[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.76,0:00:02.60,Default,,0000,0000,0000,,Jest coś takiego w jaskiniach,
Dialogue: 0,0:00:04.56,0:00:08.84,Default,,0000,0000,0000,,ciemny otwór w wapiennym klifie,\Nktóry cię przyciąga.
Dialogue: 0,0:00:09.80,0:00:12.93,Default,,0000,0000,0000,,Przechodząc przez portal\Nmiędzy światłem a ciemnością,
Dialogue: 0,0:00:13.48,0:00:16.01,Default,,0000,0000,0000,,wchodzisz do podziemnego świata,
Dialogue: 0,0:00:16.01,0:00:21.43,Default,,0000,0000,0000,,miejsca wiecznego mroku,\Nzapachu ziemi i ciszy.
Dialogue: 0,0:00:22.80,0:00:24.17,Default,,0000,0000,0000,,Dawno temu w Europie
Dialogue: 0,0:00:24.17,0:00:27.57,Default,,0000,0000,0000,,ludzie prehistoryczni też wchodzili\Ndo tych podziemnych światów.
Dialogue: 0,0:00:27.57,0:00:29.04,Default,,0000,0000,0000,,Jako świadectwo przejścia
Dialogue: 0,0:00:29.04,0:00:32.73,Default,,0000,0000,0000,,pozostawili tajemnicze ryty i rysunki,
Dialogue: 0,0:00:32.73,0:00:39.21,Default,,0000,0000,0000,,jak ten zbiór ludzi, trójkątów i zygzaków\Nz Ojo Guareña w Hiszpanii.
Dialogue: 0,0:00:40.00,0:00:43.14,Default,,0000,0000,0000,,Idziesz teraz tą samą drogą,\Nco tamci wcześni twórcy.
Dialogue: 0,0:00:43.14,0:00:46.79,Default,,0000,0000,0000,,W tym surrealistycznym miejscu\Nnie z tego świata,
Dialogue: 0,0:00:46.79,0:00:48.74,Default,,0000,0000,0000,,można sobie wyobrazić,
Dialogue: 0,0:00:48.74,0:00:53.25,Default,,0000,0000,0000,,stłumiony odgłos stóp w skórzanych butach \Nna miękkiej ziemi
Dialogue: 0,0:00:53.25,0:00:56.48,Default,,0000,0000,0000,,albo że za najbliższym zakrętem\Nmigoce pochodnia.
Dialogue: 0,0:00:57.60,0:00:58.97,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy jestem w jaskini,
Dialogue: 0,0:00:58.97,0:01:05.09,Default,,0000,0000,0000,,często się zastanawiam, co sprawiło,\Nże ci ludzie zaszli tak daleko w głąb,
Dialogue: 0,0:01:05.09,0:01:08.80,Default,,0000,0000,0000,,nie bacząc na niebezpieczne korytarze,\Nżeby zostawić ślad po sobie.
Dialogue: 0,0:01:08.80,0:01:10.01,Default,,0000,0000,0000,,Na tym filmie
Dialogue: 0,0:01:10.01,0:01:13.42,Default,,0000,0000,0000,,nagranym pół kilometra,\Nczy jedną trzecią mili,
Dialogue: 0,0:01:13.42,0:01:15.61,Default,,0000,0000,0000,,w głąb jaskini Cudon w Hiszpani,
Dialogue: 0,0:01:15.61,0:01:18.08,Default,,0000,0000,0000,,znaleźliśmy zbiór\Nczerwonych rysunków na sklepieniu
Dialogue: 0,0:01:18.08,0:01:21.02,Default,,0000,0000,0000,,wcześniej niezbadanej części jaskini.
Dialogue: 0,0:01:21.02,0:01:25.72,Default,,0000,0000,0000,,Czołgając się jak żołnierze\Npod coraz niższym sklepieniem,
Dialogue: 0,0:01:25.72,0:01:28.93,Default,,0000,0000,0000,,dotarliśmy wreszcie do miejsca,\Ngdzie było tak niskie,
Dialogue: 0,0:01:28.93,0:01:31.25,Default,,0000,0000,0000,,że mój mąż i fotograf projektu, Dylan,
Dialogue: 0,0:01:31.25,0:01:35.41,Default,,0000,0000,0000,,nie mógł dłużej filmować go\Ncyfrową lustrzanką.
Dialogue: 0,0:01:35.41,0:01:37.09,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy filmował mnie,
Dialogue: 0,0:01:37.09,0:01:40.38,Default,,0000,0000,0000,,posuwałam się za czerwoną farbą\Nz jedną lampą
Dialogue: 0,0:01:40.38,0:01:43.63,Default,,0000,0000,0000,,i aparatem kompaktowym\Nprzygotowanym na taką okazję.
Dialogue: 0,0:01:45.68,0:01:47.06,Default,,0000,0000,0000,,Pół kilometra pod ziemią.
Dialogue: 0,0:01:48.48,0:01:49.79,Default,,0000,0000,0000,,Serio.
Dialogue: 0,0:01:49.79,0:01:52.80,Default,,0000,0000,0000,,Co tam robił ktoś z pochodnią \Nczy kamiennym kagankiem?
Dialogue: 0,0:01:52.80,0:01:54.03,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:01:54.03,0:01:55.96,Default,,0000,0000,0000,,Oczywiście moja obecność tam ma sens.
Dialogue: 0,0:01:55.96,0:01:57.22,Default,,0000,0000,0000,,Na takie pytania próbuję
Dialogue: 0,0:01:57.22,0:02:01.00,Default,,0000,0000,0000,,odpowiedzieć w swoich badaniach.
Dialogue: 0,0:02:01.00,0:02:03.76,Default,,0000,0000,0000,,Badam najstarsze dzieła sztuki na świecie,
Dialogue: 0,0:02:04.56,0:02:06.85,Default,,0000,0000,0000,,stworzone w Europie
Dialogue: 0,0:02:06.85,0:02:09.76,Default,,0000,0000,0000,,10 do 40 tys. lat temu.
Dialogue: 0,0:02:11.48,0:02:12.68,Default,,0000,0000,0000,,Rzecz w tym,
Dialogue: 0,0:02:12.68,0:02:15.20,Default,,0000,0000,0000,,że nie badam ich, bo są piękne,
Dialogue: 0,0:02:15.20,0:02:16.72,Default,,0000,0000,0000,,chociaż część na pewno jest.
Dialogue: 0,0:02:17.52,0:02:21.49,Default,,0000,0000,0000,,Interesuje mnie za to\Nrozwój współczesnego umysłu,
Dialogue: 0,0:02:21.49,0:02:26.43,Default,,0000,0000,0000,,ewolucja kreatywności,\Nwyobraźni, abstrakcyjnego myślenia
Dialogue: 0,0:02:26.43,0:02:28.60,Default,,0000,0000,0000,,i co to znaczy być człowiekiem.
Dialogue: 0,0:02:31.12,0:02:34.26,Default,,0000,0000,0000,,Wszystkie gatunki\Nmają jakiś system porozumiewania,
Dialogue: 0,0:02:34.26,0:02:37.86,Default,,0000,0000,0000,,ale my, ludzie, nadaliśmy mu\Nnaprawdę inny wymiar.
Dialogue: 0,0:02:37.86,0:02:40.48,Default,,0000,0000,0000,,Nasza chęć i zdolność\Ndo dzielenia się i współpracy
Dialogue: 0,0:02:40.48,0:02:43.17,Default,,0000,0000,0000,,odegrała ogromną rolę w tym sukcesie.
Dialogue: 0,0:02:43.17,0:02:47.99,Default,,0000,0000,0000,,Współczesny świat bazuje\Nna siatce wymiany informacji,
Dialogue: 0,0:02:47.99,0:02:52.04,Default,,0000,0000,0000,,powstałej w dużej mierze\Ndzięki naszej umiejętności porozumienia,
Dialogue: 0,0:02:52.04,0:02:56.08,Default,,0000,0000,0000,,zwłaszcza przy użyciu graficznych\Nlub pisemnych form.
Dialogue: 0,0:02:56.52,0:02:57.76,Default,,0000,0000,0000,,Ale rzecz w tym,
Dialogue: 0,0:02:57.76,0:03:00.30,Default,,0000,0000,0000,,że opieramy się\Nna mentalnych dokonaniach tych,
Dialogue: 0,0:03:00.30,0:03:03.40,Default,,0000,0000,0000,,którzy żyli tak dawno temu,
Dialogue: 0,0:03:03.40,0:03:07.60,Default,,0000,0000,0000,,że łatwo jest zapomnieć,\Nże niektórych umiejętności nie było.
Dialogue: 0,0:03:08.76,0:03:11.13,Default,,0000,0000,0000,,To jedna z najbardziej\Nfascynujących rzeczy
Dialogue: 0,0:03:11.13,0:03:13.67,Default,,0000,0000,0000,,w badaniu najdawniejszej historii.
Dialogue: 0,0:03:13.67,0:03:17.80,Default,,0000,0000,0000,,Ci ludzie nie mogli stawać \Nna ramionach gigantów.
Dialogue: 0,0:03:17.80,0:03:20.32,Default,,0000,0000,0000,,To oni byli pierwszymi ramionami.
Dialogue: 0,0:03:20.32,0:03:23.44,Default,,0000,0000,0000,,Chociaż z tych zamierzchłych czasów\Npochodzi zdumiewająco wiele
Dialogue: 0,0:03:23.44,0:03:25.15,Default,,0000,0000,0000,,ważnych wynalazków,
Dialogue: 0,0:03:25.15,0:03:29.67,Default,,0000,0000,0000,,chcę dzisiaj opowiedzieć wam\No wynalezieniu komunikacji graficznej.
Dialogue: 0,0:03:30.68,0:03:32.83,Default,,0000,0000,0000,,Są trzy główne typy komunikacji,
Dialogue: 0,0:03:32.83,0:03:36.21,Default,,0000,0000,0000,,mowa, gesty, jak język migowy,
Dialogue: 0,0:03:36.21,0:03:38.55,Default,,0000,0000,0000,,i komunikacja graficzna.
Dialogue: 0,0:03:38.55,0:03:42.23,Default,,0000,0000,0000,,Mowa i gesty są z natury rzeczy ulotne.
Dialogue: 0,0:03:42.23,0:03:46.16,Default,,0000,0000,0000,,Potrzeba bliskiego kontaktu,\Nżeby nadać i odebrać komunikat,
Dialogue: 0,0:03:46.16,0:03:50.15,Default,,0000,0000,0000,,a po przekazie nic nie pozostaje.
Dialogue: 0,0:03:50.15,0:03:54.13,Default,,0000,0000,0000,,Komunikacja graficzna znosi tę zależność.
Dialogue: 0,0:03:54.13,0:03:58.17,Default,,0000,0000,0000,,Wraz z jej wynalezieniem\Npo raz pierwszy można było
Dialogue: 0,0:03:58.17,0:04:01.03,Default,,0000,0000,0000,,nadać i zachować komunikat
Dialogue: 0,0:04:01.03,0:04:04.73,Default,,0000,0000,0000,,poza jednym miejscem\Nw czasie i przestrzeni.
Dialogue: 0,0:04:04.73,0:04:06.57,Default,,0000,0000,0000,,Europa to jedno z pierwszych miejsc,
Dialogue: 0,0:04:06.57,0:04:09.29,Default,,0000,0000,0000,,gdzie regularnie zaczynają\Npojawiać się znaki graficzne,
Dialogue: 0,0:04:09.29,0:04:13.62,Default,,0000,0000,0000,,w jaskiniach, skalnych schronieniach,\Na nawet kilku miejscach pod gołym niebem.
Dialogue: 0,0:04:13.62,0:04:16.76,Default,,0000,0000,0000,,Ale to nie Europa, jaką obecnie znamy.
Dialogue: 0,0:04:16.76,0:04:19.71,Default,,0000,0000,0000,,Był to świat pokryty przez lądolód
Dialogue: 0,0:04:19.71,0:04:21.81,Default,,0000,0000,0000,,o grubości trzech do czterech kilometrów,
Dialogue: 0,0:04:21.81,0:04:25.02,Default,,0000,0000,0000,,z bezkresem trawiastych równin i tundrą.
Dialogue: 0,0:04:25.02,0:04:27.12,Default,,0000,0000,0000,,To była epoka lodowcowa.
Dialogue: 0,0:04:28.08,0:04:29.36,Default,,0000,0000,0000,,W ubiegłym stuleciu
Dialogue: 0,0:04:29.36,0:04:34.69,Default,,0000,0000,0000,,odkryto w Europie ponad 350 miejsc
Dialogue: 0,0:04:34.69,0:04:39.07,Default,,0000,0000,0000,,udekorowanych abstrakcyjnymi kształtami,\Nwizerunkami zwierząt, a czasem ludzi,
Dialogue: 0,0:04:39.07,0:04:42.70,Default,,0000,0000,0000,,jak te postaci wyryte\Nw Grotta dell'Addaura na Sycylii,
Dialogue: 0,0:04:42.70,0:04:44.81,Default,,0000,0000,0000,,dające nam rzadką możliwość wglądu
Dialogue: 0,0:04:44.81,0:04:48.85,Default,,0000,0000,0000,,do świata wyobraźni wczesnych twórców.
Dialogue: 0,0:04:49.84,0:04:51.15,Default,,0000,0000,0000,,Od czasu ich odkrycia
Dialogue: 0,0:04:51.15,0:04:54.64,Default,,0000,0000,0000,,najwięcej badań poświęcono\Nwizerunkom zwierząt,
Dialogue: 0,0:04:54.64,0:04:57.74,Default,,0000,0000,0000,,jak czarnemu koniowi\Nz Cullalvera w Hiszpanii
Dialogue: 0,0:04:57.74,0:05:01.68,Default,,0000,0000,0000,,albo niezwykłemu,\Nfioletowemu bizonowi z La Pasiega.
Dialogue: 0,0:05:02.88,0:05:08.19,Default,,0000,0000,0000,,Ale mnie do badania tej sztuki\Nprzyciągnęły abstrakcyjne kształty,
Dialogue: 0,0:05:08.19,0:05:09.88,Default,,0000,0000,0000,,nazywane znakami geometrycznymi.
Dialogue: 0,0:05:11.24,0:05:13.52,Default,,0000,0000,0000,,Co ciekawe, w większości miejsc
Dialogue: 0,0:05:13.52,0:05:18.05,Default,,0000,0000,0000,,znaków geometrycznych jest dużo więcej\Nniż wizerunków zwierząt czy ludzi.
Dialogue: 0,0:05:18.05,0:05:21.25,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy zaczynałam badać je w 2007 roku,
Dialogue: 0,0:05:21.25,0:05:25.25,Default,,0000,0000,0000,,nie było nawet listy\Nwszystkich występujących kształtów
Dialogue: 0,0:05:25.25,0:05:26.57,Default,,0000,0000,0000,,ani mocnego przekonania,
Dialogue: 0,0:05:26.57,0:05:29.52,Default,,0000,0000,0000,,czy te same znaki występowały\Nw różnym czasie i przestrzeni.
Dialogue: 0,0:05:32.12,0:05:35.18,Default,,0000,0000,0000,,Zanim mogłam się zająć moimi pytaniami,
Dialogue: 0,0:05:35.18,0:05:37.31,Default,,0000,0000,0000,,stworzyłam bazę danych
Dialogue: 0,0:05:37.31,0:05:41.23,Default,,0000,0000,0000,,zawierającą wszystkie znaki geometryczne.
Dialogue: 0,0:05:41.23,0:05:44.84,Default,,0000,0000,0000,,W niektórych miejscach\Nbyły dobrze udokumentowane,
Dialogue: 0,0:05:44.84,0:05:47.17,Default,,0000,0000,0000,,zazwyczaj te przedstawiające\Nładne zwierzęta,
Dialogue: 0,0:05:47.17,0:05:50.84,Default,,0000,0000,0000,,ale wiele z tych, które były niejasne,
Dialogue: 0,0:05:50.84,0:05:53.10,Default,,0000,0000,0000,,nie było szczegółowo opisanych.
Dialogue: 0,0:05:53.10,0:05:56.48,Default,,0000,0000,0000,,Niektórych z nich nikt nie oglądał\Nod pół wieku albo dłużej.
Dialogue: 0,0:05:56.48,0:05:59.86,Default,,0000,0000,0000,,Na nich skupiłam badania terenowe.
Dialogue: 0,0:05:59.86,0:06:03.09,Default,,0000,0000,0000,,Przez dwa lata spędziliśmy\Nz moim oddanym mężem Dylanem
Dialogue: 0,0:06:03.09,0:06:07.16,Default,,0000,0000,0000,,po ponad 300 godzin pod ziemią,
Dialogue: 0,0:06:07.16,0:06:11.05,Default,,0000,0000,0000,,wędrując i czołgając się po 52 miejscach
Dialogue: 0,0:06:11.05,0:06:14.00,Default,,0000,0000,0000,,we Francji, Hiszpanii,\NPortugalii i na Sycylii.
Dialogue: 0,0:06:14.00,0:06:15.89,Default,,0000,0000,0000,,Naprawdę było warto.
Dialogue: 0,0:06:15.89,0:06:22.58,Default,,0000,0000,0000,,Znaleźliśmy nowe, niezbadane\Nznaki geometryczne w 75% tych miejsc.
Dialogue: 0,0:06:22.58,0:06:25.47,Default,,0000,0000,0000,,To był poziom dokładności,\Njakiego potrzebowałam,
Dialogue: 0,0:06:25.47,0:06:28.66,Default,,0000,0000,0000,,żeby odpowiedzieć na większe pytania.
Dialogue: 0,0:06:28.66,0:06:31.28,Default,,0000,0000,0000,,Przejdźmy do odpowiedzi.
Dialogue: 0,0:06:31.28,0:06:35.91,Default,,0000,0000,0000,,Nie licząc garstki wyjątków\Nmamy tylko 32 znaki geometryczne.
Dialogue: 0,0:06:35.91,0:06:37.75,Default,,0000,0000,0000,,Tylko 32 znaki
Dialogue: 0,0:06:37.75,0:06:43.28,Default,,0000,0000,0000,,przez 30 tys. lat w całej Europie.
Dialogue: 0,0:06:43.72,0:06:46.26,Default,,0000,0000,0000,,To bardzo mało.
Dialogue: 0,0:06:46.26,0:06:48.74,Default,,0000,0000,0000,,Gdyby były to przypadkowe\Nrysunki czy dekoracje,
Dialogue: 0,0:06:48.74,0:06:51.19,Default,,0000,0000,0000,,powinniśmy widzieć\Nznacznie większe zróżnicowanie,
Dialogue: 0,0:06:51.19,0:06:53.62,Default,,0000,0000,0000,,a jednak są to te same znaki
Dialogue: 0,0:06:53.62,0:06:56.12,Default,,0000,0000,0000,,powtarzające się w przestrzeni i czasie.
Dialogue: 0,0:06:56.92,0:07:00.75,Default,,0000,0000,0000,,Jednych jest dużo, zanim zaczną\Ntracić popularność i znikną,
Dialogue: 0,0:07:00.75,0:07:03.14,Default,,0000,0000,0000,,inne pojawiają się później.
Dialogue: 0,0:07:03.14,0:07:08.72,Default,,0000,0000,0000,,Ale 65% znaków było w użyciu\Nprzez cały ten czas,
Dialogue: 0,0:07:08.72,0:07:13.09,Default,,0000,0000,0000,,jak linie, prostokąty,\Ntrójkąty, owale i koła,
Dialogue: 0,0:07:13.09,0:07:15.28,Default,,0000,0000,0000,,jak te tutaj z końca epoki lodowcowej
Dialogue: 0,0:07:15.28,0:07:19.20,Default,,0000,0000,0000,,w liczącym 10 tys. lat stanowisku\Nwysoko w Pirenejach.
Dialogue: 0,0:07:19.20,0:07:22.49,Default,,0000,0000,0000,,Niektóre znaki pojawiają się\Nna przestrzeni tysięcy kilometrów,
Dialogue: 0,0:07:22.49,0:07:25.47,Default,,0000,0000,0000,,a występowanie innych\Njest mocno ograniczone,
Dialogue: 0,0:07:25.47,0:07:27.92,Default,,0000,0000,0000,,w tym niektórych do jednego obszaru,
Dialogue: 0,0:07:27.92,0:07:30.12,Default,,0000,0000,0000,,jak widoczne tutaj podzielone prostokąty,
Dialogue: 0,0:07:30.12,0:07:32.34,Default,,0000,0000,0000,,które występują\Ntylko w północnej Hiszpanii
Dialogue: 0,0:07:32.34,0:07:34.44,Default,,0000,0000,0000,,i jak przypuszczają niektórzy badacze,
Dialogue: 0,0:07:34.44,0:07:36.80,Default,,0000,0000,0000,,mogą oznaczać rodzinę lub klan.
Dialogue: 0,0:07:37.88,0:07:39.25,Default,,0000,0000,0000,,Nawiasem mówiąc,
Dialogue: 0,0:07:39.25,0:07:42.67,Default,,0000,0000,0000,,najwcześniejsza sztuka naskalna\Njest zaskakująco podobna
Dialogue: 0,0:07:42.67,0:07:47.27,Default,,0000,0000,0000,,od Francji i Hiszpanii\Npo Indonezję i Australię.
Dialogue: 0,0:07:47.27,0:07:51.61,Default,,0000,0000,0000,,Wiele znaków pojawia się\Nw tak odległych miejscach,
Dialogue: 0,0:07:51.61,0:07:54.58,Default,,0000,0000,0000,,zwłaszcza w okresie\Nod 30 do 40 tys. lat temu.
Dialogue: 0,0:07:54.58,0:07:57.47,Default,,0000,0000,0000,,Rośnie prawdopodobieństwo,
Dialogue: 0,0:07:57.47,0:08:02.33,Default,,0000,0000,0000,,że ich początek bierze się\Nze wspólnej kolebki w Afryce.
Dialogue: 0,0:08:02.33,0:08:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Obawiam się, że to temat\Nna przyszłą prelekcję,
Dialogue: 0,0:08:05.00,0:08:06.83,Default,,0000,0000,0000,,więc wróćmy do naszego zagadnienia.
Dialogue: 0,0:08:06.83,0:08:10.84,Default,,0000,0000,0000,,Niewątpliwie te znaki\Ncoś oznaczały dla ich twórców,
Dialogue: 0,0:08:10.84,0:08:13.69,Default,,0000,0000,0000,,jak te liczące 25 tys. lat płaskorzeźby
Dialogue: 0,0:08:13.69,0:08:16.33,Default,,0000,0000,0000,,z La Roque de Venasque we Francji.
Dialogue: 0,0:08:16.33,0:08:20.76,Default,,0000,0000,0000,,My możemy nie wiedzieć, co oznaczają,\Nale ówcześni ludzie na pewno wiedzieli.
Dialogue: 0,0:08:21.76,0:08:27.78,Default,,0000,0000,0000,,Powtarzalność znaków, tak długo\Ni w tak wielu miejscach,
Dialogue: 0,0:08:27.78,0:08:31.32,Default,,0000,0000,0000,,mówi nam, że twórcy\Ndokonywali umyślnych wyborów.
Dialogue: 0,0:08:31.80,0:08:34.16,Default,,0000,0000,0000,,W przypadku znaków geometrycznych,
Dialogue: 0,0:08:34.16,0:08:38.93,Default,,0000,0000,0000,,konkretnych, kulturowo rozpoznawalnych\Ni o uzgodnionym znaczeniu,
Dialogue: 0,0:08:38.93,0:08:40.59,Default,,0000,0000,0000,,bardzo możliwe, że patrzymy
Dialogue: 0,0:08:40.59,0:08:45.15,Default,,0000,0000,0000,,na jeden z najstarszych systemów\Nkomunikacji graficznej na świecie.
Dialogue: 0,0:08:45.15,0:08:47.09,Default,,0000,0000,0000,,Nie mówię jeszcze o piśmie.
Dialogue: 0,0:08:47.09,0:08:49.72,Default,,0000,0000,0000,,W tym momencie nie ma jeszcze\Nwystarczająco dużo znaków,
Dialogue: 0,0:08:49.72,0:08:52.31,Default,,0000,0000,0000,,żeby oddać wszystkie słowa\Njęzyka mówionego,
Dialogue: 0,0:08:52.31,0:08:55.17,Default,,0000,0000,0000,,co jest niezbędne dla kompletnego \Nsystemu piśmienniczego.
Dialogue: 0,0:08:55.17,0:08:57.54,Default,,0000,0000,0000,,Znaki nie powtarzają się też\Nna tyle regularnie,
Dialogue: 0,0:08:57.54,0:09:00.22,Default,,0000,0000,0000,,żeby wyglądało to na rodzaj alfabetu.
Dialogue: 0,0:09:00.22,0:09:02.15,Default,,0000,0000,0000,,Mamy za to intrygujące unikaty,
Dialogue: 0,0:09:02.15,0:09:07.68,Default,,0000,0000,0000,,jak ten panel z La Pasiega in Spain,\Nznany jako "Inskrypcja,"
Dialogue: 0,0:09:07.68,0:09:10.22,Default,,0000,0000,0000,,z symetrycznymi oznaczeniami po lewej,
Dialogue: 0,0:09:10.22,0:09:13.48,Default,,0000,0000,0000,,prawdopodobnie stylizowanym\Nwizerunkiem dłoni po środku
Dialogue: 0,0:09:13.48,0:09:15.84,Default,,0000,0000,0000,,i czymś wyglądającym trochę\Nna nawias po prawej.
Dialogue: 0,0:09:17.08,0:09:19.92,Default,,0000,0000,0000,,Najstarsze systemy komunikacji graficznej,
Dialogue: 0,0:09:19.92,0:09:24.85,Default,,0000,0000,0000,,sumeryjskie pismo klinowe, \Nhieroglify egipskie i pismo chińskie
Dialogue: 0,0:09:24.85,0:09:28.47,Default,,0000,0000,0000,,wyłoniły się między 4 a 5 tys. lat temu
Dialogue: 0,0:09:28.47,0:09:31.62,Default,,0000,0000,0000,,ze starszego protosystemu \Nzłożonego ze znaków
Dialogue: 0,0:09:31.62,0:09:35.20,Default,,0000,0000,0000,,służących do liczenia oraz piktogramów,
Dialogue: 0,0:09:35.20,0:09:37.60,Default,,0000,0000,0000,,gdzie znaczenie pokrywało się z obrazkiem.
Dialogue: 0,0:09:37.60,0:09:41.71,Default,,0000,0000,0000,,Obrazek przedstawiający ptaka\Nnaprawdę oznaczał ptaka.
Dialogue: 0,0:09:41.71,0:09:46.53,Default,,0000,0000,0000,,Dopiero później widać\Ncoraz mocniejszą stylizację piktogramów,
Dialogue: 0,0:09:46.53,0:09:48.95,Default,,0000,0000,0000,,aż staną się prawie nierozpoznawalne,
Dialogue: 0,0:09:48.95,0:09:51.98,Default,,0000,0000,0000,,a poza tym pojawia się\Ncoraz więcej symboli
Dialogue: 0,0:09:51.98,0:09:54.89,Default,,0000,0000,0000,,na oznaczenie wszystkich innych\Nbrakujących słów w języku,
Dialogue: 0,0:09:54.89,0:09:57.08,Default,,0000,0000,0000,,jak przyimki, przysłówki, przymiotniki.
Dialogue: 0,0:09:57.92,0:10:00.75,Default,,0000,0000,0000,,Z tą wiedzą wydaje się wątpliwe,
Dialogue: 0,0:10:00.75,0:10:03.56,Default,,0000,0000,0000,,żeby znaki geometryczne z epoki lodowcowej
Dialogue: 0,0:10:03.56,0:10:06.26,Default,,0000,0000,0000,,były naprawdę abstrakcyjnymi\Nznakami pisanymi.
Dialogue: 0,0:10:06.26,0:10:08.47,Default,,0000,0000,0000,,Jest bardziej prawdopodobne,
Dialogue: 0,0:10:08.47,0:10:12.50,Default,,0000,0000,0000,,że ci wcześni twórcy używali\Nznaków służących do liczenia,
Dialogue: 0,0:10:12.50,0:10:16.52,Default,,0000,0000,0000,,może jak ten rząd linii\Nz Riparo di Za Minic na Sycylii,
Dialogue: 0,0:10:16.52,0:10:19.19,Default,,0000,0000,0000,,a także tworzyli stylizowane reprezentacje
Dialogue: 0,0:10:19.19,0:10:21.69,Default,,0000,0000,0000,,otaczających ich rzeczy.
Dialogue: 0,0:10:21.69,0:10:24.35,Default,,0000,0000,0000,,Czy te znaki mogłyby oznaczać\Nbroń albo schronienie?
Dialogue: 0,0:10:24.35,0:10:28.48,Default,,0000,0000,0000,,A co z ciałami niebieskimi\Njak konstelacje gwiazd?
Dialogue: 0,0:10:28.48,0:10:33.15,Default,,0000,0000,0000,,A może nawet rzekami, górami,\Ndrzewami czy innymi cechami krajobrazu,
Dialogue: 0,0:10:33.15,0:10:37.57,Default,,0000,0000,0000,,jak ten czarny kształt pióra otoczony\Ndziwnymi znakami podobnymi do dzwonka
Dialogue: 0,0:10:37.57,0:10:40.17,Default,,0000,0000,0000,,z El Castillo w Hiszpanii.
Dialogue: 0,0:10:40.17,0:10:43.63,Default,,0000,0000,0000,,Po łacinie określany wprawdzie\Njako "penniform", "mający kształt pióra",
Dialogue: 0,0:10:43.63,0:10:47.36,Default,,0000,0000,0000,,ale czy nie mogłaby to być\Njakaś roślina albo drzewo?
Dialogue: 0,0:10:47.72,0:10:50.65,Default,,0000,0000,0000,,Niektórzy badacze zaczęli\Nzadawać te pytania
Dialogue: 0,0:10:50.65,0:10:53.60,Default,,0000,0000,0000,,w odniesieniu do pewnych znaków\Nw określonych miejscach,
Dialogue: 0,0:10:53.60,0:10:58.53,Default,,0000,0000,0000,,ale moim zdaniem nadszedł czas,\Nżeby zrewidować całą tę kategorię.
Dialogue: 0,0:10:58.53,0:11:00.25,Default,,0000,0000,0000,,Oczywiście, jak na ironię,
Dialogue: 0,0:11:00.25,0:11:04.60,Default,,0000,0000,0000,,po zaklasyfikowaniu wszystkich znaków\Ndo jednej kategorii, mam wrażenie,
Dialogue: 0,0:11:04.60,0:11:08.12,Default,,0000,0000,0000,,że kolejny etap to będzie\Nponowne rozłożenie jej na części,
Dialogue: 0,0:11:08.12,0:11:12.36,Default,,0000,0000,0000,,w miarę jak różne typy znaków\Nsą rozpoznawane i rozdzielane.
Dialogue: 0,0:11:12.36,0:11:13.63,Default,,0000,0000,0000,,Nie zrozumcie mnie źle,
Dialogue: 0,0:11:13.63,0:11:16.28,Default,,0000,0000,0000,,późniejsze stworzenie\Nw pełni rozwiniętego pisma
Dialogue: 0,0:11:16.28,0:11:18.91,Default,,0000,0000,0000,,było samo w sobie nie lada wyczynem.
Dialogue: 0,0:11:18.91,0:11:20.41,Default,,0000,0000,0000,,Ale trzeba pamiętać,
Dialogue: 0,0:11:20.41,0:11:23.72,Default,,0000,0000,0000,,że te wczesne systemy pisma\Nnie powstały w próżni.
Dialogue: 0,0:11:23.72,0:11:25.71,Default,,0000,0000,0000,,Nawet 5 tys. lat temu
Dialogue: 0,0:11:25.71,0:11:29.08,Default,,0000,0000,0000,,ludzie już budowali\Nna czymś dużo starszym,
Dialogue: 0,0:11:29.08,0:11:32.83,Default,,0000,0000,0000,,czego początki sięgają\Ndziesiątek tysięcy lat,
Dialogue: 0,0:11:32.83,0:11:36.95,Default,,0000,0000,0000,,do znaków geometrycznych\NEuropy z czasów epoki lodowcowej i dalej,
Dialogue: 0,0:11:36.95,0:11:40.26,Default,,0000,0000,0000,,do tego momentu \Nnaszej odległej, wspólnej historii,
Dialogue: 0,0:11:40.26,0:11:44.37,Default,,0000,0000,0000,,kiedy ktoś po raz pierwszy\Nzrobił znak graficzny,
Dialogue: 0,0:11:44.37,0:11:47.31,Default,,0000,0000,0000,,na zawsze zmieniając\Nnasz sposób komunikacji.
Dialogue: 0,0:11:47.31,0:11:48.54,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję.
Dialogue: 0,0:11:48.54,0:11:52.04,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa)