Return to Video

Wiele bogów planety Ziemi | Betsy Quammen | TEDxBozeman

  • 0:10 - 0:13
    Dla mnie zaczęło się od muzyki gospel.
  • 0:13 - 0:17
    Grupa Afroamerykanek śpiewała
  • 0:17 - 0:19
    dla swoich dzieci chorujących na astmę
  • 0:19 - 0:24
    i dla sąsiadów chorujących na raka.
  • 0:24 - 0:25
    Dziwny widok:
  • 0:25 - 0:29
    te kobiety przed ogromnymi kominami,
  • 0:29 - 0:33
    z których leciał trujący dym.
  • 0:33 - 0:39
    Zwodnicza, biała strużka dymu
    wyglądała niewinnie
  • 0:39 - 0:42
    ale nocą, pod osłoną ciemności,
  • 0:42 - 0:46
    wypuszczano go na serio
    i wtedy był ciężki i czarny.
  • 0:46 - 0:48
    Te kobiety robiły coś interesującego
  • 0:48 - 0:51
    dla mnie, konserwatorki przyrody:
  • 0:51 - 0:56
    kampanię konserwacji przyrody
    zaczęły w swoim kościele.
  • 0:56 - 1:02
    Zwróciły się do znanych sobie tradycji:
    muzyki gospel, Boga i pasji
  • 1:02 - 1:06
    i wypowiedziały wojnę rafinerii
    w południowej Luizjanie,
  • 1:06 - 1:09
    w której nie zakładano filtrów na kominy,
  • 1:09 - 1:12
    i tę wojnę wygrały.
  • 1:12 - 1:16
    Emisje z kominów wreszcie uregulowano.
  • 1:16 - 1:20
    Idea wprowadzenia religii
    do konserwacji przyrody
  • 1:20 - 1:23
    była mi do tej pory obca.
  • 1:23 - 1:27
    Już od kilku lat pracowałam wtedy
    jako konserwatorka,
  • 1:27 - 1:30
    a to i tak była dla mnie nowość.
  • 1:30 - 1:33
    Sześć lat po tym wydarzeniu
  • 1:33 - 1:38
    znów przyjechałam do południowej Luizjany.
  • 1:38 - 1:42
    Księża rozdawali kupony na jedzenie
  • 1:42 - 1:46
    i kierowali prewencją samobójstw
  • 1:46 - 1:51
    dla rodzin rybaków, ofiar eksplozjii
  • 1:51 - 1:54
    platformy wiertniczej Deepwater Horizon.
  • 1:54 - 1:59
    To miało wielki wpływ na branżę
    i rodziny były w desperacji.
  • 1:59 - 2:01
    W tym kryzysowym momencie
  • 2:01 - 2:05
    zwrócili się do swoich tradycji i wiary
  • 2:05 - 2:08
    i do swoich przywódców religijnych.
  • 2:08 - 2:10
    Teraz tak.
  • 2:10 - 2:18
    Konserwacja przyrody to nie tylko
    obroże radiowe i obrączkowanie,
  • 2:18 - 2:23
    ani same ankiety i zbieranie danych.
  • 2:23 - 2:26
    Jeśli konserwacja ma się udać,
  • 2:26 - 2:29
    musi dotyczyć społeczności
  • 2:29 - 2:33
    która żyje w pobliżu problemu,
    fauny, środowiska,
  • 2:33 - 2:38
    która troszczy się o faunę jak o świętość.
  • 2:38 - 2:42
    Dotarło do mnie, że muszę iść
    do przywódców religijnych
  • 2:42 - 2:43
    i zacząć z nimi rozmawiać.
  • 2:43 - 2:51
    Wtedy poznałam wiele bóstw planety Ziemi.
  • 2:51 - 2:54
    W 2002 roku pojechałam do Mongolii,
  • 2:54 - 2:57
    jako członek ekipy
    pracującej nad projektem
  • 2:57 - 3:00
    konserwacji łowisk ryb.
  • 3:00 - 3:03
    Był to region koło granicy z Syberią,
  • 3:03 - 3:06
    zamieszkany przed nomadów,
  • 3:06 - 3:10
    którzy mieszkali nad brzegiem rzeki Üür.
  • 3:10 - 3:13
    Üür był także siedliskiem tajmienia,
  • 3:13 - 3:18
    ryby, która osiąga do 80 kg i 180 cm,
  • 3:18 - 3:20
    co przyciąga wędkarzy,
  • 3:20 - 3:23
    którzy przychodzą tam łapać
    i wypuszczać ryby latające.
  • 3:23 - 3:25
    Na ryby te czyhało wtedy wiele zagrożeń,
  • 3:25 - 3:31
    więc kusiło nas,
    by rozpocząć totalną akcję
  • 3:31 - 3:33
    przez zaangażowanie społeczne,
  • 3:33 - 3:36
    mieliśmy tam biologów
    pracujących w łowisku,
  • 3:36 - 3:40
    którzy znaczyli i śledzili ryby.
  • 3:40 - 3:43
    Ale ja chciałam z tą ekipą
  • 3:43 - 3:48
    pójść najpierw do rodzin
    i wysłuchać ich historii.
  • 3:48 - 3:51
    Na czym polega ich kultura,
    co darzą szacunkiem?
  • 3:51 - 3:53
    Co jest dla nich wartością?
  • 3:53 - 3:55
    Dowiedziałam się kilku rzeczy.
  • 3:55 - 4:02
    Po pierwsze: Mongołowie
    pochodzą ze związku wilka i sarny.
  • 4:02 - 4:06
    Po drugie: w tej dolinie, dawno temu,
  • 4:06 - 4:09
    zły szaman terroryzował ludzi,
  • 4:09 - 4:14
    lecz z czasem nawrócił się na buddyzm,
    podobnie jak reszta mieszkańców doliny.
  • 4:14 - 4:18
    I po trzecie: śmierć jednego tajmienia
  • 4:18 - 4:22
    równa się cierpieniom dusz 999 ludzi.
  • 4:22 - 4:25
    Na tym oparliśmy kampanię.
  • 4:25 - 4:28
    Właściwie poszliśmy okrężną drogą:
  • 4:28 - 4:30
    odbudowaliśmy buddyjską świątynię,
  • 4:30 - 4:35
    która stała się miejscem dialogu
    dla buddyzmu i konserwacji,
  • 4:35 - 4:39
    zorganizowaliśmy darmowe
    letnie kolonie dla dzieci,
  • 4:39 - 4:42
    gdzie uczyły się o problemach
    konserwacji przyrody,
  • 4:42 - 4:44
    o przepisach i naturze,
  • 4:44 - 4:49
    oraz o jakości wody i rybołówstwie.
  • 4:50 - 4:56
    Udało nam się zorganizować festiwale
  • 4:56 - 4:59
    wokół różnych lokalnych zwyczajów.
  • 4:59 - 5:02
    Tamtejsza populacja tajmienia
  • 5:02 - 5:04
    jest teraz na stabilnym poziomie.
  • 5:04 - 5:07
    Zaczęliśmy ten projekt w 2004 roku,
  • 5:07 - 5:11
    a teraz jest to jedyne miejsce na ziemi,
    które może się tym pochwalić.
  • 5:11 - 5:15
    Kiedy zaczęłam przyglądać się
    religiom i kulturom,
  • 5:15 - 5:19
    zauważyłam, że każda wiara, każda kultura,
  • 5:19 - 5:23
    niesie przesłanie na temat
    ekologii, natury i jej wagi.
  • 5:23 - 5:27
    Na przykład, w Bhagawadgicie,
    świętym tekście hinduizmu,
  • 5:27 - 5:30
    pojawiają się słowa o tym,
  • 5:30 - 5:37
    że drogi jest ten, kto nie czyni krzywdy
    innym żyjącym stworzeniom.
  • 5:37 - 5:43
    W sposób bardziej potępiający,
  • 5:43 - 5:46
    biblijna księga Apokalipsy mówi,
  • 5:46 - 5:50
    że Bóg zniszczy tego,
    który niszczy świat.
  • 5:50 - 5:52
    Wydało mi się to ciekawe
  • 5:52 - 5:55
    i naprawdę nadawało
    nowego znaczenia naszej pracy,
  • 5:55 - 5:59
    a praca z przywódcami duchowymi
  • 5:59 - 6:02
    była dla mnie wspaniałym
    nowym doświadczeniem,
  • 6:02 - 6:04
    Założyłam organizację
    "The Tributary Fund",
  • 6:04 - 6:08
    w której razem wygrzebujemy tradycje,
  • 6:08 - 6:10
    a raczej odkrywamy tradycje,
  • 6:10 - 6:14
    i wspieramy te, które cenią
    środowisko naturalne.
  • 6:14 - 6:20
    Próbujemy przywrócić tradycyjne zwyczaje
  • 6:20 - 6:25
    lub włączyć je do życia społeczności.
  • 6:25 - 6:31
    Przytoczę pewien przykład, kolejny krok:
  • 6:31 - 6:34
    znajdujemy tradycję, na przykład buddyzm,
  • 6:34 - 6:39
    gdzie wierzy się, że trzeba chronić
    wszystkie czujące stworzenia.
  • 6:39 - 6:41
    Sprowadziliśmy do USA
    grupę buddyjskich mnichów.
  • 6:41 - 6:43
    Robimy to już od czterech lat.
  • 6:43 - 6:48
    Ta grupa spotkała się z badaczem manuli.
  • 6:48 - 6:52
    Manule to dzikie koty z Mongolii.
  • 6:52 - 6:58
    Koty usypiano, nakładano nadajniki
    i pobierano jajeczka.
  • 6:58 - 7:04
    Kiedy mnisi to zobaczyli,
    zaczęli żywo dyskutować.
  • 7:04 - 7:08
    Widać, że bardzo ich to poruszyło. Mówili:
  • 7:08 - 7:12
    "Pojmujemy, że tym stworzeniom
    dzieje się krzywda,
  • 7:12 - 7:15
    to nie może być przyjemne,
  • 7:15 - 7:17
    zwłaszcza pozyskiwanie jajeczek".
  • 7:17 - 7:22
    Badacze odpowiedzieli, że jajeczka
    są w zasadzie polisą na życie.
  • 7:22 - 7:27
    Jeśli zwierzęta zagrozi wymarcie,
    będziemy mieć ich materiał genetyczny.
  • 7:27 - 7:29
    "Myślimy, że badania są w porządku,
  • 7:29 - 7:35
    bo nie ma nic gorszego
    niż wyginięcie gatunku".
  • 7:35 - 7:37
    To naprawdę nadaje nam kierunek,
  • 7:37 - 7:42
    te wierzenia i tradycje,
  • 7:42 - 7:45
    znajdujemy ich coraz więcej
    w Bhutanie, w Mongolii,
  • 7:45 - 7:49
    w USA współpracujemy
    z przedstawicielami wielu wyznań.
  • 7:49 - 7:53
    Nauka wyznacza granice
    konserwacji przyrody,
  • 7:53 - 8:00
    ale wierzenia i podania to ważny element
    zaangażowania lokalnej społeczności.
  • 8:00 - 8:05
    Oba składniki są konieczne
    dla ochrony Ziemi.
  • 8:05 - 8:08
    Na szczęście mamy
    po swojej stronie wielu bogów.
  • 8:08 - 8:09
    Dziękuję.
  • 8:09 - 8:11
    (Brawa)
Title:
Wiele bogów planety Ziemi | Betsy Quammen | TEDxBozeman
Description:

Betsy Gaines Quammen oraz jej organizacja, The Tributary Fund, bada praktyki różnych kultur, żeby znależć i wesprzeć wartości i postępowanie nastawione na ochronę naszych gatunków i planety.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDxTalks
Duration:
08:15
  • Finished review.

    Poprawiłam łamanie linijek, literówki, za długie linijki, informacje dla niesłyszących. Usunęłam zbędne zaimki dzierżawcze, watę językową, dosłowne tłumaczenie THIS.
    Uwaga na skróty myślowe, np "Mongołowie pochodzą z prehistorycznego związku wilka i sarny"...
    Szczegóły:
    ================================================================================
    Informacje dźwiękowe.

    Informacje dźwiękowe (np. (Applause)) służą widzom niesłyszącym. Należy pisać zawsze z wielkiej litery i pozostawiać w nawiasie, np. (Brawa).

    =============
    Kalka językowa

    Niektórych konstrukcji angielskich nie należy tłumaczyć słowo w słowo. Zamiast dosłownego "I to jest właśnie to, przez co" lepiej np. "właśnie dlatego", "dlatego". Inne przykłady:
    ++++++1. *ponieważ racją jest że (lepiej: to prawda, że) //
    ++++++2. „it's really important to remember” nie można: ***bardzo ważnym jest by pamiętać (lepiej: Musimy pamiętać / Trzeba pamiętać / Najważniejsze, to zapamiętać)
    ++++++3. „what cinema can do is,” nie można przełożyć „***tym co może zrobić kino jest,”, bo brzmi to po polsku okropnie. Można dać np. „kino może”.
    ++++++Patrz: http://translations.ted.com/forums/discussion/47/wypisujemy-najczestsze-bledy

    ===============
    Format tytułu w TEDx niezgodny ze standardem.

    Dostosowałam format tytułu do zasad TED - więcej informacji pod adresem http://translations.ted.org/wiki/Standards_for_TEDxTalks_titles
    ================================================================================
    Wata językowa zostawiona w tłumaczeniu.

    W tłumaczeniu napisów nie zostawiamy "waty językowej" i różnych innych elementów. Jest to bardzo istotny aspekt tłumaczenia tego rodzaju. Polecam zapoznać się z poradnikiem pod adresem http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles

  • ===========
    Niewłaściwe dzielenie /kończenie linijek/napisów.

    Na końcu napisu/linijki należy zostawiać w razie możliwości językową "całość". To stosunkowo istotna kwestia. Czasami ostatnie słowo lub wyrażenie trzeba przenieść do napisu następnego, żeby umożliwić zakończenie napisu na językową całość - nawet jeśli odpowiednik w oryginale jest na końcu danego napisu.
    Przykłady:
    ++++++++++1. "Tak więc zacznę od tego, że jeśli" – trzeba zakończyć po "tego,"; w następnym napisie byłoby zdanie podrzędne.
    ++++++++++2. W zdaniu „Można nawet symulować te zachowania w przeglądarce” nie można rozbić „te” i „zachowania”. Nie należy zostawiać na końcu linijki przyimków (w, po, z, o), zaimków względnych (który, że, gdy, gdzie).
    ++++++++++Wyjątkiem jest sytuacja, w której napisy muszą być bardzo zsynchronizowane z tym, co się dzieje na ekranie - na przykład ostatnie słowo odnosi się do jakiejś zmiany w pokazywanej właśnie animacji.
    Więcej informacji w poradniku pod adresem http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines
    =============
    Dosłowne tłumaczenie zaimków wskazujących.
    Nie należy w tłumaczeniu nadużywać zaimków wskazujących (ten, tamten) jako odpowiedników rodzajnika określonego (the).
    W języku polskim odpowiednikiem zaimka określonego jest miejsce słowa w zdaniu, np.:
    ++++++1. A boy was standing next to the door.  Koło drzwi stał chłopiec. [kategoryzacja nowego elementu sceny]
    ++++++2. The boy was standing next to the door.  Chłopiec stał koło drzwi. [odniesienie do elementu znanego z kontekstu lub wiedzy ogólnej - konkretny chłopiec] .
    ++++++Przykład: tłumaczeniem zdania "And then the computer calculates it" będzie "Potem oblicza to komputer/Potem komputer to oblicza", NIE: "Potem oblicza to ten komputer".

Polish subtitles

Revisions