Return to Video

Eğer moleküller insan olsaydı... - George Zaidan and Charles Morton

  • 0:08 - 0:10
    Diyelim ki iki kişi bir caddede yürüyor
  • 0:10 - 0:12
    ve birbirlerine çarpıyorlar.
  • 0:12 - 0:14
    Sadece silkinip yürümeye devam ediyorlar.
  • 0:14 - 0:17
    Bu durum bazen
    moleküllerde de gerçekleşir.
  • 0:17 - 0:19
    Birbirlerine çarparlar, o kadar.
  • 0:19 - 0:21
    Ama ya iki insan birbirine çarpsaydı,
  • 0:21 - 0:23
    bu çarpışma sırasında
  • 0:23 - 0:24
    birisinin kolu kopsaydı
  • 0:24 - 0:28
    ve diğer kişinin yüzüne nakledilseydi?
  • 0:28 - 0:29
    Bu kulağa çok garip geliyor
  • 0:29 - 0:31
    ama birbirleriyle birçok şekilde
  • 0:31 - 0:34
    tepkimeye giren
    moleküllere benzer bir şey.
  • 0:35 - 0:37
    İki molekül birleşip
    bir molekül oluşturabilir.
  • 0:37 - 0:39
    Bir tanesi dağılıp
    iki tane de oluşturabilir.
  • 0:39 - 0:41
    Moleküller parça değiştirebilirler.
  • 0:42 - 0:44
    Tüm bu değişiklikler
    kimyasal tepkimelerdir
  • 0:44 - 0:46
    ve bunların etrafımızda
    olduğunu görebiliriz.
  • 0:46 - 0:48
    Örneğin havai fişekler patladığında,
  • 0:48 - 0:50
    demir paslandığında,
    süt bozulduğunda,
  • 0:50 - 0:51
    insanlar doğduğunda,
  • 0:51 - 0:53
    yaşlandığında ve öldüğünde
  • 0:53 - 0:55
    sonra da çürüdüğünde
    kimyasal tepkimeler oluşur.
  • 0:55 - 0:58
    Ama kimyasal tepkimeler mecburen olmaz.
  • 0:58 - 0:59
    Her şey düzgün olmalıdır.
  • 0:59 - 1:02
    İlk olarak, moleküller doğru yönelimle
  • 1:02 - 1:03
    birbirine çarpmak zorundadır.
  • 1:03 - 1:06
    İkincisi, birbirlerine yeterince
    sert çarpmalıdır.
  • 1:06 - 1:07
    Bir başka deyişle,
  • 1:07 - 1:08
    yeteri kadar enerjiyle.
  • 1:08 - 1:09
    Muhakkak şöyle düşünüyorsunuz,
  • 1:09 - 1:12
    bir tepkime tek bir yönde oluşur ve biter.
  • 1:12 - 1:13
    Bazen bu doğrudur.
  • 1:13 - 1:16
    Örneğin nesneler yandıktan
    veya patladıktan sonra
  • 1:16 - 1:17
    eski hâline dönemez.
  • 1:18 - 1:21
    Ama çoğu tepkime
    iki yönde birden gerçekleşir,
  • 1:21 - 1:23
    ileri ve geri yönde.
  • 1:23 - 1:25
    Kol suratlı adamın,
  • 1:25 - 1:27
    kolsuz bir kızla çarpışarak
  • 1:27 - 1:30
    o kolu asıl yerine
    geri yerleştiremez diye bir şey yok.
  • 1:30 - 1:32
    Biraz konudan uzaklaşalım.
  • 1:32 - 1:33
    Diyelim ki
  • 1:33 - 1:35
    caddede bin tane insan var
  • 1:35 - 1:36
    ve hepsi başlangıçta
  • 1:36 - 1:38
    normal uzuvlara sahipler.
  • 1:38 - 1:40
    Başlarda, A kişisinden bir kolu
  • 1:40 - 1:44
    B kişisinin yüzüne nakletmek için
    her çarpışma bir şanstır.
  • 1:44 - 1:45
    Yani başlangıçta
  • 1:45 - 1:46
    gitgide fazla insan
  • 1:46 - 1:48
    kendini yüzlerine kol nakledilmiş hâlde
  • 1:48 - 1:49
    veya kayıp kollarla bulur.
  • 1:49 - 1:51
    Ama kol suratlı insanların sayısı
  • 1:51 - 1:53
    ve kayıp kolların sayısı arttıkça
  • 1:53 - 1:57
    bu insanlar arasındaki çarpışmalar
    daha muhtemel olur.
  • 1:57 - 1:58
    Ve birbirlerine çarptıklarında
  • 1:58 - 2:00
    bilin bakalım ne olur?
  • 2:00 - 2:03
    Normal uzuvlu insanlar çoğalır.
  • 2:03 - 2:06
    Saniyede ileri nakledilen uzuv sayısı
  • 2:06 - 2:08
    yüksek başlayacak ve sonra düşecektir
  • 2:08 - 2:10
    ve saniyede geri nakledilen uzuv sayısı
  • 2:10 - 2:12
    sıfırdan başlayıp yükselecektir.
  • 2:12 - 2:14
    Sonunda bu sayılar eşitlenecek,
  • 2:14 - 2:15
    aynı olacaklar.
  • 2:15 - 2:19
    Bu gerçekleştiğinde
    insanlar birbirine hâlâ çarpıp
  • 2:19 - 2:21
    uzuv değiş tokuş ediyor olsalar da
  • 2:21 - 2:24
    her bir evredeki
    insan sayısının değişimi durur.
  • 2:24 - 2:25
    Sizce her bir evrede
  • 2:25 - 2:27
    ne kadar insan var?
  • 2:27 - 2:28
    Yarıya yarıya, değil mi?
  • 2:28 - 2:30
    Hayır ya da belki de.
  • 2:30 - 2:31
    Duruma göre değişir.
  • 2:31 - 2:32
    Yarı yarıya olabilir
  • 2:32 - 2:33
    ama 60'a 40 da olabilir
  • 2:33 - 2:35
    veya 15'e 85, her neyse.
  • 2:35 - 2:39
    Biz kimyagerler moleküllerin
    gerçek dağılımını çözmek için
  • 2:39 - 2:41
    küçük ve eldivenli
    ellerimizi kirletmek zorundayız --
  • 2:41 - 2:45
    laboratuvarda olduğumuz için
    çok da kirlenmezler aslında.
  • 2:45 - 2:46
    Her bir uzuv nakli,
  • 2:46 - 2:49
    işin içinde olan insanlar için
    oldukça dramatik olmasına rağmen
  • 2:49 - 2:51
    olaya uzaktan bakarsak
  • 2:51 - 2:53
    nüfusun değişmediğini görürüz.
  • 2:53 - 2:55
    Buna nirvana dengesi diyoruz
  • 2:55 - 2:58
    ve bu sadece kimyasal tepkimelerle
    meydana gelmiyor.
  • 2:59 - 3:00
    Gen havuzu veya otoyol trafiği gibi
  • 3:00 - 3:02
    şeyler de aynı şablonu gösteriyor.
  • 3:02 - 3:05
    Hâlâ 9 kilometre yüksekte gibi görünüyor
  • 3:05 - 3:06
    ama yerde meydana gelen
  • 3:06 - 3:08
    birçok çılgın olay var,
  • 3:08 - 3:11
    onları görmek için
    sadece yaklaşmanız gerek.
Title:
Eğer moleküller insan olsaydı... - George Zaidan and Charles Morton
Description:

Tüm dersi görüntülemek için tıklayın: http://ed.ted.com/lessons/chemical-reactions-zaidan-and-morton

Moleküller çarpıştığında, kimyasal tepkimeler meydana gelir – bu da yüzünüze yeni bir kol yerleştirmeye benzer ölçüde büyük yapısal değişikliklere yol açar! George Zaidan ve Charles Morton kimyasal sistemleri şakacı bir şekilde şehir caddeleri olarak hayal ediyorlar ve bunlar üzerinde çarpışan molekülleri de uzuv değiştiren sıradan vatandaşlar olarak hayal ediyorlar.

Ders: George Zaidan ve Charles Morton, animasyon: Neighbor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:25

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.