Nguyên nhân sâu xa của đói nghèo trên thế giới

Lòng từ bi đã có ý nghĩa làm giảm tổng thể mức nghèo đói toàn cầu kể từ năm 1980, luật sư về quyền dân sự Gary Haugen cho biết. Tuy nhiên đối với tất cả số tiền viện trợ của thế giới, có một vấn đề phổ biến ẩn giấu sự đói nghèo đang tồn tại. Haugen tiết lộ nguyên nhân cơ bản mà chúng ta phải nhìn nhận và hành động ngay bây giờ.

Nói thật lòng, tính cách của tôi,

không phải là người hay than vãn.

Tôi nghĩ tôi đang làm 1 công việc có ích.

Đó là luật sư về quyền công dân,

và tôi đã thấy nhiều điều kinh khủng trên đời.

Tôi bắt đầu xử lý các trường hợp
bị cảnh sát lạm dụng ở Mỹ.

Cho đến năm 1994, thì tôi sang Rwanda

với vị trí giám đốc điều tra
tội diệt chủng của Liên Hiệp Quốc.

Và tôi nhận ra rằng những giọt nước mắt
cũng không giúp được nhiều

khi điều tra tội diệt chủng.

Những điều tôi thấy, cảm nhận và chạm tới

thật là khó diễn tả.

Tôi có thể kết luận rằng:

Tội diệt chủng ở Rwanda là 1 trong những

sai lầm lớn nhất của lòng trắc ẩn.

Từ lòng trắc ẩn có nguồn gốc từ 2 từ Latinh

là "cum passio" có nghĩa là chịu đau khổ.

Và những gì tôi chứng kiến ở Rwanda

đã cho tôi được hiểu cặn kẽ về nó,

mà có những lúc phải bật khóc.

Tôi chỉ ước rằng, mọi người trên đời này,

và cả tôi nữa, có thể hành động sớm hơn.

Không chỉ ngồi khóc,

mà có thể thực sự ngăn chặn
được nạn diệt chủng.

Giờ thì ngược lại, tôi cũng đã
được tham gia vào

1 trong những thành công của lòng trắc ẩn.

Đó là việc chống đói nghèo trên toàn cầu.

Một vấn đề liên quan đến tất cả chúng ta

Bạn sẽ nghĩ gì khi nghĩ về đói nghèo?

Có lẽ là điệp khúc bài "We are the World",

tấm hình của 1 đứa bé trên cửa tủ lạnh,

hoặc là dịp bạn quyên góp nước sạch.

Tôi không nhớ rõ lần đầu tiên
tôi biết nghèo đói là gì

nhưng có 1 dịp làm tôi choáng váng nhất.

Đó là lúc tôi gặp Venus

Cô ấy là 1 người mẹ ở Zambia.

Có 3 đứa con và là 1 góa phụ.

Lúc đó, cô ấy đã đi bộ 12 dặm đến gặp tôi

trong 1 bộ quần áo duy nhất mà cô ấy có,

tìm tôi ở thủ đô
để kể câu chuyện của cô ấy.

Cô ngồi bên tôi hàng giờ đồng hồ,

và mở mắt cho tôi
về thế giới của đói nghèo.

Nghèo đói, là khi những viên than trong lò

cuối cùng trở nên lạnh ngắt.

Khi những giọt dầu ăn cuối cùng
cạn kiệt

Và dù cô ấy có cố gắng đến mấy,

lương thực cũng không còn.

Cô phải chứng kiến đứa con bé nhất, Peter

bị chứng suy dinh dưỡng,

rồi đôi chân của bé từ từ bị liệt.

Đôi mắt thì từ từ mờ dần.

Và sau cùng thì cơ thể Peter lạnh ngắt.

50 năm qua, những câu chuyện tương tự
thức dậy nơi chúng ta lòng trắc ẩn

Con cái của chúng ta thì luôn
được ăn uống quá no đủ.

Và chúng ta được kêu gọi không chỉ
đơn thuần quan tâm đến nạn đói

mà còn cần hành động để góp phần
chấm dứt sự đau khổ.

Có rất nhiều thực tế cho thấy rằng
chúng ta hành động chưa đủ

rằng những việc ta đã làm
cũng chưa mang lại tác động nhiều

nhưng sự thật là:

Cuộc chiến chống đói nghèo
trên toàn cầu có lẽ sẽ là lâu nhất,

lớn nhất trong việc thực thi
lòng trắc ẩn giữa người với người

trong lịch sử nhân loại.

Vì thế tôi muốn chia sẻ
1 điều khá đau lòng

mà có thể thay đổi mãi mãi
cách các bạn nghĩ về vấn đề này

Trước hết, tôi sẽ bắt đầu với
một điều chắc là bạn biết.

Cách đây 35 năm,
khi tôi tốt nghiệp trung học,

người ta nói rằng có 40,000 trẻ em
chết mỗi ngày do nghèo đói.

Con số đó bây giờ chỉ còn là 17,000.

Tất nhiên, vậy vẫn là quá nhiều,

nhưng nó đồng nghĩa rằng,

có 8 triệu trẻ em không phải chết
vì nghèo đói.

Hơn nữa, số người trên thế giới

đang sống cực kỳ nghèo khổ,

được cho là kiếm ít hơn
1,25 đô la mỗi ngày.

đã giảm từ 50% ,

xuống còn 15%.

Đó là bước tiến vĩ đại,

và vượt ngoài mong đợi của mọi người.

Và tôi nghĩ rằng, cả tôi và bạn

đều có thể tự hào và phấn khởi

khi thấy lòng trắc ẩn thực sự
có sức mạnh lớn lao

giúp hàng triệu người
thoát khỏi khổ sở.

Nhưng đây sẽ là một điều
bạn ít khi nghe

Nếu tôi nâng mức định nghĩa
đói nghèo lên 2 US$/ngày.

thì gần như 2 tỉ con người

đã sống trong đói nghèo lúc tôi
đang học trung học,

vẫn đang khổ sở loay hoay ở nhóm đó,

sau 35 năm.

Vậy thì tại sao lại có hàng tỉ người
vẫn sống trong đói nghèo như vậy?

Uhm, hãy quay lại câu chuyện của Venus.

Hàng chục năm qua, vợ chồng tôi
cùng chia sẻ mối quan tâm này

chúng tôi tài trợ cho trẻ em,
cho các quỹ từ thiện,

cho các tổ chức cứu trợ.

Nhưng cho đến khi tôi được nói chuyện với Venus,

tôi mới biết rằng tất cả các cách làm đó

không thể ngăn chặn cái chết
của con trai cô.

"Chúng tôi vẫn ổn" Venus nói,

"cho đến khi Brutus bắt đầu bắt đầu gây sự".

Brutus là hàng xóm của Venus,

và mọi chuyện bắt đầu
sau khi chồng của Venus qua đời,

Brutus ngang nhiên đến
đuổi mẹ con Venus ra khỏi nhà,

cướp hết đất, và lấy luôn sạp bán hàng của cô.

Và Venus phải chịu cảnh cơ cực do bạo lực gây ra.

Chuyện này làm tôi hiểu rằng,

tất nhiên không có quỹ tài trợ nào,

hay các chương trình chống đói nghèo

có thể ngăn chặn Brutus,

bởi vì đó không phải là mục đích của họ.

Mọi chuyện sáng tỏ hơn khi tôi gặp Griselda.

Đó là 1 cô gái trẻ sống ở 1 khu rất nghèo

ở Guatemala.

Và điều tôi thấy qua nhiều năm,

là có lẽ là điều mạnh mẽ nhất

mà Griselda và gia đình có thể làm

để đưa họ thoát khỏi đói nghèo

chính là đảm bảo cho cô bé ấy được đi học.

Các chuyện gia gọi là Hiệu Ứng Các Cô Gái.

Nhưng khi tôi gặp Griselda
thì cô ấy không được đi học.

Thậm chí hiếm khi ra khỏi nhà.

Vài ngày trước khi tôi gặp cô ấy,

trên đường về từ nhà thờ cùng với gia đình,

giữa ban ngày ban mặt,

những người đàn ông ở khu đó

đã hãm hiếp cô ngay bên đường.

Bạn thấy đấy, Griselda hoàn toàn
có thể đến trường,

nhưng bản thân việc đó
là quá nguy hiểm.

Và Griselda không phải là cá biệt.

Trên khắp thế giới này,
phụ nữ và các cô gái nghèo,

trong độ tuổi từ 15 đến 44,

là nạn nhân của các hành động bạo lực gồm

các hủ tục truyền thống và bạo lực tình dục.

2 dạng này gây ra tử vong và thương tổn

hơn cả sốt rét, tai nạn giao thông
và chiến tranh cộng lại.

Sự thật là, đói nghèo trên trái đất này
bị kìm hãm trong bạo lực.

Tôi từng đi qua 1 cánh đồng lúa
ở Nam Á

và thấy 1 người đàn ông vác bao gạo

100 pound trên lưng (khoảng 45 kg).

Nhưng cho đến mãi sau này

tôi mới biết rằng
ông ấy đã là 1 nô lệ,

phải chịu áp bức
từ khi tôi còn học trung học.

Những chương trình chống đòi nghèo

trong suốt nhiều thập kỷ
cũng không thể cứu ông ấy,

và hàng trăm người nô lệ khác
khỏi sự đánh đập, hãm hiếp

và hành hạ trên cánh đồng lúa đó.

Thực tế, chương trình chống
nghèo đói trong nửa thế kỷ qua

đã để lại số người nghèo
trong chế độ nô lệ

hơn trong bất kỳ thời điểm nào
của lịch sử nhân loại.

Các chuyên gia thì nói rằng có khoảng

35 triệu người đang sống như nô lệ.

Con số đó tương đương dân số Canada.

Đó là lý do tại sao tôi luôn gọi
tình trạng bạo lực này

là Đại dịch Châu chấu.

Vì nó tàn phá
cuộc sống của người nghèo

như một căn bệnh dịch hạch.

Khi đi khảo sát các khu dân cư cực nghèo,

họ đều nói bạo lực là nỗi sợ lớn nhất.

Nhưng cái họ nhắc tới

không phải là bạo lực của
diệt chủng hay chiến tranh,

mà là bạo lực xảy ra hàng ngày.

Là một luật sư, tôi đã nghĩ ngay rắng

chúng ta phải thay đổi luật.

Bạo lực đối với người nghèo
phải được công nhận là phạm pháp.

Nhưng sau đó tôi thấy rằng

vấn đề không phải người nghèo
không hiểu luật,

mà là luật pháp không được thực thi
với họ.

Ở các nước đang phát triển,

hệ thống thực thi pháp luật
cơ bản không được vận hành

mà trong 1 báo cáo của Liên Hiệp Quốc
gần đây chỉ ra,

rằng "hầu hết người nghèo
không được pháp luật bảo vệ.

Phải thú nhận, rằng tôi và bạn
cũng không hiểu hết

điều đó có nghĩa là gì

nếu không được trực tiếp chứng kiến.

Chúng ta mặc định rằng
pháp luật phải được thực thi.

Niềm tin này biểu hiện rõ ràng qua
ba con số đơn giản

9-1-1

vâng, là số cứu trợ khẩn cấp của cảnh sát

ở Canada và Mỹ,

nơi mà thời gian phản hồi trung bình
cho một cuộc gọi khẩn cấp

là khoảng 10 phút.

Nên chúng ta nghĩ đó là điều hiển nhiên.

Nhưng thử nghĩ xem nếu không có
luật pháp bảo vệ thì chuyện gì sẽ xảy ra?

1 phụ nữ ở Oregon vừa mới
trải qua 1 chuyện như vậy

Một buỗi tối thứ bảy,
cô ấy đang ở nhà 1 mình

thì có 1 người đang ông xông vào nhà.

Đó là cơn ác mộng tồi tệ nhất

vì chính người đó đã hành hung cô
đến mức phải nhập viện

chỉ vừa cách đó 2 tuần.

Quá hoảng sợ, cô nhấc điện thoại lên

và như một phản xạ, gọi 911,

nhưng trớ trêu là ngân sách
ở đó bị cắt giảm,

nên luật pháp không được thực thi
vào cuối tuần.

Mời mọi người nghe.

Nhân viên: Chúng tôi không có ai
để cử đến đó.

Người phụ nữ: Ok.

NV: nhưng nếu anh ta vẫn tiến tới
và hành hung cô,

cô có thể bảo anh ta đi đi không?

Hay liệu anh ta có bị xỉn
hay phê thuốc gì không?

PN: Tôi đã đuổi rồi, tôi có nói là tôi đang gọi 911.

Anh ta cũng vẫn đập cửa vào nhà
và hành hung tôi.

NV: À vâng.

PN: Um, cho nên..

NV: Có cách nào để chị thoát khỏi chỗ đó
1 cách an toàn không?

PN: Không, vì anh ta đã chặn
con đường duy nhất rồi.

NV: Ồ, vậy tôi chỉ có thể đưa ra
vài lời khuyên

và gọi cho cảnh sát trưởng sáng mai.

Nếu xui xẻo mà chị thấy anh ta có vũ khí

hoặc cố tình đánh chị thì là câu chuyện khác.

Cảnh sát trưởng thì không có ở đây, chị biết đấy

Và giờ cũng không có ai khác để cử đi."

Gary Haugen: Thật đau lòng,
người phụ nữ đó

đã bị hành hung, bóp cổ và hãm hiếp

bởi vì luật pháp không bảo vệ được cô ấy.

Và đó là tình trạng của
hàng tỉ người nghèo hiện nay.

Cụ thể là thế nào?

Ở Bolivia, khi 1 người đàn ông
hãm hiếp 1 đứa trẻ nghèo,

thì khả năng anh ta trượt chân
té chết trong nhà tắm,

còn cao hơn khả năng
phải vào tù vì tội hãm hiếp.

Ở Nam Á, nếu bạn bắt người khác làm nô lệ,

thì nguy cơ bị sét đánh

cao hơn là nguy cơ bị bắt bỏ tù.

Và cứ thế,
nạn bạo lực hoành hành mỗi ngày.

Và nó phá hủy mọi nỗ lực của chúng ta

nhằm giúp đỡ hàng tỷ người thoái khỏi
địa ngục 2-đô-la-1-ngày

Vì số liệu thì không gian dối,
và chúng cho thấy rắng

Chúng ta có thể tập trung của cài sức lực

để giúp người nghèo,

nhưng nếu không ngăn chặn
bàn tay của bạo lực

phá hủy chúng,

thì cũng không thể tạo ra được
tác động lâu dài nào cả.

Vậy, bạn sẽ nghĩ
việc thực thi các luật cơ bản

ở các nước đang phát triển
sẽ được ưu tiên hàng đầu

trong việc chống đói nghèo.

Nhưng không phải.

Các số liệu của các tổ chức quốc tể

không chỉ ra được 1% nào
của quỹ cứu trợ

được dành để bảo vệ người nghèo khỏi
hỗn loạn của xã hội vô luật.

Nhưng đôi khi chúng ta nói về
bạo lực chống lại người nghèo

bằng những cách kỳ khôi nhất có thể.

1 tổ chức nước sạch kể
về 1 trường hợp đau lòng

của những cô gái bị hãm hiếp
trên đường đi lấy nước

và đưa ra cách giải quyết
là xây 1 cái giếng mới

giúp quãng đường đi của họ ngắn lại.

Câu chuyện là như thế.

Không ai nhắc 1 từ nào đến kẻ hãm hiếp
vẫn tồn tại trong xã hội đó.

Giả sử có 1 sinh viên trong trường

bị hãm hiếp trên đường đến thư viện,

chúng ta không giải quyết bằng cách
dời thư viện gần ký túc xá.

Nhưng không hiểu sao người ta lại
cư xử như vậy với người nghèo.

Sự thật là những chuyên gia nổi tiếng

trong việc phát triển kinh tế
và xóa đói giảm nghèo

cũng không biết cách giải quyết.

Vậy chuyện gì sẽ xảy ra?

Họ không nhắc đến chuyện đó.

Nguyên nhân cơ bản hơn khiến cho

việc thực thi pháp luật ở thế giới thứ ba

bị bỏ mặc,

là vì những người có tiền ở đó,

thì lại không cần đến pháp luật.

Tôi vừa tham dự diễn đàn kinh tế thế giới

và nói chuyện với các doanh nhân
thành công

ở các nước đang phát triển và hỏi họ rằng,

"Các bạn làm gì để bảo vệ nhân lực
và tài sản của mình được an toàn?"

Họ nhìn nhau và nói, gần như cùng lúc,

"Chúng tôi bỏ tiền ra mua".

Thật vậy, lực lượng bảo vệ tư nhân ở đó

đông gấp 4, 5, có khi 7 lần
lực lượng cảnh sát.

Ở châu Phi bây giờ, tỉ lệ người
làm bảo vệ tư nhân là lớn nhất.

Vậy, người giàu thì trả tiền
để được an toàn và càng giàu hơn,

nhưng người nghèo thì không có tiền
và phải chịu nguy hiểm

và họ ngày càng lún sâu xuống bùn.

Đây là 1 thực tế khủng khiếp

Mà đáng lẽ không nên có.

Việc coi thường pháp luật có thể thay đổi.

Bạo lực có thể chấm dứt.

Hầu hết hệ thống tư pháp hình sự,

đều từng bị vi phạm,

nhưng đều có thể được biến đổi
bằng những tâm huyết và nỗ lực vượt bậc.

Cách giải quyết đã rất rõ ràng.

Thứ nhất: chúng ta cần bắt đầu

chấm dứt bạo lực để chấm dứt đói nghèo.

Những cuộc đối thoại để
giải quyết đói nghèo

mà không bao gồm
giải quyết bạo lực là chưa đủ.

Thứ 2, phải đầu tư nguồn lực

và chia sẻ các chuyên môn
để hỗ trợ thế giới thứ ba

Chính hệ thống công lý chung,

chứ không phải là sự bảo vệ tư nhân,

mới bảo đảm quyền được an toàn
của mọi người.

Những sự đổi thay này là khả thi

và nó đang được thực hiện.

Gần đây, quỹ Gates tài trợ cho 1 kế hoạch

ở thành phố lớn thứ 2 Philippines,

được người dân ủng hộ,
và pháp luật được thực thi

đã thay đổi tình trạng tham nhũng
trong ngành tòa án và cảnh sát

rồi chỉ trong vòng 4 năm,

họ đã có thể giảm được

số vụ tấn công tình dục trẻ em đến 79%

Từ kinh nghiệm quá khứ,

có một điều gì không thể giải thích,
không rõ nguyên nhân

là sự thất bại của lòng trắc ẩn.

Bởi tôi nghĩ rằng lịch sử
sẽ do con cháu chúng ta phán quyết

khi nó hỏi rằng,

"Ông bà đã ở đâu?"

Khi mà người Do Thái chạy trốn Đức Quốc Xã

và bị từ chối nhập cảnh?

Mọi người đã ở đâu?

Khi người Mỹ gốc Nhật
bị giải đến các trại giam,

bà đã ở đâu?

Còn ông đã ở đâu, khi họ hành hạ

những người Mỹ gốc Phi

chỉ vì họ cũng muốn được bầu cử?

Tương tự, nếu con cháu chúng ta hỏi,

"Ông bà đã ở đâu

khi 2 tỉ người nghèo nhất thế giới

đắm chìm trong hỗn loạn của sự vô pháp?"

Tôi mong chúng ta có thể trả lời rằng,

chúng ta đã lên tiếng, đã hành động
để góp phần chấm dứt bạo lực.

Cám ơn rất nhiều.

(Tiếng vỗ tay)

Chris Anderson: 1 câu chuyện rất lay động.

Xin vui lòng kể cho mọi người nghe

những hoạt động đã được làm, ví dụ như
tăng cường đào tạo cảnh sát.

Quá trình đó khó như thế nào?

GH: 1 trong những kết quả rõ ràng nhất

là những hệ thống mục ruỗng này sẽ
bị xóa sổ.

Và chính quyền cũng đang
bắt tay hành động.

Cái còn thiếu bây giờ là sự đầu tư
về vật chất và trí tuệ.

Tất nhiên là có những khó khăn
đặt ra cho chính phủ,

nhưng đó là chuyện
có thể giải quyết,

vì đã có những tiền lệ trên thế giới

đã được thực thi rất khả quan.

CA: Vậy sẽ tốn khoảng bao nhiêu tiền

để tạo ra sự thay đổi tại một nước,
trong ngành cảnh sát chẳng hạn

Tôi biết đó cũng chỉ là một
phần nhỏ

GH: Ví dụ, ở Gatemala,
khi tôi bắt đầu làm việc

với cảnh sát, thẩm phán hay công tố viên,

để hướng dẫn họ cách
xử lý các trường hợp đó.

Thì tôi đã thấy tỉ lệ công tố viên
phản đối xâm hại tình dục

tăng lên 1000%.

Chương trình được hỗ trợ
chỉ khoảng 1 triệu đô/năm,

1 hành động nhỏ có thể
tạo ra tiếng vang lớn

Việc thúc đẩy hoàn thiện hệ thống
luật hình sự

sẽ có hiệu quả nếu như chúng ta
được huấn luyện và hướng dẫn đúng đắn

Và đặc biệt là,
giới trung lưu ở những nước đó

đã từng nghĩ rằng không có tương lai gì

với 1 xã hội bất ổn và không an toàn

thì đây là cơ hội để thay đổi.

CA: Nhưng để làm được thì phải có tác động
đến từng bộ phận của hệ thống

như cảnh sát, ngoài ra còn gì nữa?

GH: Về việc thực thi luật pháp

thì sẽ bắt đầu từ công an,

họ là điểm bắt đầu của sợi dây công lý,

nhưng họ giao cho công tố viên,

rồi công tố viên chuyển cho quan tòa,

và các nạn nhân phải được ủng hộ

bởi tất cả các lực lượng đó.

Nên ta phải tìm cách tụ họp họ lại.

Đôi khi người ở tòa án được học 1 chút,

nhưng cảnh sát lại đưa ra bằng chứng
sai lạc

hoặc cảnh sát đã dính líu tới
ma túy hoặc khủng bố

và không mảy may cho rằng
những người nghèo cũng cần

một hệ thống luật nghiêm túc,

Vậy nên, vấn đề là tập trung mọi nguồn lực

và ta có thể giúp người
nghèo khó ấy

được hưởng hệ thống luật như chúng ta,

mặc dù đôi khi không phải hoàn hảo,

nhưng riêng chuyện có thể gọi 911

và tin rằng mình sẽ được bảo vệ,
là đã quý lắm rồi.

CA: Gary, tôi nghĩ anh đã làm
1 việc tuyệt vời

là làm cho vấn đề này
được chú ý trên toàn thế giới

qua cuốn sách của anh, và
ngay tại đây hôm nay.

Cám ơn anh rất nhiều.

Gary Haugen.

(Tiếng vỗ tay)