Viên sỏi thận to nhất từng được ghi nhận
nặng hơn một kilogram
và có đường kính 17 cm.
Bệnh nhân thật ra không hề nuốt viên sỏi
có kích cỡ của một quả dừa.
Sỏi thận hình thành bên trong cơ thể,
nhưng không may là rất đau đớn
để chúng có thể ra ngoài.
Sỏi thận là một khối tinh thể cứng
có thể hình thành trong thận,
niệu quản,
bàng quang,
hay niệu đạo.
Nước tiểu chứa các hợp chất
có thành phần canxi,
natri,
kali,
oxalat,
axit uric,
và photphat.
Nếu mật độ của những hạt này quá cao,
hay nước tiểu trở nên
axit hoặc bazơ hóa quá nhiều,
các hạt này sẽ tạo khối và kết tinh.
Nếu vấn đề không được để ý,
các tinh thể sẽ dần phát triển qua
vài tuần, vài tháng hay thậm chí vài năm,
tạo thành viên sỏi có thể nhận ra.
Canxi oxalat là tinh thể phổ biến nhất
được hình thành theo cách này,
và chiếm khoảng 80% lượng sỏi thận.
Số ít sỏi thận được tạo từ canxi phốtphát
hoặc axit uric.
Một loại khác của sỏi
tạo bởi chất khoáng
magie amoni photphat, hay strutive,
có thể gây ra bởi sự lây nhiễm vi khuẩn.
Và thậm chí sỏi hiếm gặp hơn là kết quả
từ sự rối loạn di truyền
hay việc dùng thuốc nào đó.
Sỏi thận không thể bị phát hiện
cho tới khi nó bắt đầu di chuyển.
Khi viên sỏi đi qua thận và vào niệu quản,
cạnh sắc của nó cào thành của đường tiết niệu.
Mút thần kinh gắn ở mô này sẽ truyền
tín hiệu của cơn đau nhức nhối
qua hệ thần kinh.
Và vết xước chảy máu
trôi vào trong nước tiểu.
Kèm theo đó là các triệu chứng buồn nôn,
nôn mửa,
và cảm giác nóng buốt khi đi tiểu.
Nếu viên sỏi đủ to để chặn được
dòng chảy của nước tiểu,
nó có thể gây nhiễm trùng, trào ngược,
và làm hư hại thận.
Nhưng hầu hết sỏi thận không trở nên
nghiêm trọng tới vậy,
hay yêu cầu sự điều trị xâm lấn.
Khối có đường kính nhỏ hơn năm milimet
thường sẽ tự ra ngoài cơ thể.
Bác sĩ thường sẽ đề nghị bạn
uống thật nhiều nước
để giúp tăng tốc quá trình,
và có thể nhận vài liều thuốc giảm đau.
Nếu sỏi lớn hơn một chút,
việc cấp thuốc như thuốc ức chế alpha
giúp thư giãn cơ ở niệu quản
và khiến sỏi đi qua dễ dàng hơn.
Một loại thuốc khác là kali citrate
giúp phân huỷ sỏi bằng cách
tạo ít nước tiểu axit hơn.
Với sỏi kích cỡ trung bình
tới khoảng mười milimet,
một lựa chọn là nghiền chúng
bằng sóng âm.
Tán sỏi ngoài cơ thể sử dụng
các xung cường độ cao
từ năng lượng siêu âm hội tụ
nhắm vào trực tiếp tại viên sỏi.
Các xung tạo nên dao động
ngay bên trong sỏi
và các bọt khí nhỏ sẽ chen vào nó.
Các lực kết hợp này nghiền
sỏi thành các mảnh nhỏ hơn
có thể đi qua cơ thể dễ dàng.
Nhưng việc hạ gục viên sỏi
với sóng âm cũng không hiệu quả
nếu đơn giản là nó quá lớn.
Do đó đôi lúc cần thêm các ca
điều trị xâm lấn.
Một ống cứng được gọi là stent được đặt
trong niệu quản để mở rộng nó.
Sợi quang sẽ giải phóng
xung la-ze để đập vỡ viên sỏi.
Sỏi cũng được phẫu thuật loại bỏ
thông qua đường rạch
ở lưng hoặc háng bệnh nhân.
Vậy còn phòng tránh sỏi thận
ngay từ ban đầu?
Với những người dễ mắc phải chúng,
các bác sĩ của họ hay đề nghị
uống nhiều nước,
giúp làm loãng canxi oxalat
và các hợp chất khác
mà có thể phát triển thành
những viên sỏi đầy đau đớn.
Thức ăn như khoai tây chiên,
rau chân vịt,
cây đại hoàng,
và củ cải đường sẽ có nhiều oxalat,
do đó các bác sĩ khuyên nên hạn chế chúng.
Mặc dù canxi thường được
tìm thấy trong sỏi,
canxi trong thức ăn và đồ uống
thực tế có thể hỗ trợ
bằng cách liên kết với oxalat
trong đường tiêu hoá
trước khi nó có thể được hấp thu
và tới được thận.
Nếu kết cục bạn bị sỏi thận,
bạn không hề đơn độc.
Dữ liệu cho thấy rằng tỷ lệ đang gia tăng,
nhưng có thể kỉ lục thế giới đó sẽ
không thể bị phá vỡ nữa.