Bộ đồ lặn "chống chỉ định" cá mập ( và nó không như bạn nghĩ )

Hmaish Jolly, một tay đi biển người Úc, mong muốn có được một bộ đồ lặn giúp anh khỏi bị nhầm lẫn với bữa ăn tiềm năng di động của lũ cá mập hiếu kì. (Trường hợp, theo thống kê, là hiếm gặp nhưng đủ tồi tệ để phòng tránh) Làm việc với một nhóm các nhà khoa học, anh và bạn bè mang đến một ý tưởng --- Không phải lồng sắt, cũng không phải giáp sắt, chỉ là một bộ đồ lặn trơn bóng, giúp ta hiểu hơn về tầm nhìn của cá mập.

Đột phá trong khoa học,

thứ có thể cứu được
nhiều mạng người,

đôi khi lại nằm ngay trước mắt,

ẩn trong tiến trình tiến hóa

của cơ thể con người

hay trong sự thích nghi theo thời gian

từ thế giới tự nhiên quanh ta.

Khoa học khởi đầu từ quan sát,

nhưng thủ thuật để nhận biết
các mẫu hình và đặc thù

mà ta đã vô tình
bỏ sót

đó là: tách riêng chúng ra
và kiểm tra kĩ lưỡng bằng khoa học.

Kết quả thường sẽ
gây ngạc nhiên.

Miền Tây nước Úc vừa gặp
vấn đề đặc biệt

với sự tấn công của cá mập
trong 3 năm gần đây.

Thật không may và bi thảm

khi có 5 vụ cá mập làm chết người
chỉ trong 10 tháng

Không chỉ riêng miền Tây nước Úc,

số lượng những vụ cá mập
"săn" người thế này

gia tăng trên toàn cầu.

Điều này không
thực sự bất ngờ

khi vào tháng 7 năm nay,

Bộ Phòng Chống Cá Mập Tấn Công ( SAMS)

cùng với trường Đại Học
Hải Dương Tây Úc

đã công bố điều,
thu hút sự chú ý của truyền thông

và những người đi biển
trên khắp thế giới.

Đó là phát triển công nghệ

giúp hạn chế hoặc giảm thiểu
nguy cơ cá mập tấn công

dựa trên nền tảng :
Cá mập có thể nhìn thấy gì.

Hôm nay, tôi sẽ kể cho các bạn

câu chuyện của hành trình đó,

cũng là quan điểm cho rằng
khoa học

có sức mạnh như một thông dịch viên

trong lĩnh vực sáng chế.

Khoảng 3 năm về trước,

chúng tôi bắt đầu
nghiên cứu

từ sau hai vụ cá mập
làm chết người đầu tiên

tại miền Tây nước Úc,

và tình cờ thay,

tôi đã có dịp
ăn tối cùng Harry Butler

một nhà tự nhiên học nổi tiếng,

Ông dành rất nhiều thời gian
nghiên cứu

môi trường biển
và là người tiền nhiệm

của Steve Irwin .

Khi tôi hỏi ông ấy

giải pháp nào cho vấn đề này,

thì câu trả lời khá là kinh ngạc

" Lấy một bộ đồ lặn,

sơn sọc vàng như ong nghệ,

và tập tành học theo
hệ thống cảnh giác

của phần lớn các loài dưới biển."

Tôi, vào lúc đó, không mấy quan tâm

cho tới khi ba vụ cá mập
tấn công kế tiếp xảy ra,

tôi nhận ra,

có lẽ ý tưởng này
đáng được tuyên dương.

Vậy nên, tôi thử tìm kiếm trên mạng

và phát hiện ra tràn ngập

các loại bằng chứng như thế này,

củng cố cho suy nghĩ đó.

Xét về mặt sinh học, có vô vàn loài

phô ra các dải màu
và kiểu hình mang tính cảnh báo,

để ẩn mình trong nước

hoặc đề phòng bị tấn công,

Cá thuyền (pilot fish)

dành ra hẳn một phần lớn quãng đời

để làm trợ thủ đắc lực cho cá mập.

Về phía con người thì, Walter Starck,
một nhà hải dương học,

đã và đang tô vẽ
cho đồ lặn từ những năm 1970,

Xét về khía cạnh nhân loại học,

các bộ tộc thuộc vùng đảo
Thái Bình Dương đã tự tô vẽ

trong lễ cúng tế rắn biển

để xua đi thần cá mập.

Vậy chuyện gì đang diễn ra?

Phải chăng đây là 1 ý tưởng
rõ rành rạch

để ta suy ngẫm và phát triển ?

Cá mập sử dụng
nhiều loại phần tử cảm ứng

khi giao chiến, tấn công,

nhưng lại dùng cảm ứng thị lực
để xác định mục tiêu

đặc biệt, ở vài mét cuối cùng
trước khi tấn công.

Việc chú ý tới điều vặt
về mặt sinh học này thực sự có lý

bởi đó là sự tiến hóa
qua nhiều thiên niên kỉ.

Liệu giai thoại loài người
cũng là sự tiến hóa về loài,

rằng chỉ một phần sự thật
cũng được xem là quan trọng,

để được truyền từ thế hệ này
sang thế hệ kia,

và ăn sâu vào việc tái tạo
hành vi con người ?

Tôi muốn kiểm chứng bằng cách
đặt nó dưới góc nhìn khoa học

bởi vì nếu được khoa học củng cố,

chúng ta phần nào đã
có cách giải quyết

cho việc cá mập tấn công.

Để làm được như vậy, tôi cần vài chuyên gia
về tầm nhìn và thần kinh học cá mập,

một nghiên cứu toàn cầu,
một lần nữa,

dẫn tới trường Đại Học W.A.

và viện Hải Dương Học.

Giáo sư Nathan Hart
cùng với đội ngũ của ông ấy

cũng vừa hoàn thành một bản luận

chứng thực rằng cá mập săn mồi

chỉ thấy màu trắng - đen,
hoặc thang màu xám.

Tôi liên lạc với Nathan,
dù có đôi chút lúng túng, về ý tưởng

sử dụng những kiểu mẫu
và hình dáng này

đúc ra một bộ đồ lặn
giảm thiểu nguy cơ cá mập tấn công,

và ông ấy cho rằng đây là 1 ý hay.

Tiếp theo
là hợp tác nghiên cứu

được khuyến khích bởi
Ủy Ban Tây Úc.

Chúng tôi đã làm đúng
ba điều then chốt.

Điều thứ nhất: xâu chuỗi
các đặc tính,

đặc điểm thể trạng mắt

của ba loài cá mập săn mồi chính :

cá mập trắng, cá mập hổ và cá mập bò.

Chúng tôi thực hành trên khía cạnh
di truyền và tổ chức cấu trúc hình thể.

Tiếp theo là tìm hiểu,
những gì mắt nhìn thấy

sử dụng kiểu mô hình phức tạp
trên máy tính,

tại những mực sâu, khoảng cách

điều kiện ánh sáng, độ trong khác nhau.

Từ đó, chỉ ra
hai đặc tính chủ yếu:

những kiểu và hình dáng này
sẽ làm cho người mặc

khó bị nhận ra dưới nước,

tạo ra tương phản lớn nhất
cũng như

giúp họ không bị nhầm lẫn là
con mồi hay thức ăn của cá mập.

Điều cần làm tiếp theo là chuyển
những thông tin này

vào loại đồ lặn
mà người ta có thể mặc,

để làm được điều đó,
tôi đã mời Ray Smith,

một tay lướt sóng, nhà thiết kế
công nghiệp và đồ lặn,

người đã thiết kế
logo đầu tiên của Quiksilver,

đến để bàn với đội nghiên cứu

và chuyển thể loại khoa học đó

vào trong những bộ đồ lặn
có thẩm mỹ và mặc được.

Đây là một trong những bản phác đầu.

Tôi gọi nó là "Đừng "chén" tôi".

Bộ đồ này thể hiện ý tưởng sơn màu,

ở mức độ
có thể nhìn thấy rõ rệt nhất

tạo một nhân ảnh "dễ vỡ",

ngăn cá mập để ý đến bạn

như loại thức ăn thông thường,

thậm chí làm nó bối rối.

Bộ đồ này đi kèm
với một tấm ván lướt sóng.

Bạn có thể thấy cái ván
tối màu, đục mờ phía trước ấy,

nó hoạt động tốt hơn
trên bề mặt nước,

nơi ngược sáng
và khó để tạo ra

bóng hình thể.

Mẫu thứ hai là một bộ đồ
khó thể nhận diện,

giấu người mặc

trong những cột nước.

Có 3 mảng trên bộ đồ,

trong bất cứ điều kiện nào,

một hay nhiều mảng này

sẽ khớp với quang phổ
phản xạ của nước

biến mất hoàn toàn
hoặc một phần nào đó,

những mảng còn lại

tạo nên một nhân ảnh
dễ phai mờ trong cột nước.

Lần này, nó đặc biệt phù hợp

cho nhu cầu của nghề lặn,

chẳng hạn như lúc xuống sâu dưới biển.

Chúng tôi biết rằng mình có được
nền tảng khoa học vững chắc.

nếu muốn mình nổi bật,
bạn cần phải trông thật "ngựa vằn",

nếu muốn ẩn mình đi,
bạn cần phải trông như thế này.

Nhưng buổi kiểm tra xương máu
sẽ luôn là

cá mập hành động ra sao

khi chạm mặt với
những mẫu hình này.

Thử nghiệm bằng cách lấy thế thân
mặc đồ lặn để trong nước

với một con cá mập ăn thịt,
trong môi trường tự nhiên

thì khó hơn nhiều
so với tưởng tượng.

(Tiếng cười)

Chúng tôi phải gắn mồi câu hoàn chỉnh,

để lấy số liệu cụ thể

cùng với chứng cứ khoa học,

bằng cách đó,

chúng tôi hiển nhiên thay đổi được
hành vi của con cá mập.

Chúng tôi không thể nào
dùng người thật.

về đạo đức, cũng khó thể sử dụng

vật hình người làm mồi câu
ngâm trong nước.

Chúng tôi bắt đầu thực nghiệm

vào tháng Một năm nay,

ban đầu là với cá mập hổ

và sau này là cá mập trắng.

Cách làm là
lấy một cái trống thủng

cho đầy mồi, bọc trong
một lớp cao su tổng hợp Neoprene,

tiếp theo là
chạy hai máy ghi hình dưới nước

theo dõi cách lũ cá
tiếp cận với miếng mồi giả.

Và vì dùng máy ghi nổi,

chúng tôi có thể bao quát dữ liệu
về kích thước của con cá mập,

góc độ mà nó tiến đến,
tốc độ mà nó bỏ đi,

hành vi nào của nó thì

theo bản năng hơn là do xúc tiến.

Do phải lưu trữ
phương pháp khoa học này,

chúng tôi đã cho chạy
bộ đồ điều khiển

màu đen bằng cao su Neoprene

như những bộ đồ lặn thông thường khác

chống lại công nghệ SAMS.

Kết quả không chỉ khả quan,
mà còn rất khích lệ,

Hôm nay, tôi hân hạnh cho bạn
chiêm ngưỡng

hình ảnh của hai loại tiếp cận này.

Ở đây, ta có một con cá mập hổ dài 4m

từ từ tiến đến bộ điều khiển màu đen,

cái mà nó đã giáp mặt
khoảng một phút rưỡi trước đó.

Cùng một con cá mập đó
tiếp xúc hay chạm mặt

với bộ SAMS này,

một bộ SAMS Lẩn Tránh,

tám phút trước đó,

nó đã dành khoảng sáu phút
dạo vòng và đánh mùi

để tìm ra thứ mà nó chỉ có thể ngửi
và cảm nhận chứ không nhìn thấy,

Đây là lần cuối nó tấn công.

Cá mập trắng thì tự tin hơn nhiều
so với cá mập hổ,

Bạn thấy nó tấn công bộ điều khiển,

cũng như bộ đồ lặn màu đen Neoprene,

và đi thẳng xuống tận cùng,

tiến đến

và tấn công.

Đối nghịch với bộ công nghệ SAMS,

đây là cái được sơn sọc,

dễ tiếp xúc hơn,

dễ dò la hơn,

nhạy cảm hơn,

nó chần chừ trong việc
tiến đến và xâu xé.

(Vỗ tay)

Những thử nghiệm này đều được
xúc tiến riêng biệt

trường Đại Học Miền Tây Nước Úc
thực hiện việc kiểm tra.

Nó vẫn đang được tiến hành

được đánh giá và phổ biến.

Khái niệm này rất cần

được dẫn dắt bởi khoa học.

Theo Bộ Phòng Chống Cá Mập Tấn Công,

là công ty công nghệ sinh học
có giấy phép,

chúng tôi không thể tự tạo ra đồ lặn.

mà sẽ giao việc đó cho người khác.

Nhưng tôi nghĩ sẽ hứng thú
khi chứng kiến Công Nghệ SAMS

được chuyển hóa vào bộ đồ lặn,

lần đầu tiên, trực tiếp, toàn cầu --

( Tiếng cười) ---

Tôi có thể chỉ cho các bạn
thích ứng sinh học,

khoa học và thiết kế
trông như thế nào ngoài đời thực.

Vậy nên, mời Sam,
một tay lướt sóng,

từ phía bên này không?
Cậu đâu rồi, Sam?

( Vỗ Tay)

Và Eduardo.

( Vỗ tay)

Hân hạnh.

Hân hạnh.

Xin cám ơn. ( Vỗ tay)

Chúng tôi đã làm được gì ?

Thà lấy một tờ giấy trắng

và sử dụng khoa học
như công cụ sáng chế,

chúng tôi chú ý đến
các chứng cứ sinh học,

đặt nặng những bằng chứng

về giai thoại của con người,

chúng tôi cũng đã sử dụng khoa học
như một công cụ thông dịch,

thông dịch những gì có sẵn

thành thứ đem lại lợi ích
cho con người.

Tôi cho rằng
ý tưởng khoa học này

là một công cụ phiên dịch
hơn là một phát minh

thứ mà ta có thể áp dụng triệt để
và rộng rãi hơn

trên con đường theo đuổi sự đổi mới.

Sau cùng thì, liệu có phải
anh em nhà Wright

đã khám phá ra
máy bay người lái,

hay họ đã quan sát thấy
sự thật sinh học của việc bay lượn

và phiên dịch nó theo cách
máy móc, kĩ thuật

tái tạo nó theo cách
mà con người có thể sử dụng?

Còn về lĩnh vực đồ lặn,

ai mà biết được sẽ như thế nào

trong vòng hai hay năm năm tới
thậm chí năm mươi năm.

Nhưng với suy nghĩ mới mẻ này,

tôi phỏng đoán rằng
bộ đồ đen tuyền

sẽ rất khó thể xảy ra.

Xin cám ơn.

(Vỗ tay)