Tại sao chúng ta yêu thích sự lặp lại trong âm nhạc - Elizabeth Hellmuth Margulis

Bài học đầy đủ ở đây: http://ed.ted.com/lessons/why-we-love-repetition-in-music-elizabeth-hellmuth-margulis

Bạn có để ý số lần lặp lại của đoạn điệp khúc trong bài hát bạn yêu thích? Bạn đã nghe nó bao nhiêu lần? Sự lặp lại trong âm nhạc không chỉ là một nét đặc trưng của các bài hát nhạc Pop phương Tây, nó là một hiện tượng chung mang tính toàn cầu. Tại sao lại như vậy? Elizabeth Hellmuth Margulis sẽ dẫn chúng ta qua những nguyên tắc cơ bản của "hiệu ứng tiếp xúc", diễn giải chi tiết cách thức sự lặp lại đưa chúng ta tham gia vào thế giới âm nhạc một cách chủ động thay vì thụ động như thế nào.

Bài học bởi Elizabeth Hellmuth Margulis, làm phim bởi Andrew Zimbelman cho công ty The Foreign Correspondents' Club.

Bạn có để ý số lần lặp lại của đoạn
điệp khúc trong bài hát bạn yêu thích?

Và hãy thử nghĩ xem,
bạn đã nghe nó bao nhiêu lần?

Có lẽ, bạn đã nghe lại điệp khúc đó
hàng chục, thậm chí hàng trăm lần.

Và không chỉ những bài hát nhạc Pop
ở phương Tây mới hay đi lặp lại.

Sự lặp lại thường là điểm chung giữa
các nền âm nhạc trên thế giới.

Vậy tại sao âm nhạc phụ thuộc
vào sự lặp lại nhiều đến vậy?

Một phần lý do đến từ một hiện tượng
được các nhà tâm lý học gọi là

"Hiệu ứng tiếp xúc thường xuyên".

Tóm lại, con người thường thích những thứ
mà họ đã từng tiếp xúc trước đây.

Ví dụ, có một bài hát trên radio
mà chúng ta đặc biệt không thích;

nhưng rồi ta nghe được bài hát đó
ở cửa hàng tạp hóa, ở rạp chiếu phim,

và ở cả góc phố.

Chẳng bao lâu, ta sẽ gõ chân theo nhịp
hát theo lời, và thậm chí tải bài hát về.

Hiệu ứng tiếp xúc thường xuyên này
không chỉ áp dụng cho các bài hát

mà còn áp dụng cho tất cả mọi thứ:

từ các hình khối cho đến
quảng cáo Siêu cúp Bóng bầu dục.

Vậy điều gì khiến sự lặp lại đặc biệt
phổ biến trong âm nhạc đến vậy?

Để tìm hiểu, các nhà tâm lý học đã
yêu cầu mọi người nghe các bản nhạc

không có những đoạn
lặp lại giống nhau.

Họ được nghe các trích đoạn này
dưới dạng bản gốc,

hoặc dưới dạng đã được chỉnh sửa
để có những đoạn lặp lại.

Mặc dù những bản gốc được sáng tác

bởi những nhà soạn nhạc
đáng nể nhất thế kỉ 20,

còn những phiên bản lặp lại chỉ được
lắp ghép bằng phần mềm chỉnh sửa;

người nghe lại đánh giá
phiên bản có đoạn lặp lại

hay hơn, thú vị hơn và có nhiều
khả năng được con người sáng tác.

Phép lặp trong âm nhạc
có sức thu hút rất lớn.

Hãy nhớ đến bản nhạc kinh điển của
những chú rối Muppet, "Mahna Mahna."

Nếu đã từng nghe bài hát này,

Bạn hầu như không thể,
sau khi tôi hát "Mahna Mahna",

mà không hát đối lại
"Do doo do do do."

Sự lặp lại kết nối chặt chẽ
mỗi đoạn nhạc

với đoạn nhạc theo sau nó.

Do đó chỉ cần nghe vài nốt nhạc,
bạn đã tưởng tượng ra phần tiếp theo.

Bạn sẽ vô thức hát nhẩm trong đầu

và vô tình bạn có thể
ngân nga thành tiếng.

Các nghiên cứu gần đây cho thấy,
khi nghe một đoạn nhạc lặp lại,

người ta sẽ hay nhún nhảy
hoặc gõ theo nhịp hơn.

Sự lặp lại đưa chúng ta tham gia vào
thế giới âm nhạc bằng trí tưởng tượng,

thay vì chỉ nghe một cách thụ động.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng

người nghe di chuyển sự chú ý của họ
trong khi nghe các đoạn nhạc lặp lại,

sẽ tập trung vào những khía cạnh khác
của âm thanh với mỗi lần nghe lại.

Có thể bạn sẽ chú ý về một câu
giai điệu khi nghe lần đầu tiên,

nhưng khi nó lặp lại, bạn sẽ chú ý sang
tiếng nhéo dây của đàn ghi-ta.

Điều này cũng xảy ra trong ngôn ngữ
và được gọi là "Sự bão hòa ngữ nghĩa".

Lặp lại một từ nhiều lần,
ví như "atlas ad nauseam"

có thể khiến bạn không còn
nghĩ về nghĩa của từ đó nữa;

thay vào đó là tập trung vào âm thanh:
việc âm "L" theo sau âm "T" khá lạ tai.

Bằng cách này, việc lặp lại có thể
mở ra một thế giới mới về âm thanh

mà sẽ không thể tiếp cận được
ở lần nghe đầu tiên.

Âm "L" theo sau âm "T" có lẽ không liên
quan đến từ "atlas" về mặt thẩm mỹ,

nhưng tiếng nhéo dây ghi-ta có thể
mang một ý nghĩa biểu đạt quan trọng.

"Ảo giác lời nói thành tiếng hát" cho thấy

việc đơn thuần lặp lại một câu nhiều lần
sẽ hướng sự tập trung của người nghe

sang khía cạnh cao độ và
trường độ của âm thanh.

Do đó ngôn ngữ nói khi được lặp lại

sẽ bắt đầu nghe tựa như đang được hát.

Hiệu ứng tương tự cũng xảy ra
với những chuỗi âm thanh ngẫu nhiên.

Người nghe sẽ đánh giá những chuỗi
âm thanh ngẫu nhiên được chơi lặp lại

là êm tai hơn những chuỗi âm thanh
ngẫu nhiên mà họ chỉ được nghe một lần.

Sự lặp lại đã mang đến một dạng
định hướng về âm thanh

mà ta cho là có tính âm nhạc rõ nét,
khi ta nghe những âm thanh,

và hình dung ra nốt nhạc tiếp sau đó.

Chế độ nghe này gắn liền với tình trạng
dễ nhiễm "vi trùng" âm nhạc của chúng ta,

khi những đoạn nhạc
in sâu vào đầu chúng ta

và cứ lặp lại liên hồi.

Giới phê bình thường cảm thấy khó chịu
về sự lặp lại trong âm nhạc,

cho rằng đó là nông cạn
hoặc một bước thụt lùi,

nhưng sự lặp lại chẳng những không gây
khó chịu mà còn là một đặc tính quan trọng

mang đến cho chúng ta một trải nghiệm
mà chúng ta vốn coi là âm nhạc.