0:00:01.793,0:00:06.785
Niektórzy bardziej się boją[br]owadów niż śmierci.

0:00:06.809,0:00:08.171
(Śmiech)

0:00:08.171,0:00:13.119
Przynajmniej według ankiety[br]z "Book of Lists" z 1973 roku,

0:00:13.143,0:00:20.113
która poprzedziła wszystkie listy "naj",[br]które przyglądacie dzisiaj online.

0:00:20.147,0:00:23.805
Tylko wysokość i przemówienia publiczne

0:00:23.829,0:00:27.365
wyprzedziły sześcionogie[br]jako źródło strachu.

0:00:27.884,0:00:31.436
Przypuszczam, że gdyby dodano pająki,

0:00:31.460,0:00:35.989
kombinacja owadów i pająków[br]podbiłaby szczyt listy.

0:00:36.736,0:00:38.839
Ja nie jestem jedną z tych osób.

0:00:38.863,0:00:41.009
Naprawdę kocham owady.

0:00:41.033,0:00:45.084
Uważam, że są interesujące i piękne,

0:00:45.108,0:00:46.596
a czasem nawet słodkie.

0:00:46.620,0:00:48.087
(Śmiech)

0:00:48.111,0:00:49.479
Nie tylko ja tak sądzę.

0:00:49.503,0:00:53.209
Od stuleci najwybitniejsze umysły ścisłe,

0:00:53.233,0:00:56.245
od Karola Darwina po E.O. Wilsona,

0:00:56.269,0:01:01.550
czerpią inspirację z badań nad jednymi[br]z najmniejszych istot Ziemi.

0:01:02.661,0:01:04.362
Dlaczego tak jest?

0:01:04.386,0:01:07.431
Co nas stale przyciąga do owadów?

0:01:08.055,0:01:12.654
Częściowo chodzi o wielkość[br]każdego aspektu związanego z nimi.

0:01:12.678,0:01:15.665
Są liczniejsze niż jakikolwiek[br]inny rodzaj zwierząt.

0:01:15.689,0:01:18.513
Nie wiemy nawet, ile jest gatunków owadów,

0:01:18.537,0:01:21.254
bo stale odkrywamy nowe.

0:01:21.278,0:01:24.903
Jest ich przynajmniej milion,[br]a być może nawet 10 milionów.

0:01:25.221,0:01:29.485
To znaczy, że moglibyśmy mieć[br]kalendarz z owadem miesiąca

0:01:29.509,0:01:33.494
bez potrzeby powtarzania gatunku[br]przez ponad 80 000 lat.

0:01:33.518,0:01:36.418
(Śmiech)

0:01:36.442,0:01:38.130
Co wy na to, kociaki i pandy?

0:01:38.154,0:01:40.482
(Śmiech)

0:01:40.506,0:01:43.974
Bardziej na serio, owady są niezbędne.

0:01:43.998,0:01:45.445
Potrzebujemy ich.

0:01:45.469,0:01:48.869
Oszacowano, że jeden na trzy kęsy jedzenia

0:01:48.893,0:01:51.567
powstaje dzięki owadom zapylającym.

0:01:52.972,0:01:56.199
Dzięki owadom naukowcy dokonują[br]fundamentalnych odkryć,

0:01:56.223,0:01:59.124
począwszy od budowy systemu nerwowego

0:01:59.148,0:02:01.296
po działanie genów i DNA.

0:02:02.248,0:02:04.266
Ale najbardziej fascynuje mnie to,

0:02:04.290,0:02:07.071
że owady mogą nam wiele powiedzieć[br]o naszym zachowaniu.

0:02:07.539,0:02:10.596
Wydaje się, że robią[br]wszytko to, co ludzie.

0:02:10.620,0:02:14.159
Spotykają się, kopulują,[br]walczą i odchodzą od siebie.

0:02:14.509,0:02:18.570
Robią to jakby z miłością lub wrogością.

0:02:19.665,0:02:24.876
Ale motywacja ich działania[br]jest odmienna od naszej.

0:02:24.900,0:02:27.474
Ta różnica może być bardzo pouczająca.

0:02:28.234,0:02:30.101
Najbardziej prawdziwa wydaje się być

0:02:30.125,0:02:33.686
w kwestii jednego z najbardziej[br]pasjonujących nas zainteresowań - seksu.

0:02:34.142,0:02:36.975
Postawię teraz tezę i myślę,[br]że będę mogła ją obronić,

0:02:36.999,0:02:39.400
choć może się wydać zaskakująca.

0:02:40.749,0:02:44.296
Myślę, że seks u owadów [br]jest bardziej interesujący niż u ludzi.

0:02:44.320,0:02:46.107
(Śmiech)

0:02:46.131,0:02:49.270
Ta ogromna różnorodność,[br]którą obserwujemy, sprawia,

0:02:49.294,0:02:52.207
że zaczynamy kwestionować[br]niektóre nasze założenia

0:02:52.231,0:02:54.955
odnośnie roli kobiety i mężczyzny.

0:02:55.663,0:02:57.314
Zacznijmy od tego,

0:02:57.338,0:03:00.295
że wiele owadów nie musi[br]uprawiać seksu, żeby się rozmnażać.

0:03:00.319,0:03:04.749
Samica mszycy może stworzyć maluteńkie[br]klony samej siebie, nigdy nie kopulując.

0:03:05.441,0:03:06.914
Niepokalane poczęcie, tam,

0:03:06.938,0:03:08.226
na waszych krzakach róży.

0:03:08.250,0:03:11.446
(Śmiech)

0:03:11.470,0:03:13.011
Kiedy owady kopulują,

0:03:13.035,0:03:16.292
nawet ich nasienie jest[br]bardziej interesujące niż ludzkie.

0:03:16.316,0:03:18.691
Istnieją pewne gatunki muszek owocówek,

0:03:18.715,0:03:22.192
których plemniki są dłuższe[br]niż ciało samca.

0:03:22.216,0:03:26.476
Jest to ważne, bo samce[br]używają plemników do rywalizacji.

0:03:26.873,0:03:31.060
Samce owadów walczą ze sobą,[br]używając broni, jak rogi u chrząszczy.

0:03:31.553,0:03:35.797
Ale konkurują też po kopulacji[br]poprzez swoje plemniki.

0:03:36.726,0:03:41.852
Ważki równoskrzydłe mają penisy[br]podobne do szwajcarskich scyzoryków

0:03:41.876,0:03:43.969
z różnymi wyciąganymi końcówkami.

0:03:43.993,0:03:45.863
(Śmiech)

0:03:45.887,0:03:50.037
Używają tych pokaźnych[br]przyrządów jak szufelek,

0:03:50.057,0:03:54.794
żeby usunąć nasienie rywali,[br]z którymi samica kopulowała wcześniej.

0:03:54.818,0:03:56.885
(Śmiech)

0:03:56.909,0:03:59.606
Jakie wnioski możemy z tego wyciągnąć?

0:03:59.630,0:04:05.309
(Śmiech)

0:04:05.333,0:04:10.343
Nie chodzi o to, że mamy imitować owady

0:04:10.367,0:04:13.891
albo że one mają być dla nas[br]wzorem do naśladowania.

0:04:13.915,0:04:17.241
Choć w sumie i to jest chyba słuszne.

0:04:17.265,0:04:20.839
Czy wspomniałam, że wśród owadów[br]szerzy się seksualny kanibalizm?

0:04:20.863,0:04:23.191
Nie w tym rzecz.

0:04:23.215,0:04:27.492
Myślę, że owady łamią wiele zasad,

0:04:27.522,0:04:30.965
jakie my ludzie mamy[br]odnośnie podziału ról seksualnych.

0:04:31.319,0:04:36.848
Ludziom wydaje się, że natura narzuca[br]postrzeganie roli mężczyzny i kobiety

0:04:36.872,0:04:38.827
jak w komedii z lat 50.

0:04:38.851,0:04:42.004
Samców zawsze widzimy[br]jako dominujących i agresywnych,

0:04:42.028,0:04:43.770
a samice jako bierne i nieśmiałe.

0:04:43.794,0:04:45.744
Ale to nieprawda.

0:04:46.606,0:04:48.668
Weźmy na przykład pasikonikowate,

0:04:48.692,0:04:51.534
które są krewnymi[br]świerszczowatych i szarańczaków.

0:04:51.558,0:04:55.035
Samce są bardzo wybredne[br]jeśli chodzi o partnerkę do kopulacji,

0:04:55.059,0:04:58.284
bo podczas stosunku[br]nie przekazują tylko nasienia,

0:04:58.308,0:05:02.774
ale dają samicy coś, co nazywamy [br]"prezentem ślubnym", spermatoforem.

0:05:02.798,0:05:06.475
Na tym zdjęciu widzicie[br]dwa kopulujące pasikoniki.

0:05:06.499,0:05:08.819
Na obu zdjęciach samiec jest po prawej,

0:05:08.843,0:05:12.423
a ta mieczykowata część ciała[br]to żeński narząd do składania jaj.

0:05:13.126,0:05:15.653
Biały pęcherzyk to sperma,

0:05:15.677,0:05:19.063
zielony to spermatofor,

0:05:19.087,0:05:22.453
który samiec wytwarza z własnego ciała

0:05:22.477,0:05:24.725
i który jest niezwykle trudny[br]do wyprodukowania.

0:05:24.725,0:05:27.387
Może ważyć nawet jedną trzecią[br]masy ciała samca.

0:05:27.985,0:05:30.519
Przerwę na chwilę i pozwolę wam pomyśleć,

0:05:30.543,0:05:34.706
jakby to było, gdyby mężczyźni,[br]uprawiając seks,

0:05:34.730,0:05:40.777
musieli za każdym razem wyprodukować coś,[br]co ważyłoby 20, 25 czy 30 kilogramów.

0:05:40.801,0:05:44.408
(Śmiech)

0:05:44.432,0:05:47.671
Nie byliby w stanie[br]robić tego zbyt często.

0:05:47.695,0:05:49.192
(Śmiech)

0:05:49.216,0:05:51.617
W rzeczywistości[br]pasikonikowate też nie mogą.

0:05:52.343,0:05:54.255
Oznacza to,

0:05:54.279,0:05:58.087
że ich samce są bardzo wybredne

0:05:58.111,0:06:01.191
w wyborze tej,[br]której podarują spermatofor.

0:06:01.215,0:06:03.141
Podarunek ten jest bardzo odżywczy

0:06:03.165,0:06:05.859
i samica zjada go w trakcie i po stosunku.

0:06:05.883,0:06:08.240
Im jest większy, tym lepiej dla samca,

0:06:08.264,0:06:10.440
bo oznacza to więcej czasu

0:06:10.464,0:06:12.912
na przeniknięcie nasienia[br]i zapłodnienie jaj samicy.

0:06:13.521,0:06:17.871
Ale znaczy to też, że samce[br]są bierne podczas kopulacji.

0:06:17.895,0:06:20.604
Samice z kolei są wyjątkowo agresywne,

0:06:20.634,0:06:25.760
walcząc o jak największą liczbę[br]odżywczych spermatoforów.

0:06:25.784,0:06:29.579
Nie jest to stereotypowy zbiór obyczajów.

0:06:30.974,0:06:32.685
Jeszcze bardziej generalizując,

0:06:32.709,0:06:37.773
samce nie są aż tak niezbędne[br]w życiu wielu owadów.

0:06:37.797,0:06:42.226
U owadów społecznych, takich jak[br]pszczoły, osy czy mrówki,

0:06:42.250,0:06:44.845
te małe istotki, które widzimy codziennie,

0:06:44.869,0:06:47.314
mrówki chodzące tam i z powrotem[br]do miski z cukrem,

0:06:47.338,0:06:50.347
pszczoły miodne mknące[br]od kwiatu do kwiatu,

0:06:50.371,0:06:52.670
one wszystkie to samice.

0:06:53.300,0:06:57.876
Od wieków ludziom ciężko jest[br]pogodzić się z tą koncepcją.

0:06:57.900,0:07:02.998
Starożytni Grecy wiedzieli,[br]że jest klasa pszczół, trutnie,

0:07:03.022,0:07:05.073
które są większe od robotnic,

0:07:05.097,0:07:07.667
i choć potępiali lenistwo trutni,

0:07:07.691,0:07:10.746
bo widzieli, że obijają się tylko koło ula

0:07:10.770,0:07:12.295
do czasu lotu godowego,

0:07:12.319,0:07:13.538
uznali je za samce.

0:07:13.562,0:07:15.621
Kręcą się wokół ula[br]do czasu lotu godowego,

0:07:15.621,0:07:18.344
ale nie uczestniczą[br]w zbieraniu nektaru i pyłku.

0:07:18.368,0:07:20.652
Grecy nie mogli odkryć płci trutni.

0:07:20.676,0:07:25.243
Zamieszanie wynikało po części z tego,[br]że znali zdolność pszczół do żądlenia,

0:07:25.267,0:07:28.124
ale nie mogli sobie wyobrazić,

0:07:28.148,0:07:31.395
że to samica może posiadać taką broń.

0:07:31.705,0:07:34.715
Arystoteles także się zaangażował.

0:07:34.739,0:07:39.327
Zasugerował: "Jeśli te żądlące[br]to samce, to...".

0:07:39.351,0:07:41.817
I wtedy się pogubił, bo znaczyłoby to,

0:07:41.841,0:07:44.570
że samce opiekowałyby się[br]także kolonią młodych,

0:07:44.594,0:07:49.002
a to wydawało mu się [br]kompletnie niemożliwe.

0:07:49.026,0:07:52.075
Wtedy wywnioskował, że pszczoły[br]mogą mieć organy obu płci

0:07:52.099,0:07:53.250
w jednym ciele,

0:07:53.274,0:07:56.063
co nie było zbyt naciągane,[br]bo niektóre zwierzęta tak mają,

0:07:56.063,0:07:58.120
ale nigdy nie rozwiązał tej zagadki.

0:07:58.744,0:08:02.530
Nawet obecnie moi studenci

0:08:02.554,0:08:07.245
nazywają samcem każde[br]napotkane zwierzę, także owady.

0:08:07.585,0:08:11.121
Kiedy mówię im, że wściekła armia[br]mrówczych żołnierzy

0:08:11.145,0:08:14.078
z gigantycznymi szczękami[br]do obrony kolonii

0:08:14.102,0:08:17.204
to zawsze samice,

0:08:17.228,0:08:19.562
zdają się mi nie wierzyć.

0:08:19.586,0:08:20.731
(Śmiech)

0:08:20.755,0:08:25.955
Filmy jak: „Mrówka Z"[br]czy „Film o pszczołach"

0:08:25.979,0:08:31.834
przedstawiają głównego bohatera[br]u owadów społecznych jako samca.

0:08:32.869,0:08:34.673
No i co za różnica?

0:08:34.697,0:08:36.334
To są filmy. To fikcja.

0:08:36.358,0:08:37.980
Zwierzęta w nich gadają.

0:08:38.004,0:08:41.684
Co za różnica, jeśli mówią [br]jak Jerry Seinfeld?

0:08:41.708,0:08:43.872
Myślę, że to ma znaczenie

0:08:43.896,0:08:46.760
i jest to część[br]znacznie głębszego problemu,

0:08:46.784,0:08:50.913
który ma następstwa[br]dla medycyny i zdrowia

0:08:50.937,0:08:53.571
oraz innych aspektów naszego życia.

0:08:53.595,0:08:57.088
Wiecie, że naukowcy używają[br]tak zwanych organizmów modelowych,

0:08:57.112,0:09:00.473
na przykład białych szczurów[br]albo muszek owocówek,

0:09:00.497,0:09:05.051
które są jakby modelem zastępczym[br]dla wszystkich gatunków, również ludzi.

0:09:05.075,0:09:08.019
Zgodnie z założeniem,[br]że to, co jest prawdziwe dla człowieka,

0:09:08.043,0:09:10.454
będzie też prawdziwe dla szczura.

0:09:10.478,0:09:13.458
Ogólnie rzecz biorąc, to się sprawdza.

0:09:13.482,0:09:17.243
Ale można się zapędzić za daleko.

0:09:17.924,0:09:23.243
Myślę, że zaczęliśmy uznawać[br]samców, różnych gatunków,

0:09:23.273,0:09:25.668
za organizmy modelowe.

0:09:25.692,0:09:26.915
Przyjęliśmy to za normę,

0:09:26.939,0:09:29.486
normalny stan rzeczy.

0:09:29.510,0:09:32.559
A samice są innym wariantem,

0:09:32.583,0:09:36.310
czymś niezwykłym, co badamy tylko wtedy,[br]kiedy rozgryziemy już podstawy.

0:09:37.802,0:09:40.485
Wracając do owadów.

0:09:40.509,0:09:41.857
Moim zdaniem

0:09:41.881,0:09:44.721
ludzie nie potrafili dostrzec[br]tego, co świat im ukazywał.

0:09:44.724,0:09:51.160
Założyli, że ziemska scena[br]jest zdominowana przez męskich aktorów,

0:09:51.184,0:09:55.036
a kobiety odgrywają tylko małe,[br]przechodnie role.

0:09:55.626,0:10:01.065
Jednak kiedy tak myślimy, wiele tracimy,[br]nie widząc prawdziwego oblicza natury.

0:10:01.588,0:10:08.587
Możemy nie dostrzec także tego,[br]jak istoty żywe, w tym ludzie,

0:10:08.611,0:10:10.001
mogą się różnić.

0:10:10.025,0:10:15.100
Myślę, że to dlatego samce stały się[br]modelem w badaniach medycznych.

0:10:15.124,0:10:17.189
Wiemy już, że jest to problem,

0:10:17.213,0:10:21.610
jeśli chcemy zastosować[br]wyniki do obu płci.

0:10:22.760,0:10:25.287
Jeszcze jedno urzekło mnie w owadach,

0:10:25.311,0:10:28.572
choć wielu ludzi uważa to[br]za deprymującą cechę owadów.

0:10:28.596,0:10:30.363
Mają maluteńkie móżdżki

0:10:30.387,0:10:33.780
z równie małymi możliwościami poznawczymi,[br]jak zazwyczaj myślimy.

0:10:34.398,0:10:39.074
Ich zachowanie jest złożone,[br]ale ich mózgi nie.

0:10:39.860,0:10:45.037
Nie możemy o nich myśleć[br]jak o malutkich ludzikach,

0:10:45.061,0:10:48.606
bo nie zachowują się tak jak my.

0:10:48.630,0:10:52.730
Podoba mi się to, że tak trudno jest[br]uczłowieczyć owady,

0:10:52.754,0:10:56.277
patrzeć na nie i myśleć o nich[br]jak o małych ludzikach

0:10:56.301,0:10:58.439
z pancerzykiem i sześcioma nogami.

0:10:58.927,0:11:00.188
(Śmiech)

0:11:00.212,0:11:03.757
Zamiast tego trzeba je zaakceptować[br]na ich własnych warunkach,

0:11:03.781,0:11:08.914
bo one sprawiają, że kwestionujemy to,[br]co uważamy za normalne i naturalne.

0:11:09.527,0:11:14.160
Jak wiecie, ludzie tworzą fikcję literacką[br]i piszą o równoległych światach.

0:11:14.184,0:11:17.482
Spekulują o zjawiskach nadprzyrodzonych,

0:11:17.506,0:11:20.939
może duchy umarłych chodzą między nami.

0:11:22.537,0:11:26.933
Urok innego świata jest tym,

0:11:26.957,0:11:31.911
co przyciąga ludzi[br]do badań zjawisk paranormalnych.

0:11:32.376,0:11:34.665
Jeśli chodzi o mnie,

0:11:34.689,0:11:36.858
po co komu widzieć zmarłych,

0:11:36.882,0:11:38.560
jeśli można obserwować żywe owady?

0:11:39.262,0:11:40.424
Dziękuję.

0:11:40.448,0:11:44.931
(Brawa)