[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:01.02,0:00:02.67,Default,,0000,0000,0000,,Toen ik een jongetje was in Lima,
Dialogue: 0,0:00:02.69,0:00:04.80,Default,,0000,0000,0000,,vertelde mijn opa me een legende
Dialogue: 0,0:00:04.82,0:00:07.08,Default,,0000,0000,0000,,over de Spaanse verovering van Peru.
Dialogue: 0,0:00:08.01,0:00:11.33,Default,,0000,0000,0000,,Atahualpa, de keizer van de Inca's,\Nwas gevangen genomen en vermoord.
Dialogue: 0,0:00:11.57,0:00:14.55,Default,,0000,0000,0000,,Pizarro en zijn conquistadores\Nwaren rijk geworden
Dialogue: 0,0:00:14.58,0:00:17.76,Default,,0000,0000,0000,,en verhalen over hun veroveringen\Nen glorie hadden Spanje bereikt
Dialogue: 0,0:00:17.79,0:00:23.16,Default,,0000,0000,0000,,en zorgden voor een nieuwe instroom van\NSpanjaarden smachtend naar goud en glorie.
Dialogue: 0,0:00:24.06,0:00:26.95,Default,,0000,0000,0000,,Zij gingen naar de steden\Nen vroegen de Inca's:
Dialogue: 0,0:00:26.98,0:00:30.48,Default,,0000,0000,0000,,"Waar is nog een beschaving\Nom te veroveren? Waar is meer goud?"
Dialogue: 0,0:00:30.78,0:00:34.16,Default,,0000,0000,0000,,En de Inca's, uit wraak, zeiden:
Dialogue: 0,0:00:34.65,0:00:36.26,Default,,0000,0000,0000,,"Ga naar de Amazone.
Dialogue: 0,0:00:36.77,0:00:39.41,Default,,0000,0000,0000,,Daar vind je al het goud\Ndat je je kunt wensen."
Dialogue: 0,0:00:39.44,0:00:44.15,Default,,0000,0000,0000,,Er is zelfs een stad genaamd Paititi\N-- El Dorado in het Spaans --
Dialogue: 0,0:00:44.18,0:00:46.80,Default,,0000,0000,0000,,die helemaal van goud is."
Dialogue: 0,0:00:47.30,0:00:49.20,Default,,0000,0000,0000,,De Spanjaarden trokken de jungle in.
Dialogue: 0,0:00:49.22,0:00:52.78,Default,,0000,0000,0000,,De weinigen die terugkwamen\Nvertelden verhalen.
Dialogue: 0,0:00:53.90,0:00:57.04,Default,,0000,0000,0000,,Verhalen over machtige sjamanen,
Dialogue: 0,0:00:57.74,0:01:00.22,Default,,0000,0000,0000,,over krijgers met giftige pijlen,
Dialogue: 0,0:01:00.66,0:01:04.44,Default,,0000,0000,0000,,over bomen zo hoog\Ndat ze de zon blokkeerden,
Dialogue: 0,0:01:04.46,0:01:09.22,Default,,0000,0000,0000,,vogel-etende spinnen, slangen \Ndie een mens in zijn geheel verzwolgen,
Dialogue: 0,0:01:09.24,0:01:11.76,Default,,0000,0000,0000,,en een rivier die kookte.
Dialogue: 0,0:01:13.58,0:01:15.78,Default,,0000,0000,0000,,Dit werd een herinnering\Nuit mijn kindertijd.
Dialogue: 0,0:01:15.80,0:01:16.96,Default,,0000,0000,0000,,En jaren gingen voorbij.
Dialogue: 0,0:01:16.99,0:01:19.46,Default,,0000,0000,0000,,Ik werk aan mijn PhD aan de SMU
Dialogue: 0,0:01:19.48,0:01:23.39,Default,,0000,0000,0000,,en ik probeer Peru's geothermische\Nenergiepotentiaal te begrijpen,
Dialogue: 0,0:01:23.41,0:01:25.46,Default,,0000,0000,0000,,als ik me opeens deze legende herinner
Dialogue: 0,0:01:25.48,0:01:27.33,Default,,0000,0000,0000,,en ik begon me af te vragen:
Dialogue: 0,0:01:28.32,0:01:30.86,Default,,0000,0000,0000,,"Kan de kokende rivier bestaan?"
Dialogue: 0,0:01:32.14,0:01:34.34,Default,,0000,0000,0000,,Ik vroeg het collega's aan universiteiten,
Dialogue: 0,0:01:34.36,0:01:35.52,Default,,0000,0000,0000,,de overheid,
Dialogue: 0,0:01:35.54,0:01:37.04,Default,,0000,0000,0000,,olie-, gas- en mijnbedrijven
Dialogue: 0,0:01:37.06,0:01:39.97,Default,,0000,0000,0000,,en het antwoord was een unaniem 'nee'.
Dialogue: 0,0:01:40.46,0:01:42.46,Default,,0000,0000,0000,,En dat is logisch.
Dialogue: 0,0:01:43.07,0:01:45.70,Default,,0000,0000,0000,,Kokende rivieren bestaan op aarde,
Dialogue: 0,0:01:45.72,0:01:48.25,Default,,0000,0000,0000,,maar ze worden meestal\Ngeassocieerd met vulkanen.
Dialogue: 0,0:01:48.65,0:01:50.80,Default,,0000,0000,0000,,Je hebt een krachtige hittebron nodig
Dialogue: 0,0:01:50.82,0:01:54.19,Default,,0000,0000,0000,,om zo'n enorme geothermische\Nmanifestatie te produceren.
Dialogue: 0,0:01:54.21,0:01:59.41,Default,,0000,0000,0000,,En zoals je aan de rode punten,\Ndie vulkanen voorstellen, kunt zien,
Dialogue: 0,0:01:59.44,0:02:02.26,Default,,0000,0000,0000,,hebben we geen vulkanen in de Amazone,
Dialogue: 0,0:02:02.28,0:02:04.10,Default,,0000,0000,0000,,noch in het grootste deel van Peru.
Dialogue: 0,0:02:04.12,0:02:08.39,Default,,0000,0000,0000,,Conclusie: we kunnen niet verwachten\Neen kokende rivier te zien.
Dialogue: 0,0:02:09.66,0:02:13.23,Default,,0000,0000,0000,,Ik vertelde dit verhaal\Ntijdens een familie-etentje
Dialogue: 0,0:02:13.77,0:02:15.67,Default,,0000,0000,0000,,en mijn tante zei:
Dialogue: 0,0:02:16.27,0:02:20.25,Default,,0000,0000,0000,,"Maar, Andrés, ik ben daar geweest.\NIk heb in die rivier gezwommen."
Dialogue: 0,0:02:21.14,0:02:24.54,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:02:24.56,0:02:26.31,Default,,0000,0000,0000,,En mijn oom voegt toe:
Dialogue: 0,0:02:26.33,0:02:29.06,Default,,0000,0000,0000,,"Nee, ze houdt je niet voor de gek.
Dialogue: 0,0:02:29.08,0:02:33.07,Default,,0000,0000,0000,,Je kunt er alleen in zwemmen\Nna een zware regenval
Dialogue: 0,0:02:33.09,0:02:36.34,Default,,0000,0000,0000,,en hij wordt beschermd\Ndoor een machtige sjamaan.
Dialogue: 0,0:02:36.36,0:02:38.68,Default,,0000,0000,0000,,Je tante is bevriend met zijn vrouw."
Dialogue: 0,0:02:39.26,0:02:41.06,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:02:41.09,0:02:42.24,Default,,0000,0000,0000,,"¿Cómo?" [Wat?]
Dialogue: 0,0:02:42.26,0:02:44.48,Default,,0000,0000,0000,,Ondanks al mijn wetenschappelijke skepsis
Dialogue: 0,0:02:44.50,0:02:48.93,Default,,0000,0000,0000,,trok ik toch die jungle in,\Nop aanwijzing van mijn tante,
Dialogue: 0,0:02:48.96,0:02:52.85,Default,,0000,0000,0000,,meer dan 700 kilometer\Nvan de dichtstbijzijnde vulkaan.
Dialogue: 0,0:02:52.88,0:02:56.49,Default,,0000,0000,0000,,Eerlijk gezegd bereidde ik mezelf\Ner mentaal op voor
Dialogue: 0,0:02:56.52,0:03:00.89,Default,,0000,0000,0000,,om het legendarische 'lauwe stroompje\Nvan de Amazone' te aanschouwen.
Dialogue: 0,0:03:02.67,0:03:04.04,Default,,0000,0000,0000,,Maar toen...
Dialogue: 0,0:03:04.32,0:03:05.64,Default,,0000,0000,0000,,hoorde ik iets.
Dialogue: 0,0:03:07.26,0:03:08.70,Default,,0000,0000,0000,,Een diepe stroming..
Dialogue: 0,0:03:10.35,0:03:13.04,Default,,0000,0000,0000,,die luider en luider werd
Dialogue: 0,0:03:13.79,0:03:15.26,Default,,0000,0000,0000,,naarmate we dichterbij kwamen.
Dialogue: 0,0:03:16.30,0:03:20.23,Default,,0000,0000,0000,,Het klonk als een constant\Nbreken van golven in de branding.
Dialogue: 0,0:03:20.25,0:03:24.94,Default,,0000,0000,0000,,En toen we dichterbij kwamen zag ik\Nrook, damp door de bomen.
Dialogue: 0,0:03:24.96,0:03:28.26,Default,,0000,0000,0000,,En toen zag ik dit.
Dialogue: 0,0:03:29.79,0:03:32.26,Default,,0000,0000,0000,,Ik greep meteen mijn thermometer
Dialogue: 0,0:03:32.28,0:03:35.56,Default,,0000,0000,0000,,en de gemiddelde temperatuur van de rivier
Dialogue: 0,0:03:35.58,0:03:37.57,Default,,0000,0000,0000,,was 86 graden Celsius.
Dialogue: 0,0:03:39.54,0:03:42.81,Default,,0000,0000,0000,,Dat is niet helemaal 100 graden C kokend,
Dialogue: 0,0:03:42.83,0:03:45.71,Default,,0000,0000,0000,,maar zeker niet ver daarvan.
Dialogue: 0,0:03:46.30,0:03:49.39,Default,,0000,0000,0000,,De rivier stroomde heet en snel.
Dialogue: 0,0:03:50.18,0:03:51.99,Default,,0000,0000,0000,,Ik volgde hem stroomopwaarts
Dialogue: 0,0:03:51.99,0:03:55.64,Default,,0000,0000,0000,,en de leerling van de sjamaan leidde me\Nnaar de heiligste plek aan de rivier.
Dialogue: 0,0:03:55.66,0:03:57.07,Default,,0000,0000,0000,,En dit is zo bizar:
Dialogue: 0,0:03:57.09,0:03:59.07,Default,,0000,0000,0000,,hij begint als een koude stroom.
Dialogue: 0,0:03:59.50,0:04:01.74,Default,,0000,0000,0000,,Hier, op deze plek,
Dialogue: 0,0:04:01.76,0:04:03.93,Default,,0000,0000,0000,,is het thuis van de Yacumama,
Dialogue: 0,0:04:03.95,0:04:05.32,Default,,0000,0000,0000,,Moeder van het Water,
Dialogue: 0,0:04:05.32,0:04:09.39,Default,,0000,0000,0000,,een enorme slangengeest\Ndie heet en koud water baart.
Dialogue: 0,0:04:10.02,0:04:14.43,Default,,0000,0000,0000,,Hier vonden we een warmwaterbron,
Dialogue: 0,0:04:14.45,0:04:19.41,Default,,0000,0000,0000,,waarin koud water wordt gemengd\Nonder haar beschermende moederlijke kaken
Dialogue: 0,0:04:19.83,0:04:23.08,Default,,0000,0000,0000,,en waar legenden tot leven komen.
Dialogue: 0,0:04:24.28,0:04:26.26,Default,,0000,0000,0000,,De volgende ochtend werd ik wakker en..
Dialogue: 0,0:04:26.28,0:04:28.50,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:04:28.53,0:04:30.08,Default,,0000,0000,0000,,vroeg ik om thee.
Dialogue: 0,0:04:30.58,0:04:32.82,Default,,0000,0000,0000,,Ik kreeg een mok, een theebuiltje
Dialogue: 0,0:04:32.85,0:04:35.18,Default,,0000,0000,0000,,en werd naar de rivier gestuurd.
Dialogue: 0,0:04:36.08,0:04:40.58,Default,,0000,0000,0000,,Tot mijn verrassing was het water\Nschoon en smaakte lekker,
Dialogue: 0,0:04:40.61,0:04:43.60,Default,,0000,0000,0000,,wat best gek is\Nvoor geothermische systemen.
Dialogue: 0,0:04:44.44,0:04:45.99,Default,,0000,0000,0000,,Wat zo geweldig is,
Dialogue: 0,0:04:46.01,0:04:48.100,Default,,0000,0000,0000,,is dat de lokale bevolking\Naltijd heeft geweten over deze plek
Dialogue: 0,0:04:49.02,0:04:52.72,Default,,0000,0000,0000,,en dat ik zeker niet\Nde eerste buitenstaander was die hem zag.
Dialogue: 0,0:04:53.70,0:04:56.64,Default,,0000,0000,0000,,Het was gewoon onderdeel\Nvan hun dagelijks leven.
Dialogue: 0,0:04:57.12,0:04:59.54,Default,,0000,0000,0000,,Ze drinken het water.
Dialogue: 0,0:04:59.83,0:05:01.70,Default,,0000,0000,0000,,Ze ademen de damp in.
Dialogue: 0,0:05:02.41,0:05:03.80,Default,,0000,0000,0000,,Ze koken erop,
Dialogue: 0,0:05:04.13,0:05:05.40,Default,,0000,0000,0000,,maken ermee schoon,
Dialogue: 0,0:05:05.66,0:05:07.46,Default,,0000,0000,0000,,maken er zelfs hun medicijnen mee.
Dialogue: 0,0:05:09.09,0:05:10.48,Default,,0000,0000,0000,,Ik ontmoette de sjamaan
Dialogue: 0,0:05:10.86,0:05:15.05,Default,,0000,0000,0000,,en hij leek een verlengstuk\Nvan de rivier en zijn jungle.
Dialogue: 0,0:05:15.85,0:05:17.67,Default,,0000,0000,0000,,Hij vroeg me naar mijn bedoelingen
Dialogue: 0,0:05:18.61,0:05:20.19,Default,,0000,0000,0000,,en luisterde aandachtig.
Dialogue: 0,0:05:21.26,0:05:24.37,Default,,0000,0000,0000,,Toen, tot mijn ongelofelijke opluchting --
Dialogue: 0,0:05:24.40,0:05:26.71,Default,,0000,0000,0000,,ik zweette peentjes, om eerlijk te zijn --
Dialogue: 0,0:05:27.97,0:05:32.25,Default,,0000,0000,0000,,kwam er een glimlach op zijn gezicht\Nen begon hij te lachen.
Dialogue: 0,0:05:32.27,0:05:34.57,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:05:35.80,0:05:39.79,Default,,0000,0000,0000,,Ik kreeg de zegen van de sjamaan\Nom de rivier te bestuderen,
Dialogue: 0,0:05:40.42,0:05:43.82,Default,,0000,0000,0000,,mits ik de waterstalen die ik nam
Dialogue: 0,0:05:43.84,0:05:45.36,Default,,0000,0000,0000,,en analyseerde in mijn lab --
Dialogue: 0,0:05:45.38,0:05:47.19,Default,,0000,0000,0000,,waar ook ter wereld --
Dialogue: 0,0:05:48.26,0:05:51.53,Default,,0000,0000,0000,,naderhand weer op de grond zou gieten.
Dialogue: 0,0:05:52.06,0:05:54.10,Default,,0000,0000,0000,,Zo, zei de sjamaan,
Dialogue: 0,0:05:54.13,0:05:56.87,Default,,0000,0000,0000,,vindt het water zijn weg\Nweer terug naar huis.
Dialogue: 0,0:05:59.27,0:06:02.86,Default,,0000,0000,0000,,Sinds dat eerste bezoek in 2011\Nben ik ieder jaar teruggeweest
Dialogue: 0,0:06:02.88,0:06:06.31,Default,,0000,0000,0000,,en het veldwerk is opwindend,
Dialogue: 0,0:06:06.33,0:06:10.13,Default,,0000,0000,0000,,veeleisend en soms gevaarlijk.
Dialogue: 0,0:06:10.91,0:06:14.13,Default,,0000,0000,0000,,Eén verhaal is zelfs gepubliceerd\Nin National Geographic Magazine.
Dialogue: 0,0:06:14.15,0:06:18.24,Default,,0000,0000,0000,,Ik zat vast op een kleine rots,\Nongeveer zo groot als een vel papier,
Dialogue: 0,0:06:18.26,0:06:20.30,Default,,0000,0000,0000,,met sandalen en surfshorts aan,
Dialogue: 0,0:06:20.33,0:06:22.73,Default,,0000,0000,0000,,tussen een rivier van 80 graden
Dialogue: 0,0:06:22.76,0:06:26.49,Default,,0000,0000,0000,,en een heetwaterbron die bijna kookte.
Dialogue: 0,0:06:27.07,0:06:30.61,Default,,0000,0000,0000,,Daar kwam nog bij:\Ndit was het Amazone-regenwoud.
Dialogue: 0,0:06:31.21,0:06:33.71,Default,,0000,0000,0000,,Het goot regen,\Nik zag geen hand voor ogen.
Dialogue: 0,0:06:33.74,0:06:37.30,Default,,0000,0000,0000,,Door het temperatuurverschil\Nwas alles helemaal wit.
Dialogue: 0,0:06:38.96,0:06:40.36,Default,,0000,0000,0000,,Intens.
Dialogue: 0,0:06:42.16,0:06:44.14,Default,,0000,0000,0000,,Nu, na jaren werk,
Dialogue: 0,0:06:44.62,0:06:50.26,Default,,0000,0000,0000,,dien ik binnenkort mijn geofysische en\Ngeochemische studies in voor publicatie.
Dialogue: 0,0:06:51.05,0:06:55.02,Default,,0000,0000,0000,,En ik wil hier vandaag, met jullie,\Nop het TED-podium,
Dialogue: 0,0:06:55.05,0:06:58.24,Default,,0000,0000,0000,,een paar van de eerste bevindingen delen.
Dialogue: 0,0:06:59.34,0:07:01.87,Default,,0000,0000,0000,,Ten eerste: het is geen legende.
Dialogue: 0,0:07:02.47,0:07:03.64,Default,,0000,0000,0000,,Verrassing!
Dialogue: 0,0:07:03.67,0:07:05.99,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:07:06.02,0:07:07.79,Default,,0000,0000,0000,,Toen ik net begon met mijn onderzoek
Dialogue: 0,0:07:08.45,0:07:11.75,Default,,0000,0000,0000,,waren satellietbeelden nog\Nvan te lage resolutie om nuttig te zijn.
Dialogue: 0,0:07:11.75,0:07:13.18,Default,,0000,0000,0000,,Er waren geen goede kaarten.
Dialogue: 0,0:07:13.75,0:07:16.14,Default,,0000,0000,0000,,Dankzij het team van Google Earth
Dialogue: 0,0:07:16.17,0:07:17.51,Default,,0000,0000,0000,,heb ik nu dit.
Dialogue: 0,0:07:19.25,0:07:24.60,Default,,0000,0000,0000,,De inheemse naam voor de rivier,\NShanay-timpishka,
Dialogue: 0,0:07:25.54,0:07:28.27,Default,,0000,0000,0000,,'kookt onder de hitte van de zon',
Dialogue: 0,0:07:29.54,0:07:34.36,Default,,0000,0000,0000,,geeft aan dat ik niet de eerste ben\Ndie zich afvraagt waarom de rivier kookt
Dialogue: 0,0:07:34.94,0:07:39.41,Default,,0000,0000,0000,,en dat de mens altijd heeft geprobeerd\Nuit te leggen hoe de wereld werkt.
Dialogue: 0,0:07:41.53,0:07:43.92,Default,,0000,0000,0000,,Waarom kookt de rivier?
Dialogue: 0,0:07:48.38,0:07:51.07,Default,,0000,0000,0000,,Het heeft me drie jaar gekost\Nom die beelden te maken.
Dialogue: 0,0:07:52.88,0:07:55.33,Default,,0000,0000,0000,,Heetwaterbronnen gevoed uit breuklijnen.
Dialogue: 0,0:07:55.62,0:07:59.26,Default,,0000,0000,0000,,Net zoals er warm bloed\Nstroomt door onze aderen,
Dialogue: 0,0:07:59.28,0:08:04.33,Default,,0000,0000,0000,,stroomt er ook heet water door de barsten\Nen de breuklijnen in de aarde.
Dialogue: 0,0:08:05.16,0:08:08.76,Default,,0000,0000,0000,,Wanneer deze aderen -- deze aard-aderen --\Nde oppervlakte bereiken,
Dialogue: 0,0:08:08.78,0:08:11.16,Default,,0000,0000,0000,,krijgen we geothermische manifestaties:
Dialogue: 0,0:08:11.18,0:08:15.20,Default,,0000,0000,0000,,fumaroles, heetwaterbronnen en --\Nin ons geval -- de kokende rivier.
Dialogue: 0,0:08:16.46,0:08:20.56,Default,,0000,0000,0000,,Wat echt ongelofelijk is,\Nis de grootte van deze plek.
Dialogue: 0,0:08:21.18,0:08:23.73,Default,,0000,0000,0000,,Als je nog eens de weg oversteekt,\Ndenk hier eens aan:
Dialogue: 0,0:08:24.40,0:08:28.79,Default,,0000,0000,0000,,de rivier is breder dan een tweebaansweg\Nover het grootste deel van zijn lengte.
Dialogue: 0,0:08:29.67,0:08:35.02,Default,,0000,0000,0000,,Hij is 6,24 kilometer lang heet.
Dialogue: 0,0:08:36.22,0:08:37.73,Default,,0000,0000,0000,,Echt indrukwekkend.
Dialogue: 0,0:08:39.08,0:08:42.08,Default,,0000,0000,0000,,Er zijn heetwaterbronnen\Ngroter dan dit TED-podium
Dialogue: 0,0:08:42.10,0:08:46.37,Default,,0000,0000,0000,,en deze waterval is zes meter hoog.
Dialogue: 0,0:08:47.38,0:08:50.68,Default,,0000,0000,0000,,En dat allemaal met bijna-kokend water.
Dialogue: 0,0:08:52.12,0:08:54.18,Default,,0000,0000,0000,,We hebben de temperaturen\Nin kaart gebracht.
Dialogue: 0,0:08:54.18,0:08:57.20,Default,,0000,0000,0000,,Dat was verreweg\Nhet zwaarste onderdeel van het veldwerk.
Dialogue: 0,0:08:57.87,0:09:01.55,Default,,0000,0000,0000,,En de resultaten waren geweldig.
Dialogue: 0,0:09:01.58,0:09:04.73,Default,,0000,0000,0000,,Sorry, de geo-wetenschapper\Nin mij komt naar buiten.
Dialogue: 0,0:09:04.75,0:09:07.18,Default,,0000,0000,0000,,We vonden deze geweldige trend.
Dialogue: 0,0:09:07.20,0:09:09.42,Default,,0000,0000,0000,,De rivier begint koud.
Dialogue: 0,0:09:09.44,0:09:12.44,Default,,0000,0000,0000,,Dan wordt hij warmer, koelt af,\Nwordt warmer, koelt weer af,
Dialogue: 0,0:09:12.46,0:09:15.08,Default,,0000,0000,0000,,wordt weer warm,\Nen dan komt er dit prachtige verval,
Dialogue: 0,0:09:15.10,0:09:17.48,Default,,0000,0000,0000,,tot hij in deze koude rivier inslaat.
Dialogue: 0,0:09:18.49,0:09:21.21,Default,,0000,0000,0000,,Ik snap dat jullie geen\Ngeothermische wetenschappers zijn,
Dialogue: 0,0:09:21.21,0:09:23.58,Default,,0000,0000,0000,,dus ik zal het\Nin gewone-mensentaal zeggen:
Dialogue: 0,0:09:24.22,0:09:26.36,Default,,0000,0000,0000,,iedereen houdt van koffie.
Dialogue: 0,0:09:26.38,0:09:27.65,Default,,0000,0000,0000,,Ja? Goed.
Dialogue: 0,0:09:28.52,0:09:32.20,Default,,0000,0000,0000,,Een gewoon kopje koffie: 54 graden.
Dialogue: 0,0:09:32.22,0:09:34.33,Default,,0000,0000,0000,,Een extra hete: 60.
Dialogue: 0,0:09:34.90,0:09:37.07,Default,,0000,0000,0000,,Dus in koffie-termen
Dialogue: 0,0:09:37.09,0:09:39.65,Default,,0000,0000,0000,,ziet de kokende rivier er zo uit.
Dialogue: 0,0:09:40.40,0:09:41.90,Default,,0000,0000,0000,,Daar is je hete koffie.
Dialogue: 0,0:09:42.91,0:09:44.31,Default,,0000,0000,0000,,Hier is je extrahete koffie
Dialogue: 0,0:09:44.31,0:09:46.46,Default,,0000,0000,0000,,en je ziet dat er een punt is
Dialogue: 0,0:09:46.46,0:09:49.53,Default,,0000,0000,0000,,waar de rivier nog heter is\Ndan zelfs de extrahete koffie.
Dialogue: 0,0:09:49.68,0:09:52.73,Default,,0000,0000,0000,,En dit zijn gemiddeldes,\Nwe hebben gemeten in het droge seizoen
Dialogue: 0,0:09:52.73,0:09:55.70,Default,,0000,0000,0000,,om de meest pure geothermische\Ntemperaturen te verkrijgen.
Dialogue: 0,0:09:56.47,0:09:58.87,Default,,0000,0000,0000,,Er is een magisch getal\Ndat hier niet wordt getoond
Dialogue: 0,0:09:58.87,0:10:01.78,Default,,0000,0000,0000,,en dat getal is 47 graden C,
Dialogue: 0,0:10:02.86,0:10:05.07,Default,,0000,0000,0000,,want dat is waar het pijn begint te doen
Dialogue: 0,0:10:05.40,0:10:09.58,Default,,0000,0000,0000,,en dat weet ik\Nuit hele persoonlijke ervaring.
Dialogue: 0,0:10:10.19,0:10:13.01,Default,,0000,0000,0000,,Boven die temperatuur\Nwil je niet in het water belanden.
Dialogue: 0,0:10:13.04,0:10:14.39,Default,,0000,0000,0000,,Je moet voorzichtig zijn.
Dialogue: 0,0:10:14.72,0:10:16.04,Default,,0000,0000,0000,,Het kan dodelijk zijn.
Dialogue: 0,0:10:16.70,0:10:18.100,Default,,0000,0000,0000,,Ik heb vele soorten dieren\Nerin zien vallen
Dialogue: 0,0:10:19.02,0:10:23.20,Default,,0000,0000,0000,,en wat mij schokte\Nwas dat het proces steeds hetzelfde was.
Dialogue: 0,0:10:23.90,0:10:26.58,Default,,0000,0000,0000,,Ze vallen erin en het eerste\Nwat vergaat zijn de ogen.
Dialogue: 0,0:10:26.60,0:10:29.97,Default,,0000,0000,0000,,Ogen koken blijkbaar heel snel.\NZe krijgen zo'n melkwitte kleur.
Dialogue: 0,0:10:29.99,0:10:31.34,Default,,0000,0000,0000,,De stroom draagt ze mee.
Dialogue: 0,0:10:31.37,0:10:34.36,Default,,0000,0000,0000,,Ze proberen weg te zwemmen,\Nmaar het vlees kookt op hun botten
Dialogue: 0,0:10:34.36,0:10:35.56,Default,,0000,0000,0000,,omdat het zo heet is.
Dialogue: 0,0:10:35.56,0:10:37.57,Default,,0000,0000,0000,,Dus ze verliezen kracht, verliezen kracht,
Dialogue: 0,0:10:37.57,0:10:40.61,Default,,0000,0000,0000,,totdat er uiteindelijk heet water\Nin hun mond belandt
Dialogue: 0,0:10:40.61,0:10:43.15,Default,,0000,0000,0000,,en ze van binnenuit koken.
Dialogue: 0,0:10:43.44,0:10:46.83,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:10:48.70,0:10:50.82,Default,,0000,0000,0000,,We zijn best sadistisch, niet?
Dialogue: 0,0:10:50.84,0:10:52.18,Default,,0000,0000,0000,,Jeetje.
Dialogue: 0,0:10:53.36,0:10:55.98,Default,,0000,0000,0000,,Laat ze nog maar even marineren.
Dialogue: 0,0:10:57.47,0:11:00.15,Default,,0000,0000,0000,,Wat zo geweldig is,\Nzijn deze temperaturen.
Dialogue: 0,0:11:00.15,0:11:03.78,Default,,0000,0000,0000,,Ze zijn vergelijkbaar met wat ik tegenkwam\Nbij vulkanen over de hele wereld,
Dialogue: 0,0:11:03.78,0:11:05.100,Default,,0000,0000,0000,,zelfs supervulkanen zoals Yellowstone.
Dialogue: 0,0:11:06.90,0:11:08.20,Default,,0000,0000,0000,,Maar dat is het hem juist:
Dialogue: 0,0:11:10.17,0:11:15.17,Default,,0000,0000,0000,,de meetwaarden geven aan\Ndat de kokende rivier bestaat,
Dialogue: 0,0:11:15.20,0:11:17.49,Default,,0000,0000,0000,,onafhankelijk van vulkanisme.
Dialogue: 0,0:11:18.49,0:11:21.91,Default,,0000,0000,0000,,Het heeft noch een magmatische,\Nnoch een vulkanische oorsprong.
Dialogue: 0,0:11:23.72,0:11:29.92,Default,,0000,0000,0000,,Ik herhaal: het dichtstbijzijnde\Nvulkanische centrum is 700 km weg.
Dialogue: 0,0:11:30.54,0:11:34.91,Default,,0000,0000,0000,,Hoe kan een kokende rivier zo bestaan?
Dialogue: 0,0:11:35.79,0:11:38.95,Default,,0000,0000,0000,,Ik vraag het al jaren aan vulkanologen\Nen geothermische experts
Dialogue: 0,0:11:38.97,0:11:43.79,Default,,0000,0000,0000,,en ik kan nog steeds geen ander\Nnon-vulkanisch geothermisch systeem vinden
Dialogue: 0,0:11:43.81,0:11:45.38,Default,,0000,0000,0000,,dat zo groot is.
Dialogue: 0,0:11:47.12,0:11:48.64,Default,,0000,0000,0000,,Het is uniek.
Dialogue: 0,0:11:49.49,0:11:52.93,Default,,0000,0000,0000,,Het is speciaal op wereldschaal.
Dialogue: 0,0:11:54.71,0:11:57.18,Default,,0000,0000,0000,,Maar hoe werkt het nu?
Dialogue: 0,0:11:58.46,0:12:00.60,Default,,0000,0000,0000,,Waar komt die hitte vandaan?
Dialogue: 0,0:12:01.19,0:12:03.28,Default,,0000,0000,0000,,Er moet nog veel onderzoek worden gedaan
Dialogue: 0,0:12:03.30,0:12:06.49,Default,,0000,0000,0000,,om het probleem beter te bevatten\Nen het systeem beter te begrijpen,
Dialogue: 0,0:12:06.52,0:12:08.84,Default,,0000,0000,0000,,maar op basis van de huidige data
Dialogue: 0,0:12:08.87,0:12:12.23,Default,,0000,0000,0000,,lijkt het erop dat de oorzaak\Neen groot hydrothermisch systeem is.
Dialogue: 0,0:12:13.15,0:12:14.61,Default,,0000,0000,0000,,Het werkt ongeveer zo:
Dialogue: 0,0:12:14.64,0:12:17.94,Default,,0000,0000,0000,,hoe dieper je onder het aardoppervlak\Nkomt, hoe heter het wordt.
Dialogue: 0,0:12:17.97,0:12:20.60,Default,,0000,0000,0000,,Dit noemen we de geothermische gradiënt.
Dialogue: 0,0:12:21.46,0:12:26.39,Default,,0000,0000,0000,,Het water zou helemaal\Nuit de gletsjers in de Andes kunnen komen,
Dialogue: 0,0:12:26.41,0:12:28.41,Default,,0000,0000,0000,,dan diep in de aarde stromen
Dialogue: 0,0:12:28.44,0:12:31.20,Default,,0000,0000,0000,,en dan naar buiten komen\Nom de kokende rivier te vormen,
Dialogue: 0,0:12:31.23,0:12:34.23,Default,,0000,0000,0000,,nadat het is opgewarmd\Ndoor de geothermische gradiënt.
Dialogue: 0,0:12:35.31,0:12:37.61,Default,,0000,0000,0000,,Allemaal door die unieke\Ngeologische omgeving.
Dialogue: 0,0:12:38.59,0:12:41.50,Default,,0000,0000,0000,,We hebben ontdekt\Ndat in en rond de rivier --
Dialogue: 0,0:12:41.50,0:12:45.00,Default,,0000,0000,0000,,we werkten samen met\Ndr. Spencer Wells van National Geographic
Dialogue: 0,0:12:45.00,0:12:47.41,Default,,0000,0000,0000,,en dr. Jon Eisen van UC Davis --
Dialogue: 0,0:12:47.82,0:12:49.63,Default,,0000,0000,0000,,we hebben de genen in kaart gebracht
Dialogue: 0,0:12:49.63,0:12:52.60,Default,,0000,0000,0000,,van de extremofiele levensvormen\Ndie in en rond de river leven
Dialogue: 0,0:12:52.60,0:12:59.15,Default,,0000,0000,0000,,en we hebben nieuwe, unieke soorten\Ngevonden die leven in de kokende rivier.
Dialogue: 0,0:13:00.26,0:13:05.51,Default,,0000,0000,0000,,Opnieuw: ondanks al deze onderzoeken,\Nal deze ontdekkingen en legendes,
Dialogue: 0,0:13:06.50,0:13:07.87,Default,,0000,0000,0000,,blijft het de vraag:
Dialogue: 0,0:13:09.70,0:13:12.62,Default,,0000,0000,0000,,wat is het belang van de kokende rivier?
Dialogue: 0,0:13:14.60,0:13:19.10,Default,,0000,0000,0000,,Wat is de invloed\Nvan deze stationaire wolk
Dialogue: 0,0:13:19.10,0:13:22.15,Default,,0000,0000,0000,,die altijd boven dit stukje jungle zweeft?
Dialogue: 0,0:13:23.33,0:13:29.40,Default,,0000,0000,0000,,Wat is het belang van een detail\Nuit een legende uit onze kindertijd?
Dialogue: 0,0:13:31.55,0:13:34.66,Default,,0000,0000,0000,,Voor de sjamaan en zijn gemeenschap\Nis het een heilige plaats.
Dialogue: 0,0:13:35.41,0:13:37.64,Default,,0000,0000,0000,,Voor mij, als geowetenschapper,
Dialogue: 0,0:13:37.71,0:13:40.63,Default,,0000,0000,0000,,is het een uniek geothermisch fenomeen.
Dialogue: 0,0:13:42.07,0:13:45.77,Default,,0000,0000,0000,,Maar voor illegale\Nhoutkappers en veeboeren
Dialogue: 0,0:13:45.80,0:13:49.44,Default,,0000,0000,0000,,is het slechts nog een hulpbron\Nom uit te putten.
Dialogue: 0,0:13:50.82,0:13:52.89,Default,,0000,0000,0000,,En voor de Peruaanse overheid
Dialogue: 0,0:13:52.89,0:14:00.58,Default,,0000,0000,0000,,is het slechts een stuk onbeschermd land,\Nklaar voor ontwikkeling.
Dialogue: 0,0:14:02.19,0:14:05.78,Default,,0000,0000,0000,,Mijn doel is om zeker te stellen dat,\Nwie dit land ook beheert,
Dialogue: 0,0:14:05.81,0:14:09.54,Default,,0000,0000,0000,,dat diegene begrijpt hoe uniek\Nen belangrijk de kokende rivier is.
Dialogue: 0,0:14:10.83,0:14:12.49,Default,,0000,0000,0000,,Want dat is het:
Dialogue: 0,0:14:13.63,0:14:15.31,Default,,0000,0000,0000,,het is een kwestie van belang.
Dialogue: 0,0:14:16.33,0:14:18.88,Default,,0000,0000,0000,,En wat daar belangrijk is:
Dialogue: 0,0:14:20.03,0:14:22.30,Default,,0000,0000,0000,,wij definiëren dat belang.
Dialogue: 0,0:14:22.100,0:14:25.66,Default,,0000,0000,0000,,Wij. Wij hebben die macht.
Dialogue: 0,0:14:25.68,0:14:30.53,Default,,0000,0000,0000,,Wij trekken die grens\Ntussen heilig en triviaal.
Dialogue: 0,0:14:31.74,0:14:34.01,Default,,0000,0000,0000,,En in dit tijdperk,
Dialogue: 0,0:14:34.04,0:14:37.81,Default,,0000,0000,0000,,waarin alles in kaart gebracht,\Ngemeten en bestudeerd lijkt te zijn,
Dialogue: 0,0:14:39.29,0:14:41.76,Default,,0000,0000,0000,,in dit informatietijdperk
Dialogue: 0,0:14:42.90,0:14:44.70,Default,,0000,0000,0000,,wil ik jullie eraan herinneren
Dialogue: 0,0:14:44.70,0:14:51.06,Default,,0000,0000,0000,,dat ontdekkingen niet enkel worden gedaan\Nin de zwarte leegte van het onbekende,
Dialogue: 0,0:14:52.15,0:14:55.56,Default,,0000,0000,0000,,maar ook in de witte ruis\Nvan overweldigende data.
Dialogue: 0,0:14:57.86,0:15:00.85,Default,,0000,0000,0000,,Er is nog zo veel om te ontdekken.
Dialogue: 0,0:15:01.96,0:15:05.45,Default,,0000,0000,0000,,We leven in een wonderbaarlijke wereld.
Dialogue: 0,0:15:05.48,0:15:06.100,Default,,0000,0000,0000,,Dus ga naar buiten.
Dialogue: 0,0:15:08.31,0:15:10.16,Default,,0000,0000,0000,,Wees nieuwsgierig.
Dialogue: 0,0:15:11.71,0:15:14.75,Default,,0000,0000,0000,,Want we leven in een wereld
Dialogue: 0,0:15:15.54,0:15:18.82,Default,,0000,0000,0000,,waarin sjamanen nog steeds zingen\Nvoor de geesten in de jungle,
Dialogue: 0,0:15:20.40,0:15:22.24,Default,,0000,0000,0000,,waar rivieren koken
Dialogue: 0,0:15:23.30,0:15:25.84,Default,,0000,0000,0000,,en legendes tot leven komen.
Dialogue: 0,0:15:27.02,0:15:28.20,Default,,0000,0000,0000,,Heel erg bedankt.
Dialogue: 0,0:15:28.22,0:15:32.78,Default,,0000,0000,0000,,(Applaus)