:13:06.499,0:13:07.869
blijft het de vraag:

0:13:09.704,0:13:12.624
wat is het belang van de kokende rivier?

0:13:14.601,0:13:19.101
Wat is de invloed[br]van deze stationaire wolk

0:13:19.101,0:13:22.147
die altijd boven dit stukje jungle zweeft?

0:13:23.333,0:13:29.403
Wat is het belang van een detail[br]uit een legende uit onze kindertijd?

0:13:31.547,0:13:34.655
Voor de sjamaan en zijn gemeenschap[br]is het een heilige plaats.

0:13:35.414,0:13:37.639
Voor mij, als geowetenschapper,

0:13:37.713,0:13:40.626
is het een uniek geothermisch fenomeen.

0:13:42.074,0:13:45.772
Maar voor illegale[br]houtkappers en veeboeren

0:13:45.796,0:13:49.439
is het slechts nog een hulpbron[br]om uit te putten.

0:13:50.820,0:13:52.891
En voor de Peruaanse overheid

0:13:52.891,0:14:00.575
is het slechts een stuk onbeschermd land,[br]klaar voor ontwikkeling.

0:14:02.186,0:14:05.782
Mijn doel is om zeker te stellen dat,[br]wie dit land ook beheert,

0:14:05.806,0:14:09.542
dat diegene begrijpt hoe uniek[br]en belangrijk de kokende rivier is.

0:14:10.832,0:14:12.492
Want dat is het:

0:14:13.632,0:14:15.312
het is een kwestie van belang.

0:14:16.332,0:14:18.878
En wat daar belangrijk is:

0:14:20.028,0:14:22.297
wij definiëren dat belang.

0:14:22.998,0:14:25.658
Wij. Wij hebben die macht.

0:14:25.682,0:14:30.530
Wij trekken die grens[br]tussen heilig en triviaal.

0:14:31.736,0:14:34.012
En in dit tijdperk,

0:14:34.036,0:14:37.814
waarin alles in kaart gebracht,[br]gemeten en bestudeerd lijkt te zijn,

0:14:39.290,0:14:41.756
in dit informatietijdperk

0:14:42.899,0:14:44.705
wil ik jullie eraan herinneren

0:14:44.705,0:14:51.058
dat ontdekkingen niet enkel worden gedaan[br]in de zwarte leegte van het onbekende,

0:14:52.153,0:14:55.562
maar ook in de witte ruis[br]van overweldigende data.

0:14:57.862,0:15:00.847
Er is nog zo veel om te ontdekken.

0:15:01.958,0:15:05.453
We leven in een wonderbaarlijke wereld.

0:15:05.477,0:15:06.996
Dus ga naar buiten.

0:15:08.306,0:15:10.163
Wees nieuwsgierig.

0:15:11.711,0:15:14.754
Want we leven in een wereld

0:15:15.539,0:15:18.819
waarin sjamanen nog steeds zingen[br]voor de geesten in de jungle,

0:15:20.399,0:15:22.240
waar rivieren koken

0:15:23.299,0:15:25.835
en legendes tot leven komen.

0:15:27.018,0:15:28.199
Heel erg bedankt.

0:15:28.223,0:15:32.779
(Applaus)