Wiele bogów planety Ziemi | Betsy Quammen | TEDxBozeman
-
0:10 - 0:13Dla mnie zaczęło się od muzyki gospel.
-
0:13 - 0:17Grupa Afroamerykanek śpiewała
-
0:17 - 0:19dla swoich dzieci chorujących na astmę
-
0:19 - 0:24i dla sąsiadów chorujących na raka.
-
0:24 - 0:25Dziwny widok:
-
0:25 - 0:29te kobiety przed ogromnymi kominami,
-
0:29 - 0:33z których leciał trujący dym.
-
0:33 - 0:39Zwodnicza, biała strużka dymu
wyglądała niewinnie -
0:39 - 0:42ale nocą, pod osłoną ciemności,
-
0:42 - 0:46wypuszczano go na serio
i wtedy był ciężki i czarny. -
0:46 - 0:48Te kobiety robiły coś interesującego
-
0:48 - 0:51dla mnie, konserwatorki przyrody:
-
0:51 - 0:56kampanię konserwacji przyrody
zaczęły w swoim kościele. -
0:56 - 1:02Zwróciły się do znanych sobie tradycji:
muzyki gospel, Boga i pasji -
1:02 - 1:06i wypowiedziały wojnę rafinerii
w południowej Luizjanie, -
1:06 - 1:09w której nie zakładano filtrów na kominy,
-
1:09 - 1:12i tę wojnę wygrały.
-
1:12 - 1:16Emisje z kominów wreszcie uregulowano.
-
1:16 - 1:20Idea wprowadzenia religii
do konserwacji przyrody -
1:20 - 1:23była mi do tej pory obca.
-
1:23 - 1:27Już od kilku lat pracowałam wtedy
jako konserwatorka, -
1:27 - 1:30a to i tak była dla mnie nowość.
-
1:30 - 1:33Sześć lat po tym wydarzeniu
-
1:33 - 1:38znów przyjechałam do południowej Luizjany.
-
1:38 - 1:42Księża rozdawali kupony na jedzenie
-
1:42 - 1:46i kierowali prewencją samobójstw
-
1:46 - 1:51dla rodzin rybaków, ofiar eksplozjii
-
1:51 - 1:54platformy wiertniczej Deepwater Horizon.
-
1:54 - 1:59To miało wielki wpływ na branżę
i rodziny były w desperacji. -
1:59 - 2:01W tym kryzysowym momencie
-
2:01 - 2:05zwrócili się do swoich tradycji i wiary
-
2:05 - 2:08i do swoich przywódców religijnych.
-
2:08 - 2:10Teraz tak.
-
2:10 - 2:18Konserwacja przyrody to nie tylko
obroże radiowe i obrączkowanie, -
2:18 - 2:23ani same ankiety i zbieranie danych.
-
2:23 - 2:26Jeśli konserwacja ma się udać,
-
2:26 - 2:29musi dotyczyć społeczności
-
2:29 - 2:33która żyje w pobliżu problemu,
fauny, środowiska, -
2:33 - 2:38która troszczy się o faunę jak o świętość.
-
2:38 - 2:42Dotarło do mnie, że muszę iść
do przywódców religijnych -
2:42 - 2:43i zacząć z nimi rozmawiać.
-
2:43 - 2:51Wtedy poznałam wiele bóstw planety Ziemi.
-
2:51 - 2:54W 2002 roku pojechałam do Mongolii,
-
2:54 - 2:57jako członek ekipy
pracującej nad projektem -
2:57 - 3:00konserwacji łowisk ryb.
-
3:00 - 3:03Był to region koło granicy z Syberią,
-
3:03 - 3:06zamieszkany przed nomadów,
-
3:06 - 3:10którzy mieszkali nad brzegiem rzeki Üür.
-
3:10 - 3:13Üür był także siedliskiem tajmienia,
-
3:13 - 3:18ryby, która osiąga do 80 kg i 180 cm,
-
3:18 - 3:20co przyciąga wędkarzy,
-
3:20 - 3:23którzy przychodzą tam łapać
i wypuszczać ryby latające. -
3:23 - 3:25Na ryby te czyhało wtedy wiele zagrożeń,
-
3:25 - 3:31więc kusiło nas,
by rozpocząć totalną akcję -
3:31 - 3:33przez zaangażowanie społeczne,
-
3:33 - 3:36mieliśmy tam biologów
pracujących w łowisku, -
3:36 - 3:40którzy znaczyli i śledzili ryby.
-
3:40 - 3:43Ale ja chciałam z tą ekipą
-
3:43 - 3:48pójść najpierw do rodzin
i wysłuchać ich historii. -
3:48 - 3:51Na czym polega ich kultura,
co darzą szacunkiem? -
3:51 - 3:53Co jest dla nich wartością?
-
3:53 - 3:55Dowiedziałam się kilku rzeczy.
-
3:55 - 4:02Po pierwsze: Mongołowie
pochodzą ze związku wilka i sarny. -
4:02 - 4:06Po drugie: w tej dolinie, dawno temu,
-
4:06 - 4:09zły szaman terroryzował ludzi,
-
4:09 - 4:14lecz z czasem nawrócił się na buddyzm,
podobnie jak reszta mieszkańców doliny. -
4:14 - 4:18I po trzecie: śmierć jednego tajmienia
-
4:18 - 4:22równa się cierpieniom dusz 999 ludzi.
-
4:22 - 4:25Na tym oparliśmy kampanię.
-
4:25 - 4:28Właściwie poszliśmy okrężną drogą:
-
4:28 - 4:30odbudowaliśmy buddyjską świątynię,
-
4:30 - 4:35która stała się miejscem dialogu
dla buddyzmu i konserwacji, -
4:35 - 4:39zorganizowaliśmy darmowe
letnie kolonie dla dzieci, -
4:39 - 4:42gdzie uczyły się o problemach
konserwacji przyrody, -
4:42 - 4:44o przepisach i naturze,
-
4:44 - 4:49oraz o jakości wody i rybołówstwie.
-
4:50 - 4:56Udało nam się zorganizować festiwale
-
4:56 - 4:59wokół różnych lokalnych zwyczajów.
-
4:59 - 5:02Tamtejsza populacja tajmienia
-
5:02 - 5:04jest teraz na stabilnym poziomie.
-
5:04 - 5:07Zaczęliśmy ten projekt w 2004 roku,
-
5:07 - 5:11a teraz jest to jedyne miejsce na ziemi,
które może się tym pochwalić. -
5:11 - 5:15Kiedy zaczęłam przyglądać się
religiom i kulturom, -
5:15 - 5:19zauważyłam, że każda wiara, każda kultura,
-
5:19 - 5:23niesie przesłanie na temat
ekologii, natury i jej wagi. -
5:23 - 5:27Na przykład, w Bhagawadgicie,
świętym tekście hinduizmu, -
5:27 - 5:30pojawiają się słowa o tym,
-
5:30 - 5:37że drogi jest ten, kto nie czyni krzywdy
innym żyjącym stworzeniom. -
5:37 - 5:43W sposób bardziej potępiający,
-
5:43 - 5:46biblijna księga Apokalipsy mówi,
-
5:46 - 5:50że Bóg zniszczy tego,
który niszczy świat. -
5:50 - 5:52Wydało mi się to ciekawe
-
5:52 - 5:55i naprawdę nadawało
nowego znaczenia naszej pracy, -
5:55 - 5:59a praca z przywódcami duchowymi
-
5:59 - 6:02była dla mnie wspaniałym
nowym doświadczeniem, -
6:02 - 6:04Założyłam organizację
"The Tributary Fund", -
6:04 - 6:08w której razem wygrzebujemy tradycje,
-
6:08 - 6:10a raczej odkrywamy tradycje,
-
6:10 - 6:14i wspieramy te, które cenią
środowisko naturalne. -
6:14 - 6:20Próbujemy przywrócić tradycyjne zwyczaje
-
6:20 - 6:25lub włączyć je do życia społeczności.
-
6:25 - 6:31Przytoczę pewien przykład, kolejny krok:
-
6:31 - 6:34znajdujemy tradycję, na przykład buddyzm,
-
6:34 - 6:39gdzie wierzy się, że trzeba chronić
wszystkie czujące stworzenia. -
6:39 - 6:41Sprowadziliśmy do USA
grupę buddyjskich mnichów. -
6:41 - 6:43Robimy to już od czterech lat.
-
6:43 - 6:48Ta grupa spotkała się z badaczem manuli.
-
6:48 - 6:52Manule to dzikie koty z Mongolii.
-
6:52 - 6:58Koty usypiano, nakładano nadajniki
i pobierano jajeczka. -
6:58 - 7:04Kiedy mnisi to zobaczyli,
zaczęli żywo dyskutować. -
7:04 - 7:08Widać, że bardzo ich to poruszyło. Mówili:
-
7:08 - 7:12"Pojmujemy, że tym stworzeniom
dzieje się krzywda, -
7:12 - 7:15to nie może być przyjemne,
-
7:15 - 7:17zwłaszcza pozyskiwanie jajeczek".
-
7:17 - 7:22Badacze odpowiedzieli, że jajeczka
są w zasadzie polisą na życie. -
7:22 - 7:27Jeśli zwierzęta zagrozi wymarcie,
będziemy mieć ich materiał genetyczny. -
7:27 - 7:29"Myślimy, że badania są w porządku,
-
7:29 - 7:35bo nie ma nic gorszego
niż wyginięcie gatunku". -
7:35 - 7:37To naprawdę nadaje nam kierunek,
-
7:37 - 7:42te wierzenia i tradycje,
-
7:42 - 7:45znajdujemy ich coraz więcej
w Bhutanie, w Mongolii, -
7:45 - 7:49w USA współpracujemy
z przedstawicielami wielu wyznań. -
7:49 - 7:53Nauka wyznacza granice
konserwacji przyrody, -
7:53 - 8:00ale wierzenia i podania to ważny element
zaangażowania lokalnej społeczności. -
8:00 - 8:05Oba składniki są konieczne
dla ochrony Ziemi. -
8:05 - 8:08Na szczęście mamy
po swojej stronie wielu bogów. -
8:08 - 8:09Dziękuję.
-
8:09 - 8:11(Brawa)
- Title:
- Wiele bogów planety Ziemi | Betsy Quammen | TEDxBozeman
- Description:
-
Betsy Gaines Quammen oraz jej organizacja, The Tributary Fund, bada praktyki różnych kultur, żeby znależć i wesprzeć wartości i postępowanie nastawione na ochronę naszych gatunków i planety.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDxTalks
- Duration:
- 08:15
Rysia Wand edited Polish subtitles for The Many Gods of Planet Earth: Betsy Quammen at TEDxBozeman | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for The Many Gods of Planet Earth: Betsy Quammen at TEDxBozeman | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for The Many Gods of Planet Earth: Betsy Quammen at TEDxBozeman | ||
Rysia Wand approved Polish subtitles for The Many Gods of Planet Earth: Betsy Quammen at TEDxBozeman | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for The Many Gods of Planet Earth: Betsy Quammen at TEDxBozeman | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for The Many Gods of Planet Earth: Betsy Quammen at TEDxBozeman | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for The Many Gods of Planet Earth: Betsy Quammen at TEDxBozeman | ||
Rysia Wand commented on Polish subtitles for The Many Gods of Planet Earth: Betsy Quammen at TEDxBozeman |
Rysia Wand
Finished review.
Poprawiłam łamanie linijek, literówki, za długie linijki, informacje dla niesłyszących. Usunęłam zbędne zaimki dzierżawcze, watę językową, dosłowne tłumaczenie THIS.
Uwaga na skróty myślowe, np "Mongołowie pochodzą z prehistorycznego związku wilka i sarny"...
Szczegóły:
================================================================================
Informacje dźwiękowe.
Informacje dźwiękowe (np. (Applause)) służą widzom niesłyszącym. Należy pisać zawsze z wielkiej litery i pozostawiać w nawiasie, np. (Brawa).
=============
Kalka językowa
Niektórych konstrukcji angielskich nie należy tłumaczyć słowo w słowo. Zamiast dosłownego "I to jest właśnie to, przez co" lepiej np. "właśnie dlatego", "dlatego". Inne przykłady:
++++++1. *ponieważ racją jest że (lepiej: to prawda, że) //
++++++2. „it's really important to remember” nie można: ***bardzo ważnym jest by pamiętać (lepiej: Musimy pamiętać / Trzeba pamiętać / Najważniejsze, to zapamiętać)
++++++3. „what cinema can do is,” nie można przełożyć „***tym co może zrobić kino jest,”, bo brzmi to po polsku okropnie. Można dać np. „kino może”.
++++++Patrz: http://translations.ted.com/forums/discussion/47/wypisujemy-najczestsze-bledy
===============
Format tytułu w TEDx niezgodny ze standardem.
Dostosowałam format tytułu do zasad TED - więcej informacji pod adresem http://translations.ted.org/wiki/Standards_for_TEDxTalks_titles
================================================================================
Wata językowa zostawiona w tłumaczeniu.
W tłumaczeniu napisów nie zostawiamy "waty językowej" i różnych innych elementów. Jest to bardzo istotny aspekt tłumaczenia tego rodzaju. Polecam zapoznać się z poradnikiem pod adresem http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles
Rysia Wand
===========
Niewłaściwe dzielenie /kończenie linijek/napisów.
Na końcu napisu/linijki należy zostawiać w razie możliwości językową "całość". To stosunkowo istotna kwestia. Czasami ostatnie słowo lub wyrażenie trzeba przenieść do napisu następnego, żeby umożliwić zakończenie napisu na językową całość - nawet jeśli odpowiednik w oryginale jest na końcu danego napisu.
Przykłady:
++++++++++1. "Tak więc zacznę od tego, że jeśli" – trzeba zakończyć po "tego,"; w następnym napisie byłoby zdanie podrzędne.
++++++++++2. W zdaniu „Można nawet symulować te zachowania w przeglądarce” nie można rozbić „te” i „zachowania”. Nie należy zostawiać na końcu linijki przyimków (w, po, z, o), zaimków względnych (który, że, gdy, gdzie).
++++++++++Wyjątkiem jest sytuacja, w której napisy muszą być bardzo zsynchronizowane z tym, co się dzieje na ekranie - na przykład ostatnie słowo odnosi się do jakiejś zmiany w pokazywanej właśnie animacji.
Więcej informacji w poradniku pod adresem http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines
=============
Dosłowne tłumaczenie zaimków wskazujących.
Nie należy w tłumaczeniu nadużywać zaimków wskazujących (ten, tamten) jako odpowiedników rodzajnika określonego (the).
W języku polskim odpowiednikiem zaimka określonego jest miejsce słowa w zdaniu, np.:
++++++1. A boy was standing next to the door. Koło drzwi stał chłopiec. [kategoryzacja nowego elementu sceny]
++++++2. The boy was standing next to the door. Chłopiec stał koło drzwi. [odniesienie do elementu znanego z kontekstu lub wiedzy ogólnej - konkretny chłopiec] .
++++++Przykład: tłumaczeniem zdania "And then the computer calculates it" będzie "Potem oblicza to komputer/Potem komputer to oblicza", NIE: "Potem oblicza to ten komputer".