Czego może nas nauczyć perwersyjne życie owadów
-
0:02 - 0:07Niektórzy bardziej się boją
owadów niż śmierci. -
0:07 - 0:08(Śmiech)
-
0:08 - 0:13Przynajmniej według ankiety
z "Book of Lists" z 1973 roku, -
0:13 - 0:20która poprzedziła wszystkie listy "naj",
które przyglądacie dzisiaj online. -
0:20 - 0:24Tylko wysokość i przemówienia publiczne
-
0:24 - 0:27wyprzedziły sześcionogie
jako źródło strachu. -
0:28 - 0:31Przypuszczam, że gdyby dodano pająki,
-
0:31 - 0:36kombinacja owadów i pająków
podbiłaby szczyt listy. -
0:37 - 0:39Ja nie jestem jedną z tych osób.
-
0:39 - 0:41Naprawdę kocham owady.
-
0:41 - 0:45Uważam, że są interesujące i piękne,
-
0:45 - 0:47a czasem nawet słodkie.
-
0:47 - 0:48(Śmiech)
-
0:48 - 0:49Nie tylko ja tak sądzę.
-
0:50 - 0:53Od stuleci najwybitniejsze umysły ścisłe,
-
0:53 - 0:56od Karola Darwina po E.O. Wilsona,
-
0:56 - 1:02czerpią inspirację z badań nad jednymi
z najmniejszych istot Ziemi. -
1:03 - 1:04Dlaczego tak jest?
-
1:04 - 1:07Co nas stale przyciąga do owadów?
-
1:08 - 1:13Częściowo chodzi o wielkość
każdego aspektu związanego z nimi. -
1:13 - 1:16Są liczniejsze niż jakikolwiek
inny rodzaj zwierząt. -
1:16 - 1:19Nie wiemy nawet, ile jest gatunków owadów,
-
1:19 - 1:21bo stale odkrywamy nowe.
-
1:21 - 1:25Jest ich przynajmniej milion,
a być może nawet 10 milionów. -
1:25 - 1:29To znaczy, że moglibyśmy mieć
kalendarz z owadem miesiąca -
1:30 - 1:33bez potrzeby powtarzania gatunku
przez ponad 80 000 lat. -
1:34 - 1:36(Śmiech)
-
1:36 - 1:38Co wy na to, kociaki i pandy?
-
1:38 - 1:40(Śmiech)
-
1:41 - 1:44Bardziej na serio, owady są niezbędne.
-
1:44 - 1:45Potrzebujemy ich.
-
1:45 - 1:49Oszacowano, że jeden na trzy kęsy jedzenia
-
1:49 - 1:52powstaje dzięki owadom zapylającym.
-
1:53 - 1:56Dzięki owadom naukowcy dokonują
fundamentalnych odkryć, -
1:56 - 1:59począwszy od budowy systemu nerwowego
-
1:59 - 2:01po działanie genów i DNA.
-
2:02 - 2:04Ale najbardziej fascynuje mnie to,
-
2:04 - 2:07że owady mogą nam wiele powiedzieć
o naszym zachowaniu. -
2:08 - 2:11Wydaje się, że robią
wszytko to, co ludzie. -
2:11 - 2:14Spotykają się, kopulują,
walczą i odchodzą od siebie. -
2:15 - 2:19Robią to jakby z miłością lub wrogością.
-
2:20 - 2:25Ale motywacja ich działania
jest odmienna od naszej. -
2:25 - 2:27Ta różnica może być bardzo pouczająca.
-
2:28 - 2:30Najbardziej prawdziwa wydaje się być
-
2:30 - 2:34w kwestii jednego z najbardziej
pasjonujących nas zainteresowań - seksu. -
2:34 - 2:37Postawię teraz tezę i myślę,
że będę mogła ją obronić, -
2:37 - 2:39choć może się wydać zaskakująca.
-
2:41 - 2:44Myślę, że seks u owadów
jest bardziej interesujący niż u ludzi. -
2:44 - 2:46(Śmiech)
-
2:46 - 2:49Ta ogromna różnorodność,
którą obserwujemy, sprawia, -
2:49 - 2:52że zaczynamy kwestionować
niektóre nasze założenia -
2:52 - 2:55odnośnie roli kobiety i mężczyzny.
-
2:56 - 2:57Zacznijmy od tego,
-
2:57 - 3:00że wiele owadów nie musi
uprawiać seksu, żeby się rozmnażać. -
3:00 - 3:05Samica mszycy może stworzyć maluteńkie
klony samej siebie, nigdy nie kopulując. -
3:05 - 3:07Niepokalane poczęcie, tam,
-
3:07 - 3:08na waszych krzakach róży.
-
3:08 - 3:11(Śmiech)
-
3:11 - 3:13Kiedy owady kopulują,
-
3:13 - 3:16nawet ich nasienie jest
bardziej interesujące niż ludzkie. -
3:16 - 3:19Istnieją pewne gatunki muszek owocówek,
-
3:19 - 3:22których plemniki są dłuższe
niż ciało samca. -
3:22 - 3:26Jest to ważne, bo samce
używają plemników do rywalizacji. -
3:27 - 3:31Samce owadów walczą ze sobą,
używając broni, jak rogi u chrząszczy. -
3:32 - 3:36Ale konkurują też po kopulacji
poprzez swoje plemniki. -
3:37 - 3:42Ważki równoskrzydłe mają penisy
podobne do szwajcarskich scyzoryków -
3:42 - 3:44z różnymi wyciąganymi końcówkami.
-
3:44 - 3:46(Śmiech)
-
3:46 - 3:50Używają tych pokaźnych
przyrządów jak szufelek, -
3:50 - 3:55żeby usunąć nasienie rywali,
z którymi samica kopulowała wcześniej. -
3:55 - 3:57(Śmiech)
-
3:57 - 4:00Jakie wnioski możemy z tego wyciągnąć?
-
4:00 - 4:05(Śmiech)
-
4:05 - 4:10Nie chodzi o to, że mamy imitować owady
-
4:10 - 4:14albo że one mają być dla nas
wzorem do naśladowania. -
4:14 - 4:17Choć w sumie i to jest chyba słuszne.
-
4:17 - 4:21Czy wspomniałam, że wśród owadów
szerzy się seksualny kanibalizm? -
4:21 - 4:23Nie w tym rzecz.
-
4:23 - 4:27Myślę, że owady łamią wiele zasad,
-
4:28 - 4:31jakie my ludzie mamy
odnośnie podziału ról seksualnych. -
4:31 - 4:37Ludziom wydaje się, że natura narzuca
postrzeganie roli mężczyzny i kobiety -
4:37 - 4:39jak w komedii z lat 50.
-
4:39 - 4:42Samców zawsze widzimy
jako dominujących i agresywnych, -
4:42 - 4:44a samice jako bierne i nieśmiałe.
-
4:44 - 4:46Ale to nieprawda.
-
4:47 - 4:49Weźmy na przykład pasikonikowate,
-
4:49 - 4:52które są krewnymi
świerszczowatych i szarańczaków. -
4:52 - 4:55Samce są bardzo wybredne
jeśli chodzi o partnerkę do kopulacji, -
4:55 - 4:58bo podczas stosunku
nie przekazują tylko nasienia, -
4:58 - 5:03ale dają samicy coś, co nazywamy
"prezentem ślubnym", spermatoforem. -
5:03 - 5:06Na tym zdjęciu widzicie
dwa kopulujące pasikoniki. -
5:06 - 5:09Na obu zdjęciach samiec jest po prawej,
-
5:09 - 5:12a ta mieczykowata część ciała
to żeński narząd do składania jaj. -
5:13 - 5:16Biały pęcherzyk to sperma,
-
5:16 - 5:19zielony to spermatofor,
-
5:19 - 5:22który samiec wytwarza z własnego ciała
-
5:22 - 5:25i który jest niezwykle trudny
do wyprodukowania. -
5:25 - 5:27Może ważyć nawet jedną trzecią
masy ciała samca. -
5:28 - 5:31Przerwę na chwilę i pozwolę wam pomyśleć,
-
5:31 - 5:35jakby to było, gdyby mężczyźni,
uprawiając seks, -
5:35 - 5:41musieli za każdym razem wyprodukować coś,
co ważyłoby 20, 25 czy 30 kilogramów. -
5:41 - 5:44(Śmiech)
-
5:44 - 5:48Nie byliby w stanie
robić tego zbyt często. -
5:48 - 5:49(Śmiech)
-
5:49 - 5:52W rzeczywistości
pasikonikowate też nie mogą. -
5:52 - 5:54Oznacza to,
-
5:54 - 5:58że ich samce są bardzo wybredne
-
5:58 - 6:01w wyborze tej,
której podarują spermatofor. -
6:01 - 6:03Podarunek ten jest bardzo odżywczy
-
6:03 - 6:06i samica zjada go w trakcie i po stosunku.
-
6:06 - 6:08Im jest większy, tym lepiej dla samca,
-
6:08 - 6:10bo oznacza to więcej czasu
-
6:10 - 6:13na przeniknięcie nasienia
i zapłodnienie jaj samicy. -
6:14 - 6:18Ale znaczy to też, że samce
są bierne podczas kopulacji. -
6:18 - 6:21Samice z kolei są wyjątkowo agresywne,
-
6:21 - 6:26walcząc o jak największą liczbę
odżywczych spermatoforów. -
6:26 - 6:30Nie jest to stereotypowy zbiór obyczajów.
-
6:31 - 6:33Jeszcze bardziej generalizując,
-
6:33 - 6:38samce nie są aż tak niezbędne
w życiu wielu owadów. -
6:38 - 6:42U owadów społecznych, takich jak
pszczoły, osy czy mrówki, -
6:42 - 6:45te małe istotki, które widzimy codziennie,
-
6:45 - 6:47mrówki chodzące tam i z powrotem
do miski z cukrem, -
6:47 - 6:50pszczoły miodne mknące
od kwiatu do kwiatu, -
6:50 - 6:53one wszystkie to samice.
-
6:53 - 6:58Od wieków ludziom ciężko jest
pogodzić się z tą koncepcją. -
6:58 - 7:03Starożytni Grecy wiedzieli,
że jest klasa pszczół, trutnie, -
7:03 - 7:05które są większe od robotnic,
-
7:05 - 7:08i choć potępiali lenistwo trutni,
-
7:08 - 7:11bo widzieli, że obijają się tylko koło ula
-
7:11 - 7:12do czasu lotu godowego,
-
7:12 - 7:14uznali je za samce.
-
7:14 - 7:16Kręcą się wokół ula
do czasu lotu godowego, -
7:16 - 7:18ale nie uczestniczą
w zbieraniu nektaru i pyłku. -
7:18 - 7:21Grecy nie mogli odkryć płci trutni.
-
7:21 - 7:25Zamieszanie wynikało po części z tego,
że znali zdolność pszczół do żądlenia, -
7:25 - 7:28ale nie mogli sobie wyobrazić,
-
7:28 - 7:31że to samica może posiadać taką broń.
-
7:32 - 7:35Arystoteles także się zaangażował.
-
7:35 - 7:39Zasugerował: "Jeśli te żądlące
to samce, to...". -
7:39 - 7:42I wtedy się pogubił, bo znaczyłoby to,
-
7:42 - 7:45że samce opiekowałyby się
także kolonią młodych, -
7:45 - 7:49a to wydawało mu się
kompletnie niemożliwe. -
7:49 - 7:52Wtedy wywnioskował, że pszczoły
mogą mieć organy obu płci -
7:52 - 7:53w jednym ciele,
-
7:53 - 7:56co nie było zbyt naciągane,
bo niektóre zwierzęta tak mają, -
7:56 - 7:58ale nigdy nie rozwiązał tej zagadki.
-
7:59 - 8:03Nawet obecnie moi studenci
-
8:03 - 8:07nazywają samcem każde
napotkane zwierzę, także owady. -
8:08 - 8:11Kiedy mówię im, że wściekła armia
mrówczych żołnierzy -
8:11 - 8:14z gigantycznymi szczękami
do obrony kolonii -
8:14 - 8:17to zawsze samice,
-
8:17 - 8:20zdają się mi nie wierzyć.
-
8:20 - 8:21(Śmiech)
-
8:21 - 8:26Filmy jak: „Mrówka Z"
czy „Film o pszczołach" -
8:26 - 8:32przedstawiają głównego bohatera
u owadów społecznych jako samca. -
8:33 - 8:35No i co za różnica?
-
8:35 - 8:36To są filmy. To fikcja.
-
8:36 - 8:38Zwierzęta w nich gadają.
-
8:38 - 8:42Co za różnica, jeśli mówią
jak Jerry Seinfeld? -
8:42 - 8:44Myślę, że to ma znaczenie
-
8:44 - 8:47i jest to część
znacznie głębszego problemu, -
8:47 - 8:51który ma następstwa
dla medycyny i zdrowia -
8:51 - 8:54oraz innych aspektów naszego życia.
-
8:54 - 8:57Wiecie, że naukowcy używają
tak zwanych organizmów modelowych, -
8:57 - 9:00na przykład białych szczurów
albo muszek owocówek, -
9:00 - 9:05które są jakby modelem zastępczym
dla wszystkich gatunków, również ludzi. -
9:05 - 9:08Zgodnie z założeniem,
że to, co jest prawdziwe dla człowieka, -
9:08 - 9:10będzie też prawdziwe dla szczura.
-
9:10 - 9:13Ogólnie rzecz biorąc, to się sprawdza.
-
9:13 - 9:17Ale można się zapędzić za daleko.
-
9:18 - 9:23Myślę, że zaczęliśmy uznawać
samców, różnych gatunków, -
9:23 - 9:26za organizmy modelowe.
-
9:26 - 9:27Przyjęliśmy to za normę,
-
9:27 - 9:29normalny stan rzeczy.
-
9:30 - 9:33A samice są innym wariantem,
-
9:33 - 9:36czymś niezwykłym, co badamy tylko wtedy,
kiedy rozgryziemy już podstawy. -
9:38 - 9:40Wracając do owadów.
-
9:41 - 9:42Moim zdaniem
-
9:42 - 9:45ludzie nie potrafili dostrzec
tego, co świat im ukazywał. -
9:45 - 9:51Założyli, że ziemska scena
jest zdominowana przez męskich aktorów, -
9:51 - 9:55a kobiety odgrywają tylko małe,
przechodnie role. -
9:56 - 10:01Jednak kiedy tak myślimy, wiele tracimy,
nie widząc prawdziwego oblicza natury. -
10:02 - 10:09Możemy nie dostrzec także tego,
jak istoty żywe, w tym ludzie, -
10:09 - 10:10mogą się różnić.
-
10:10 - 10:15Myślę, że to dlatego samce stały się
modelem w badaniach medycznych. -
10:15 - 10:17Wiemy już, że jest to problem,
-
10:17 - 10:22jeśli chcemy zastosować
wyniki do obu płci. -
10:23 - 10:25Jeszcze jedno urzekło mnie w owadach,
-
10:25 - 10:29choć wielu ludzi uważa to
za deprymującą cechę owadów. -
10:29 - 10:30Mają maluteńkie móżdżki
-
10:30 - 10:34z równie małymi możliwościami poznawczymi,
jak zazwyczaj myślimy. -
10:34 - 10:39Ich zachowanie jest złożone,
ale ich mózgi nie. -
10:40 - 10:45Nie możemy o nich myśleć
jak o malutkich ludzikach, -
10:45 - 10:49bo nie zachowują się tak jak my.
-
10:49 - 10:53Podoba mi się to, że tak trudno jest
uczłowieczyć owady, -
10:53 - 10:56patrzeć na nie i myśleć o nich
jak o małych ludzikach -
10:56 - 10:58z pancerzykiem i sześcioma nogami.
-
10:59 - 11:00(Śmiech)
-
11:00 - 11:04Zamiast tego trzeba je zaakceptować
na ich własnych warunkach, -
11:04 - 11:09bo one sprawiają, że kwestionujemy to,
co uważamy za normalne i naturalne. -
11:10 - 11:14Jak wiecie, ludzie tworzą fikcję literacką
i piszą o równoległych światach. -
11:14 - 11:17Spekulują o zjawiskach nadprzyrodzonych,
-
11:18 - 11:21może duchy umarłych chodzą między nami.
-
11:23 - 11:27Urok innego świata jest tym,
-
11:27 - 11:32co przyciąga ludzi
do badań zjawisk paranormalnych. -
11:32 - 11:35Jeśli chodzi o mnie,
-
11:35 - 11:37po co komu widzieć zmarłych,
-
11:37 - 11:39jeśli można obserwować żywe owady?
-
11:39 - 11:40Dziękuję.
-
11:40 - 11:45(Brawa)
- Title:
- Czego może nas nauczyć perwersyjne życie owadów
- Speaker:
- Marlene Zuk
- Description:
-
Marlene Zuk z zachwytem i determinacją bada owady. W tej pouczającej i zabawnej prelekcji dzieli się kilkoma obserwacjami, które są naprawdę zdumiewające - zwłaszcza te, na temat kreatywnych sposobów uprawiania owadziego seksu.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 11:58
Barbara Guzik approved Polish subtitles for What we learn from insects’ kinky sex lives | ||
Barbara Guzik accepted Polish subtitles for What we learn from insects’ kinky sex lives | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for What we learn from insects’ kinky sex lives | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for What we learn from insects’ kinky sex lives | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for What we learn from insects’ kinky sex lives | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for What we learn from insects’ kinky sex lives | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for What we learn from insects’ kinky sex lives | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for What we learn from insects’ kinky sex lives |