1
00:00:07,213 --> 00:00:09,972
Ngay từ thời Socrates,

2
00:00:09,972 --> 00:00:13,263
một số xã hội cổ đại đã 
trao quyền cho một nhóm công dân

3
00:00:13,263 --> 00:00:16,173
để quyết định liệu một người 
có phạm tội hay không,

4
00:00:16,173 --> 00:00:18,832
khi có những tranh chấp xảy ra.

5
00:00:18,832 --> 00:00:23,053
Vài thế kỉ sau đó, phiên tòa xét xử
bởi bồi thẩm đoàn ra đời ở Anh,

6
00:00:23,053 --> 00:00:26,842
nơi nó trở thành nền móng căn bản
của hệ thống pháp luật,

7
00:00:26,842 --> 00:00:30,954
để kiểm soát chính phủ và khiến người dân
tham gia hơn vào quá trình quyết sách.

8
00:00:30,954 --> 00:00:34,164
Bồi thẩm đoàn sẽ quyết định 
liệu bị cáo có bị xét tội không,

9
00:00:34,164 --> 00:00:37,462
bị cáo có phạm tội hay không

10
00:00:37,462 --> 00:00:40,453
và giải quyết các tranh chấp tiền tệ.

11
00:00:40,453 --> 00:00:44,123
Dù các thuộc địa Mĩ
dần dần loại bỏ luật của Anh,

12
00:00:44,123 --> 00:00:46,834
sự hợp pháp của bồi thẩm đoàn
vẫn được giữ nguyên.

13
00:00:46,834 --> 00:00:49,844
Hiến pháp Mĩ cho phép
một bồi thẩm đoàn

14
00:00:49,844 --> 00:00:52,594
quyết định xem vụ án hình sự nào
cần được khởi tố,

15
00:00:52,594 --> 00:00:56,134
được phép tham gia xét xử mọi tội trạng,
ngoại trừ việc luận tội,

16
00:00:56,134 --> 00:00:59,282
và điều này được áp dụng cho cả
các vụ án dân sự.

17
00:00:59,282 --> 00:01:03,004
Tuy nhiên, bồi thẩm đoàn ở Mĩ hiện nay 
không còn được thường xuyên triệu tập,

18
00:01:03,004 --> 00:01:06,864
họ chỉ còn quyết định
chưa đến 4% các vụ hình sự

19
00:01:06,864 --> 00:01:10,354
và chưa đến 1% 
các vụ dân sự được xét xử.

20
00:01:10,354 --> 00:01:14,424
Trong khi đó, hệ thống bồi thẩm đoàn
ở các nước khác lại đang phát triển.

21
00:01:14,424 --> 00:01:16,885
Vậy chuyện gì đã xảy ra ở nước Mĩ?

22
00:01:16,885 --> 00:01:21,895
Một phần của việc này nằm ở
cách Tòa án Tối cao diễn dịch Hiến pháp.

23
00:01:21,895 --> 00:01:23,657
Ở Mĩ cho phép
thỏa thuận lời khai,

24
00:01:23,657 --> 00:01:26,520
điều hiện đang diễn ra 
ở gần như tất cả các vụ án hình sự.

25
00:01:26,520 --> 00:01:29,817
Theo tiến trình, công tố viên sẽ để bị cáo

26
00:01:29,817 --> 00:01:32,236
quyết định về việc nhận tội.

27
00:01:32,236 --> 00:01:35,582
Nếu họ nhận tội, vụ án sẽ 
không cần bổi thẩm đoàn xét xử

28
00:01:35,582 --> 00:01:37,751
và án tù họ nhận sẽ ngắn hơn

29
00:01:37,751 --> 00:01:40,841
bản án do bồi thẩm đoàn kết án.

30
00:01:40,841 --> 00:01:43,671
Nguy cơ phải chịu án tù dài hơn
sau một phiên tòa

31
00:01:43,671 --> 00:01:47,511
có thể làm cả những bị cáo vô tội 
chấp nhận thỏa thuận này.

32
00:01:47,511 --> 00:01:49,992
Giữa thế kỉ 19 và thế kỉ 21,

33
00:01:49,992 --> 00:01:55,522
lượng thỏa thuận nhận tội
đã tăng từ 20% đến 90%,

34
00:01:55,522 --> 00:01:57,617
và con số này vẫn còn tiếp tục tăng.

35
00:01:57,617 --> 00:02:00,503
Tòa án Tối cao 
đã cho phép một thủ tục khác

36
00:02:00,503 --> 00:02:02,313
được can thiệp bởi bồi thẩm đoàn

37
00:02:02,313 --> 00:02:04,044
gọi là xét xử khái quát.

38
00:02:04,044 --> 00:02:08,143
Theo đó, quan tòa có thể cân nhắc
sẽ không mở phiên tòa dân sự

39
00:02:08,143 --> 00:02:11,962
nếu nguyên đơn không có đủ bằng chứng.

40
00:02:11,962 --> 00:02:17,002
Thủ tục này chỉ áp dụng với những vụ 
mà tất cả bồi thẩm đoàn đều đồng ý.

41
00:02:17,002 --> 00:02:19,102
Đây không phải việc dễ quyết định,

42
00:02:19,102 --> 00:02:21,982
và việc áp dụng chế độ xét xử qua loa này

43
00:02:21,982 --> 00:02:25,012
cũng đã gây ra tranh cãi rằng
nó đang bị lạm dụng.

44
00:02:25,012 --> 00:02:27,723
Đã có những vụ quan toà
chấp thuận hoàn toàn

45
00:02:27,723 --> 00:02:30,367
hoặc tới 70% yêu cầu của chủ doanh nghiệp

46
00:02:30,367 --> 00:02:33,712
bãi bỏ những vụ việc về 
phân biệt trong tuyển dụng.

47
00:02:33,712 --> 00:02:38,114
Trong nhiều vụ khác, 
cả nguyên đơn và bị cáo

48
00:02:38,114 --> 00:02:40,683
từ bỏ quyền ra tòa,

49
00:02:40,683 --> 00:02:44,544
và chọn giải quyết mâu thuẫn của họ 
thông qua một trọng tài chuyên nghiệp

50
00:02:44,544 --> 00:02:48,173
thường là luật sư, giáo sư 
hoặc những cựu quan tòa.

51
00:02:48,173 --> 00:02:51,044
Đôi khi đây là lựa chọn sáng suốt
cho cả hai bên

52
00:02:51,044 --> 00:02:53,984
để tránh phải hầu tòa,

53
00:02:53,984 --> 00:02:57,194
nhưng nhiều khi nó lại là 
kết quả của sự nhầm lẫn


54
00:02:57,194 --> 00:03:01,105
diễn ra với hợp đồng tuyển dụng
hay thỏa thuận người tiêu dùng.

55
00:03:01,105 --> 00:03:02,575
Vấn đề sẽ xảy ra

56
00:03:02,575 --> 00:03:05,144
khi một số trọng tài thiên vị

57
00:03:05,144 --> 00:03:07,555
các công ty giao cho họ vụ tranh chấp.

58
00:03:07,555 --> 00:03:10,725
Đây chỉ là một số lí do 
khiến bồi thẩm đoàn biến mất.

59
00:03:10,725 --> 00:03:13,765
Nhưng có khi nào đây lại là
một việc tốt không?

60
00:03:13,765 --> 00:03:15,685
Bồi thẩm đoàn
cũng không hoàn hảo.

61
00:03:15,685 --> 00:03:16,775
Họ rất tốn kém,

62
00:03:16,775 --> 00:03:17,765
tốn thời gian,

63
00:03:17,765 --> 00:03:19,275
nhưng vẫn có thể mắc sai sót.

64
00:03:19,275 --> 00:03:21,255
Và không phải lúc nào cũng cần thiết,

65
00:03:21,255 --> 00:03:24,684
vì đôi khi mọi người có thể 
tự giải quyết mâu thuẫn với nhau.

66
00:03:24,684 --> 00:03:26,765
Dù vậy bồi thẩm đoàn
cũng có những điểm tốt.

67
00:03:26,765 --> 00:03:28,135
Nếu được chọn lựa cẩn thận,

68
00:03:28,135 --> 00:03:31,516
họ có thể là đại diện đáng giá
cho tiếng nói của quần chúng

69
00:03:31,516 --> 00:03:34,366
và không mang động cơ cá nhân
như các công tố viên,

70
00:03:34,366 --> 00:03:35,256
người lập pháp,

71
00:03:35,256 --> 00:03:36,256
hay quan tòa

72
00:03:36,256 --> 00:03:38,315
với mong muốn
tái cử hay thăng chức.

73
00:03:38,315 --> 00:03:40,966
Những người sáng lập nước Mĩ
đặt niềm tin vào thông thái

74
00:03:40,966 --> 00:03:42,845
của một nhóm công dân "chí công vô tư"

75
00:03:42,845 --> 00:03:45,805
trong việc kiểm soát quyền lực
của ba nhánh chính phủ.

76
00:03:45,805 --> 00:03:49,246
Bên cạnh, việc xét xử bồi thẩm cũng
trao cho những người dân bình thường

77
00:03:49,246 --> 00:03:52,145
vị trí trụ cột trong việc kiến tạo xã hội.

78
00:03:52,145 --> 00:03:56,356
Vậy, tương lai của hệ thống bồi thẩm đoàn
ở Mĩ sẽ ra sao?