1
00:00:09,710 --> 00:00:12,682
Dla mnie zaczęło się od muzyki gospel.

2
00:00:12,682 --> 00:00:16,839
Grupa Afroamerykanek śpiewała

3
00:00:16,839 --> 00:00:19,468
dla swoich dzieci chorujących na astmę

4
00:00:19,468 --> 00:00:23,541
i dla sąsiadów chorujących na raka.

5
00:00:23,541 --> 00:00:25,367
Dziwny widok:

6
00:00:25,367 --> 00:00:29,490
te kobiety przed ogromnymi kominami,

7
00:00:29,490 --> 00:00:32,959
z których leciał trujący dym.

8
00:00:32,959 --> 00:00:38,905
Zwodnicza, biała strużka dymu
wyglądała niewinnie

9
00:00:38,905 --> 00:00:41,601
ale nocą, pod osłoną ciemności,

10
00:00:41,601 --> 00:00:46,401
wypuszczano go na serio
i wtedy był ciężki i czarny.

11
00:00:46,401 --> 00:00:48,376
Te kobiety robiły coś interesującego

12
00:00:48,376 --> 00:00:50,709
dla mnie, konserwatorki przyrody:

13
00:00:50,709 --> 00:00:55,833
kampanię konserwacji przyrody 
zaczęły w swoim kościele.

14
00:00:55,833 --> 00:01:02,284
Zwróciły się do znanych sobie tradycji:
muzyki gospel, Boga i pasji

15
00:01:02,284 --> 00:01:05,839
i wypowiedziały wojnę rafinerii
w południowej Luizjanie,

16
00:01:05,839 --> 00:01:09,165
w której nie zakładano filtrów na kominy,

17
00:01:09,165 --> 00:01:12,031
i tę wojnę wygrały.

18
00:01:12,031 --> 00:01:15,818
Emisje z kominów wreszcie uregulowano.

19
00:01:15,818 --> 00:01:20,052
Idea wprowadzenia religii
do konserwacji przyrody

20
00:01:20,052 --> 00:01:23,326
była mi do tej pory obca.

21
00:01:23,326 --> 00:01:27,283
Już od kilku lat pracowałam wtedy
jako konserwatorka,

22
00:01:27,283 --> 00:01:29,994
a to i tak była dla mnie nowość.

23
00:01:29,994 --> 00:01:33,221
Sześć lat po tym wydarzeniu

24
00:01:33,221 --> 00:01:37,603
znów przyjechałam do południowej Luizjany.

25
00:01:37,603 --> 00:01:42,197
Księża rozdawali kupony na jedzenie

26
00:01:42,197 --> 00:01:46,248
i kierowali prewencją samobójstw

27
00:01:46,248 --> 00:01:50,553
dla rodzin rybaków, ofiar eksplozjii

28
00:01:50,553 --> 00:01:53,743
platformy wiertniczej Deepwater Horizon.

29
00:01:53,743 --> 00:01:58,745
To miało wielki wpływ na branżę 
i rodziny były w desperacji.

30
00:01:58,745 --> 00:02:01,169
W tym kryzysowym momencie

31
00:02:01,169 --> 00:02:04,965
zwrócili się do swoich tradycji i wiary

32
00:02:04,965 --> 00:02:08,030
i do swoich przywódców religijnych.

33
00:02:08,030 --> 00:02:10,005
Teraz tak.

34
00:02:10,005 --> 00:02:18,474
Konserwacja przyrody to nie tylko 
obroże radiowe i obrączkowanie,

35
00:02:18,474 --> 00:02:23,427
ani same ankiety i zbieranie danych.

36
00:02:23,427 --> 00:02:26,314
Jeśli konserwacja ma się udać,

37
00:02:26,314 --> 00:02:28,615
musi dotyczyć społeczności

38
00:02:28,615 --> 00:02:33,120
która żyje w pobliżu problemu, 
fauny, środowiska,

39
00:02:33,120 --> 00:02:38,124
która troszczy się o faunę jak o świętość.

40
00:02:38,124 --> 00:02:41,573
Dotarło do mnie, że muszę iść 
do przywódców religijnych

41
00:02:41,573 --> 00:02:43,431
i zacząć z nimi rozmawiać.

42
00:02:43,431 --> 00:02:50,673
Wtedy poznałam wiele bóstw planety Ziemi.

43
00:02:50,673 --> 00:02:53,931
W 2002 roku pojechałam do Mongolii,

44
00:02:53,931 --> 00:02:57,189
jako członek ekipy 
pracującej nad projektem


45
00:02:57,189 --> 00:03:00,448
konserwacji łowisk ryb.

46
00:03:00,448 --> 00:03:03,049
Był to region koło granicy z Syberią,

47
00:03:03,049 --> 00:03:06,482
zamieszkany przed nomadów,

48
00:03:06,482 --> 00:03:09,546
którzy mieszkali nad brzegiem rzeki Üür.

49
00:03:09,546 --> 00:03:12,629
Üür był także siedliskiem tajmienia,

50
00:03:12,629 --> 00:03:17,760
ryby, która osiąga do 80 kg i 180 cm,

51
00:03:17,760 --> 00:03:19,613
co przyciąga wędkarzy,

52
00:03:19,613 --> 00:03:22,592
którzy przychodzą tam łapać 
i wypuszczać ryby latające.

53
00:03:22,592 --> 00:03:25,284
Na ryby te czyhało wtedy wiele zagrożeń,

54
00:03:25,284 --> 00:03:31,378
więc kusiło nas, 
by rozpocząć totalną akcję

55
00:03:31,378 --> 00:03:33,313
przez zaangażowanie społeczne,

56
00:03:33,313 --> 00:03:35,852
mieliśmy tam biologów 
pracujących w łowisku,

57
00:03:35,852 --> 00:03:39,977
którzy znaczyli i śledzili ryby.

58
00:03:39,977 --> 00:03:42,923
Ale ja chciałam z tą ekipą

59
00:03:42,923 --> 00:03:47,559
pójść najpierw do rodzin 
i wysłuchać ich historii.

60
00:03:47,559 --> 00:03:51,268
Na czym polega ich kultura,
co darzą szacunkiem?

61
00:03:51,268 --> 00:03:53,319
Co jest dla nich wartością?

62
00:03:53,320 --> 00:03:55,249
Dowiedziałam się kilku rzeczy.

63
00:03:55,249 --> 00:04:02,410
Po pierwsze: Mongołowie 
pochodzą ze związku wilka i sarny.

64
00:04:02,410 --> 00:04:05,934
Po drugie: w tej dolinie, dawno temu,

65
00:04:05,934 --> 00:04:08,914
zły szaman terroryzował ludzi,

66
00:04:08,914 --> 00:04:13,834
lecz z czasem nawrócił się na buddyzm,
podobnie jak reszta mieszkańców doliny.

67
00:04:13,834 --> 00:04:17,767
I po trzecie: śmierć jednego tajmienia

68
00:04:17,767 --> 00:04:21,930
równa się cierpieniom dusz 999 ludzi.

69
00:04:21,930 --> 00:04:25,034
Na tym oparliśmy kampanię.

70
00:04:25,034 --> 00:04:27,622
Właściwie poszliśmy okrężną drogą:

71
00:04:27,622 --> 00:04:30,325
odbudowaliśmy buddyjską świątynię,

72
00:04:30,325 --> 00:04:35,144
która stała się miejscem dialogu
dla buddyzmu i konserwacji,

73
00:04:35,144 --> 00:04:39,188
zorganizowaliśmy darmowe
letnie kolonie dla dzieci,

74
00:04:39,188 --> 00:04:42,455
gdzie uczyły się o problemach 
konserwacji przyrody,

75
00:04:42,455 --> 00:04:44,149
o przepisach i naturze,

76
00:04:44,149 --> 00:04:49,410
oraz o jakości wody i rybołówstwie.

77
00:04:50,234 --> 00:04:56,011
Udało nam się zorganizować festiwale

78
00:04:56,011 --> 00:04:58,542
wokół różnych lokalnych zwyczajów.

79
00:04:58,542 --> 00:05:01,822
Tamtejsza populacja tajmienia

80
00:05:01,822 --> 00:05:04,009
jest teraz na stabilnym poziomie.

81
00:05:04,009 --> 00:05:07,232
Zaczęliśmy ten projekt w 2004 roku,

82
00:05:07,232 --> 00:05:11,377
a teraz jest to jedyne miejsce na ziemi, 
które może się tym pochwalić.

83
00:05:11,377 --> 00:05:14,897
Kiedy zaczęłam przyglądać się
religiom i kulturom,

84
00:05:14,897 --> 00:05:19,065
zauważyłam, że każda wiara, każda kultura,

85
00:05:19,065 --> 00:05:23,106
niesie przesłanie na temat 
ekologii, natury i jej wagi.

86
00:05:23,106 --> 00:05:26,586
Na przykład, w Bhagawadgicie, 
świętym tekście hinduizmu,

87
00:05:26,586 --> 00:05:29,849
pojawiają się słowa o tym,

88
00:05:29,849 --> 00:05:36,877
że drogi jest ten, kto nie czyni krzywdy
innym żyjącym stworzeniom.

89
00:05:36,877 --> 00:05:42,637
W sposób bardziej potępiający,

90
00:05:42,637 --> 00:05:46,216
biblijna księga Apokalipsy mówi,

91
00:05:46,216 --> 00:05:50,152
że Bóg zniszczy tego, 
który niszczy świat.

92
00:05:50,152 --> 00:05:51,900
Wydało mi się to ciekawe

93
00:05:51,900 --> 00:05:55,187
i naprawdę nadawało 
nowego znaczenia naszej pracy,

94
00:05:55,187 --> 00:05:59,083
a praca z przywódcami duchowymi

95
00:05:59,083 --> 00:06:01,641
była dla mnie wspaniałym 
nowym doświadczeniem,

96
00:06:01,641 --> 00:06:04,248
Założyłam organizację 
"The Tributary Fund",

97
00:06:04,248 --> 00:06:07,596
w której razem wygrzebujemy tradycje,

98
00:06:07,596 --> 00:06:09,997
a raczej odkrywamy tradycje,

99
00:06:09,997 --> 00:06:14,110
i wspieramy te, które cenią 
środowisko naturalne.

100
00:06:14,110 --> 00:06:19,866
Próbujemy przywrócić tradycyjne zwyczaje

101
00:06:19,866 --> 00:06:25,447
lub włączyć je do życia społeczności.

102
00:06:25,447 --> 00:06:30,651
Przytoczę pewien przykład, kolejny krok:

103
00:06:30,651 --> 00:06:33,748
znajdujemy tradycję, na przykład buddyzm,

104
00:06:33,748 --> 00:06:38,562
gdzie wierzy się, że trzeba chronić 
wszystkie czujące stworzenia.

105
00:06:38,562 --> 00:06:41,092
Sprowadziliśmy do USA
grupę buddyjskich mnichów.

106
00:06:41,092 --> 00:06:43,373
Robimy to już od czterech lat.

107
00:06:43,373 --> 00:06:48,383
Ta grupa spotkała się z badaczem manuli.

108
00:06:48,383 --> 00:06:51,845
Manule to dzikie koty z Mongolii.

109
00:06:51,845 --> 00:06:58,345
Koty usypiano, nakładano nadajniki 
i pobierano jajeczka.

110
00:06:58,345 --> 00:07:03,548
Kiedy mnisi to zobaczyli, 
zaczęli żywo dyskutować.

111
00:07:03,548 --> 00:07:07,702
Widać, że bardzo ich to poruszyło. Mówili:

112
00:07:07,702 --> 00:07:12,473
"Pojmujemy, że tym stworzeniom 
dzieje się krzywda,

113
00:07:12,473 --> 00:07:14,568
to nie może być przyjemne,

114
00:07:14,568 --> 00:07:16,640
zwłaszcza pozyskiwanie jajeczek".

115
00:07:16,640 --> 00:07:22,001
Badacze odpowiedzieli, że jajeczka 
są w zasadzie polisą na życie.

116
00:07:22,001 --> 00:07:26,752
Jeśli zwierzęta zagrozi wymarcie, 
będziemy mieć ich materiał genetyczny.

117
00:07:26,752 --> 00:07:29,221
"Myślimy, że badania są w porządku,

118
00:07:29,221 --> 00:07:34,784
bo nie ma nic gorszego 
niż wyginięcie gatunku".

119
00:07:34,784 --> 00:07:37,360
To naprawdę nadaje nam kierunek,

120
00:07:37,360 --> 00:07:42,415
te wierzenia i tradycje,

121
00:07:42,415 --> 00:07:45,198
znajdujemy ich coraz więcej
w Bhutanie, w Mongolii,

122
00:07:45,198 --> 00:07:49,377
w USA współpracujemy 
z przedstawicielami wielu wyznań.

123
00:07:49,377 --> 00:07:53,369
Nauka wyznacza granice 
konserwacji przyrody,

124
00:07:53,369 --> 00:08:00,490
ale wierzenia i podania to ważny element
zaangażowania lokalnej społeczności.

125
00:08:00,490 --> 00:08:04,547
Oba składniki są konieczne 
dla ochrony Ziemi.

126
00:08:04,547 --> 00:08:07,632
Na szczęście mamy 
po swojej stronie wielu bogów.

127
00:08:07,632 --> 00:08:08,908
Dziękuję.

128
00:08:08,923 --> 00:08:10,855
(Brawa)