WEBVTT

00:00:07.280 --> 00:00:11.939
Bạn có để ý số lần lặp lại của đoạn
điệp khúc trong bài hát bạn yêu thích?

00:00:11.939 --> 00:00:16.572
Và hãy thử nghĩ xem,
bạn đã nghe nó bao nhiêu lần?

00:00:16.572 --> 00:00:21.519
Có lẽ, bạn đã nghe lại điệp khúc đó
hàng chục, thậm chí hàng trăm lần.

00:00:21.519 --> 00:00:25.239
Và không chỉ những bài hát nhạc Pop
ở phương Tây mới hay đi lặp lại.

00:00:25.239 --> 00:00:30.792
Sự lặp lại thường là điểm chung giữa
các nền âm nhạc trên thế giới.

00:00:30.792 --> 00:00:34.385
Vậy tại sao âm nhạc phụ thuộc
vào sự lặp lại nhiều đến vậy?

00:00:34.385 --> 00:00:37.647
Một phần lý do đến từ một hiện tượng
được các nhà tâm lý học gọi là

00:00:37.647 --> 00:00:39.937
"Hiệu ứng tiếp xúc thường xuyên".

00:00:39.937 --> 00:00:44.084
Tóm lại, con người thường thích những thứ
mà họ đã từng tiếp xúc trước đây.

00:00:44.084 --> 00:00:47.805
Ví dụ, có một bài hát trên radio
mà chúng ta đặc biệt không thích;

00:00:47.805 --> 00:00:51.761
nhưng rồi ta nghe được bài hát đó
ở cửa hàng tạp hóa, ở rạp chiếu phim,

00:00:51.761 --> 00:00:53.606
và ở cả góc phố.

00:00:53.606 --> 00:00:58.201
Chẳng bao lâu, ta sẽ gõ chân theo nhịp
hát theo lời, và thậm chí tải bài hát về.

00:00:58.215 --> 00:01:01.805
Hiệu ứng tiếp xúc thường xuyên này
không chỉ áp dụng cho các bài hát

00:01:01.805 --> 00:01:03.494
mà còn áp dụng cho tất cả mọi thứ:

00:01:03.494 --> 00:01:06.164
từ các hình khối cho đến
quảng cáo Siêu cúp Bóng bầu dục.

00:01:06.164 --> 00:01:10.069
Vậy điều gì khiến sự lặp lại đặc biệt
phổ biến trong âm nhạc đến vậy?

00:01:10.069 --> 00:01:14.265
Để tìm hiểu, các nhà tâm lý học đã
yêu cầu mọi người nghe các bản nhạc

00:01:14.265 --> 00:01:16.960
không có những đoạn
lặp lại giống nhau.

00:01:16.960 --> 00:01:20.281
Họ được nghe các trích đoạn này
dưới dạng bản gốc,

00:01:20.281 --> 00:01:24.623
hoặc dưới dạng đã được chỉnh sửa
để có những đoạn lặp lại.

00:01:24.623 --> 00:01:26.675
Mặc dù những bản gốc được sáng tác

00:01:26.675 --> 00:01:29.726
bởi những nhà soạn nhạc
đáng nể nhất thế kỉ 20,

00:01:29.726 --> 00:01:33.984
còn những phiên bản lặp lại chỉ được
lắp ghép bằng phần mềm chỉnh sửa;

00:01:33.984 --> 00:01:36.807
người nghe lại đánh giá
phiên bản có đoạn lặp lại

00:01:36.807 --> 00:01:43.250
hay hơn, thú vị hơn và có nhiều
khả năng được con người sáng tác.

00:01:43.250 --> 00:01:45.398
Phép lặp trong âm nhạc
có sức thu hút rất lớn.

00:01:45.398 --> 00:01:48.724
Hãy nhớ đến bản nhạc kinh điển của
những chú rối Muppet, "Mahna Mahna."

00:01:48.724 --> 00:01:50.109
Nếu đã từng nghe bài hát này,

00:01:50.109 --> 00:01:53.181
Bạn hầu như không thể,
sau khi tôi hát "Mahna Mahna",

00:01:53.181 --> 00:01:56.547
mà không hát đối lại
"Do doo do do do."

00:01:56.547 --> 00:01:59.491
Sự lặp lại kết nối chặt chẽ
mỗi đoạn nhạc

00:01:59.491 --> 00:02:01.822
với đoạn nhạc theo sau nó.

00:02:01.822 --> 00:02:06.122
Do đó chỉ cần nghe vài nốt nhạc,
bạn đã tưởng tượng ra phần tiếp theo.

00:02:06.122 --> 00:02:08.366
Bạn sẽ vô thức hát nhẩm trong đầu

00:02:08.366 --> 00:02:11.609
và vô tình bạn có thể
ngân nga thành tiếng.

00:02:11.609 --> 00:02:15.383
Các nghiên cứu gần đây cho thấy,
khi nghe một đoạn nhạc lặp lại,

00:02:15.383 --> 00:02:18.287
người ta sẽ hay nhún nhảy
hoặc gõ theo nhịp hơn.

00:02:18.287 --> 00:02:22.630
Sự lặp lại đưa chúng ta tham gia vào
thế giới âm nhạc bằng trí tưởng tượng,

00:02:22.630 --> 00:02:25.081
thay vì chỉ nghe một cách thụ động.

00:02:25.081 --> 00:02:26.622
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng

00:02:26.622 --> 00:02:30.410
người nghe di chuyển sự chú ý của họ
trong khi nghe các đoạn nhạc lặp lại,

00:02:30.410 --> 00:02:34.136
sẽ tập trung vào những khía cạnh khác
của âm thanh với mỗi lần nghe lại.

00:02:34.136 --> 00:02:37.110
Có thể bạn sẽ chú ý về một câu
giai điệu khi nghe lần đầu tiên,

00:02:37.110 --> 00:02:41.731
nhưng khi nó lặp lại, bạn sẽ chú ý sang
tiếng nhéo dây của đàn ghi-ta.

00:02:41.731 --> 00:02:46.013
Điều này cũng xảy ra trong ngôn ngữ
và được gọi là "Sự bão hòa ngữ nghĩa".

00:02:46.013 --> 00:02:48.984
Lặp lại một từ nhiều lần,
ví như "atlas ad nauseam"

00:02:48.984 --> 00:02:52.002
có thể khiến bạn không còn
nghĩ về nghĩa của từ đó nữa;

00:02:52.002 --> 00:02:56.813
thay vào đó là tập trung vào âm thanh:
việc âm "L" theo sau âm "T" khá lạ tai.

00:02:56.813 --> 00:03:00.086
Bằng cách này, việc lặp lại có thể
mở ra một thế giới mới về âm thanh

00:03:00.086 --> 00:03:02.853
mà sẽ không thể tiếp cận được
ở lần nghe đầu tiên.

00:03:02.853 --> 00:03:07.203
Âm "L" theo sau âm "T" có lẽ không liên
quan đến từ "atlas" về mặt thẩm mỹ,

00:03:07.203 --> 00:03:11.492
nhưng tiếng nhéo dây ghi-ta có thể
mang một ý nghĩa biểu đạt quan trọng.

00:03:11.492 --> 00:03:13.740
"Ảo giác lời nói thành tiếng hát" cho thấy

00:03:13.740 --> 00:03:17.639
việc đơn thuần lặp lại một câu nhiều lần
sẽ hướng sự tập trung của người nghe

00:03:17.639 --> 00:03:20.429
sang khía cạnh cao độ và
trường độ của âm thanh.

00:03:20.450 --> 00:03:22.371
Do đó ngôn ngữ nói khi được lặp lại

00:03:22.371 --> 00:03:26.014
sẽ bắt đầu nghe tựa như đang được hát.

00:03:26.014 --> 00:03:29.185
Hiệu ứng tương tự cũng xảy ra
với những chuỗi âm thanh ngẫu nhiên.

00:03:29.185 --> 00:03:33.430
Người nghe sẽ đánh giá những chuỗi
âm thanh ngẫu nhiên được chơi lặp lại

00:03:33.430 --> 00:03:37.624
là êm tai hơn những chuỗi âm thanh
ngẫu nhiên mà họ chỉ được nghe một lần.

00:03:37.624 --> 00:03:41.181
Sự lặp lại đã mang đến một dạng
định hướng về âm thanh

00:03:41.181 --> 00:03:46.063
mà ta cho là có tính âm nhạc rõ nét,
khi ta nghe những âm thanh,

00:03:46.063 --> 00:03:49.632
và hình dung ra nốt nhạc tiếp sau đó.

00:03:49.632 --> 00:03:54.150
Chế độ nghe này gắn liền với tình trạng
dễ nhiễm "vi trùng" âm nhạc của chúng ta,

00:03:54.150 --> 00:03:56.660
khi những đoạn nhạc
in sâu vào đầu chúng ta

00:03:56.660 --> 00:03:59.759
và cứ lặp lại liên hồi.

00:03:59.759 --> 00:04:03.159
Giới phê bình thường cảm thấy khó chịu
về sự lặp lại trong âm nhạc,

00:04:03.159 --> 00:04:05.382
cho rằng đó là nông cạn
hoặc một bước thụt lùi,

00:04:05.382 --> 00:04:09.752
nhưng sự lặp lại chẳng những không gây
khó chịu mà còn là một đặc tính quan trọng

00:04:09.752 --> 00:04:14.109
mang đến cho chúng ta một trải nghiệm
mà chúng ta vốn coi là âm nhạc.