WEBVTT

00:00:00.767 --> 00:00:03.689
Nói thật lòng, tính cách của tôi,

00:00:03.689 --> 00:00:06.236
không phải là người hay than vãn.

00:00:07.286 --> 00:00:10.486
Tôi nghĩ tôi đang làm 1 công việc có ích.

00:00:11.246 --> 00:00:12.630
Đó là luật sư về quyền công dân,


00:00:12.630 --> 00:00:15.634
và tôi đã thấy nhiều điều kinh khủng trên đời.

00:00:17.034 --> 00:00:20.844
Tôi bắt đầu xử lý các trường hợp 
bị cảnh sát lạm dụng ở Mỹ.

00:00:20.844 --> 00:00:24.318
Cho đến năm 1994, thì tôi sang Rwanda

00:00:24.318 --> 00:00:29.248
với vị trí giám đốc điều tra 
tội diệt chủng của Liên Hiệp Quốc.

00:00:29.908 --> 00:00:33.647
Và tôi nhận ra rằng những giọt nước mắt 
cũng không giúp được nhiều

00:00:33.647 --> 00:00:37.176
khi điều tra tội diệt chủng.

00:00:37.176 --> 00:00:42.037
Những điều tôi thấy, cảm nhận và chạm tới

00:00:42.037 --> 00:00:44.864
thật là khó diễn tả.

NOTE Paragraph

00:00:45.534 --> 00:00:48.891
Tôi có thể kết luận rằng:

00:00:48.891 --> 00:00:50.988
Tội diệt chủng ở Rwanda là 1 trong những

00:00:50.988 --> 00:00:56.661
sai lầm lớn nhất của lòng trắc ẩn.

00:00:57.711 --> 00:01:01.120
Từ lòng trắc ẩn có nguồn gốc từ 2 từ Latinh

00:01:01.120 --> 00:01:06.642
là "cum passio" có nghĩa là chịu đau khổ.

00:01:06.642 --> 00:01:10.204
Và những gì tôi chứng kiến ở Rwanda

00:01:10.204 --> 00:01:12.790
đã cho tôi được hiểu cặn kẽ về nó,

00:01:12.790 --> 00:01:16.129
mà có những lúc phải bật khóc.

00:01:16.129 --> 00:01:18.855
Tôi chỉ ước rằng, mọi người trên đời này,

00:01:18.855 --> 00:01:21.370
và cả tôi nữa, có thể hành động sớm hơn.

00:01:21.370 --> 00:01:23.034
Không chỉ ngồi khóc,

00:01:23.034 --> 00:01:26.834
mà có thể thực sự ngăn chặn 
được nạn diệt chủng.

NOTE Paragraph

00:01:26.834 --> 00:01:29.292
Giờ thì ngược lại, tôi cũng đã 
được tham gia vào

00:01:29.292 --> 00:01:35.125
1 trong những thành công của lòng trắc ẩn.

00:01:35.125 --> 00:01:38.071
Đó là việc chống đói nghèo trên toàn cầu.

00:01:38.071 --> 00:01:40.854
Một vấn đề liên quan đến tất cả chúng ta

00:01:40.854 --> 00:01:42.852
Bạn sẽ nghĩ gì khi nghĩ về đói nghèo?

00:01:42.852 --> 00:01:46.217
Có lẽ là điệp khúc bài "We are the World",

00:01:46.217 --> 00:01:50.280
tấm hình của 1 đứa bé trên cửa tủ lạnh,

00:01:50.280 --> 00:01:54.367
hoặc là dịp bạn quyên góp nước sạch.

00:01:54.367 --> 00:01:57.581
Tôi không nhớ rõ lần đầu tiên 
tôi biết nghèo đói là gì

00:01:57.581 --> 00:02:01.145
nhưng có 1 dịp làm tôi choáng váng nhất.

NOTE Paragraph

00:02:01.145 --> 00:02:03.307
Đó là lúc tôi gặp Venus

00:02:03.307 --> 00:02:06.029
Cô ấy là 1 người mẹ ở Zambia.

00:02:06.029 --> 00:02:09.655
Có 3 đứa con và là 1 góa phụ.

00:02:09.655 --> 00:02:13.022
Lúc đó, cô ấy đã đi bộ 12 dặm đến gặp tôi

00:02:13.022 --> 00:02:15.695
trong 1 bộ quần áo duy nhất mà cô ấy có,

00:02:15.695 --> 00:02:19.957
tìm tôi ở thủ đô 
để kể câu chuyện của cô ấy.

00:02:19.957 --> 00:02:23.572
Cô ngồi bên tôi hàng giờ đồng hồ,

00:02:23.572 --> 00:02:28.097
và mở mắt cho tôi 
về thế giới của đói nghèo.

00:02:28.097 --> 00:02:31.238
Nghèo đói, là khi những viên than trong lò

00:02:31.238 --> 00:02:34.967
cuối cùng trở nên lạnh ngắt.

00:02:34.967 --> 00:02:39.729
Khi những giọt dầu ăn cuối cùng 
cạn kiệt

00:02:39.729 --> 00:02:43.585
Và dù cô ấy có cố gắng đến mấy,

00:02:43.585 --> 00:02:44.693
lương thực cũng không còn.

00:02:46.113 --> 00:02:49.096
Cô phải chứng kiến đứa con bé nhất, Peter

00:02:49.096 --> 00:02:51.878
bị chứng suy dinh dưỡng,

00:02:51.878 --> 00:02:55.954
rồi đôi chân của bé từ từ bị liệt.

00:02:55.954 --> 00:02:59.302
Đôi mắt thì từ từ mờ dần.

00:02:59.302 --> 00:03:03.480
Và sau cùng thì cơ thể Peter lạnh ngắt.

NOTE Paragraph

00:03:06.130 --> 00:03:11.811
50 năm qua, những câu chuyện tương tự
thức dậy nơi chúng ta lòng trắc ẩn

00:03:11.811 --> 00:03:14.661
Con cái của chúng ta thì luôn 
được ăn uống quá no đủ.

00:03:14.661 --> 00:03:17.330
Và chúng ta được kêu gọi không chỉ
đơn thuần quan tâm đến nạn đói

00:03:17.330 --> 00:03:22.020
mà còn cần hành động để góp phần
chấm dứt sự đau khổ.

00:03:22.020 --> 00:03:25.493
Có rất nhiều thực tế cho thấy rằng
chúng ta hành động chưa đủ

00:03:25.493 --> 00:03:29.715
rằng những việc ta đã làm
cũng chưa mang lại tác động nhiều

00:03:29.715 --> 00:03:32.845
nhưng sự thật là:

00:03:32.845 --> 00:03:36.396
Cuộc chiến chống đói nghèo 
trên toàn cầu có lẽ sẽ là lâu nhất,

00:03:36.396 --> 00:03:41.531
lớn nhất trong việc thực thi
lòng trắc ẩn giữa người với người

00:03:41.531 --> 00:03:44.673
trong lịch sử nhân loại.

00:03:44.673 --> 00:03:48.322
Vì thế tôi muốn chia sẻ
1 điều khá đau lòng

00:03:48.322 --> 00:03:52.615
mà có thể thay đổi mãi mãi
cách các bạn nghĩ về vấn đề này

NOTE Paragraph

00:03:52.615 --> 00:03:55.438
Trước hết, tôi sẽ bắt đầu với
một điều chắc là bạn biết.

00:03:55.438 --> 00:03:58.920
Cách đây 35 năm, 
khi tôi tốt nghiệp trung học,

00:03:58.920 --> 00:04:05.297
người ta nói rằng có 40,000 trẻ em 
chết mỗi ngày do nghèo đói.

00:04:05.297 --> 00:04:09.669
Con số đó bây giờ chỉ còn là 17,000.

00:04:09.669 --> 00:04:11.675
Tất nhiên, vậy vẫn là quá nhiều,

00:04:11.675 --> 00:04:14.352
nhưng nó đồng nghĩa rằng,

00:04:14.352 --> 00:04:18.900
có 8 triệu trẻ em không phải chết 
vì nghèo đói.

00:04:19.650 --> 00:04:22.067
Hơn nữa, số người trên thế giới

00:04:22.067 --> 00:04:24.230
đang sống cực kỳ nghèo khổ,

00:04:24.230 --> 00:04:27.567
được cho là kiếm ít hơn 
1,25 đô la mỗi ngày.

00:04:27.567 --> 00:04:31.179
đã giảm từ 50% ,

00:04:31.179 --> 00:04:34.413
xuống còn 15%.

00:04:35.403 --> 00:04:36.853
Đó là bước tiến vĩ đại,

00:04:36.853 --> 00:04:41.678
và vượt ngoài mong đợi của mọi người.

00:04:42.258 --> 00:04:45.123
Và tôi nghĩ rằng, cả tôi và bạn

00:04:45.123 --> 00:04:49.399
đều có thể tự hào và phấn khởi

00:04:49.399 --> 00:04:53.284
khi thấy lòng trắc ẩn thực sự
có sức mạnh lớn lao

00:04:53.284 --> 00:04:58.476
giúp hàng triệu người 
thoát khỏi khổ sở.

NOTE Paragraph

00:04:58.476 --> 00:05:02.852
Nhưng đây sẽ là một điều
bạn ít khi nghe

00:05:02.852 --> 00:05:07.586
Nếu tôi nâng mức định nghĩa 
đói nghèo lên 2 US$/ngày.

00:05:07.586 --> 00:05:10.585
thì gần như 2 tỉ con người

00:05:10.585 --> 00:05:14.397
đã sống trong đói nghèo lúc tôi 
đang học trung học,

00:05:14.397 --> 00:05:16.278
vẫn đang khổ sở loay hoay ở nhóm đó,

00:05:16.278 --> 00:05:18.667
sau 35 năm.

NOTE Paragraph

00:05:18.667 --> 00:05:23.686
Vậy thì tại sao lại có hàng tỉ người 
vẫn sống trong đói nghèo như vậy?

00:05:24.396 --> 00:05:27.351
Uhm, hãy quay lại câu chuyện của Venus.

00:05:27.351 --> 00:05:31.123
Hàng chục năm qua, vợ chồng tôi 
cùng chia sẻ mối quan tâm này

00:05:31.123 --> 00:05:33.952
chúng tôi tài trợ cho trẻ em, 
cho các quỹ từ thiện,

00:05:33.952 --> 00:05:37.471
cho các tổ chức cứu trợ.

00:05:37.471 --> 00:05:40.563
Nhưng cho đến khi tôi được nói chuyện với Venus,

00:05:40.563 --> 00:05:43.200
tôi mới biết rằng tất cả các cách làm đó

00:05:43.200 --> 00:05:48.696
không thể ngăn chặn cái chết 
của con trai cô.

00:05:49.806 --> 00:05:54.243
"Chúng tôi vẫn ổn" Venus nói,

00:05:54.243 --> 00:05:58.785
"cho đến khi Brutus bắt đầu bắt đầu gây sự".

00:05:58.785 --> 00:06:01.755
Brutus là hàng xóm của Venus,

00:06:01.755 --> 00:06:05.281
và mọi chuyện bắt đầu 
sau khi chồng của Venus qua đời,

00:06:05.281 --> 00:06:09.213
Brutus ngang nhiên đến 
đuổi mẹ con Venus ra khỏi nhà,

00:06:09.213 --> 00:06:12.965
cướp hết đất, và lấy luôn sạp bán hàng của cô.

00:06:14.385 --> 00:06:19.342
Và Venus phải chịu cảnh cơ cực do bạo lực gây ra.

NOTE Paragraph

00:06:20.882 --> 00:06:22.891
Chuyện này làm tôi hiểu rằng,

00:06:22.891 --> 00:06:26.690
tất nhiên không có quỹ tài trợ nào,

00:06:26.690 --> 00:06:30.552
hay các chương trình chống đói nghèo

00:06:30.552 --> 00:06:34.518
có thể ngăn chặn Brutus,

00:06:34.518 --> 00:06:37.872
bởi vì đó không phải là mục đích của họ.

NOTE Paragraph

00:06:37.872 --> 00:06:42.878
Mọi chuyện sáng tỏ hơn khi tôi gặp Griselda.

00:06:42.878 --> 00:06:47.097
Đó là 1 cô gái trẻ sống ở 1 khu rất nghèo

00:06:47.097 --> 00:06:48.913
ở Guatemala.

00:06:48.913 --> 00:06:51.310
Và điều tôi thấy qua nhiều năm,

00:06:51.310 --> 00:06:53.881
là có lẽ là điều mạnh mẽ nhất

00:06:53.881 --> 00:06:56.725
mà Griselda và gia đình có thể làm

00:06:56.725 --> 00:06:59.390
để đưa họ thoát khỏi đói nghèo

00:06:59.390 --> 00:07:02.514
chính là đảm bảo cho cô bé ấy được đi học.

00:07:02.514 --> 00:07:07.239
Các chuyện gia gọi là Hiệu Ứng Các Cô Gái.

00:07:07.239 --> 00:07:11.321
Nhưng khi tôi gặp Griselda 
thì cô ấy không được đi học.

00:07:11.321 --> 00:07:14.878
Thậm chí hiếm khi ra khỏi nhà.

NOTE Paragraph

00:07:16.388 --> 00:07:18.173
Vài ngày trước khi tôi gặp cô ấy,

00:07:18.173 --> 00:07:20.818
trên đường về từ nhà thờ cùng với gia đình,

00:07:20.818 --> 00:07:23.133
giữa ban ngày ban mặt,

00:07:23.133 --> 00:07:26.610
những người đàn ông ở khu đó

00:07:26.610 --> 00:07:29.708
đã hãm hiếp cô ngay bên đường.

00:07:29.708 --> 00:07:34.205
Bạn thấy đấy, Griselda hoàn toàn 
có thể đến trường,

00:07:34.205 --> 00:07:37.626
nhưng bản thân việc đó
là quá nguy hiểm.

00:07:37.626 --> 00:07:40.466
Và Griselda không phải là cá biệt.

00:07:40.466 --> 00:07:43.190
Trên khắp thế giới này, 
phụ nữ và các cô gái nghèo,

00:07:43.190 --> 00:07:48.301
trong độ tuổi từ 15 đến 44,

00:07:48.301 --> 00:07:52.386
là nạn nhân của các hành động bạo lực gồm

00:07:52.386 --> 00:07:55.872
các hủ tục truyền thống và bạo lực tình dục.

00:07:55.872 --> 00:08:00.684
2 dạng này gây ra tử vong và thương tổn

00:08:00.684 --> 00:08:07.688
hơn cả sốt rét, tai nạn giao thông
và chiến tranh cộng lại.

00:08:11.298 --> 00:08:16.075
Sự thật là, đói nghèo trên trái đất này 
bị kìm hãm trong bạo lực.

NOTE Paragraph

00:08:16.075 --> 00:08:20.108
Tôi từng đi qua 1 cánh đồng lúa
ở Nam Á

00:08:20.108 --> 00:08:23.045
và thấy 1 người đàn ông vác bao gạo

00:08:23.045 --> 00:08:25.089
100 pound trên lưng (khoảng 45 kg).

00:08:25.089 --> 00:08:26.907
Nhưng cho đến mãi sau này

00:08:26.907 --> 00:08:29.349
tôi mới biết rằng
ông ấy đã là 1 nô lệ,

00:08:29.349 --> 00:08:33.738
phải chịu áp bức
từ khi tôi còn học trung học.

00:08:34.828 --> 00:08:38.239
Những chương trình chống đòi nghèo

00:08:38.239 --> 00:08:42.321
trong suốt nhiều thập kỷ 
cũng không thể cứu ông ấy,

00:08:42.321 --> 00:08:45.957
và hàng trăm người nô lệ khác 
khỏi sự đánh đập, hãm hiếp

00:08:45.957 --> 00:08:49.652
và hành hạ trên cánh đồng lúa đó.

00:08:49.652 --> 00:08:54.032
Thực tế, chương trình chống 
nghèo đói trong nửa thế kỷ qua

00:08:54.032 --> 00:08:57.706
đã để lại số người nghèo 
trong chế độ nô lệ

00:08:57.706 --> 00:09:01.071
hơn trong bất kỳ thời điểm nào 
của lịch sử nhân loại.

NOTE Paragraph

00:09:01.071 --> 00:09:07.050
Các chuyên gia thì nói rằng có khoảng

00:09:07.050 --> 00:09:10.711
35 triệu người đang sống như nô lệ.

00:09:10.711 --> 00:09:14.179
Con số đó tương đương dân số Canada.

00:09:14.179 --> 00:09:17.483
Đó là lý do tại sao tôi luôn gọi
tình trạng bạo lực này

00:09:17.483 --> 00:09:19.772
là Đại dịch Châu chấu.

00:09:19.772 --> 00:09:22.783
Vì nó tàn phá
cuộc sống của người nghèo

00:09:22.783 --> 00:09:25.571
như một căn bệnh dịch hạch.

00:09:25.571 --> 00:09:29.954
Khi đi khảo sát các khu dân cư cực nghèo,

00:09:29.954 --> 00:09:34.038
họ đều nói bạo lực là nỗi sợ lớn nhất.

00:09:34.038 --> 00:09:36.607
Nhưng cái họ nhắc tới

00:09:36.607 --> 00:09:39.785
không phải là bạo lực của 
diệt chủng hay chiến tranh,

00:09:39.785 --> 00:09:42.140
mà là bạo lực xảy ra hàng ngày.

NOTE Paragraph

00:09:42.140 --> 00:09:45.353
Là một luật sư, tôi đã nghĩ ngay rắng

00:09:45.353 --> 00:09:47.667
chúng ta phải thay đổi luật.

00:09:47.667 --> 00:09:51.167
Bạo lực đối với người nghèo 
phải được công nhận là phạm pháp.

00:09:51.167 --> 00:09:54.902
Nhưng sau đó tôi thấy rằng

00:09:54.902 --> 00:09:57.742
vấn đề không phải người nghèo
không hiểu luật,

00:09:57.742 --> 00:10:01.442
mà là luật pháp không được thực thi
với họ.

00:10:02.542 --> 00:10:04.185
Ở các nước đang phát triển,

00:10:04.185 --> 00:10:07.250
hệ thống thực thi pháp luật 
cơ bản không được vận hành

00:10:07.250 --> 00:10:10.416
mà trong 1 báo cáo của Liên Hiệp Quốc 
gần đây chỉ ra,

00:10:10.416 --> 00:10:16.020
rằng "hầu hết người nghèo 
không được pháp luật bảo vệ.

00:10:16.020 --> 00:10:18.412
Phải thú nhận, rằng tôi và bạn 
cũng không hiểu hết

00:10:18.412 --> 00:10:20.009
điều đó có nghĩa là gì

00:10:20.009 --> 00:10:23.688
nếu không được trực tiếp chứng kiến.

00:10:23.688 --> 00:10:26.765
Chúng ta mặc định rằng
pháp luật phải được thực thi.

00:10:26.765 --> 00:10:31.137
Niềm tin này biểu hiện rõ ràng qua 
ba con số đơn giản

00:10:31.137 --> 00:10:33.598
9-1-1

00:10:33.598 --> 00:10:36.765
vâng, là số cứu trợ khẩn cấp của cảnh sát

00:10:36.765 --> 00:10:40.066
ở Canada và Mỹ,

00:10:40.066 --> 00:10:44.147
nơi mà thời gian phản hồi trung bình
cho một cuộc gọi khẩn cấp

00:10:44.147 --> 00:10:45.810
là khoảng 10 phút.

00:10:45.810 --> 00:10:48.995
Nên chúng ta nghĩ đó là điều hiển nhiên.

NOTE Paragraph

00:10:48.995 --> 00:10:53.512
Nhưng thử nghĩ xem nếu không có 
luật pháp bảo vệ thì chuyện gì sẽ xảy ra?

00:10:54.582 --> 00:10:59.204
1 phụ nữ ở Oregon vừa mới
trải qua 1 chuyện như vậy

00:10:59.204 --> 00:11:03.545
Một buỗi tối thứ bảy, 
cô ấy đang ở nhà 1 mình

00:11:03.545 --> 00:11:06.510
thì có 1 người đang ông xông vào nhà.

00:11:06.510 --> 00:11:08.467
Đó là cơn ác mộng tồi tệ nhất

00:11:08.467 --> 00:11:13.075
vì chính người đó đã hành hung cô
đến mức phải nhập viện

00:11:13.075 --> 00:11:15.193
chỉ vừa cách đó 2 tuần.

00:11:15.193 --> 00:11:18.551
Quá hoảng sợ, cô nhấc điện thoại lên

00:11:18.551 --> 00:11:21.196
và như một phản xạ, gọi 911,

00:11:21.196 --> 00:11:26.028
nhưng trớ trêu là ngân sách 
ở đó bị cắt giảm,

00:11:26.028 --> 00:11:29.397
nên luật pháp không được thực thi
vào cuối tuần.

00:11:29.397 --> 00:11:30.187
Mời mọi người nghe.

00:11:30.187 --> 00:11:33.006
Nhân viên: Chúng tôi không có ai
để cử đến đó.

00:11:33.006 --> 00:11:34.023
Người phụ nữ: Ok.

00:11:34.023 --> 00:11:38.126
NV: nhưng nếu anh ta vẫn tiến tới 
và hành hung cô,

00:11:38.126 --> 00:11:39.799
cô có thể bảo anh ta đi đi không?

00:11:39.799 --> 00:11:42.042
Hay liệu anh ta có bị xỉn 
hay phê thuốc gì không?

00:11:42.042 --> 00:11:45.415
PN: Tôi đã đuổi rồi, tôi có nói là tôi đang gọi 911.

00:11:45.415 --> 00:11:48.088
Anh ta cũng vẫn đập cửa vào nhà
và hành hung tôi.

00:11:48.088 --> 00:11:49.033
NV: À vâng.

00:11:49.033 --> 00:11:50.186
PN: Um, cho nên..

00:11:50.186 --> 00:11:53.405
NV: Có cách nào để chị thoát khỏi chỗ đó
1 cách an toàn không?

00:11:53.405 --> 00:11:56.822
PN: Không, vì anh ta đã chặn 
con đường duy nhất rồi.

00:11:56.822 --> 00:11:59.968
NV: Ồ, vậy tôi chỉ có thể đưa ra 
vài lời khuyên

00:11:59.968 --> 00:12:02.684
và gọi cho cảnh sát trưởng sáng mai.

00:12:02.684 --> 00:12:07.496
Nếu xui xẻo mà chị thấy anh ta có vũ khí

00:12:07.496 --> 00:12:10.822
hoặc cố tình đánh chị thì là câu chuyện khác.

00:12:10.822 --> 00:12:13.489
Cảnh sát trưởng thì không có ở đây, chị biết đấy

00:12:13.489 --> 00:12:16.145
Và giờ cũng không có ai khác để cử đi."

NOTE Paragraph

00:12:17.735 --> 00:12:20.388
Gary Haugen: Thật đau lòng, 
người phụ nữ đó

00:12:20.388 --> 00:12:26.327
đã bị hành hung, bóp cổ và hãm hiếp

00:12:26.327 --> 00:12:32.371
bởi vì luật pháp không bảo vệ được cô ấy.

00:12:33.841 --> 00:12:37.855
Và đó là tình trạng của 
hàng tỉ người nghèo hiện nay.

00:12:40.015 --> 00:12:42.443
Cụ thể là thế nào?

00:12:42.443 --> 00:12:46.871
Ở Bolivia, khi 1 người đàn ông 
hãm hiếp 1 đứa trẻ nghèo,

00:12:46.871 --> 00:12:51.544
thì khả năng anh ta trượt chân 
té chết trong nhà tắm,

00:12:51.544 --> 00:12:54.942
còn cao hơn khả năng 
phải vào tù vì tội hãm hiếp.

00:12:56.002 --> 00:13:00.687
Ở Nam Á, nếu bạn bắt người khác làm nô lệ,

00:13:00.687 --> 00:13:03.610
thì nguy cơ bị sét đánh

00:13:03.610 --> 00:13:06.660
cao hơn là nguy cơ bị bắt bỏ tù.

00:13:06.660 --> 00:13:11.639
Và cứ thế, 
nạn bạo lực hoành hành mỗi ngày.

00:13:11.639 --> 00:13:15.738
Và nó phá hủy mọi nỗ lực của chúng ta

00:13:15.738 --> 00:13:19.315
nhằm giúp đỡ hàng tỷ người thoái khỏi 
địa ngục 2-đô-la-1-ngày

00:13:19.315 --> 00:13:21.817
Vì số liệu thì không gian dối,
và chúng cho thấy rắng

00:13:21.817 --> 00:13:24.876
Chúng ta có thể tập trung của cài sức lực

00:13:24.876 --> 00:13:26.029
để giúp người nghèo,

00:13:26.029 --> 00:13:29.155
nhưng nếu không ngăn chặn
bàn tay của bạo lực

00:13:29.155 --> 00:13:30.990
phá hủy chúng,

00:13:30.990 --> 00:13:35.349
thì cũng không thể tạo ra được
tác động lâu dài nào cả.

NOTE Paragraph

00:13:35.889 --> 00:13:39.660
Vậy, bạn sẽ nghĩ 
việc thực thi các luật cơ bản

00:13:39.660 --> 00:13:42.675
ở các nước đang phát triển 
sẽ được ưu tiên hàng đầu

00:13:42.675 --> 00:13:45.915
trong việc chống đói nghèo.

00:13:45.915 --> 00:13:48.048
Nhưng không phải.

00:13:49.028 --> 00:13:52.825
Các số liệu của các tổ chức quốc tể

00:13:52.825 --> 00:13:56.659
không chỉ ra được 1% nào 
của quỹ cứu trợ

00:13:56.659 --> 00:14:00.990
được dành để bảo vệ người nghèo khỏi 
hỗn loạn của xã hội vô luật.

00:14:00.990 --> 00:14:04.296
Nhưng đôi khi chúng ta nói về 
bạo lực chống lại người nghèo

00:14:04.296 --> 00:14:07.805
bằng những cách kỳ khôi nhất có thể.

00:14:07.805 --> 00:14:10.888
1 tổ chức nước sạch kể 
về 1 trường hợp đau lòng

00:14:10.888 --> 00:14:14.480
của những cô gái bị hãm hiếp 
trên đường đi lấy nước

00:14:14.480 --> 00:14:18.290
và đưa ra cách giải quyết 
là xây 1 cái giếng mới

00:14:18.290 --> 00:14:21.745
giúp quãng đường đi của họ ngắn lại.

00:14:21.745 --> 00:14:23.953
Câu chuyện là như thế.

00:14:24.863 --> 00:14:30.353
Không ai nhắc 1 từ nào đến kẻ hãm hiếp 
vẫn tồn tại trong xã hội đó.

00:14:31.813 --> 00:14:34.127
Giả sử có 1 sinh viên trong trường

00:14:34.127 --> 00:14:37.273
bị hãm hiếp trên đường đến thư viện,

00:14:37.273 --> 00:14:43.121
chúng ta không giải quyết bằng cách 
dời thư viện gần ký túc xá.

00:14:43.121 --> 00:14:47.112
Nhưng không hiểu sao người ta lại 
cư xử như vậy với người nghèo.

NOTE Paragraph

00:14:48.915 --> 00:14:51.469
Sự thật là những chuyên gia nổi tiếng

00:14:51.469 --> 00:14:53.775
trong việc phát triển kinh tế 
và xóa đói giảm nghèo

00:14:53.775 --> 00:14:56.035
cũng không biết cách giải quyết.

00:14:56.035 --> 00:14:57.856
Vậy chuyện gì sẽ xảy ra?

00:14:57.856 --> 00:14:59.947
Họ không nhắc đến chuyện đó.

00:15:01.237 --> 00:15:05.408
Nguyên nhân cơ bản hơn khiến cho

00:15:05.408 --> 00:15:08.188
việc thực thi pháp luật ở thế giới thứ ba

00:15:08.188 --> 00:15:10.072
bị bỏ mặc,

00:15:10.072 --> 00:15:13.957
là vì những người có tiền ở đó,

00:15:13.957 --> 00:15:16.075
thì lại không cần đến pháp luật.

00:15:17.165 --> 00:15:19.745
Tôi vừa tham dự diễn đàn kinh tế thế giới

00:15:19.745 --> 00:15:23.689
và nói chuyện với các doanh nhân
thành công

00:15:23.689 --> 00:15:25.771
ở các nước đang phát triển và hỏi họ rằng,

00:15:25.771 --> 00:15:31.325
"Các bạn làm gì để bảo vệ nhân lực 
và tài sản của mình được an toàn?"

00:15:31.325 --> 00:15:36.147
Họ nhìn nhau và nói, gần như cùng lúc,

00:15:36.147 --> 00:15:38.174
"Chúng tôi bỏ tiền ra mua".

NOTE Paragraph

00:15:39.474 --> 00:15:43.336
Thật vậy, lực lượng bảo vệ tư nhân ở đó

00:15:43.336 --> 00:15:50.146
đông gấp 4, 5, có khi 7 lần 
lực lượng cảnh sát.

00:15:50.146 --> 00:15:57.608
Ở châu Phi bây giờ, tỉ lệ người 
làm bảo vệ tư nhân là lớn nhất.

00:15:58.884 --> 00:16:02.702
Vậy, người giàu thì trả tiền 
để được an toàn và càng giàu hơn,

00:16:02.702 --> 00:16:06.504
nhưng người nghèo thì không có tiền 
và phải chịu nguy hiểm

00:16:06.504 --> 00:16:09.074
và họ ngày càng lún sâu xuống bùn.

NOTE Paragraph

00:16:10.464 --> 00:16:14.896
Đây là 1 thực tế khủng khiếp

00:16:14.896 --> 00:16:17.849
Mà đáng lẽ không nên có.

00:16:17.849 --> 00:16:20.416
Việc coi thường pháp luật có thể thay đổi.

00:16:20.416 --> 00:16:22.496
Bạo lực có thể chấm dứt.

00:16:22.496 --> 00:16:24.888
Hầu hết hệ thống tư pháp hình sự,

00:16:24.888 --> 00:16:27.417
đều từng bị vi phạm,

00:16:27.417 --> 00:16:31.687
nhưng đều có thể được biến đổi
bằng những tâm huyết và nỗ lực vượt bậc.

NOTE Paragraph

00:16:31.687 --> 00:16:33.930
Cách giải quyết đã rất rõ ràng.

00:16:33.930 --> 00:16:37.377
Thứ nhất: chúng ta cần bắt đầu

00:16:37.377 --> 00:16:41.144
chấm dứt bạo lực để chấm dứt đói nghèo.

00:16:41.144 --> 00:16:43.578
Những cuộc đối thoại để
giải quyết đói nghèo

00:16:43.578 --> 00:16:48.172
mà không bao gồm 
giải quyết bạo lực là chưa đủ.

NOTE Paragraph

00:16:49.416 --> 00:16:53.792
Thứ 2, phải đầu tư nguồn lực

00:16:53.792 --> 00:16:57.729
và chia sẻ các chuyên môn
để hỗ trợ thế giới thứ ba

00:16:57.729 --> 00:17:01.086
Chính hệ thống công lý chung,

00:17:01.086 --> 00:17:02.652
chứ không phải là sự bảo vệ tư nhân,

00:17:02.652 --> 00:17:05.299
mới bảo đảm quyền được an toàn
của mọi người.

00:17:06.349 --> 00:17:09.031
Những sự đổi thay này là khả thi

00:17:09.031 --> 00:17:11.640
và nó đang được thực hiện.

00:17:11.640 --> 00:17:14.778
Gần đây, quỹ Gates tài trợ cho 1 kế hoạch

00:17:14.778 --> 00:17:17.254
ở thành phố lớn thứ 2 Philippines,

00:17:17.254 --> 00:17:20.260
được người dân ủng hộ, 
và pháp luật được thực thi

00:17:20.260 --> 00:17:27.118
đã thay đổi tình trạng tham nhũng
trong ngành tòa án và cảnh sát

00:17:27.118 --> 00:17:29.705
rồi chỉ trong vòng 4 năm,

00:17:29.705 --> 00:17:32.177
họ đã có thể giảm được

00:17:32.177 --> 00:17:37.671
số vụ tấn công tình dục trẻ em đến 79%

NOTE Paragraph

00:17:39.758 --> 00:17:43.302
Từ kinh nghiệm quá khứ,

00:17:43.302 --> 00:17:48.859
có một điều gì không thể giải thích,
không rõ nguyên nhân

00:17:48.859 --> 00:17:52.080
là sự thất bại của lòng trắc ẩn.

00:17:53.480 --> 00:17:58.208
Bởi tôi nghĩ rằng lịch sử 
sẽ do con cháu chúng ta phán quyết

00:17:58.208 --> 00:17:59.969
khi nó hỏi rằng,

00:17:59.969 --> 00:18:03.211
"Ông bà đã ở đâu?"

00:18:04.211 --> 00:18:07.766
Khi mà người Do Thái chạy trốn Đức Quốc Xã

00:18:07.766 --> 00:18:09.695
và bị từ chối nhập cảnh?

00:18:09.695 --> 00:18:11.823
Mọi người đã ở đâu?

00:18:11.823 --> 00:18:14.223
Khi người Mỹ gốc Nhật 
bị giải đến các trại giam,

00:18:14.223 --> 00:18:18.276
bà đã ở đâu?

00:18:18.276 --> 00:18:20.665
Còn ông đã ở đâu, khi họ hành hạ

00:18:20.665 --> 00:18:22.938
những người Mỹ gốc Phi

00:18:22.938 --> 00:18:26.458
chỉ vì họ cũng muốn được bầu cử?

00:18:26.458 --> 00:18:30.702
Tương tự, nếu con cháu chúng ta hỏi,

00:18:30.702 --> 00:18:33.143
"Ông bà đã ở đâu

00:18:33.143 --> 00:18:37.636
khi 2 tỉ người nghèo nhất thế giới

00:18:37.636 --> 00:18:40.337
đắm chìm trong hỗn loạn của sự vô pháp?"

00:18:41.287 --> 00:18:47.852
Tôi mong chúng ta có thể trả lời rằng,

00:18:47.852 --> 00:18:55.684
chúng ta đã lên tiếng, đã hành động
để góp phần chấm dứt bạo lực.

NOTE Paragraph

00:18:55.684 --> 00:18:58.141
Cám ơn rất nhiều.

NOTE Paragraph

00:18:58.141 --> 00:19:01.830
(Tiếng vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:19:13.890 --> 00:19:16.785
Chris Anderson: 1 câu chuyện rất lay động.

00:19:16.785 --> 00:19:19.064
Xin vui lòng kể cho mọi người nghe

00:19:19.064 --> 00:19:25.588
những hoạt động đã được làm, ví dụ như 
tăng cường đào tạo cảnh sát.

00:19:25.588 --> 00:19:27.427
Quá trình đó khó như thế nào?

00:19:27.427 --> 00:19:31.009
GH: 1 trong những kết quả rõ ràng nhất

00:19:31.009 --> 00:19:35.619
là những hệ thống mục ruỗng này sẽ
bị xóa sổ.

00:19:35.619 --> 00:19:38.981
Và chính quyền cũng đang 
bắt tay hành động.

00:19:38.981 --> 00:19:43.106
Cái còn thiếu bây giờ là sự đầu tư
về vật chất và trí tuệ.

00:19:43.106 --> 00:19:46.509
Tất nhiên là có những khó khăn 
đặt ra cho chính phủ,

00:19:46.509 --> 00:19:48.324
nhưng đó là chuyện 
có thể giải quyết,

00:19:48.324 --> 00:19:50.623
vì đã có những tiền lệ trên thế giới

00:19:50.623 --> 00:19:53.732
đã được thực thi rất khả quan.

NOTE Paragraph

00:19:53.732 --> 00:19:57.233
CA: Vậy sẽ tốn khoảng bao nhiêu tiền

00:19:57.233 --> 00:20:00.748
để tạo ra sự thay đổi tại một nước,
trong ngành cảnh sát chẳng hạn

00:20:00.748 --> 00:20:02.538
Tôi biết đó cũng chỉ là một 
phần nhỏ

00:20:02.538 --> 00:20:05.754
GH: Ví dụ, ở Gatemala, 
khi tôi bắt đầu làm việc

00:20:05.754 --> 00:20:09.006
với cảnh sát, thẩm phán hay công tố viên,

00:20:09.006 --> 00:20:12.819
để hướng dẫn họ cách 
xử lý các trường hợp đó.

00:20:12.819 --> 00:20:17.131
Thì tôi đã thấy tỉ lệ công tố viên
phản đối xâm hại tình dục

00:20:17.131 --> 00:20:19.967
tăng lên 1000%.

00:20:19.967 --> 00:20:24.356
Chương trình được hỗ trợ 
chỉ khoảng 1 triệu đô/năm,

00:20:24.356 --> 00:20:26.662
1 hành động nhỏ có thể
tạo ra tiếng vang lớn

00:20:26.662 --> 00:20:30.838
Việc thúc đẩy hoàn thiện hệ thống
luật hình sự

00:20:30.838 --> 00:20:35.595
sẽ có hiệu quả nếu như chúng ta
được huấn luyện và hướng dẫn đúng đắn

00:20:35.595 --> 00:20:38.138
Và đặc biệt là,
giới trung lưu ở những nước đó

00:20:38.138 --> 00:20:41.282
đã từng nghĩ rằng không có tương lai gì

00:20:41.282 --> 00:20:45.150
với 1 xã hội bất ổn và không an toàn

00:20:45.150 --> 00:20:48.341
thì đây là cơ hội để thay đổi.

NOTE Paragraph

00:20:48.341 --> 00:20:53.418
CA: Nhưng để làm được thì phải có tác động
đến từng bộ phận của hệ thống

00:20:53.421 --> 00:20:55.676
như cảnh sát, ngoài ra còn gì nữa?

00:20:55.676 --> 00:20:57.957
GH: Về việc thực thi luật pháp

00:20:57.957 --> 00:20:59.400
thì sẽ bắt đầu từ công an,

00:20:59.400 --> 00:21:02.083
họ là điểm bắt đầu của sợi dây công lý,

00:21:02.083 --> 00:21:04.030
nhưng họ giao cho công tố viên,

00:21:04.030 --> 00:21:06.265
rồi công tố viên chuyển cho quan tòa,

00:21:06.265 --> 00:21:09.557
và các nạn nhân phải được ủng hộ

00:21:09.557 --> 00:21:10.863
bởi tất cả các lực lượng đó.

00:21:10.863 --> 00:21:13.675
Nên ta phải tìm cách tụ họp họ lại.

00:21:13.675 --> 00:21:16.726
Đôi khi người ở tòa án được học 1 chút,

00:21:16.726 --> 00:21:18.900
nhưng cảnh sát lại đưa ra bằng chứng
sai lạc

00:21:18.900 --> 00:21:22.537
hoặc cảnh sát đã dính líu tới 
ma túy hoặc khủng bố

00:21:22.537 --> 00:21:25.405
và không mảy may cho rằng
những người nghèo cũng cần

00:21:25.405 --> 00:21:26.924
một hệ thống luật nghiêm túc,

00:21:26.924 --> 00:21:28.949
Vậy nên, vấn đề là tập trung mọi nguồn lực

00:21:28.949 --> 00:21:32.091
và ta có thể giúp người 
nghèo khó ấy

00:21:32.091 --> 00:21:34.274
được hưởng hệ thống luật như chúng ta,

00:21:34.274 --> 00:21:37.096
mặc dù đôi khi không phải hoàn hảo,

00:21:37.096 --> 00:21:40.228
nhưng riêng chuyện có thể gọi 911

00:21:40.228 --> 00:21:43.264
và tin rằng mình sẽ được bảo vệ, 
là đã quý lắm rồi.

NOTE Paragraph

00:21:43.264 --> 00:21:45.537
CA: Gary, tôi nghĩ anh đã làm 
1 việc tuyệt vời

00:21:45.537 --> 00:21:47.664
là làm cho vấn đề này 
được chú ý trên toàn thế giới

00:21:47.664 --> 00:21:49.411
qua cuốn sách của anh, và
ngay tại đây hôm nay.

NOTE Paragraph

00:21:49.411 --> 00:21:50.505
Cám ơn anh rất nhiều.

NOTE Paragraph

00:21:50.505 --> 00:21:51.281
Gary Haugen.

NOTE Paragraph

00:21:51.281 --> 00:21:53.114
(Tiếng vỗ tay)