Bộ đồ lặn "chống chỉ định" cá mập ( và nó không như bạn nghĩ )
-
0:01 - 0:03Đột phá trong khoa học,
-
0:03 - 0:05thứ có thể cứu được
nhiều mạng người, -
0:05 - 0:09đôi khi lại nằm ngay trước mắt,
-
0:09 - 0:11ẩn trong tiến trình tiến hóa
-
0:11 - 0:14của cơ thể con người
-
0:14 - 0:17hay trong sự thích nghi theo thời gian
-
0:17 - 0:19từ thế giới tự nhiên quanh ta.
-
0:19 - 0:22Khoa học khởi đầu từ quan sát,
-
0:22 - 0:25nhưng thủ thuật để nhận biết
các mẫu hình và đặc thù -
0:25 - 0:29mà ta đã vô tình
bỏ sót -
0:29 - 0:33đó là: tách riêng chúng ra
và kiểm tra kĩ lưỡng bằng khoa học. -
0:33 - 0:37Kết quả thường sẽ
gây ngạc nhiên. -
0:37 - 0:40Miền Tây nước Úc vừa gặp
vấn đề đặc biệt -
0:40 - 0:42với sự tấn công của cá mập
trong 3 năm gần đây. -
0:42 - 0:44Thật không may và bi thảm
-
0:44 - 0:49khi có 5 vụ cá mập làm chết người
chỉ trong 10 tháng -
0:49 - 0:52Không chỉ riêng miền Tây nước Úc,
-
0:52 - 0:55số lượng những vụ cá mập
"săn" người thế này -
0:55 - 0:56gia tăng trên toàn cầu.
-
0:56 - 0:59Điều này không
thực sự bất ngờ -
0:59 - 1:00khi vào tháng 7 năm nay,
-
1:00 - 1:03Bộ Phòng Chống Cá Mập Tấn Công ( SAMS)
-
1:03 - 1:06cùng với trường Đại Học
Hải Dương Tây Úc -
1:06 - 1:09đã công bố điều,
thu hút sự chú ý của truyền thông -
1:09 - 1:12và những người đi biển
trên khắp thế giới. -
1:12 - 1:14Đó là phát triển công nghệ
-
1:14 - 1:17giúp hạn chế hoặc giảm thiểu
nguy cơ cá mập tấn công -
1:17 - 1:20dựa trên nền tảng :
Cá mập có thể nhìn thấy gì. -
1:20 - 1:21Hôm nay, tôi sẽ kể cho các bạn
-
1:21 - 1:23câu chuyện của hành trình đó,
-
1:23 - 1:26cũng là quan điểm cho rằng
khoa học -
1:26 - 1:28có sức mạnh như một thông dịch viên
-
1:28 - 1:31trong lĩnh vực sáng chế.
-
1:31 - 1:33Khoảng 3 năm về trước,
-
1:33 - 1:36chúng tôi bắt đầu
nghiên cứu -
1:36 - 1:40từ sau hai vụ cá mập
làm chết người đầu tiên -
1:40 - 1:41tại miền Tây nước Úc,
-
1:41 - 1:44và tình cờ thay,
-
1:44 - 1:47tôi đã có dịp
ăn tối cùng Harry Butler -
1:47 - 1:50một nhà tự nhiên học nổi tiếng,
-
1:50 - 1:53Ông dành rất nhiều thời gian
nghiên cứu -
1:53 - 1:55môi trường biển
và là người tiền nhiệm -
1:55 - 1:57của Steve Irwin .
-
1:57 - 1:58Khi tôi hỏi ông ấy
-
1:58 - 2:01giải pháp nào cho vấn đề này,
-
2:01 - 2:03thì câu trả lời khá là kinh ngạc
-
2:03 - 2:05" Lấy một bộ đồ lặn,
-
2:05 - 2:07sơn sọc vàng như ong nghệ,
-
2:07 - 2:10và tập tành học theo
hệ thống cảnh giác -
2:10 - 2:12của phần lớn các loài dưới biển."
-
2:12 - 2:14Tôi, vào lúc đó, không mấy quan tâm
-
2:14 - 2:17cho tới khi ba vụ cá mập
tấn công kế tiếp xảy ra, -
2:17 - 2:19tôi nhận ra,
-
2:19 - 2:21có lẽ ý tưởng này
đáng được tuyên dương. -
2:21 - 2:25Vậy nên, tôi thử tìm kiếm trên mạng
-
2:25 - 2:27và phát hiện ra tràn ngập
-
2:27 - 2:29các loại bằng chứng như thế này,
-
2:29 - 2:31củng cố cho suy nghĩ đó.
-
2:31 - 2:33Xét về mặt sinh học, có vô vàn loài
-
2:33 - 2:36phô ra các dải màu
và kiểu hình mang tính cảnh báo, -
2:36 - 2:37để ẩn mình trong nước
-
2:37 - 2:40hoặc đề phòng bị tấn công,
-
2:40 - 2:42Cá thuyền (pilot fish)
-
2:42 - 2:44dành ra hẳn một phần lớn quãng đời
-
2:44 - 2:46để làm trợ thủ đắc lực cho cá mập.
-
2:46 - 2:49Về phía con người thì, Walter Starck,
một nhà hải dương học, -
2:49 - 2:52đã và đang tô vẽ
cho đồ lặn từ những năm 1970, -
2:52 - 2:54Xét về khía cạnh nhân loại học,
-
2:54 - 2:58các bộ tộc thuộc vùng đảo
Thái Bình Dương đã tự tô vẽ -
2:58 - 2:59trong lễ cúng tế rắn biển
-
2:59 - 3:02để xua đi thần cá mập.
-
3:02 - 3:03Vậy chuyện gì đang diễn ra?
-
3:03 - 3:06Phải chăng đây là 1 ý tưởng
rõ rành rạch -
3:06 - 3:09để ta suy ngẫm và phát triển ?
-
3:09 - 3:14Cá mập sử dụng
nhiều loại phần tử cảm ứng -
3:14 - 3:17khi giao chiến, tấn công,
-
3:17 - 3:21nhưng lại dùng cảm ứng thị lực
để xác định mục tiêu -
3:21 - 3:24đặc biệt, ở vài mét cuối cùng
trước khi tấn công. -
3:24 - 3:27Việc chú ý tới điều vặt
về mặt sinh học này thực sự có lý -
3:27 - 3:32bởi đó là sự tiến hóa
qua nhiều thiên niên kỉ. -
3:32 - 3:35Liệu giai thoại loài người
cũng là sự tiến hóa về loài, -
3:35 - 3:39rằng chỉ một phần sự thật
cũng được xem là quan trọng, -
3:39 - 3:42để được truyền từ thế hệ này
sang thế hệ kia, -
3:42 - 3:45và ăn sâu vào việc tái tạo
hành vi con người ? -
3:45 - 3:50Tôi muốn kiểm chứng bằng cách
đặt nó dưới góc nhìn khoa học -
3:50 - 3:52bởi vì nếu được khoa học củng cố,
-
3:52 - 3:54chúng ta phần nào đã
có cách giải quyết -
3:54 - 3:57cho việc cá mập tấn công.
-
3:57 - 4:01Để làm được như vậy, tôi cần vài chuyên gia
về tầm nhìn và thần kinh học cá mập, -
4:01 - 4:03một nghiên cứu toàn cầu,
một lần nữa, -
4:03 - 4:04dẫn tới trường Đại Học W.A.
-
4:04 - 4:07và viện Hải Dương Học.
-
4:07 - 4:09Giáo sư Nathan Hart
cùng với đội ngũ của ông ấy -
4:09 - 4:12cũng vừa hoàn thành một bản luận
-
4:12 - 4:14chứng thực rằng cá mập săn mồi
-
4:14 - 4:17chỉ thấy màu trắng - đen,
hoặc thang màu xám. -
4:17 - 4:21Tôi liên lạc với Nathan,
dù có đôi chút lúng túng, về ý tưởng -
4:21 - 4:23sử dụng những kiểu mẫu
và hình dáng này -
4:23 - 4:26đúc ra một bộ đồ lặn
giảm thiểu nguy cơ cá mập tấn công, -
4:26 - 4:28và ông ấy cho rằng đây là 1 ý hay.
-
4:28 - 4:31Tiếp theo
là hợp tác nghiên cứu -
4:31 - 4:34được khuyến khích bởi
Ủy Ban Tây Úc. -
4:34 - 4:36Chúng tôi đã làm đúng
ba điều then chốt. -
4:36 - 4:39Điều thứ nhất: xâu chuỗi
các đặc tính, -
4:39 - 4:41đặc điểm thể trạng mắt
-
4:41 - 4:43của ba loài cá mập săn mồi chính :
-
4:43 - 4:46cá mập trắng, cá mập hổ và cá mập bò.
-
4:46 - 4:51Chúng tôi thực hành trên khía cạnh
di truyền và tổ chức cấu trúc hình thể. -
4:51 - 4:54Tiếp theo là tìm hiểu,
những gì mắt nhìn thấy -
4:54 - 4:56sử dụng kiểu mô hình phức tạp
trên máy tính, -
4:56 - 4:58tại những mực sâu, khoảng cách
-
4:58 - 5:02điều kiện ánh sáng, độ trong khác nhau.
-
5:02 - 5:05Từ đó, chỉ ra
hai đặc tính chủ yếu: -
5:05 - 5:08những kiểu và hình dáng này
sẽ làm cho người mặc -
5:08 - 5:12khó bị nhận ra dưới nước,
-
5:12 - 5:16tạo ra tương phản lớn nhất
cũng như -
5:16 - 5:23giúp họ không bị nhầm lẫn là
con mồi hay thức ăn của cá mập. -
5:23 - 5:26Điều cần làm tiếp theo là chuyển
những thông tin này -
5:26 - 5:28vào loại đồ lặn
mà người ta có thể mặc, -
5:28 - 5:31để làm được điều đó,
tôi đã mời Ray Smith, -
5:31 - 5:34một tay lướt sóng, nhà thiết kế
công nghiệp và đồ lặn, -
5:34 - 5:37người đã thiết kế
logo đầu tiên của Quiksilver, -
5:37 - 5:39đến để bàn với đội nghiên cứu
-
5:39 - 5:42và chuyển thể loại khoa học đó
-
5:42 - 5:46vào trong những bộ đồ lặn
có thẩm mỹ và mặc được. -
5:46 - 5:48Đây là một trong những bản phác đầu.
-
5:48 - 5:51Tôi gọi nó là "Đừng "chén" tôi".
-
5:51 - 5:55Bộ đồ này thể hiện ý tưởng sơn màu,
-
5:55 - 5:58ở mức độ
có thể nhìn thấy rõ rệt nhất -
5:58 - 6:00tạo một nhân ảnh "dễ vỡ",
-
6:00 - 6:02ngăn cá mập để ý đến bạn
-
6:02 - 6:04như loại thức ăn thông thường,
-
6:04 - 6:08thậm chí làm nó bối rối.
-
6:08 - 6:11Bộ đồ này đi kèm
với một tấm ván lướt sóng. -
6:11 - 6:14Bạn có thể thấy cái ván
tối màu, đục mờ phía trước ấy, -
6:14 - 6:17nó hoạt động tốt hơn
trên bề mặt nước, -
6:17 - 6:20nơi ngược sáng
và khó để tạo ra -
6:20 - 6:21bóng hình thể.
-
6:21 - 6:24Mẫu thứ hai là một bộ đồ
khó thể nhận diện, -
6:24 - 6:26giấu người mặc
-
6:26 - 6:27trong những cột nước.
-
6:27 - 6:29Có 3 mảng trên bộ đồ,
-
6:29 - 6:31trong bất cứ điều kiện nào,
-
6:31 - 6:32một hay nhiều mảng này
-
6:32 - 6:35sẽ khớp với quang phổ
phản xạ của nước -
6:35 - 6:37biến mất hoàn toàn
hoặc một phần nào đó, -
6:37 - 6:39những mảng còn lại
-
6:39 - 6:42tạo nên một nhân ảnh
dễ phai mờ trong cột nước. -
6:42 - 6:44Lần này, nó đặc biệt phù hợp
-
6:44 - 6:47cho nhu cầu của nghề lặn,
-
6:47 - 6:50chẳng hạn như lúc xuống sâu dưới biển.
-
6:50 - 6:53Chúng tôi biết rằng mình có được
nền tảng khoa học vững chắc. -
6:53 - 6:56nếu muốn mình nổi bật,
bạn cần phải trông thật "ngựa vằn", -
6:56 - 6:59nếu muốn ẩn mình đi,
bạn cần phải trông như thế này. -
6:59 - 7:01Nhưng buổi kiểm tra xương máu
sẽ luôn là -
7:01 - 7:03cá mập hành động ra sao
-
7:03 - 7:05khi chạm mặt với
những mẫu hình này. -
7:05 - 7:08Thử nghiệm bằng cách lấy thế thân
mặc đồ lặn để trong nước -
7:08 - 7:11với một con cá mập ăn thịt,
trong môi trường tự nhiên -
7:11 - 7:13thì khó hơn nhiều
so với tưởng tượng. -
7:13 - 7:17(Tiếng cười)
-
7:17 - 7:19Chúng tôi phải gắn mồi câu hoàn chỉnh,
-
7:19 - 7:21để lấy số liệu cụ thể
-
7:21 - 7:24cùng với chứng cứ khoa học,
-
7:24 - 7:25bằng cách đó,
-
7:25 - 7:27chúng tôi hiển nhiên thay đổi được
hành vi của con cá mập. -
7:27 - 7:29Chúng tôi không thể nào
dùng người thật. -
7:29 - 7:31về đạo đức, cũng khó thể sử dụng
-
7:31 - 7:34vật hình người làm mồi câu
ngâm trong nước. -
7:34 - 7:36Chúng tôi bắt đầu thực nghiệm
-
7:36 - 7:38vào tháng Một năm nay,
-
7:38 - 7:39ban đầu là với cá mập hổ
-
7:39 - 7:43và sau này là cá mập trắng.
-
7:43 - 7:44Cách làm là
lấy một cái trống thủng -
7:44 - 7:51cho đầy mồi, bọc trong
một lớp cao su tổng hợp Neoprene, -
7:51 - 7:53tiếp theo là
chạy hai máy ghi hình dưới nước -
7:53 - 7:57theo dõi cách lũ cá
tiếp cận với miếng mồi giả. -
7:57 - 7:58Và vì dùng máy ghi nổi,
-
7:58 - 8:01chúng tôi có thể bao quát dữ liệu
về kích thước của con cá mập, -
8:01 - 8:03góc độ mà nó tiến đến,
tốc độ mà nó bỏ đi, -
8:03 - 8:05hành vi nào của nó thì
-
8:05 - 8:08theo bản năng hơn là do xúc tiến.
-
8:08 - 8:11Do phải lưu trữ
phương pháp khoa học này, -
8:11 - 8:13chúng tôi đã cho chạy
bộ đồ điều khiển -
8:13 - 8:16màu đen bằng cao su Neoprene
-
8:16 - 8:18như những bộ đồ lặn thông thường khác
-
8:18 - 8:22chống lại công nghệ SAMS.
-
8:22 - 8:26Kết quả không chỉ khả quan,
mà còn rất khích lệ, -
8:26 - 8:29Hôm nay, tôi hân hạnh cho bạn
chiêm ngưỡng -
8:29 - 8:32hình ảnh của hai loại tiếp cận này.
-
8:32 - 8:34Ở đây, ta có một con cá mập hổ dài 4m
-
8:34 - 8:37từ từ tiến đến bộ điều khiển màu đen,
-
8:37 - 8:43cái mà nó đã giáp mặt
khoảng một phút rưỡi trước đó. -
9:00 - 9:02Cùng một con cá mập đó
tiếp xúc hay chạm mặt -
9:02 - 9:04với bộ SAMS này,
-
9:04 - 9:06một bộ SAMS Lẩn Tránh,
-
9:06 - 9:07tám phút trước đó,
-
9:07 - 9:10nó đã dành khoảng sáu phút
dạo vòng và đánh mùi -
9:10 - 9:13để tìm ra thứ mà nó chỉ có thể ngửi
và cảm nhận chứ không nhìn thấy, -
9:13 - 9:18Đây là lần cuối nó tấn công.
-
9:18 - 9:21Cá mập trắng thì tự tin hơn nhiều
so với cá mập hổ, -
9:21 - 9:24Bạn thấy nó tấn công bộ điều khiển,
-
9:24 - 9:26cũng như bộ đồ lặn màu đen Neoprene,
-
9:26 - 9:28và đi thẳng xuống tận cùng,
-
9:28 - 9:30tiến đến
-
9:30 - 9:34và tấn công.
-
9:34 - 9:37Đối nghịch với bộ công nghệ SAMS,
-
9:37 - 9:38đây là cái được sơn sọc,
-
9:38 - 9:40dễ tiếp xúc hơn,
-
9:40 - 9:42dễ dò la hơn,
-
9:42 - 9:43nhạy cảm hơn,
-
9:43 - 9:47nó chần chừ trong việc
tiến đến và xâu xé. -
9:56 - 10:07(Vỗ tay)
-
10:07 - 10:11Những thử nghiệm này đều được
xúc tiến riêng biệt -
10:11 - 10:13trường Đại Học Miền Tây Nước Úc
thực hiện việc kiểm tra. -
10:13 - 10:15Nó vẫn đang được tiến hành
-
10:15 - 10:17được đánh giá và phổ biến.
-
10:17 - 10:20Khái niệm này rất cần
-
10:20 - 10:21được dẫn dắt bởi khoa học.
-
10:21 - 10:24Theo Bộ Phòng Chống Cá Mập Tấn Công,
-
10:24 - 10:26là công ty công nghệ sinh học
có giấy phép, -
10:26 - 10:28chúng tôi không thể tự tạo ra đồ lặn.
-
10:28 - 10:31mà sẽ giao việc đó cho người khác.
-
10:31 - 10:34Nhưng tôi nghĩ sẽ hứng thú
khi chứng kiến Công Nghệ SAMS -
10:34 - 10:37được chuyển hóa vào bộ đồ lặn,
-
10:37 - 10:40lần đầu tiên, trực tiếp, toàn cầu --
-
10:40 - 10:42( Tiếng cười) ---
-
10:42 - 10:45Tôi có thể chỉ cho các bạn
thích ứng sinh học, -
10:45 - 10:48khoa học và thiết kế
trông như thế nào ngoài đời thực. -
10:48 - 10:50Vậy nên, mời Sam,
một tay lướt sóng, -
10:50 - 10:53từ phía bên này không?
Cậu đâu rồi, Sam? -
10:53 - 10:55( Vỗ Tay)
-
10:55 - 10:56Và Eduardo.
-
10:56 - 10:58( Vỗ tay)
-
10:58 - 11:01Hân hạnh.
-
11:01 - 11:03Hân hạnh.
-
11:03 - 11:10Xin cám ơn. ( Vỗ tay)
-
11:10 - 11:11Chúng tôi đã làm được gì ?
-
11:11 - 11:14Thà lấy một tờ giấy trắng
-
11:14 - 11:17và sử dụng khoa học
như công cụ sáng chế, -
11:17 - 11:20chúng tôi chú ý đến
các chứng cứ sinh học, -
11:20 - 11:22đặt nặng những bằng chứng
-
11:22 - 11:24về giai thoại của con người,
-
11:24 - 11:28chúng tôi cũng đã sử dụng khoa học
như một công cụ thông dịch, -
11:28 - 11:30thông dịch những gì có sẵn
-
11:30 - 11:33thành thứ đem lại lợi ích
cho con người. -
11:33 - 11:36Tôi cho rằng
ý tưởng khoa học này -
11:36 - 11:39là một công cụ phiên dịch
hơn là một phát minh -
11:39 - 11:41thứ mà ta có thể áp dụng triệt để
và rộng rãi hơn -
11:41 - 11:43trên con đường theo đuổi sự đổi mới.
-
11:43 - 11:46Sau cùng thì, liệu có phải
anh em nhà Wright -
11:46 - 11:48đã khám phá ra
máy bay người lái, -
11:48 - 11:51hay họ đã quan sát thấy
sự thật sinh học của việc bay lượn -
11:51 - 11:54và phiên dịch nó theo cách
máy móc, kĩ thuật -
11:54 - 11:57tái tạo nó theo cách
mà con người có thể sử dụng? -
11:57 - 11:58Còn về lĩnh vực đồ lặn,
-
11:58 - 12:00ai mà biết được sẽ như thế nào
-
12:00 - 12:05trong vòng hai hay năm năm tới
thậm chí năm mươi năm. -
12:05 - 12:06Nhưng với suy nghĩ mới mẻ này,
-
12:06 - 12:07tôi phỏng đoán rằng
bộ đồ đen tuyền -
12:07 - 12:09sẽ rất khó thể xảy ra.
-
12:09 - 12:11Xin cám ơn.
-
12:11 - 12:15(Vỗ tay)
- Title:
- Bộ đồ lặn "chống chỉ định" cá mập ( và nó không như bạn nghĩ )
- Speaker:
- Hamish Jolly
- Description:
-
Hmaish Jolly, một tay đi biển người Úc, mong muốn có được một bộ đồ lặn giúp anh khỏi bị nhầm lẫn với bữa ăn tiềm năng di động của lũ cá mập hiếu kì. (Trường hợp, theo thống kê, là hiếm gặp nhưng đủ tồi tệ để phòng tránh) Làm việc với một nhóm các nhà khoa học, anh và bạn bè mang đến một ý tưởng --- Không phải lồng sắt, cũng không phải giáp sắt, chỉ là một bộ đồ lặn trơn bóng, giúp ta hiểu hơn về tầm nhìn của cá mập.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 12:32
Trang Rương commented on Vietnamese subtitles for A shark-deterrent wetsuit (and it's not what you think) | ||
Trang Rương commented on Vietnamese subtitles for A shark-deterrent wetsuit (and it's not what you think) | ||
Nhu PHAM approved Vietnamese subtitles for A shark-deterrent wetsuit (and it's not what you think) | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for A shark-deterrent wetsuit (and it's not what you think) | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for A shark-deterrent wetsuit (and it's not what you think) | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for A shark-deterrent wetsuit (and it's not what you think) | ||
Nhu PHAM commented on Vietnamese subtitles for A shark-deterrent wetsuit (and it's not what you think) | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for A shark-deterrent wetsuit (and it's not what you think) |
Nhu PHAM
Bạn ơi,
Bài dịch khá tốt. Lưu ý nhỏ là câu dài quá 42 ký tự thì xuống dòng nhé. Đây là quy định của TED để giúp người xem dễ theo dõi.
Bạn có thể xem thêm hướng dẫn và quy định tại đây:
https://www.youtube.com/user/OTPTED
Hi vọng sẽ nhận được nhiều bài dịch nữa từ bạn nhé.
Best,
Như
Trang Rương
Thực sự là 1 vinh dự khi được chị sửa bài em a.
Hi vọng sau này em sẽ nhận được phản hồi của chị nhiều hơn.
Trang Rương
Em cám ơn chị :)