Xonadoningizdagi hamda yuzingizdagi mikroskopik hayot bilan tanishing
-
0:01 - 0:03Yuzingizga qo'lingizni tekkizing.
-
0:03 - 0:05Qani sinab ko'ringchi.
-
0:06 - 0:07Nimani his qilyapsiz?
-
0:07 - 0:09Yumshoqmi? Mayinmi?
-
0:10 - 0:13Siz o'zingizni his qilyapsiz,
shunday emasmi? -
0:13 - 0:15Aslida esa unday emas.
-
0:15 - 0:19Siz barmoqlarizda va yuzlaringizda
yashaydigan minglab mikroskopik -
0:19 - 0:21mavjudodlarni his qilyapsiz.
-
0:22 - 0:24Siz bugun havo orqali kelgan mayda
-
0:24 - 0:27zamburug' moddalarni his qilyapsiz.
-
0:27 - 0:29Ular bizning allergiyamizni qo'zg'aydi
-
0:29 - 0:31va chrindi hidiga ega.
-
0:32 - 0:36Siz bizning terimizda yashaydigan
100 milliardlab bakteriya -
0:36 - 0:38hujayralarini his qilyapsiz.
-
0:38 - 0:42Ular terimizdagi yo'g'lardan oziqlanib
yog' o'rnini qoplamoqda -
0:42 - 0:45va tana hidini ishlab chiqarmoqda.
-
0:46 - 0:48Ehtimol, siz kecha hojatxonaga kirgan
paytingizdagi fekaliya -
0:49 - 0:52bakteriyasini ushlamoqdasiz,
-
0:52 - 0:55yoki kecha sizga sepilgan suv
quvurlarida yashaydigan -
0:55 - 0:58bakteriyalarni his qilyapsiz.
-
0:59 - 1:00Uzr.
-
1:00 - 1:01(Kulgu)
-
1:01 - 1:05Balkim siz yuzimizda yashaydigan
ikki xil parazitlarga -
1:05 - 1:09mikroskopik salom
-
1:09 - 1:10berayotgandirsiz.
-
1:11 - 1:14Ular kechasi bilan yuzimiz bo'ylab
aylanib chiqadi -
1:14 - 1:16va burnimiz uchida yotadi.
-
1:16 - 1:19(Kulgu)
-
1:20 - 1:24Ularni ko'plari hozir o'zlarini ichlarini
sizning teshiklaringiz bo'shatyapdi. -
1:24 - 1:26(Kulgu)
-
1:26 - 1:28Endi barmoqlarizga qarang.
-
1:28 - 1:30Qanday his qilyapsiz? Rasvo?
-
1:30 - 1:33Yuvib tashlash uchun sovun kerakmi?
-
1:34 - 1:36Siz hozir shunday his qilyapsiz
-
1:36 - 1:39lekin kelajakda siz bunday his qilmaysiz.
-
1:39 - 1:41Ohirgi 100 yil davomida
-
1:41 - 1:43bizga yaqin turgan mikroskopik olam bilan
-
1:43 - 1:46hammamiz raqobatdosh munosabatda bo'ldik.
-
1:46 - 1:48Agar uyingizda parazit yoki
rakovinangizda -
1:48 - 1:49bakteriyalar bor desam,
-
1:49 - 1:52bunga inson yaratgan yechim bor, ya'ni
-
1:52 - 1:55bunday mavjudodlarni yo'q qiladigan
-
1:55 - 1:56vosita.
-
1:57 - 2:01Hozirgi kunda biz ko'plab mikroskopik
mavjudodlarni yo'q qilishga kurashamiz. -
2:02 - 2:07Ammo bu bilan biz yer yuzidagi eng
zo'r texnologiya manbaini -
2:07 - 2:08inkor qilmoqdamiz.
-
2:09 - 2:14Ohirgi 100 yil davomida, insoniyat
bakteriya muammolar yechimini kuzatdi, -
2:14 - 2:20lekin kelasi bir asrda bakteriyalarning
insoniyat muammosi yechimi kuzatiladi. -
2:21 - 2:23Men olimman va izlanuvchi olimlar bilan
-
2:23 - 2:26Shimoliy Karolina va Kolorado
universitetlarida -
2:26 - 2:30bizga eng yaqin hamda yashirin va
no'malum atrof-muhitda mavjud bo'lgan; -
2:31 - 2:34bizning yotog'imiz ostida, bizning
bog'imizda -
2:35 - 2:38yoki bizning kindigimizda mavjud
mikroskopik hayotni -
2:38 - 2:39fosh qilish ustida ishlayman.
-
2:40 - 2:43Men bu sohada ishlaganimni sababi
biz bizga yaqin bo'lgan -
2:43 - 2:45mikroskopik hayot haqida juda
ham kam bilamiz. -
2:46 - 2:49Bir necha yil muqaddam hech
qaysi olim bizga yaxshi -
2:49 - 2:51tanish bo'lgan xonadonimizda
qanday parazit yoki -
2:53 - 2:56mikroorganizm turishini aytolmasdi.
-
2:57 - 2:58Shuning uchun men va boshqa jamoalar
-
2:58 - 3:01paxta o'ralgan gurgurt cho'plari,
pinsetlar va -
3:01 - 3:02mikroskopik mavjudotlarni fosh qilishda
-
3:02 - 3:05foydalaniladigan DNK metodlari
bilan qurollanganmiz. -
3:06 - 3:10Bu sohada biz o'rgimchakdan
tortib suvarak va -
3:10 - 3:12patda yashovchi kichik burgagacha
-
3:12 - 3:15bo'lgan parazitlarning 600dan ortiq
-
3:15 - 3:17turini aniqladik.
-
3:18 - 3:23Bundan tashqari biz bizning chang
bosgan yumshoq o'yinchoqlarimizda va kiyim -
3:23 - 3:25javonimiz hamda dushxonamizda yashaydigan
-
3:25 - 3:29100 000 ortiq parazit va bakteriyalarni
aniqladik. -
3:30 - 3:32Biz yanada chuqurroq kirdik va
-
3:32 - 3:34har bitta parazitning tanasi ichida
-
3:34 - 3:38yashaydigan mikroorganizmlarni o'rgandik.
-
3:39 - 3:42Har bitta parazidda, masalan, arida,
-
3:42 - 3:46biz hali kashf qilinmagan
-
3:46 - 3:49yuzlab tirik mavjudodlarni
kuzatishimiz mumkin. -
3:49 - 3:52Mana biologik kosmos qayerda!
-
3:54 - 3:56Siz kurib turgan mavjudodlarning ko'pini
-
3:56 - 3:57nomi yo'q hali.
-
3:58 - 4:01Atrofimizdagi olamning ko'p qismi hali
no'malum. -
4:02 - 4:05Men birinchi marta yangi kashf qilingan
mavjudotni nomlashga -
4:05 - 4:09to'g'ri kelganini eslayman.
Bu qog'oz arida yashovchi parazit edi. -
4:09 - 4:11U yumshoq va mayin edi,
-
4:11 - 4:14va men uni "mukur nidikola" deb atadim,
-
4:14 - 4:17lotin tilida birovning inida yashovchi
deganini bildiradi. -
4:18 - 4:21Bu uning dinozavr ichida katta
bo'layotganligining rasmi, -
4:21 - 4:24chunki hammaning fikricha dinozavrlar
juda ham zo'r. -
4:25 - 4:27Men magistratura bosqichida
o'qiyotgan paytimda -
4:27 - 4:31men yangi mavjudodlar hayoti haqida
topganimda juda ham hayajonda edim. -
4:31 - 4:33Men dadamni oldiga bordim va
-
4:33 - 4:36"Dada. men mavjudodlarning yangi turlarini
topdim" dedim. -
4:37 - 4:38U kulib,
-
4:38 - 4:41"Bu yahshi. Men o'ylaymanki sen ularga
davo ham topding" dedi. -
4:41 - 4:43(Kulgu)
-
4:43 - 4:44"Buni davolash."
-
4:45 - 4:48Hozir dadam meni eng katta muxlisim,
-
4:48 - 4:52shuning uchun u mening yangi hayot
shaklini o'ldirishni xohlagan payti -
4:52 - 4:55men uni farzand va olim sifatida
-
4:55 - 4:57uyaltirib qo'yganimni anglab yetdim.
-
4:57 - 5:01Labaratoriyalarda hamda odamlarning
bog'ida ishlab yurgan -
5:01 - 5:05va mikroskopik mavjudodlarning katalogini
tuzgan paytlarimda, men unda -
5:05 - 5:07mening asl ishim nimadan
iboratligini aytmaganman. -
5:08 - 5:10Maqsad atrofimizdagi mikroskopik hayotni
-
5:10 - 5:13o'ldirish uchun texnologiya topishdan
iborat emas. -
5:13 - 5:17Mening maqsadim bizni asrash uchun
mikroskopik hayotdan texnologiya topish. -
5:19 - 5:25Bizning xonadonimizda mavjud mikroskopik
hayotning 100 000 yangi turlari mavjud. -
5:25 - 5:29Bu degani 100 000 ta insoniyat
muammolarining yechimi manbaidir. -
5:30 - 5:33Men shunday kichik, bitta
hujayraga ega bo'lgan mavjudot -
5:33 - 5:34kuchli narsa qila olishi
-
5:34 - 5:36mumkinligiga ishonish
-
5:36 - 5:37qiyinligini bilaman, lekin
-
5:37 - 5:40ular qila oladi.
Bu mavjudotlar o'z atrof muhitini -
5:40 - 5:43kimyoviy arsenalga aylantira oladigan
-
5:43 - 5:45mikroskopik alkimyogardir.
-
5:46 - 5:49Bu ular har qanday muhitda yashay
oladi degani va atrofidagi -
5:49 - 5:51istalgan narsadan ozuqa
sifatida foydalana oladi. -
5:53 - 5:57Bu ularning zaharli moddadan to plastik
chiqindigacha bo'lgan har qanday narsani -
5:58 - 6:03iste'mol qila oladi va ular yog' va quvvat
batareykasi kabi chiqindi mahsulotlarini -
6:03 - 6:05ishlab chiqara oladi.
Ular hatto asl tillaning kichik -
6:07 - 6:10bo'laklariniyam ishlab chiqara oladi.
Ular iste'molga yaroqsiz mahsulotni -
6:11 - 6:13yaroqli mahsulotga, alkogolni
shakarga aylantira -
6:14 - 6:16oladi. Ular shokoladga ta'm berish va
-
6:16 - 6:18tuproqqa kuch berish qudratiga ega.
-
6:18 - 6:20Men sizlarga aytamanki,
-
6:20 - 6:23kelasi 100 yil davomida ushbu
mikroskopik mavjudotlarning bizning -
6:23 - 6:24ko'p muammolarimizni hal etishini
-
6:25 - 6:27kuzatishimiz mumkin.
Bizda muammolar ko'p. -
6:28 - 6:32Bizda har kunlik badbo'y kiyim va
yoqimsiz taom bor. -
6:32 - 6:35Shu bilan birga ulkan muammolarimiz bor:
-
6:35 - 6:38kassaliklar, atrof muhit ifloslanishi
va urushlar. -
6:39 - 6:41Shuning uchun mening vazifam
nafaqat -
6:41 - 6:44atrofimizdagi mikroskopik hayotni katalog
qilishdan iborat -
6:44 - 6:48balkim bizga aynan nima yordam bera
olishini aniqlashdir. -
6:49 - 6:50Sizlarga bir misol aytaman.
-
6:50 - 6:52Biz zararkunanda va
-
6:52 - 6:54uyimizda uchraydigan ko'plab
arilardan boshladik. -
6:55 - 7:00Arining ichida hali to'liq o'rganilmagan
noyob qobiliyatga ega bo'lgan pivo -
7:00 - 7:01tayyorlay oladigan mikro-
-
7:02 - 7:03organizmlardan boshladik.
-
7:04 - 7:07Bunday xususiyatga sayyoramizda
faqatgina bir necha mavjudodlar ega. -
7:07 - 7:10To'g'risini aytganda, bozorda olgan
har qanday pivongiz -
7:10 - 7:14faqatgina uchta mikroorganizm turlari
orqali tayyorlangan. -
7:15 - 7:19Lekin bizning mavjudodlarimiz asal va
tortning ta'mini beradigan -
7:20 - 7:22ajoyib pivo tayyorlay oladi.
-
7:23 - 7:27Arining qornida yashovchi mikroorganizm
turlari sayyoramizdagi -
7:28 - 7:30boshqa har qanday
mikroorganizmdan yaxshiroq -
7:30 - 7:33nordon pivo tayyorlay oladi.
-
7:35 - 7:38Hozirgi kunda to'rtta mikroorganizm turi
pivo tayyorlay oladi. -
7:39 - 7:42Zararkunandaning pivo tayyorlashini
eshitib endi -
7:42 - 7:44kelajakdagi pivoni ta'tib
ko'rish haqida o'ylab ko'ring. -
7:46 - 7:47Ikkinchi misol sifatida shuni
-
7:47 - 7:51aytamanki, odamlarning bog'ida loy qazib
olish uchun izlanuvchi -
7:51 - 7:56olimlar bilan ishladim. Biz u yerda yangi
antibiotiklar tayyorlay oladigan mikro- -
7:56 - 7:59organizmlarni kashf qildik.
Bunday antibiotiklar dunyoning eng -
8:00 - 8:03yomon superparazitlarini o'ldira oladi.
Bu kashf qilingan ajoyib -
8:03 - 8:04narsa edi, lekin bir sir bor:
-
8:05 - 8:07ohirgi 60 yil davomida
-
8:07 - 8:09bozordagi antibiotiklarning ko'plari
-
8:09 - 8:12shunga o'xshash tuproq
bakteriyasidan kelgan. -
8:12 - 8:15Har kuni siz va men, xonada o'tirgan
va sayyoramizdagi -
8:15 - 8:17har bir odam
-
8:17 - 8:22huddi shunga o'xshash bakteriyalar
yordamida saqlanadi. -
8:23 - 8:25Siz loyni eshitib
-
8:25 - 8:27endi dori darmon haqida o'ylab ko'ring.
-
8:28 - 8:31Ehtimol eng yahshi misol, afsuski
birinchi bor -
8:31 - 8:34sigir gungidan topilganligi
uchun shunday atalgan -
8:34 - 8:38hovuzda yashaydigan mikroorganizmlarni
o'rganayotgan hamkasblarimdan chiqadi. -
8:38 - 8:42Bu faqatgina sichqonga yedirilganda travma
dan keyingi stress buzilishi vaksinasini -
8:42 - 8:46o'rnini bosadi va boshqa hech qanday
muzokaraga munosib -
8:46 - 8:48hususiyati mavjud emas.
-
8:50 - 8:52Bu qo'rquvga qarshi vaksinadir.
-
8:53 - 8:57Hovuz paraziti haqida eshitdingiz
endi umid qiling. -
8:58 - 9:00Bundan tashqari ko'plab mikrobik
misollar mavjud, -
9:01 - 9:03lekin bugun barini gapirishga
vaqt yetmaydi. -
9:03 - 9:09Men sizga faqatgina uchta mikroorganizmdan
kelgan yechimlar haqida gapirdim. -
9:09 - 9:13Tasavvur qilib ko'ring, sizning chang
bosgan yumshoq o'yinchog'ingizdagi 100 000 -
9:13 - 9:14mavjudot nima qila oladi.
-
9:15 - 9:18Kelajakda ular sizni jozibaliroq
yoki aqlliroq -
9:19 - 9:20qilishi mumkin, yo balkim
-
9:21 - 9:23ko'proq yashashingizga yordam berar.
-
9:24 - 9:27Yana birbor barmoqlaringizga qarang.
-
9:27 - 9:29Barcha noma'lum bo'lgan
mikroskopik mavjudotlar -
9:29 - 9:31haqida bir o'ylab ko'ring.
-
9:31 - 9:34Kelajakda ular nima qilishi, yaratishi,
kimningdir -
9:34 - 9:35hayotini saqlab qolish
-
9:36 - 9:38qobiliyatiga ega bo'lishi haqida
bir o'ylang. -
9:39 - 9:41Barmoqlaringizni qanday his
qilyapsiz -
9:42 - 9:43endi?
Biroz qudratliroqmi? -
9:45 - 9:47Buning sababi siz kelajakni his qilyapsiz.
-
9:47 - 9:48Rahmat
-
9:49 - 9:53(qarsaklar)
- Title:
- Xonadoningizdagi hamda yuzingizdagi mikroskopik hayot bilan tanishing
- Speaker:
- Anna Madden
- Description:
-
Sizningichingizdagi va atrofingizdagi mikroskopik o'rmonni bilib oling: yuzlaringizda, divan ostida va bog' tuprog’ida yashovchi kichik organizmlar. Bu mikroorganizmlar bilan raqobatlashamiz - biz ularni sanitarizatsiya qilamiz, yo'q qilamiz va dezinfektsiyalaymiz, ammo mikrobiolog Anna Maddenning aytishicha, ular yangi texnologiyalar va dori-darmonlarni kashf qilish ma’nbaidir. Bu mikroskopik alhimiklar rasvo emas, deydi Madden. Ular kelajakdir.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 10:07
Nazarbek Nazarov approved Uzbek subtitles for Meet the microscopic life in your home -- and on your face | ||
Azizbek Nazarov accepted Uzbek subtitles for Meet the microscopic life in your home -- and on your face | ||
Azizbek Nazarov edited Uzbek subtitles for Meet the microscopic life in your home -- and on your face | ||
Madina Juarez edited Uzbek subtitles for Meet the microscopic life in your home -- and on your face | ||
Nazarbek Nazarov edited Uzbek subtitles for Meet the microscopic life in your home -- and on your face | ||
Madina Juarez declined Uzbek subtitles for Meet the microscopic life in your home -- and on your face | ||
Furkat Sharipov edited Uzbek subtitles for Meet the microscopic life in your home -- and on your face | ||
Furkat Sharipov edited Uzbek subtitles for Meet the microscopic life in your home -- and on your face |