Toen ik een jongetje was in Lima,
vertelde mijn opa me een legende
over de Spaanse verovering van Peru.
Atahualpa, de keizer van de Inca's,
was gevangen genomen en vermoord.
Pizarro en zijn conquistadores
waren rijk geworden
en verhalen over hun veroveringen
en glorie hadden Spanje bereikt
en zorgden voor een nieuwe instroom van
Spanjaarden smachtend naar goud en glorie.
Zij gingen naar de steden
en vroegen de Inca's:
"Waar is nog een beschaving
om te veroveren? Waar is meer goud?"
En de Inca's, uit wraak, zeiden:
"Ga naar de Amazone.
Daar vind je al het goud
dat je je kunt wensen."
Er is zelfs een stad genaamd Paititi
-- El Dorado in het Spaans --
die helemaal van goud is."
De Spanjaarden trokken de jungle in.
De weinigen die terugkwamen
vertelden verhalen.
Verhalen over machtige sjamanen,
over krijgers met giftige pijlen,
over bomen zo hoog
dat ze de zon blokkeerden,
vogel-etende spinnen, slangen
die een mens in zijn geheel verzwolgen,
en een rivier die kookte.
Dit werd een herinnering
uit mijn kindertijd.
En jaren gingen voorbij.
Ik werk aan mijn PhD aan de SMU
en ik probeer Peru's geothermische
energiepotentiaal te begrijpen,
als ik me opeens deze legende herinner
en ik begon me af te vragen:
"Kan de kokende rivier bestaan?"
Ik vroeg het collega's aan universiteiten,
de overheid,
olie-, gas- en mijnbedrijven
en het antwoord was een unaniem 'nee'.
En dat is logisch.
Kokende rivieren bestaan op aarde,
maar ze worden meestal
geassocieerd met vulkanen.
Je hebt een krachtige hittebron nodig
om zo'n enorme geothermische
manifestatie te produceren.
En zoals je aan de rode punten,
die vulkanen voorstellen, kunt zien,
hebben we geen vulkanen in de Amazone,
noch in het grootste deel van Peru.
Conclusie: we kunnen niet verwachten
een kokende rivier te zien.
Ik vertelde dit verhaal
tijdens een familie-etentje
en mijn tante zei:
"Maar, Andrés, ik ben daar geweest.
Ik heb in die rivier gezwommen."
(Gelach)
En mijn oom voegt toe:
"Nee, ze houdt je niet voor de gek.
Je kunt er alleen in zwemmen
na een zware regenval
en hij wordt beschermd
door een machtige sjamaan.
Je tante is bevriend met zijn vrouw."
(Gelach)
"¿Cómo?" [Wat?]
Ondanks al mijn wetenschappelijke skepsis
trok ik toch die jungle in,
op aanwijzing van mijn tante,
meer dan 700 kilometer
van de dichtstbijzijnde vulkaan.
Eerlijk gezegd bereidde ik mezelf
er mentaal op voor
om het legendarische 'lauwe stroompje
van de Amazone' te aanschouwen.
Maar toen...
hoorde ik iets.
Een diepe stroming..
die luider en luider werd
naarmate we dichterbij kwamen.
Het klonk als een constant
breken van golven in de branding.
En toen we dichterbij kwamen zag ik
rook, damp door de bomen.
En toen zag ik dit.
Ik greep meteen mijn thermometer
en de gemiddelde temperatuur van de rivier
was 86 graden Celsius.
Dat is niet helemaal 100 graden C kokend,
maar zeker niet ver daarvan.
De rivier stroomde heet en snel.
Ik volgde hem stroomopwaarts
en de leerling van de sjamaan leidde me
naar de heiligste plek aan de rivier.
En dit is zo bizar:
hij begint als een koude stroom.
Hier, op deze plek,
is het thuis van de Yacumama,
Moeder van het Water,
een enorme slangengeest
die heet en koud water baart.
Hier vonden we een warmwaterbron,
waarin koud water wordt gemengd
onder haar beschermende moederlijke kaken
en waar legenden tot leven komen.
De volgende ochtend werd ik wakker en..
(Gelach)
vroeg ik om thee.
Ik kreeg een mok, een theebuiltje
en werd naar de rivier gestuurd.
Tot mijn verrassing was het water
schoon en smaakte lekker,
wat best gek is
voor geothermische systemen.
Wat zo geweldig is,
is dat de lokale bevolking
altijd heeft geweten over deze plek
en dat ik zeker niet
de eerste buitenstaander was die hem zag.
Het was gewoon onderdeel
van hun dagelijks leven.
Ze drinken het water.
Ze ademen de damp in.
Ze koken erop,
maken ermee schoon,
maken er zelfs hun medicijnen mee.
Ik ontmoette de sjamaan
en hij leek een verlengstuk
van de rivier en zijn jungle.
Hij vroeg me naar mijn bedoelingen
en luisterde aandachtig.
Toen, tot mijn ongelofelijke opluchting --
ik zweette peentjes, om eerlijk te zijn --
kwam er een glimlach op zijn gezicht
en begon hij te lachen.
(Gelach)
Ik kreeg de zegen van de sjamaan
om de rivier te bestuderen,
mits ik de waterstalen die ik nam
en analyseerde in mijn lab --
waar ook ter wereld --
naderhand weer op de grond zou gieten.
Zo, zei de sjamaan,
vindt het water zijn weg
weer terug naar huis.
Sinds dat eerste bezoek in 2011
ben ik ieder jaar teruggeweest
en het veldwerk is opwindend,
veeleisend en soms gevaarlijk.
Eén verhaal is zelfs gepubliceerd
in National Geographic Magazine.
Ik zat vast op een kleine rots,
ongeveer zo groot als een vel papier,
met sandalen en surfshorts aan,
tussen een rivier van 80 graden
en een heetwaterbron die bijna kookte.
Daar kwam nog bij:
dit was het Amazone-regenwoud.
Het goot regen,
ik zag geen hand voor ogen.
Door het temperatuurverschil
was alles helemaal wit.
Intens.
Nu, na jaren werk,
dien ik binnenkort mijn geofysische en
geochemische studies in voor publicatie.
En ik wil hier vandaag, met jullie,
op het TED-podium,
een paar van de eerste bevindingen delen.
Ten eerste: het is geen legende.
Verrassing!
(Gelach)
Toen ik net begon met mijn onderzoek
waren satellietbeelden nog
van te lage resolutie om nuttig te zijn.
Er waren geen goede kaarten.
Dankzij het team van Google Earth
heb ik nu dit.
De inheemse naam voor de rivier,
Shanay-timpishka,
'kookt onder de hitte van de zon',
geeft aan dat ik niet de eerste ben
die zich afvraagt waarom de rivier kookt
en dat de mens altijd heeft geprobeerd
uit te leggen hoe de wereld werkt.
Waarom kookt de rivier?
Het heeft me drie jaar gekost
om die beelden te maken.
Heetwaterbronnen gevoed uit breuklijnen.
Net zoals er warm bloed
stroomt door onze aderen,
stroomt er ook heet water door de barsten
en de breuklijnen in de aarde.
Wanneer deze aderen -- deze aard-aderen --
de oppervlakte bereiken,
krijgen we geothermische manifestaties:
fumaroles, heetwaterbronnen en --
in ons geval -- de kokende rivier.
Wat echt ongelofelijk is,
is de grootte van deze plek.
Als je nog eens de weg oversteekt,
denk hier eens aan:
de rivier is breder dan een tweebaansweg
over het grootste deel van zijn lengte.
Hij is 6,24 kilometer lang heet.
Echt indrukwekkend.
Er zijn heetwaterbronnen
groter dan dit TED-podium
en deze waterval is zes meter hoog.
En dat allemaal met bijna-kokend water.
We hebben de temperaturen
in kaart gebracht.
Dat was verreweg
het zwaarste onderdeel van het veldwerk.
En de resultaten waren geweldig.
Sorry, de geo-wetenschapper
in mij komt naar buiten.
We vonden deze geweldige trend.
De rivier begint koud.
Dan wordt hij warmer, koelt af,
wordt warmer, koelt weer af,
wordt weer warm,
en dan komt er dit prachtige verval,
tot hij in deze koude rivier inslaat.
Ik snap dat jullie geen
geothermische wetenschappers zijn,
dus ik zal het
in gewone-mensentaal zeggen:
iedereen houdt van koffie.
Ja? Goed.
Een gewoon kopje koffie: 54 graden.
Een extra hete: 60.
Dus in koffie-termen
ziet de kokende rivier er zo uit.
Daar is je hete koffie.
Hier is je extrahete koffie
en je ziet dat er een punt is
waar de rivier nog heter is
dan zelfs de extrahete koffie.
En dit zijn gemiddeldes,
we hebben gemeten in het droge seizoen
om de meest pure geothermische
temperaturen te verkrijgen.
Er is een magisch getal
dat hier niet wordt getoond
en dat getal is 47 graden C,
want dat is waar het pijn begint te doen
en dat weet ik
uit hele persoonlijke ervaring.
Boven die temperatuur
wil je niet in het water belanden.
Je moet voorzichtig zijn.
Het kan dodelijk zijn.
Ik heb vele soorten dieren
erin zien vallen
en wat mij schokte
was dat het proces steeds hetzelfde was.
Ze vallen erin en het eerste
wat vergaat zijn de ogen.
Ogen koken blijkbaar heel snel.
Ze krijgen zo'n melkwitte kleur.
De stroom draagt ze mee.
Ze proberen weg te zwemmen,
maar het vlees kookt op hun botten
omdat het zo heet is.
Dus ze verliezen kracht, verliezen kracht,
totdat er uiteindelijk heet water
in hun mond belandt
en ze van binnenuit koken.
(Gelach)
We zijn best sadistisch, niet?
Jeetje.
Laat ze nog maar even marineren.
Wat zo geweldig is,
zijn deze temperaturen.
Ze zijn vergelijkbaar met wat ik tegenkwam
bij vulkanen over de hele wereld,
zelfs supervulkanen zoals Yellowstone.
Maar dat is het hem juist:
de meetwaarden geven aan
dat de kokende rivier bestaat,
onafhankelijk van vulkanisme.
Het heeft noch een magmatische,
noch een vulkanische oorsprong.
Ik herhaal: het dichtstbijzijnde
vulkanische centrum is 700 km weg.
Hoe kan een kokende rivier zo bestaan?
Ik vraag het al jaren aan vulkanologen
en geothermische experts
en ik kan nog steeds geen ander
non-vulkanisch geothermisch systeem vinden
dat zo groot is.
Het is uniek.
Het is speciaal op wereldschaal.
Maar hoe werkt het nu?
Waar komt die hitte vandaan?
Er moet nog veel onderzoek worden gedaan
om het probleem beter te bevatten
en het systeem beter te begrijpen,
maar op basis van de huidige data
lijkt het erop dat de oorzaak
een groot hydrothermisch systeem is.
Het werkt ongeveer zo:
hoe dieper je onder het aardoppervlak
komt, hoe heter het wordt.
Dit noemen we de geothermische gradiënt.
Het water zou helemaal
uit de gletsjers in de Andes kunnen komen,
dan diep in de aarde stromen
en dan naar buiten komen
om de kokende rivier te vormen,
nadat het is opgewarmd
door de geothermische gradiënt.
Allemaal door die unieke
geologische omgeving.
We hebben ontdekt
dat in en rond de rivier --
we werkten samen met
dr. Spencer Wells van National Geographic
en dr. Jon Eisen van UC Davis --
we hebben de genen in kaart gebracht
van de extremofiele levensvormen
die in en rond de river leven
en we hebben nieuwe, unieke soorten
gevonden die leven in de kokende rivier.
Opnieuw: ondanks al deze onderzoeken,
al deze ontdekkingen en legendes,
blijft het de vraag:
wat is het belang van de kokende rivier?
Wat is de invloed
van deze stationaire wolk
die altijd boven dit stukje jungle zweeft?
Wat is het belang van een detail
uit een legende uit onze kindertijd?
Voor de sjamaan en zijn gemeenschap
is het een heilige plaats.
Voor mij, als geowetenschapper,
is het een uniek geothermisch fenomeen.
Maar voor illegale
houtkappers en veeboeren
is het slechts nog een hulpbron
om uit te putten.
En voor de Peruaanse overheid
is het slechts een stuk onbeschermd land,
klaar voor ontwikkeling.
Mijn doel is om zeker te stellen dat,
wie dit land ook beheert,
dat diegene begrijpt hoe uniek
en belangrijk de kokende rivier is.
Want dat is het:
het is een kwestie van belang.
En wat daar belangrijk is:
wij definiëren dat belang.
Wij. Wij hebben die macht.
Wij trekken die grens
tussen heilig en triviaal.
En in dit tijdperk,
waarin alles in kaart gebracht,
gemeten en bestudeerd lijkt te zijn,
in dit informatietijdperk
wil ik jullie eraan herinneren
dat ontdekkingen niet enkel worden gedaan
in de zwarte leegte van het onbekende,
maar ook in de witte ruis
van overweldigende data.
Er is nog zo veel om te ontdekken.
We leven in een wonderbaarlijke wereld.
Dus ga naar buiten.
Wees nieuwsgierig.
Want we leven in een wereld
waarin sjamanen nog steeds zingen
voor de geesten in de jungle,
waar rivieren koken
en legendes tot leven komen.
Heel erg bedankt.
(Applaus)