Toen ik een jongetje was in Lima, vertelde mijn opa me een legende over de Spaanse verovering van Peru. Atahualpa, de keizer van de Inca's, was gevangen genomen en vermoord. Pizarro en zijn conquistadores waren rijk geworden en verhalen over hun veroveringen en glorie hadden Spanje bereikt en zorgden voor een nieuwe instroom van Spanjaarden smachtend naar goud en glorie. Zij gingen naar de steden en vroegen de Inca's: "Waar is nog een beschaving om te veroveren? Waar is meer goud?" En de Inca's, uit wraak, zeiden: "Ga naar de Amazone. Daar vind je al het goud dat je je kunt wensen." Er is zelfs een stad genaamd Paititi -- El Dorado in het Spaans -- die helemaal van goud is." De Spanjaarden trokken de jungle in. De weinigen die terugkwamen vertelden verhalen. Verhalen over machtige sjamanen, over krijgers met giftige pijlen, over bomen zo hoog dat ze de zon blokkeerden, vogel-etende spinnen, slangen die een mens in zijn geheel verzwolgen, en een rivier die kookte. Dit werd een herinnering uit mijn kindertijd. En jaren gingen voorbij. Ik werk aan mijn PhD aan de SMU en ik probeer Peru's geothermische energiepotentiaal te begrijpen, als ik me opeens deze legende herinner en ik begon me af te vragen: "Kan de kokende rivier bestaan?" Ik vroeg het collega's aan universiteiten, de overheid, olie-, gas- en mijnbedrijven en het antwoord was een unaniem 'nee'. En dat is logisch. Kokende rivieren bestaan op aarde, maar ze worden meestal geassocieerd met vulkanen. Je hebt een krachtige hittebron nodig om zo'n enorme geothermische manifestatie te produceren. En zoals je aan de rode punten, die vulkanen voorstellen, kunt zien, hebben we geen vulkanen in de Amazone, noch in het grootste deel van Peru. Conclusie: we kunnen niet verwachten een kokende rivier te zien. Ik vertelde dit verhaal tijdens een familie-etentje en mijn tante zei: "Maar, Andrés, ik ben daar geweest. Ik heb in die rivier gezwommen." (Gelach) En mijn oom voegt toe: "Nee, ze houdt je niet voor de gek. Je kunt er alleen in zwemmen na een zware regenval en hij wordt beschermd door een machtige sjamaan. Je tante is bevriend met zijn vrouw." (Gelach) "¿Cómo?" [Wat?] Ondanks al mijn wetenschappelijke skepsis trok ik toch die jungle in, op aanwijzing van mijn tante, meer dan 700 kilometer van de dichtstbijzijnde vulkaan. Eerlijk gezegd bereidde ik mezelf er mentaal op voor om het legendarische 'lauwe stroompje van de Amazone' te aanschouwen. Maar toen... hoorde ik iets. Een diepe stroming.. die luider en luider werd naarmate we dichterbij kwamen. Het klonk als een constant breken van golven in de branding. En toen we dichterbij kwamen zag ik rook, damp door de bomen. En toen zag ik dit. Ik greep meteen mijn thermometer en de gemiddelde temperatuur van de rivier was 86 graden Celsius. Dat is niet helemaal 100 graden C kokend, maar zeker niet ver daarvan. De rivier stroomde heet en snel. Ik volgde hem stroomopwaarts en de leerling van de sjamaan leidde me naar de heiligste plek aan de rivier. En dit is zo bizar: hij begint als een koude stroom. Hier, op deze plek, is het thuis van de Yacumama, Moeder van het Water, een enorme slangengeest die heet en koud water baart. Hier vonden we een warmwaterbron, waarin koud water wordt gemengd onder haar beschermende moederlijke kaken en waar legenden tot leven komen. De volgende ochtend werd ik wakker en.. (Gelach) vroeg ik om thee. Ik kreeg een mok, een theebuiltje en werd naar de rivier gestuurd. Tot mijn verrassing was het water schoon en smaakte lekker, wat best gek is voor geothermische systemen. Wat zo geweldig is, is dat de lokale bevolking altijd heeft geweten over deze plek en dat ik zeker niet de eerste buitenstaander was die hem zag. Het was gewoon onderdeel van hun dagelijks leven. Ze drinken het water. Ze ademen de damp in. Ze koken erop, maken ermee schoon, maken er zelfs hun medicijnen mee. Ik ontmoette de sjamaan en hij leek een verlengstuk van de rivier en zijn jungle. Hij vroeg me naar mijn bedoelingen en luisterde aandachtig. Toen, tot mijn ongelofelijke opluchting -- ik zweette peentjes, om eerlijk te zijn -- kwam er een glimlach op zijn gezicht en begon hij te lachen. (Gelach) Ik kreeg de zegen van de sjamaan om de rivier te bestuderen, mits ik de waterstalen die ik nam en analyseerde in mijn lab -- waar ook ter wereld -- naderhand weer op de grond zou gieten. Zo, zei de sjamaan, vindt het water zijn weg weer terug naar huis. Sinds dat eerste bezoek in 2011 ben ik ieder jaar teruggeweest en het veldwerk is opwindend, veeleisend en soms gevaarlijk. Eén verhaal is zelfs gepubliceerd in National Geographic Magazine. Ik zat vast op een kleine rots, ongeveer zo groot als een vel papier, met sandalen en surfshorts aan, tussen een rivier van 80 graden en een heetwaterbron die bijna kookte. Daar kwam nog bij: dit was het Amazone-regenwoud. Het goot regen, ik zag geen hand voor ogen. Door het temperatuurverschil was alles helemaal wit. Intens. Nu, na jaren werk, dien ik binnenkort mijn geofysische en geochemische studies in voor publicatie. En ik wil hier vandaag, met jullie, op het TED-podium, een paar van de eerste bevindingen delen. Ten eerste: het is geen legende. Verrassing! (Gelach) Toen ik net begon met mijn onderzoek waren satellietbeelden nog van te lage resolutie om nuttig te zijn. Er waren geen goede kaarten. Dankzij het team van Google Earth heb ik nu dit. De inheemse naam voor de rivier, Shanay-timpishka, 'kookt onder de hitte van de zon', geeft aan dat ik niet de eerste ben die zich afvraagt waarom de rivier kookt en dat de mens altijd heeft geprobeerd uit te leggen hoe de wereld werkt. Waarom kookt de rivier? Het heeft me drie jaar gekost om die beelden te maken. Heetwaterbronnen gevoed uit breuklijnen. Net zoals er warm bloed stroomt door onze aderen, stroomt er ook heet water door de barsten en de breuklijnen in de aarde. Wanneer deze aderen -- deze aard-aderen -- de oppervlakte bereiken, krijgen we geothermische manifestaties: fumaroles, heetwaterbronnen en -- in ons geval -- de kokende rivier. Wat echt ongelofelijk is, is de grootte van deze plek. Als je nog eens de weg oversteekt, denk hier eens aan: de rivier is breder dan een tweebaansweg over het grootste deel van zijn lengte. Hij is 6,24 kilometer lang heet. Echt indrukwekkend. Er zijn heetwaterbronnen groter dan dit TED-podium en deze waterval is zes meter hoog. En dat allemaal met bijna-kokend water. We hebben de temperaturen in kaart gebracht. Dat was verreweg het zwaarste onderdeel van het veldwerk. En de resultaten waren geweldig. Sorry, de geo-wetenschapper in mij komt naar buiten. We vonden deze geweldige trend. De rivier begint koud. Dan wordt hij warmer, koelt af, wordt warmer, koelt weer af, wordt weer warm, en dan komt er dit prachtige verval, tot hij in deze koude rivier inslaat. Ik snap dat jullie geen geothermische wetenschappers zijn, dus ik zal het in gewone-mensentaal zeggen: iedereen houdt van koffie. Ja? Goed. Een gewoon kopje koffie: 54 graden. Een extra hete: 60. Dus in koffie-termen ziet de kokende rivier er zo uit. Daar is je hete koffie. Hier is je extrahete koffie en je ziet dat er een punt is waar de rivier nog heter is dan zelfs de extrahete koffie. En dit zijn gemiddeldes, we hebben gemeten in het droge seizoen om de meest pure geothermische temperaturen te verkrijgen. Er is een magisch getal dat hier niet wordt getoond en dat getal is 47 graden C, want dat is waar het pijn begint te doen en dat weet ik uit hele persoonlijke ervaring. Boven die temperatuur wil je niet in het water belanden. Je moet voorzichtig zijn. Het kan dodelijk zijn. Ik heb vele soorten dieren erin zien vallen en wat mij schokte was dat het proces steeds hetzelfde was. Ze vallen erin en het eerste wat vergaat zijn de ogen. Ogen koken blijkbaar heel snel. Ze krijgen zo'n melkwitte kleur. De stroom draagt ze mee. Ze proberen weg te zwemmen, maar het vlees kookt op hun botten omdat het zo heet is. Dus ze verliezen kracht, verliezen kracht, totdat er uiteindelijk heet water in hun mond belandt en ze van binnenuit koken. (Gelach) We zijn best sadistisch, niet? Jeetje. Laat ze nog maar even marineren. Wat zo geweldig is, zijn deze temperaturen. Ze zijn vergelijkbaar met wat ik tegenkwam bij vulkanen over de hele wereld, zelfs supervulkanen zoals Yellowstone. Maar dat is het hem juist: de meetwaarden geven aan dat de kokende rivier bestaat, onafhankelijk van vulkanisme. Het heeft noch een magmatische, noch een vulkanische oorsprong. Ik herhaal: het dichtstbijzijnde vulkanische centrum is 700 km weg. Hoe kan een kokende rivier zo bestaan? Ik vraag het al jaren aan vulkanologen en geothermische experts en ik kan nog steeds geen ander non-vulkanisch geothermisch systeem vinden dat zo groot is. Het is uniek. Het is speciaal op wereldschaal. Maar hoe werkt het nu? Waar komt die hitte vandaan? Er moet nog veel onderzoek worden gedaan om het probleem beter te bevatten en het systeem beter te begrijpen, maar op basis van de huidige data lijkt het erop dat de oorzaak een groot hydrothermisch systeem is. Het werkt ongeveer zo: hoe dieper je onder het aardoppervlak komt, hoe heter het wordt. Dit noemen we de geothermische gradiënt. Het water zou helemaal uit de gletsjers in de Andes kunnen komen, dan diep in de aarde stromen en dan naar buiten komen om de kokende rivier te vormen, nadat het is opgewarmd door de geothermische gradiënt. Allemaal door die unieke geologische omgeving. We hebben ontdekt dat in en rond de rivier -- we werkten samen met dr. Spencer Wells van National Geographic en dr. Jon Eisen van UC Davis -- we hebben de genen in kaart gebracht van de extremofiele levensvormen die in en rond de river leven en we hebben nieuwe, unieke soorten gevonden die leven in de kokende rivier. Opnieuw: ondanks al deze onderzoeken, al deze ontdekkingen en legendes, blijft het de vraag: wat is het belang van de kokende rivier? Wat is de invloed van deze stationaire wolk die altijd boven dit stukje jungle zweeft? Wat is het belang van een detail uit een legende uit onze kindertijd? Voor de sjamaan en zijn gemeenschap is het een heilige plaats. Voor mij, als geowetenschapper, is het een uniek geothermisch fenomeen. Maar voor illegale houtkappers en veeboeren is het slechts nog een hulpbron om uit te putten. En voor de Peruaanse overheid is het slechts een stuk onbeschermd land, klaar voor ontwikkeling. Mijn doel is om zeker te stellen dat, wie dit land ook beheert, dat diegene begrijpt hoe uniek en belangrijk de kokende rivier is. Want dat is het: het is een kwestie van belang. En wat daar belangrijk is: wij definiëren dat belang. Wij. Wij hebben die macht. Wij trekken die grens tussen heilig en triviaal. En in dit tijdperk, waarin alles in kaart gebracht, gemeten en bestudeerd lijkt te zijn, in dit informatietijdperk wil ik jullie eraan herinneren dat ontdekkingen niet enkel worden gedaan in de zwarte leegte van het onbekende, maar ook in de witte ruis van overweldigende data. Er is nog zo veel om te ontdekken. We leven in een wonderbaarlijke wereld. Dus ga naar buiten. Wees nieuwsgierig. Want we leven in een wereld waarin sjamanen nog steeds zingen voor de geesten in de jungle, waar rivieren koken en legendes tot leven komen. Heel erg bedankt. (Applaus)