0:00:09.710,0:00:12.682
Dla mnie zaczęło się od muzyki gospel.

0:00:12.682,0:00:16.839
Grupa Afroamerykanek śpiewała

0:00:16.839,0:00:19.468
dla swoich dzieci chorujących na astmę

0:00:19.468,0:00:23.541
i dla sąsiadów chorujących na raka.

0:00:23.541,0:00:25.367
Dziwny widok:

0:00:25.367,0:00:29.490
te kobiety przed ogromnymi kominami,

0:00:29.490,0:00:32.959
z których leciał trujący dym.

0:00:32.959,0:00:38.905
Zwodnicza, biała strużka dymu[br]wyglądała niewinnie

0:00:38.905,0:00:41.601
ale nocą, pod osłoną ciemności,

0:00:41.601,0:00:46.401
wypuszczano go na serio[br]i wtedy był ciężki i czarny.

0:00:46.401,0:00:48.376
Te kobiety robiły coś interesującego

0:00:48.376,0:00:50.709
dla mnie, konserwatorki przyrody:

0:00:50.709,0:00:55.833
kampanię konserwacji przyrody [br]zaczęły w swoim kościele.

0:00:55.833,0:01:02.284
Zwróciły się do znanych sobie tradycji:[br]muzyki gospel, Boga i pasji

0:01:02.284,0:01:05.839
i wypowiedziały wojnę rafinerii[br]w południowej Luizjanie,

0:01:05.839,0:01:09.165
w której nie zakładano filtrów na kominy,

0:01:09.165,0:01:12.031
i tę wojnę wygrały.

0:01:12.031,0:01:15.818
Emisje z kominów wreszcie uregulowano.

0:01:15.818,0:01:20.052
Idea wprowadzenia religii[br]do konserwacji przyrody

0:01:20.052,0:01:23.326
była mi do tej pory obca.

0:01:23.326,0:01:27.283
Już od kilku lat pracowałam wtedy[br]jako konserwatorka,

0:01:27.283,0:01:29.994
a to i tak była dla mnie nowość.

0:01:29.994,0:01:33.221
Sześć lat po tym wydarzeniu

0:01:33.221,0:01:37.603
znów przyjechałam do południowej Luizjany.

0:01:37.603,0:01:42.197
Księża rozdawali kupony na jedzenie

0:01:42.197,0:01:46.248
i kierowali prewencją samobójstw

0:01:46.248,0:01:50.553
dla rodzin rybaków, ofiar eksplozjii

0:01:50.553,0:01:53.743
platformy wiertniczej Deepwater Horizon.

0:01:53.743,0:01:58.745
To miało wielki wpływ na branżę [br]i rodziny były w desperacji.

0:01:58.745,0:02:01.169
W tym kryzysowym momencie

0:02:01.169,0:02:04.965
zwrócili się do swoich tradycji i wiary

0:02:04.965,0:02:08.030
i do swoich przywódców religijnych.

0:02:08.030,0:02:10.005
Teraz tak.

0:02:10.005,0:02:18.474
Konserwacja przyrody to nie tylko [br]obroże radiowe i obrączkowanie,

0:02:18.474,0:02:23.427
ani same ankiety i zbieranie danych.

0:02:23.427,0:02:26.314
Jeśli konserwacja ma się udać,

0:02:26.314,0:02:28.615
musi dotyczyć społeczności

0:02:28.615,0:02:33.120
która żyje w pobliżu problemu, [br]fauny, środowiska,

0:02:33.120,0:02:38.124
która troszczy się o faunę jak o świętość.

0:02:38.124,0:02:41.573
Dotarło do mnie, że muszę iść [br]do przywódców religijnych

0:02:41.573,0:02:43.431
i zacząć z nimi rozmawiać.

0:02:43.431,0:02:50.673
Wtedy poznałam wiele bóstw planety Ziemi.

0:02:50.673,0:02:53.931
W 2002 roku pojechałam do Mongolii,

0:02:53.931,0:02:57.189
jako członek ekipy [br]pracującej nad projektem[br]

0:02:57.189,0:03:00.448
konserwacji łowisk ryb.

0:03:00.448,0:03:03.049
Był to region koło granicy z Syberią,

0:03:03.049,0:03:06.482
zamieszkany przed nomadów,

0:03:06.482,0:03:09.546
którzy mieszkali nad brzegiem rzeki Üür.

0:03:09.546,0:03:12.629
Üür był także siedliskiem tajmienia,

0:03:12.629,0:03:17.760
ryby, która osiąga do 80 kg i 180 cm,

0:03:17.760,0:03:19.613
co przyciąga wędkarzy,

0:03:19.613,0:03:22.592
którzy przychodzą tam łapać [br]i wypuszczać ryby latające.

0:03:22.592,0:03:25.284
Na ryby te czyhało wtedy wiele zagrożeń,

0:03:25.284,0:03:31.378
więc kusiło nas, [br]by rozpocząć totalną akcję

0:03:31.378,0:03:33.313
przez zaangażowanie społeczne,

0:03:33.313,0:03:35.852
mieliśmy tam biologów [br]pracujących w łowisku,

0:03:35.852,0:03:39.977
którzy znaczyli i śledzili ryby.

0:03:39.977,0:03:42.923
Ale ja chciałam z tą ekipą

0:03:42.923,0:03:47.559
pójść najpierw do rodzin [br]i wysłuchać ich historii.

0:03:47.559,0:03:51.268
Na czym polega ich kultura,[br]co darzą szacunkiem?

0:03:51.268,0:03:53.319
Co jest dla nich wartością?

0:03:53.320,0:03:55.249
Dowiedziałam się kilku rzeczy.

0:03:55.249,0:04:02.410
Po pierwsze: Mongołowie [br]pochodzą ze związku wilka i sarny.

0:04:02.410,0:04:05.934
Po drugie: w tej dolinie, dawno temu,

0:04:05.934,0:04:08.914
zły szaman terroryzował ludzi,

0:04:08.914,0:04:13.834
lecz z czasem nawrócił się na buddyzm,[br]podobnie jak reszta mieszkańców doliny.

0:04:13.834,0:04:17.767
I po trzecie: śmierć jednego tajmienia

0:04:17.767,0:04:21.930
równa się cierpieniom dusz 999 ludzi.

0:04:21.930,0:04:25.034
Na tym oparliśmy kampanię.

0:04:25.034,0:04:27.622
Właściwie poszliśmy okrężną drogą:

0:04:27.622,0:04:30.325
odbudowaliśmy buddyjską świątynię,

0:04:30.325,0:04:35.144
która stała się miejscem dialogu[br]dla buddyzmu i konserwacji,

0:04:35.144,0:04:39.188
zorganizowaliśmy darmowe[br]letnie kolonie dla dzieci,

0:04:39.188,0:04:42.455
gdzie uczyły się o problemach [br]konserwacji przyrody,

0:04:42.455,0:04:44.149
o przepisach i naturze,

0:04:44.149,0:04:49.410
oraz o jakości wody i rybołówstwie.

0:04:50.234,0:04:56.011
Udało nam się zorganizować festiwale

0:04:56.011,0:04:58.542
wokół różnych lokalnych zwyczajów.

0:04:58.542,0:05:01.822
Tamtejsza populacja tajmienia

0:05:01.822,0:05:04.009
jest teraz na stabilnym poziomie.

0:05:04.009,0:05:07.232
Zaczęliśmy ten projekt w 2004 roku,

0:05:07.232,0:05:11.377
a teraz jest to jedyne miejsce na ziemi, [br]które może się tym pochwalić.

0:05:11.377,0:05:14.897
Kiedy zaczęłam przyglądać się[br]religiom i kulturom,

0:05:14.897,0:05:19.065
zauważyłam, że każda wiara, każda kultura,

0:05:19.065,0:05:23.106
niesie przesłanie na temat [br]ekologii, natury i jej wagi.

0:05:23.106,0:05:26.586
Na przykład, w Bhagawadgicie, [br]świętym tekście hinduizmu,

0:05:26.586,0:05:29.849
pojawiają się słowa o tym,

0:05:29.849,0:05:36.877
że drogi jest ten, kto nie czyni krzywdy[br]innym żyjącym stworzeniom.

0:05:36.877,0:05:42.637
W sposób bardziej potępiający,

0:05:42.637,0:05:46.216
biblijna księga Apokalipsy mówi,

0:05:46.216,0:05:50.152
że Bóg zniszczy tego, [br]który niszczy świat.

0:05:50.152,0:05:51.900
Wydało mi się to ciekawe

0:05:51.900,0:05:55.187
i naprawdę nadawało [br]nowego znaczenia naszej pracy,

0:05:55.187,0:05:59.083
a praca z przywódcami duchowymi

0:05:59.083,0:06:01.641
była dla mnie wspaniałym [br]nowym doświadczeniem,

0:06:01.641,0:06:04.248
Założyłam organizację [br]"The Tributary Fund",

0:06:04.248,0:06:07.596
w której razem wygrzebujemy tradycje,

0:06:07.596,0:06:09.997
a raczej odkrywamy tradycje,

0:06:09.997,0:06:14.110
i wspieramy te, które cenią [br]środowisko naturalne.

0:06:14.110,0:06:19.866
Próbujemy przywrócić tradycyjne zwyczaje

0:06:19.866,0:06:25.447
lub włączyć je do życia społeczności.

0:06:25.447,0:06:30.651
Przytoczę pewien przykład, kolejny krok:

0:06:30.651,0:06:33.748
znajdujemy tradycję, na przykład buddyzm,

0:06:33.748,0:06:38.562
gdzie wierzy się, że trzeba chronić [br]wszystkie czujące stworzenia.

0:06:38.562,0:06:41.092
Sprowadziliśmy do USA[br]grupę buddyjskich mnichów.

0:06:41.092,0:06:43.373
Robimy to już od czterech lat.

0:06:43.373,0:06:48.383
Ta grupa spotkała się z badaczem manuli.

0:06:48.383,0:06:51.845
Manule to dzikie koty z Mongolii.

0:06:51.845,0:06:58.345
Koty usypiano, nakładano nadajniki [br]i pobierano jajeczka.

0:06:58.345,0:07:03.548
Kiedy mnisi to zobaczyli, [br]zaczęli żywo dyskutować.

0:07:03.548,0:07:07.702
Widać, że bardzo ich to poruszyło. Mówili:

0:07:07.702,0:07:12.473
"Pojmujemy, że tym stworzeniom [br]dzieje się krzywda,

0:07:12.473,0:07:14.568
to nie może być przyjemne,

0:07:14.568,0:07:16.640
zwłaszcza pozyskiwanie jajeczek".

0:07:16.640,0:07:22.001
Badacze odpowiedzieli, że jajeczka [br]są w zasadzie polisą na życie.

0:07:22.001,0:07:26.752
Jeśli zwierzęta zagrozi wymarcie, [br]będziemy mieć ich materiał genetyczny.

0:07:26.752,0:07:29.221
"Myślimy, że badania są w porządku,

0:07:29.221,0:07:34.784
bo nie ma nic gorszego [br]niż wyginięcie gatunku".

0:07:34.784,0:07:37.360
To naprawdę nadaje nam kierunek,

0:07:37.360,0:07:42.415
te wierzenia i tradycje,

0:07:42.415,0:07:45.198
znajdujemy ich coraz więcej[br]w Bhutanie, w Mongolii,

0:07:45.198,0:07:49.377
w USA współpracujemy [br]z przedstawicielami wielu wyznań.

0:07:49.377,0:07:53.369
Nauka wyznacza granice [br]konserwacji przyrody,

0:07:53.369,0:08:00.490
ale wierzenia i podania to ważny element[br]zaangażowania lokalnej społeczności.

0:08:00.490,0:08:04.547
Oba składniki są konieczne [br]dla ochrony Ziemi.

0:08:04.547,0:08:07.632
Na szczęście mamy [br]po swojej stronie wielu bogów.

0:08:07.632,0:08:08.908
Dziękuję.

0:08:08.923,0:08:10.855
(Brawa)