0:00:07.213,0:00:09.972
Ngay từ thời Socrates,

0:00:09.972,0:00:13.263
một số xã hội cổ đại đã [br]trao quyền cho một nhóm công dân

0:00:13.263,0:00:16.173
để quyết định liệu một người [br]có phạm tội hay không,

0:00:16.173,0:00:18.832
khi có những tranh chấp xảy ra.

0:00:18.832,0:00:23.053
Vài thế kỉ sau đó, phiên tòa xét xử[br]bởi bồi thẩm đoàn ra đời ở Anh,

0:00:23.053,0:00:26.842
nơi nó trở thành nền móng căn bản[br]của hệ thống pháp luật,

0:00:26.842,0:00:30.954
để kiểm soát chính phủ và khiến người dân[br]tham gia hơn vào quá trình quyết sách.

0:00:30.954,0:00:34.164
Bồi thẩm đoàn sẽ quyết định [br]liệu bị cáo có bị xét tội không,

0:00:34.164,0:00:37.462
bị cáo có phạm tội hay không

0:00:37.462,0:00:40.453
và giải quyết các tranh chấp tiền tệ.

0:00:40.453,0:00:44.123
Dù các thuộc địa Mĩ[br]dần dần loại bỏ luật của Anh,

0:00:44.123,0:00:46.834
sự hợp pháp của bồi thẩm đoàn[br]vẫn được giữ nguyên.

0:00:46.834,0:00:49.844
Hiến pháp Mĩ cho phép[br]một bồi thẩm đoàn

0:00:49.844,0:00:52.594
quyết định xem vụ án hình sự nào[br]cần được khởi tố,

0:00:52.594,0:00:56.134
được phép tham gia xét xử mọi tội trạng,[br]ngoại trừ việc luận tội,

0:00:56.134,0:00:59.282
và điều này được áp dụng cho cả[br]các vụ án dân sự.

0:00:59.282,0:01:03.004
Tuy nhiên, bồi thẩm đoàn ở Mĩ hiện nay [br]không còn được thường xuyên triệu tập,

0:01:03.004,0:01:06.864
họ chỉ còn quyết định[br]chưa đến 4% các vụ hình sự

0:01:06.864,0:01:10.354
và chưa đến 1% [br]các vụ dân sự được xét xử.

0:01:10.354,0:01:14.424
Trong khi đó, hệ thống bồi thẩm đoàn[br]ở các nước khác lại đang phát triển.

0:01:14.424,0:01:16.885
Vậy chuyện gì đã xảy ra ở nước Mĩ?

0:01:16.885,0:01:21.895
Một phần của việc này nằm ở[br]cách Tòa án Tối cao diễn dịch Hiến pháp.

0:01:21.895,0:01:23.657
Ở Mĩ cho phép[br]thỏa thuận lời khai,

0:01:23.657,0:01:26.520
điều hiện đang diễn ra [br]ở gần như tất cả các vụ án hình sự.

0:01:26.520,0:01:29.817
Theo tiến trình, công tố viên sẽ để bị cáo

0:01:29.817,0:01:32.236
quyết định về việc nhận tội.

0:01:32.236,0:01:35.582
Nếu họ nhận tội, vụ án sẽ [br]không cần bổi thẩm đoàn xét xử

0:01:35.582,0:01:37.751
và án tù họ nhận sẽ ngắn hơn

0:01:37.751,0:01:40.841
bản án do bồi thẩm đoàn kết án.

0:01:40.841,0:01:43.671
Nguy cơ phải chịu án tù dài hơn[br]sau một phiên tòa

0:01:43.671,0:01:47.511
có thể làm cả những bị cáo vô tội [br]chấp nhận thỏa thuận này.

0:01:47.511,0:01:49.992
Giữa thế kỉ 19 và thế kỉ 21,

0:01:49.992,0:01:55.522
lượng thỏa thuận nhận tội[br]đã tăng từ 20% đến 90%,

0:01:55.522,0:01:57.617
và con số này vẫn còn tiếp tục tăng.

0:01:57.617,0:02:00.503
Tòa án Tối cao [br]đã cho phép một thủ tục khác

0:02:00.503,0:02:02.313
được can thiệp bởi bồi thẩm đoàn

0:02:02.313,0:02:04.044
gọi là xét xử khái quát.

0:02:04.044,0:02:08.143
Theo đó, quan tòa có thể cân nhắc[br]sẽ không mở phiên tòa dân sự

0:02:08.143,0:02:11.962
nếu nguyên đơn không có đủ bằng chứng.

0:02:11.962,0:02:17.002
Thủ tục này chỉ áp dụng với những vụ [br]mà tất cả bồi thẩm đoàn đều đồng ý.

0:02:17.002,0:02:19.102
Đây không phải việc dễ quyết định,

0:02:19.102,0:02:21.982
và việc áp dụng chế độ xét xử qua loa này

0:02:21.982,0:02:25.012
cũng đã gây ra tranh cãi rằng[br]nó đang bị lạm dụng.

0:02:25.012,0:02:27.723
Đã có những vụ quan toà[br]chấp thuận hoàn toàn

0:02:27.723,0:02:30.367
hoặc tới 70% yêu cầu của chủ doanh nghiệp

0:02:30.367,0:02:33.712
bãi bỏ những vụ việc về [br]phân biệt trong tuyển dụng.

0:02:33.712,0:02:38.114
Trong nhiều vụ khác, [br]cả nguyên đơn và bị cáo

0:02:38.114,0:02:40.683
từ bỏ quyền ra tòa,

0:02:40.683,0:02:44.544
và chọn giải quyết mâu thuẫn của họ [br]thông qua một trọng tài chuyên nghiệp

0:02:44.544,0:02:48.173
thường là luật sư, giáo sư [br]hoặc những cựu quan tòa.

0:02:48.173,0:02:51.044
Đôi khi đây là lựa chọn sáng suốt[br]cho cả hai bên

0:02:51.044,0:02:53.984
để tránh phải hầu tòa,

0:02:53.984,0:02:57.194
nhưng nhiều khi nó lại là [br]kết quả của sự nhầm lẫn[br]

0:02:57.194,0:03:01.105
diễn ra với hợp đồng tuyển dụng[br]hay thỏa thuận người tiêu dùng.

0:03:01.105,0:03:02.575
Vấn đề sẽ xảy ra

0:03:02.575,0:03:05.144
khi một số trọng tài thiên vị

0:03:05.144,0:03:07.555
các công ty giao cho họ vụ tranh chấp.

0:03:07.555,0:03:10.725
Đây chỉ là một số lí do [br]khiến bồi thẩm đoàn biến mất.

0:03:10.725,0:03:13.765
Nhưng có khi nào đây lại là[br]một việc tốt không?

0:03:13.765,0:03:15.685
Bồi thẩm đoàn[br]cũng không hoàn hảo.

0:03:15.685,0:03:16.775
Họ rất tốn kém,

0:03:16.775,0:03:17.765
tốn thời gian,

0:03:17.765,0:03:19.275
nhưng vẫn có thể mắc sai sót.

0:03:19.275,0:03:21.255
Và không phải lúc nào cũng cần thiết,

0:03:21.255,0:03:24.684
vì đôi khi mọi người có thể [br]tự giải quyết mâu thuẫn với nhau.

0:03:24.684,0:03:26.765
Dù vậy bồi thẩm đoàn[br]cũng có những điểm tốt.

0:03:26.765,0:03:28.135
Nếu được chọn lựa cẩn thận,

0:03:28.135,0:03:31.516
họ có thể là đại diện đáng giá[br]cho tiếng nói của quần chúng

0:03:31.516,0:03:34.366
và không mang động cơ cá nhân[br]như các công tố viên,

0:03:34.366,0:03:35.256
người lập pháp,

0:03:35.256,0:03:36.256
hay quan tòa

0:03:36.256,0:03:38.315
với mong muốn[br]tái cử hay thăng chức.

0:03:38.315,0:03:40.966
Những người sáng lập nước Mĩ[br]đặt niềm tin vào thông thái

0:03:40.966,0:03:42.845
của một nhóm công dân "chí công vô tư"

0:03:42.845,0:03:45.805
trong việc kiểm soát quyền lực[br]của ba nhánh chính phủ.

0:03:45.805,0:03:49.246
Bên cạnh, việc xét xử bồi thẩm cũng[br]trao cho những người dân bình thường

0:03:49.246,0:03:52.145
vị trí trụ cột trong việc kiến tạo xã hội.

0:03:52.145,0:03:56.356
Vậy, tương lai của hệ thống bồi thẩm đoàn[br]ở Mĩ sẽ ra sao?