Chuyện gì đã xảy ra với phiên tòa xét xử bởi bồi thẩm đoàn? - Suja A. Thomas

Xem toàn bộ bài học tại: http://ed.ted.com/lessons/what-happened-to-trial-by-jury-suja-a-thomas

Ngày nay, ở Mĩ, bồi thẩm đoàn xét xử chưa đến 4% các vụ án hình sự và ít hơn 1% các vụ án dân sự được xét xử. Trong khi, hệ thống bồi thẩm đoàn ở các nước khác lại đang phát triển. Vậy chuyện gì đã xảy ra với nước Mĩ? Và liệu sự biến mất của bồi thẩm đoàn có phải là một việc tốt không? Suja A. Thomas khám phá cả hai mặt của vấn đề này.

Bài giảng bởi Suja A. Thomas, minh hoạ bởi Globizco.

Ngay từ thời Socrates,

một số xã hội cổ đại đã
trao quyền cho một nhóm công dân

để quyết định liệu một người
có phạm tội hay không,

khi có những tranh chấp xảy ra.

Vài thế kỉ sau đó, phiên tòa xét xử
bởi bồi thẩm đoàn ra đời ở Anh,

nơi nó trở thành nền móng căn bản
của hệ thống pháp luật,

để kiểm soát chính phủ và khiến người dân
tham gia hơn vào quá trình quyết sách.

Bồi thẩm đoàn sẽ quyết định
liệu bị cáo có bị xét tội không,

bị cáo có phạm tội hay không

và giải quyết các tranh chấp tiền tệ.

Dù các thuộc địa Mĩ
dần dần loại bỏ luật của Anh,

sự hợp pháp của bồi thẩm đoàn
vẫn được giữ nguyên.

Hiến pháp Mĩ cho phép
một bồi thẩm đoàn

quyết định xem vụ án hình sự nào
cần được khởi tố,

được phép tham gia xét xử mọi tội trạng,
ngoại trừ việc luận tội,

và điều này được áp dụng cho cả
các vụ án dân sự.

Tuy nhiên, bồi thẩm đoàn ở Mĩ hiện nay
không còn được thường xuyên triệu tập,

họ chỉ còn quyết định
chưa đến 4% các vụ hình sự

và chưa đến 1%
các vụ dân sự được xét xử.

Trong khi đó, hệ thống bồi thẩm đoàn
ở các nước khác lại đang phát triển.

Vậy chuyện gì đã xảy ra ở nước Mĩ?

Một phần của việc này nằm ở
cách Tòa án Tối cao diễn dịch Hiến pháp.

Ở Mĩ cho phép
thỏa thuận lời khai,

điều hiện đang diễn ra
ở gần như tất cả các vụ án hình sự.

Theo tiến trình, công tố viên sẽ để bị cáo

quyết định về việc nhận tội.

Nếu họ nhận tội, vụ án sẽ
không cần bổi thẩm đoàn xét xử

và án tù họ nhận sẽ ngắn hơn

bản án do bồi thẩm đoàn kết án.

Nguy cơ phải chịu án tù dài hơn
sau một phiên tòa

có thể làm cả những bị cáo vô tội
chấp nhận thỏa thuận này.

Giữa thế kỉ 19 và thế kỉ 21,

lượng thỏa thuận nhận tội
đã tăng từ 20% đến 90%,

và con số này vẫn còn tiếp tục tăng.

Tòa án Tối cao
đã cho phép một thủ tục khác

được can thiệp bởi bồi thẩm đoàn

gọi là xét xử khái quát.

Theo đó, quan tòa có thể cân nhắc
sẽ không mở phiên tòa dân sự

nếu nguyên đơn không có đủ bằng chứng.

Thủ tục này chỉ áp dụng với những vụ
mà tất cả bồi thẩm đoàn đều đồng ý.

Đây không phải việc dễ quyết định,

và việc áp dụng chế độ xét xử qua loa này

cũng đã gây ra tranh cãi rằng
nó đang bị lạm dụng.

Đã có những vụ quan toà
chấp thuận hoàn toàn

hoặc tới 70% yêu cầu của chủ doanh nghiệp

bãi bỏ những vụ việc về
phân biệt trong tuyển dụng.

Trong nhiều vụ khác,
cả nguyên đơn và bị cáo

từ bỏ quyền ra tòa,

và chọn giải quyết mâu thuẫn của họ
thông qua một trọng tài chuyên nghiệp

thường là luật sư, giáo sư
hoặc những cựu quan tòa.

Đôi khi đây là lựa chọn sáng suốt
cho cả hai bên

để tránh phải hầu tòa,

nhưng nhiều khi nó lại là
kết quả của sự nhầm lẫn

diễn ra với hợp đồng tuyển dụng
hay thỏa thuận người tiêu dùng.

Vấn đề sẽ xảy ra

khi một số trọng tài thiên vị

các công ty giao cho họ vụ tranh chấp.

Đây chỉ là một số lí do
khiến bồi thẩm đoàn biến mất.

Nhưng có khi nào đây lại là
một việc tốt không?

Bồi thẩm đoàn
cũng không hoàn hảo.

Họ rất tốn kém,

tốn thời gian,

nhưng vẫn có thể mắc sai sót.

Và không phải lúc nào cũng cần thiết,

vì đôi khi mọi người có thể
tự giải quyết mâu thuẫn với nhau.

Dù vậy bồi thẩm đoàn
cũng có những điểm tốt.

Nếu được chọn lựa cẩn thận,

họ có thể là đại diện đáng giá
cho tiếng nói của quần chúng

và không mang động cơ cá nhân
như các công tố viên,

người lập pháp,

hay quan tòa

với mong muốn
tái cử hay thăng chức.

Những người sáng lập nước Mĩ
đặt niềm tin vào thông thái

của một nhóm công dân "chí công vô tư"

trong việc kiểm soát quyền lực
của ba nhánh chính phủ.

Bên cạnh, việc xét xử bồi thẩm cũng
trao cho những người dân bình thường

vị trí trụ cột trong việc kiến tạo xã hội.

Vậy, tương lai của hệ thống bồi thẩm đoàn
ở Mĩ sẽ ra sao?