Return to Video

Cái gì gây ra sỏi thận? - Arash Shadman

  • 0:08 - 0:13
    Viên sỏi thận to nhất từng được ghi nhận
    nặng hơn một kilogram
  • 0:13 - 0:17
    và có đường kính 17 cm.
  • 0:17 - 0:21
    Bệnh nhân thật ra không hề nuốt viên sỏi
    có kích cỡ của một quả dừa.
  • 0:21 - 0:23
    Sỏi thận hình thành bên trong cơ thể,
  • 0:23 - 0:29
    nhưng không may là rất đau đớn
    để chúng có thể ra ngoài.
  • 0:29 - 0:33
    Sỏi thận là một khối tinh thể cứng
    có thể hình thành trong thận,
  • 0:33 - 0:34
    niệu quản,
  • 0:34 - 0:35
    bàng quang,
  • 0:35 - 0:37
    hay niệu đạo.
  • 0:37 - 0:40
    Nước tiểu chứa các hợp chất
    có thành phần canxi,
  • 0:40 - 0:40
    natri,
  • 0:40 - 0:41
    kali,
  • 0:41 - 0:42
    oxalat,
  • 0:42 - 0:43
    axit uric,
  • 0:43 - 0:45
    và photphat.
  • 0:45 - 0:48
    Nếu mật độ của những hạt này quá cao,
  • 0:48 - 0:51
    hay nước tiểu trở nên
    axit hoặc bazơ hóa quá nhiều,
  • 0:51 - 0:57
    các hạt này sẽ tạo khối và kết tinh.
  • 0:57 - 0:58
    Nếu vấn đề không được để ý,
  • 0:58 - 1:04
    các tinh thể sẽ dần phát triển qua
    vài tuần, vài tháng hay thậm chí vài năm,
  • 1:04 - 1:08
    tạo thành viên sỏi có thể nhận ra.
  • 1:08 - 1:12
    Canxi oxalat là tinh thể phổ biến nhất
    được hình thành theo cách này,
  • 1:12 - 1:17
    và chiếm khoảng 80% lượng sỏi thận.
  • 1:17 - 1:22
    Số ít sỏi thận được tạo từ canxi phốtphát
    hoặc axit uric.
  • 1:22 - 1:24
    Một loại khác của sỏi
  • 1:24 - 1:28
    tạo bởi chất khoáng
    magie amoni photphat, hay strutive,
  • 1:28 - 1:31
    có thể gây ra bởi sự lây nhiễm vi khuẩn.
  • 1:31 - 1:35
    Và thậm chí sỏi hiếm gặp hơn là kết quả
    từ sự rối loạn di truyền
  • 1:35 - 1:38
    hay việc dùng thuốc nào đó.
  • 1:38 - 1:44
    Sỏi thận không thể bị phát hiện
    cho tới khi nó bắt đầu di chuyển.
  • 1:44 - 1:47
    Khi viên sỏi đi qua thận và vào niệu quản,
  • 1:47 - 1:52
    cạnh sắc của nó cào thành của đường tiết niệu.
  • 1:52 - 1:57
    Mút thần kinh gắn ở mô này sẽ truyền
    tín hiệu của cơn đau nhức nhối
  • 1:57 - 2:00
    qua hệ thần kinh.
  • 2:00 - 2:04
    Và vết xước chảy máu
    trôi vào trong nước tiểu.
  • 2:04 - 2:07
    Kèm theo đó là các triệu chứng buồn nôn,
  • 2:07 - 2:08
    nôn mửa,
  • 2:08 - 2:11
    và cảm giác nóng buốt khi đi tiểu.
  • 2:11 - 2:15
    Nếu viên sỏi đủ to để chặn được
    dòng chảy của nước tiểu,
  • 2:15 - 2:17
    nó có thể gây nhiễm trùng, trào ngược,
  • 2:17 - 2:21
    và làm hư hại thận.
  • 2:21 - 2:24
    Nhưng hầu hết sỏi thận không trở nên
    nghiêm trọng tới vậy,
  • 2:24 - 2:27
    hay yêu cầu sự điều trị xâm lấn.
  • 2:27 - 2:30
    Khối có đường kính nhỏ hơn năm milimet
  • 2:30 - 2:34
    thường sẽ tự ra ngoài cơ thể.
  • 2:34 - 2:37
    Bác sĩ thường sẽ đề nghị bạn
    uống thật nhiều nước
  • 2:37 - 2:40
    để giúp tăng tốc quá trình,
  • 2:40 - 2:43
    và có thể nhận vài liều thuốc giảm đau.
  • 2:43 - 2:47
    Nếu sỏi lớn hơn một chút,
    việc cấp thuốc như thuốc ức chế alpha
  • 2:47 - 2:50
    giúp thư giãn cơ ở niệu quản
  • 2:50 - 2:54
    và khiến sỏi đi qua dễ dàng hơn.
  • 2:54 - 2:56
    Một loại thuốc khác là kali citrate
  • 2:56 - 3:03
    giúp phân huỷ sỏi bằng cách
    tạo ít nước tiểu axit hơn.
  • 3:03 - 3:06
    Với sỏi kích cỡ trung bình
    tới khoảng mười milimet,
  • 3:06 - 3:11
    một lựa chọn là nghiền chúng
    bằng sóng âm.
  • 3:11 - 3:16
    Tán sỏi ngoài cơ thể sử dụng
    các xung cường độ cao
  • 3:16 - 3:22
    từ năng lượng siêu âm hội tụ
    nhắm vào trực tiếp tại viên sỏi.
  • 3:22 - 3:25
    Các xung tạo nên dao động
    ngay bên trong sỏi
  • 3:25 - 3:29
    và các bọt khí nhỏ sẽ chen vào nó.
  • 3:29 - 3:33
    Các lực kết hợp này nghiền
    sỏi thành các mảnh nhỏ hơn
  • 3:33 - 3:37
    có thể đi qua cơ thể dễ dàng.
  • 3:37 - 3:40
    Nhưng việc hạ gục viên sỏi
    với sóng âm cũng không hiệu quả
  • 3:40 - 3:43
    nếu đơn giản là nó quá lớn.
  • 3:43 - 3:47
    Do đó đôi lúc cần thêm các ca
    điều trị xâm lấn.
  • 3:47 - 3:53
    Một ống cứng được gọi là stent được đặt
    trong niệu quản để mở rộng nó.
  • 3:53 - 3:58
    Sợi quang sẽ giải phóng
    xung la-ze để đập vỡ viên sỏi.
  • 3:58 - 4:01
    Sỏi cũng được phẫu thuật loại bỏ
    thông qua đường rạch
  • 4:01 - 4:04
    ở lưng hoặc háng bệnh nhân.
  • 4:04 - 4:08
    Vậy còn phòng tránh sỏi thận
    ngay từ ban đầu?
  • 4:08 - 4:10
    Với những người dễ mắc phải chúng,
  • 4:10 - 4:12
    các bác sĩ của họ hay đề nghị
    uống nhiều nước,
  • 4:12 - 4:16
    giúp làm loãng canxi oxalat
    và các hợp chất khác
  • 4:16 - 4:21
    mà có thể phát triển thành
    những viên sỏi đầy đau đớn.
  • 4:21 - 4:22
    Thức ăn như khoai tây chiên,
  • 4:22 - 4:23
    rau chân vịt,
  • 4:23 - 4:24
    cây đại hoàng,
  • 4:24 - 4:26
    và củ cải đường sẽ có nhiều oxalat,
  • 4:26 - 4:30
    do đó các bác sĩ khuyên nên hạn chế chúng.
  • 4:30 - 4:32
    Mặc dù canxi thường được
    tìm thấy trong sỏi,
  • 4:32 - 4:36
    canxi trong thức ăn và đồ uống
    thực tế có thể hỗ trợ
  • 4:36 - 4:39
    bằng cách liên kết với oxalat
    trong đường tiêu hoá
  • 4:39 - 4:43
    trước khi nó có thể được hấp thu
    và tới được thận.
  • 4:43 - 4:46
    Nếu kết cục bạn bị sỏi thận,
    bạn không hề đơn độc.
  • 4:46 - 4:49
    Dữ liệu cho thấy rằng tỷ lệ đang gia tăng,
  • 4:49 - 4:53
    nhưng có thể kỉ lục thế giới đó sẽ
    không thể bị phá vỡ nữa.
Title:
Cái gì gây ra sỏi thận? - Arash Shadman
Description:

Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/what-causes...

Viên sỏi thận lớn nhất được biết nặng hơn một kilogram và dài 17 centimet. Bệnh nhân không thực sự nuốt một viên đá với kích cỡ của một quả dừa; sỏi thận được hình thành từ bên trong cơ thể. Vậy chúng phát triển như thế nào? Và tại sao ta cảm thấy rát đau nếu đưa chúng ra ngoài? Arash Shadman chia sẻ về khoa học đằng sau bệnh sỏi thận.

Bài học bởi Arash Shadman, hoạt hình bởi TED-Ed.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:15

Vietnamese subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.