Waarom de enige toekomst die het bouwen waard is, iedereen omvat

Een enkel individu volstaat opdat er hoop zou zijn, en jij kan dat individu zijn, zegt Zijne Heiligheid Paus Franciscus in deze vurige TED Talk, rechtstreeks uit Vaticaanstad. In een hoopvolle boodschap aan mensen van alle geloofsovertuigingen, aan mensen met en zonder macht, geeft de spirituele leider sprekende commentaar bij de wereld van vandaag en roept hij op tot gelijkheid, solidariteit en tederheid. "Laten we elkaar helpen, samen, in het besef dat de 'ander' geen statistiek of getal is," zegt hij. "We hebben elkaar allemaal nodig."

[Zijne Heiligheid Paus Franciscus
Opgenomen in Vaticaanstad

Wereldpremière op TED2017]

Goeieavond -- of beter: goeiedag,
ik weet niet hoe laat het bij jullie is.

Hoe laat het ook is, ik ben blij dat ik
aan jullie ontmoeting kan deelnemen.

Ik hou veel van de titel
-- 'The future you' --

want hij kijkt naar morgen,
maar nodigt vandaag al uit tot dialoog:

terwijl hij naar de toekomst kijkt,

nodigt hij uit om zich
tot een 'jou' te richten.

'The future you',

de toekomst bestaat uit jou,
dat wil zeggen uit ontmoetingen,

want het leven verloopt langs relaties.

Lange levensjaren

hebben in mij de overtuiging laten rijpen

dat het bestaan van elk van ons
samenhangt met dat van de anderen:

het leven is geen tijd die voorbijgaat,
maar een tijd van ontmoeting.

In ontmoetingen met zieken die lijden,

migranten die ontstellende
moeilijkheden trotseren,

op zoek naar een betere toekomst,

gevangenen die de hel in hun hart dragen,

mensen, vooral jongeren,
die geen werk hebben,

stel ik me vaak één vraag:

"Waarom zij wel en ik niet?"

Ik kom ook uit een emigrantenfamilie.

Mijn papa, mijn grootouders zijn,
net als zovele Italianen,

naar Argentinië vertrokken

om daar het lot te kennen
van wie niets meer heeft.

Ik had ook bij de verworpenen
van vandaag kunnen zijn.

Daarom stel ik me in mijn hart
altijd weer de vraag:

"Waarom zij wel en ik niet?"

Ik zou vooral willen dat deze ontmoeting
ons zou helpen onthouden

dat we allemaal elkaar nodig hebben,

dat niemand van ons een eiland is,

een autonoom ik,
onafhankelijk van anderen,

dat we de toekomst alleen samen
kunnen bouwen, zonder uitsluiting.

Vaak denken we er niet aan,
maar alles hangt samen

en we moeten onze banden herstellen:

ook dat harde oordeel
dat ik in mijn hart draag

tegen mijn broeder of zuster,

die niet geheelde wonde,
dat niet vergeven kwaad,

die rancune die me alleen maar pijn doet,

is een smeulend stukje oorlog
in mijn hart, dat ik moet doven

als ik niet wil dat het
een uitslaande brand wordt.

Om allerlei redenen lijken velen vandaag

niet te geloven dat een gelukkige
toekomst mogelijk is.

Die angsten moeten
au sérieux genomen worden.

Maar ze zijn niet onoverkomelijk.

We kunnen ze overwinnen
als we ons niet in onszelf opsluiten.

Want geluk ervaar je alleen

als het geschenk van de harmonie
tussen elk van de delen en het geheel.

Ook de wetenschap
-- dat weten jullie beter dan ik --

verschaft ons vandaag
een begrip van de realiteit

waarbij alles in verband bestaat,
in permanente interactie met alles.

En dat brengt me
bij mijn tweede boodschap.

Zou het niet mooi zijn

als de groei van wetenschappelijke
en technologische innovaties

gepaard ging met steeds grotere
billijkheid en sociale inclusie!

Zou het niet mooi zijn als we,
terwijl we nieuwe verre planeten ontdekken

ook de nood herontdekten
van de broeders en zusters

in een baan rondom ons?

Hoe mooi zou het zijn als broederschap,

een mooi en tegelijk ongemakkelijk begrip,

zich niet zou beperken
tot sociale bijstand,

maar de basishouding zou worden

van politieke, economische
en wetenschappelijke keuzes,

in de relaties tussen mensen,
volkeren en landen.

Alleen opvoeding tot broederschap,
tot concrete solidariteit

kan de 'wegwerpcultuur' overwinnen

die niet alleen over voedsel
en goederen gaat,

maar vooral over mensen

die terechtkomen in de marge
van technisch-economische systemen

waarvan het centrum,
zonder dat we het beseffen,

vaak niet langer de mens is
maar de producten van de mens.

Solidariteit is een woord dat zovelen
uit het woordenboek willen schrappen.

Solidariteit is nochtans
geen automatisch mechanisme

dat zich laat programmeren of bevelen:

het is een vrij antwoord
dat ontstaat in eenieders hart.

Jawel, een vrij antwoord!

Wie begrijpt

dat zijn leven, met al zijn contradicties,
een geschenk is,

dat de liefde bron
en zin van het leven is,

kan onmogelijk het verlangen onderdrukken
om goed te doen aan anderen.

Activiteit ten goede

vergt geheugen, moed en creativiteit.

Ik heb me laten vertellen dat er bij TED
veel zeer creatieve mensen verzameld zijn.

Ja, liefde vergt een creatief,
concreet en vernuftig antwoord.

We redden het niet met de goede voornemens

en geijkte formules waarmee we
alleen ons geweten sussen.

Laten we elkaar eraan herinneren

dat anderen geen statistieken
of cijfers zijn:

de ander heeft een gelaat,

'jij' bent altijd een concreet gelaat,
een broeder om zorg voor te dragen.

Er is een verhaal dat Jezus vertelde

om het verschil te duiden

tussen wie zich geen moeite geeft
en wie zorg draagt voor de ander.

Jullie hebben er wellicht al van gehoord:
de parabel van de goede Samaritaan.

Toen ze Jezus vroegen
"Wie is mijn naaste?",

-- ofwel "Voor wie moet ik zorgen?" --

vertelde Jezus dit verhaal,

van een mens

die door rovers was aangevallen,
beroofd en op straat achtergelaten.

Twee toentertijd zeer respectabele mensen,
een priester en een leviet, zagen hem

maar gingen voorbij zonder te stoppen.

Toen kwam een Samaritaan voorbij,
die behoorde tot een verachte stam,

en toen die Samaritaan
de gewonde man op de grond zag liggen,

liep hij niet, zoals de anderen,
in een boog om hem heen,

maar toonde hij mededogen.

Hij liet zich ontroeren, en dat mededogen
bracht hem tot zeer concrete daden:

hij goot olie en wijn
op de wonden van de man,

bracht hem naar een herberg

en betaalde uit eigen zak
voor zijn bijstand.

Het verhaal van de Goede Samaritaan
is het verhaal van de mensheid vandaag.

Op de weg van de volkeren
liggen wonden die zijn veroorzaakt

doordat geld en dingen centraal staan
in plaats van mensen.

En er is de gewoonte van mensen
die zichzelf 'degelijk' noemen,

om niet om anderen te geven

en zovele mensen, hele volkeren,
links te laten liggen,

langs de weg.

Maar er zijn er ook die leven geven
aan een nieuwe wereld,

door zorg te dragen voor anderen,
ook op eigen kosten.

Moeder Teresa van Calcutta zei dat je
alleen op eigen kosten kan liefhebben.

We hebben zoveel te doen,
en we moeten het samen doen.

Hoe moet dat dan, met het kwade
dat we elke dag ademen?

God zij dank

kan geen enkel systeem de openheid
te niet doen voor het goede, de compassie,

het vermogen om op het kwade te reageren

dat zich schuilhoudt
in het hart van de mens.

Nu zullen jullie zeggen:

"Ja, dat zijn mooie woorden,

maar ik ben de Goede Samaritaan niet,
en ook niet Moeder Teresa van Calcutta."

Maar ieder van ons is kostbaar,

ieder van ons is onvervangbaar
in de ogen van God.

In de nacht van de conflicten
die we doormaken,

kan elk van ons een aangestoken kaars zijn

die eraan herinnert dat het licht
de duisternis overwint,

en niet omgekeerd.

Voor ons christenen heeft de toekomst
een naam, en die naam is hoop.

Hoop staat niet gelijk met naïef optimisme

dat de ogen sluit voor het drama
van het kwaad in de mensheid.

Hoop is de deugd van een hart

dat zich niet sluit in het duister,
dat geen halt houdt bij het verleden,

dat niet louter overleeft in het heden,
maar dat een toekomst kan zien.

Hoop is een poort die openstaat
naar de toekomst.

Hoop is een levenszaad,
nederig en verborgen,

dat mettertijd uitgroeit
tot een grote boom.

Het is een onzichtbare desem
die het hele deeg doet rijzen

en smaak geeft aan het hele leven.

Ze is tot zoveel in staat

omdat het volstaat dat een klein lichtje
zich voedt met hoop

opdat de duisternis gebroken zou zijn.

Eén mens volstaat opdat er hoop zou zijn,

en die mens kan jij zijn.

En dan volgt een andere 'jij',
en nog een, en dan worden we 'wij'.

En als we 'wij' zijn, is dat dan
het begin van de hoop?

Nee. De hoop is bij 'jou' begonnen.

Als er een 'wij' is, begint de revolutie.

De derde en laatste boodschap
die ik met jullie wil delen,

gaat over de revolutie:
de revolutie van de tederheid.

Wat is tederheid?

Nabije en concrete liefde.

Het is een beweging
die begint bij het hart

en zich uitstrekt tot ogen, oren, handen.

Tederheid is je ogen gebruiken
om de ander te zien,

je oren gebruiken om de ander te horen,

om de kreten te horen van wie klein is,
arm, bang voor de toekomst,

om de stille kreet te horen
van ons gemeenschappelijke huis,

de Aarde die bezoedeld en ziek is.

Tederheid wil zeggen
je handen en je hart gebruiken

om de ander te koesteren.

Om zorg voor hem te dragen.

Tederheid is de taal van de kleinsten,

van wie de ander nodig heeft:

een kind houdt van papa en mama
en herkent hen

aan hun knuffels, hun blik,
hun stem, hun tederheid.

Ik luister graag

naar mama's en papa's die praten
met hun kleine kinderen,

die zelf weer kind worden
en praten zoals een kind.

Dat is tederheid: afdalen
tot het niveau van de ander.

Zo is ook God afgedaald
om met ons op gelijke voet te staan.

Dat is de weg die de Goede Samaritaan
heeft afgelegd.

Dat is de weg die Jezus heeft afgelegd,

die is afgedaald,

die heel het leven van de mens heeft afgelegd

in de concrete taal van de liefde.

Ja, tederheid is de weg

van de dapperste en sterkste
mannen en vrouwen.

Tederheid is geen zwakte, het is kracht.

Het is de weg van de solidariteit,
de weg van de nederigheid.

Sta me toe om duidelijk te zeggen:

hoe machtiger je bent,

hoe meer impact je daden
hebben op de mens,

hoe nederiger je moet zijn.

Want anders richt macht je ten gronde
en zal je de anderen ten gronde richten.

In Argentinië zeiden we dat macht
is als gin op je nuchtere maag:

het brengt je het hoofd op hol, voert je
dronken, doet je wankelen

en maakt dat je jezelf en anderen kwetst

als je er geen nederigheid
en tederheid aan toevoegt.

Maar met nederigheid en concrete liefde

wordt macht -- de hoogste, de sterkste --
dienstbaarheid en verspreidt ze het goede.

De toekomst van de mensheid
ligt niet alleen in handen van politici,

van grote leiders,
van grote ondernemingen.

Ja, hun verantwoordelijkheid is immens.

Maar de toekomst is vooral
in handen van de mensen

die de ander als een 'jij' herkennen
en zichzelf als deel van een 'wij'.

We hebben elkaar nodig.

Wil daarom alstublieft
ook mij met tederheid gedenken,

zodat ik de taak kan vervullen
die mij is toevertrouwd

tot welzijn van de anderen, van iedereen,
van jullie allen, van ons allen.

Dankuwel.