Dlaczego w prastarych jaskiniach Europy znajdujemy te 32 symbole?
-
0:01 - 0:03Jest coś takiego w jaskiniach,
-
0:05 - 0:09ciemny otwór w wapiennym klifie,
który cię przyciąga. -
0:10 - 0:13Przechodząc przez portal
między światłem a ciemnością, -
0:13 - 0:16wchodzisz do podziemnego świata,
-
0:16 - 0:21miejsca wiecznego mroku,
zapachu ziemi i ciszy. -
0:23 - 0:24Dawno temu w Europie
-
0:24 - 0:28ludzie prehistoryczni też wchodzili
do tych podziemnych światów. -
0:28 - 0:29Jako świadectwo przejścia
-
0:29 - 0:33pozostawili tajemnicze ryty i rysunki,
-
0:33 - 0:39jak ten zbiór ludzi, trójkątów i zygzaków
z Ojo Guareña w Hiszpanii. -
0:40 - 0:43Idziesz teraz tą samą drogą,
co tamci wcześni twórcy. -
0:43 - 0:47W tym surrealistycznym miejscu
nie z tego świata, -
0:47 - 0:49można sobie wyobrazić,
-
0:49 - 0:53stłumiony odgłos stóp w skórzanych butach
na miękkiej ziemi -
0:53 - 0:56albo że za najbliższym zakrętem
migoce pochodnia. -
0:58 - 0:59Kiedy jestem w jaskini,
-
0:59 - 1:05często się zastanawiam, co sprawiło,
że ci ludzie zaszli tak daleko w głąb, -
1:05 - 1:09nie bacząc na niebezpieczne korytarze,
żeby zostawić ślad po sobie. -
1:09 - 1:10Na tym filmie
-
1:10 - 1:13nagranym pół kilometra,
czy jedną trzecią mili, -
1:13 - 1:16w głąb jaskini Cudon w Hiszpani,
-
1:16 - 1:18znaleźliśmy zbiór
czerwonych rysunków na sklepieniu -
1:18 - 1:21wcześniej niezbadanej części jaskini.
-
1:21 - 1:26Czołgając się jak żołnierze
pod coraz niższym sklepieniem, -
1:26 - 1:29dotarliśmy wreszcie do miejsca,
gdzie było tak niskie, -
1:29 - 1:31że mój mąż i fotograf projektu, Dylan,
-
1:31 - 1:35nie mógł dłużej filmować go
cyfrową lustrzanką. -
1:35 - 1:37Kiedy filmował mnie,
-
1:37 - 1:40posuwałam się za czerwoną farbą
z jedną lampą -
1:40 - 1:44i aparatem kompaktowym
przygotowanym na taką okazję. -
1:46 - 1:47Pół kilometra pod ziemią.
-
1:48 - 1:50Serio.
-
1:50 - 1:53Co tam robił ktoś z pochodnią
czy kamiennym kagankiem? -
1:53 - 1:54(Śmiech)
-
1:54 - 1:56Oczywiście moja obecność tam ma sens.
-
1:56 - 1:57Na takie pytania próbuję
-
1:57 - 2:01odpowiedzieć w swoich badaniach.
-
2:01 - 2:04Badam najstarsze dzieła sztuki na świecie,
-
2:05 - 2:07stworzone w Europie
-
2:07 - 2:1010 do 40 tys. lat temu.
-
2:11 - 2:13Rzecz w tym,
-
2:13 - 2:15że nie badam ich, bo są piękne,
-
2:15 - 2:17chociaż część na pewno jest.
-
2:18 - 2:21Interesuje mnie za to
rozwój współczesnego umysłu, -
2:21 - 2:26ewolucja kreatywności,
wyobraźni, abstrakcyjnego myślenia -
2:26 - 2:29i co to znaczy być człowiekiem.
-
2:31 - 2:34Wszystkie gatunki
mają jakiś system porozumiewania, -
2:34 - 2:38ale my, ludzie, nadaliśmy mu
naprawdę inny wymiar. -
2:38 - 2:40Nasza chęć i zdolność
do dzielenia się i współpracy -
2:40 - 2:43odegrała ogromną rolę w tym sukcesie.
-
2:43 - 2:48Współczesny świat bazuje
na siatce wymiany informacji, -
2:48 - 2:52powstałej w dużej mierze
dzięki naszej umiejętności porozumienia, -
2:52 - 2:56zwłaszcza przy użyciu graficznych
lub pisemnych form. -
2:57 - 2:58Ale rzecz w tym,
-
2:58 - 3:00że opieramy się
na mentalnych dokonaniach tych, -
3:00 - 3:03którzy żyli tak dawno temu,
-
3:03 - 3:08że łatwo jest zapomnieć,
że niektórych umiejętności nie było. -
3:09 - 3:11To jedna z najbardziej
fascynujących rzeczy -
3:11 - 3:14w badaniu najdawniejszej historii.
-
3:14 - 3:18Ci ludzie nie mogli stawać
na ramionach gigantów. -
3:18 - 3:20To oni byli pierwszymi ramionami.
-
3:20 - 3:23Chociaż z tych zamierzchłych czasów
pochodzi zdumiewająco wiele -
3:23 - 3:25ważnych wynalazków,
-
3:25 - 3:30chcę dzisiaj opowiedzieć wam
o wynalezieniu komunikacji graficznej. -
3:31 - 3:33Są trzy główne typy komunikacji,
-
3:33 - 3:36mowa, gesty, jak język migowy,
-
3:36 - 3:39i komunikacja graficzna.
-
3:39 - 3:42Mowa i gesty są z natury rzeczy ulotne.
-
3:42 - 3:46Potrzeba bliskiego kontaktu,
żeby nadać i odebrać komunikat, -
3:46 - 3:50a po przekazie nic nie pozostaje.
-
3:50 - 3:54Komunikacja graficzna znosi tę zależność.
-
3:54 - 3:58Wraz z jej wynalezieniem
po raz pierwszy można było -
3:58 - 4:01nadać i zachować komunikat
-
4:01 - 4:05poza jednym miejscem
w czasie i przestrzeni. -
4:05 - 4:07Europa to jedno z pierwszych miejsc,
-
4:07 - 4:09gdzie regularnie zaczynają
pojawiać się znaki graficzne, -
4:09 - 4:14w jaskiniach, skalnych schronieniach,
a nawet kilku miejscach pod gołym niebem. -
4:14 - 4:17Ale to nie Europa, jaką obecnie znamy.
-
4:17 - 4:20Był to świat pokryty przez lądolód
-
4:20 - 4:22o grubości trzech do czterech kilometrów,
-
4:22 - 4:25z bezkresem trawiastych równin i tundrą.
-
4:25 - 4:27To była epoka lodowcowa.
-
4:28 - 4:29W ubiegłym stuleciu
-
4:29 - 4:35odkryto w Europie ponad 350 miejsc
-
4:35 - 4:39udekorowanych abstrakcyjnymi kształtami,
wizerunkami zwierząt, a czasem ludzi, -
4:39 - 4:43jak te postaci wyryte
w Grotta dell'Addaura na Sycylii, -
4:43 - 4:45dające nam rzadką możliwość wglądu
-
4:45 - 4:49do świata wyobraźni wczesnych twórców.
-
4:50 - 4:51Od czasu ich odkrycia
-
4:51 - 4:55najwięcej badań poświęcono
wizerunkom zwierząt, -
4:55 - 4:58jak czarnemu koniowi
z Cullalvera w Hiszpanii -
4:58 - 5:02albo niezwykłemu,
fioletowemu bizonowi z La Pasiega. -
5:03 - 5:08Ale mnie do badania tej sztuki
przyciągnęły abstrakcyjne kształty, -
5:08 - 5:10nazywane znakami geometrycznymi.
-
5:11 - 5:14Co ciekawe, w większości miejsc
-
5:14 - 5:18znaków geometrycznych jest dużo więcej
niż wizerunków zwierząt czy ludzi. -
5:18 - 5:21Kiedy zaczynałam badać je w 2007 roku,
-
5:21 - 5:25nie było nawet listy
wszystkich występujących kształtów -
5:25 - 5:27ani mocnego przekonania,
-
5:27 - 5:30czy te same znaki występowały
w różnym czasie i przestrzeni. -
5:32 - 5:35Zanim mogłam się zająć moimi pytaniami,
-
5:35 - 5:37stworzyłam bazę danych
-
5:37 - 5:41zawierającą wszystkie znaki geometryczne.
-
5:41 - 5:45W niektórych miejscach
były dobrze udokumentowane, -
5:45 - 5:47zazwyczaj te przedstawiające
ładne zwierzęta, -
5:47 - 5:51ale wiele z tych, które były niejasne,
-
5:51 - 5:53nie było szczegółowo opisanych.
-
5:53 - 5:56Niektórych z nich nikt nie oglądał
od pół wieku albo dłużej. -
5:56 - 6:00Na nich skupiłam badania terenowe.
-
6:00 - 6:03Przez dwa lata spędziliśmy
z moim oddanym mężem Dylanem -
6:03 - 6:07po ponad 300 godzin pod ziemią,
-
6:07 - 6:11wędrując i czołgając się po 52 miejscach
-
6:11 - 6:14we Francji, Hiszpanii,
Portugalii i na Sycylii. -
6:14 - 6:16Naprawdę było warto.
-
6:16 - 6:23Znaleźliśmy nowe, niezbadane
znaki geometryczne w 75% tych miejsc. -
6:23 - 6:25To był poziom dokładności,
jakiego potrzebowałam, -
6:25 - 6:29żeby odpowiedzieć na większe pytania.
-
6:29 - 6:31Przejdźmy do odpowiedzi.
-
6:31 - 6:36Nie licząc garstki wyjątków
mamy tylko 32 znaki geometryczne. -
6:36 - 6:38Tylko 32 znaki
-
6:38 - 6:43przez 30 tys. lat w całej Europie.
-
6:44 - 6:46To bardzo mało.
-
6:46 - 6:49Gdyby były to przypadkowe
rysunki czy dekoracje, -
6:49 - 6:51powinniśmy widzieć
znacznie większe zróżnicowanie, -
6:51 - 6:54a jednak są to te same znaki
-
6:54 - 6:56powtarzające się w przestrzeni i czasie.
-
6:57 - 7:01Jednych jest dużo, zanim zaczną
tracić popularność i znikną, -
7:01 - 7:03inne pojawiają się później.
-
7:03 - 7:09Ale 65% znaków było w użyciu
przez cały ten czas, -
7:09 - 7:13jak linie, prostokąty,
trójkąty, owale i koła, -
7:13 - 7:15jak te tutaj z końca epoki lodowcowej
-
7:15 - 7:19w liczącym 10 tys. lat stanowisku
wysoko w Pirenejach. -
7:19 - 7:22Niektóre znaki pojawiają się
na przestrzeni tysięcy kilometrów, -
7:22 - 7:25a występowanie innych
jest mocno ograniczone, -
7:25 - 7:28w tym niektórych do jednego obszaru,
-
7:28 - 7:30jak widoczne tutaj podzielone prostokąty,
-
7:30 - 7:32które występują
tylko w północnej Hiszpanii -
7:32 - 7:34i jak przypuszczają niektórzy badacze,
-
7:34 - 7:37mogą oznaczać rodzinę lub klan.
-
7:38 - 7:39Nawiasem mówiąc,
-
7:39 - 7:43najwcześniejsza sztuka naskalna
jest zaskakująco podobna -
7:43 - 7:47od Francji i Hiszpanii
po Indonezję i Australię. -
7:47 - 7:52Wiele znaków pojawia się
w tak odległych miejscach, -
7:52 - 7:55zwłaszcza w okresie
od 30 do 40 tys. lat temu. -
7:55 - 7:57Rośnie prawdopodobieństwo,
-
7:57 - 8:02że ich początek bierze się
ze wspólnej kolebki w Afryce. -
8:02 - 8:05Obawiam się, że to temat
na przyszłą prelekcję, -
8:05 - 8:07więc wróćmy do naszego zagadnienia.
-
8:07 - 8:11Niewątpliwie te znaki
coś oznaczały dla ich twórców, -
8:11 - 8:14jak te liczące 25 tys. lat płaskorzeźby
-
8:14 - 8:16z La Roque de Venasque we Francji.
-
8:16 - 8:21My możemy nie wiedzieć, co oznaczają,
ale ówcześni ludzie na pewno wiedzieli. -
8:22 - 8:28Powtarzalność znaków, tak długo
i w tak wielu miejscach, -
8:28 - 8:31mówi nam, że twórcy
dokonywali umyślnych wyborów. -
8:32 - 8:34W przypadku znaków geometrycznych,
-
8:34 - 8:39konkretnych, kulturowo rozpoznawalnych
i o uzgodnionym znaczeniu, -
8:39 - 8:41bardzo możliwe, że patrzymy
-
8:41 - 8:45na jeden z najstarszych systemów
komunikacji graficznej na świecie. -
8:45 - 8:47Nie mówię jeszcze o piśmie.
-
8:47 - 8:50W tym momencie nie ma jeszcze
wystarczająco dużo znaków, -
8:50 - 8:52żeby oddać wszystkie słowa
języka mówionego, -
8:52 - 8:55co jest niezbędne dla kompletnego
systemu piśmienniczego. -
8:55 - 8:58Znaki nie powtarzają się też
na tyle regularnie, -
8:58 - 9:00żeby wyglądało to na rodzaj alfabetu.
-
9:00 - 9:02Mamy za to intrygujące unikaty,
-
9:02 - 9:08jak ten panel z La Pasiega in Spain,
znany jako "Inskrypcja," -
9:08 - 9:10z symetrycznymi oznaczeniami po lewej,
-
9:10 - 9:13prawdopodobnie stylizowanym
wizerunkiem dłoni po środku -
9:13 - 9:16i czymś wyglądającym trochę
na nawias po prawej. -
9:17 - 9:20Najstarsze systemy komunikacji graficznej,
-
9:20 - 9:25sumeryjskie pismo klinowe,
hieroglify egipskie i pismo chińskie -
9:25 - 9:28wyłoniły się między 4 a 5 tys. lat temu
-
9:28 - 9:32ze starszego protosystemu
złożonego ze znaków -
9:32 - 9:35służących do liczenia oraz piktogramów,
-
9:35 - 9:38gdzie znaczenie pokrywało się z obrazkiem.
-
9:38 - 9:42Obrazek przedstawiający ptaka
naprawdę oznaczał ptaka. -
9:42 - 9:47Dopiero później widać
coraz mocniejszą stylizację piktogramów, -
9:47 - 9:49aż staną się prawie nierozpoznawalne,
-
9:49 - 9:52a poza tym pojawia się
coraz więcej symboli -
9:52 - 9:55na oznaczenie wszystkich innych
brakujących słów w języku, -
9:55 - 9:57jak przyimki, przysłówki, przymiotniki.
-
9:58 - 10:01Z tą wiedzą wydaje się wątpliwe,
-
10:01 - 10:04żeby znaki geometryczne z epoki lodowcowej
-
10:04 - 10:06były naprawdę abstrakcyjnymi
znakami pisanymi. -
10:06 - 10:08Jest bardziej prawdopodobne,
-
10:08 - 10:12że ci wcześni twórcy używali
znaków służących do liczenia, -
10:12 - 10:17może jak ten rząd linii
z Riparo di Za Minic na Sycylii, -
10:17 - 10:19a także tworzyli stylizowane reprezentacje
-
10:19 - 10:22otaczających ich rzeczy.
-
10:22 - 10:24Czy te znaki mogłyby oznaczać
broń albo schronienie? -
10:24 - 10:28A co z ciałami niebieskimi
jak konstelacje gwiazd? -
10:28 - 10:33A może nawet rzekami, górami,
drzewami czy innymi cechami krajobrazu, -
10:33 - 10:38jak ten czarny kształt pióra otoczony
dziwnymi znakami podobnymi do dzwonka -
10:38 - 10:40z El Castillo w Hiszpanii.
-
10:40 - 10:44Po łacinie określany wprawdzie
jako "penniform", "mający kształt pióra", -
10:44 - 10:47ale czy nie mogłaby to być
jakaś roślina albo drzewo? -
10:48 - 10:51Niektórzy badacze zaczęli
zadawać te pytania -
10:51 - 10:54w odniesieniu do pewnych znaków
w określonych miejscach, -
10:54 - 10:59ale moim zdaniem nadszedł czas,
żeby zrewidować całą tę kategorię. -
10:59 - 11:00Oczywiście, jak na ironię,
-
11:00 - 11:05po zaklasyfikowaniu wszystkich znaków
do jednej kategorii, mam wrażenie, -
11:05 - 11:08że kolejny etap to będzie
ponowne rozłożenie jej na części, -
11:08 - 11:12w miarę jak różne typy znaków
są rozpoznawane i rozdzielane. -
11:12 - 11:14Nie zrozumcie mnie źle,
-
11:14 - 11:16późniejsze stworzenie
w pełni rozwiniętego pisma -
11:16 - 11:19było samo w sobie nie lada wyczynem.
-
11:19 - 11:20Ale trzeba pamiętać,
-
11:20 - 11:24że te wczesne systemy pisma
nie powstały w próżni. -
11:24 - 11:26Nawet 5 tys. lat temu
-
11:26 - 11:29ludzie już budowali
na czymś dużo starszym, -
11:29 - 11:33czego początki sięgają
dziesiątek tysięcy lat, -
11:33 - 11:37do znaków geometrycznych
Europy z czasów epoki lodowcowej i dalej, -
11:37 - 11:40do tego momentu
naszej odległej, wspólnej historii, -
11:40 - 11:44kiedy ktoś po raz pierwszy
zrobił znak graficzny, -
11:44 - 11:47na zawsze zmieniając
nasz sposób komunikacji. -
11:47 - 11:49Dziękuję.
-
11:49 - 11:52(Brawa)
- Title:
- Dlaczego w prastarych jaskiniach Europy znajdujemy te 32 symbole?
- Speaker:
- Genevieve von Petzinger
- Description:
-
Język pisany, charakterystyczny dla cywilizacji ludzkiej, nie pojawił się znikąd. Tysiące lat przez powstaniem w pełni wykształconego systemu pisma nasi przodkowie tworzyli znaki geometryczne na ścianach jaskiń, w których żyli. Paleoantropolog, badaczka sztuki naskalnej i starsza stypendystka TED Genevieve von Petzinger, bada i klasyfikuje te prastare znaki pozostawione w jaskiniach Europy. Odkryta przez nią jednolitość znaków sugeruje, że komunikacja graficzna i zdolność do zachowywania oraz przekazywania wiadomości poza jednym miejscem w czasie, może być znacznie starsza, niż myślimy.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 12:05
Rysia Wand approved Polish subtitles for Why are these 32 symbols found in ancient caves all over Europe? | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Why are these 32 symbols found in ancient caves all over Europe? | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Why are these 32 symbols found in ancient caves all over Europe? | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Why are these 32 symbols found in ancient caves all over Europe? | ||
Rysia Wand commented on Polish subtitles for Why are these 32 symbols found in ancient caves all over Europe? | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for Why are these 32 symbols found in ancient caves all over Europe? | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Why are these 32 symbols found in ancient caves all over Europe? | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Why are these 32 symbols found in ancient caves all over Europe? |
Rysia Wand
Finished review.