Yuzingizga qo'lingizni tekkizing.

Qani sinab ko'ringchi.

Nimani his qilyapsiz?

Yumshoqmi? Mayinmi?

Siz o'zingizni his qilyapsiz, 
shunday emasmi?

Aslida esa unday emas.

Siz barmoqlarizda va yuzlaringizda 
yashaydigan minglab mikroskopik

mavjudodlarni his qilyapsiz.

Siz bugun havo orqali kelgan mayda

zamburug' moddalarni his qilyapsiz.

Ular bizning allergiyamizni qo'zg'aydi

va chrindi hidiga ega.

Siz bizning terimizda yashaydigan 
100 milliardlab bakteriya

hujayralarini his qilyapsiz.

Ular terimizdagi yo'g'lardan oziqlanib 
yog' o'rnini qoplamoqda

va tana hidini ishlab chiqarmoqda.

Ehtimol, siz kecha hojatxonaga kirgan 
paytingizdagi fekaliya

bakteriyasini ushlamoqdasiz,

yoki kecha sizga sepilgan suv 
quvurlarida yashaydigan

bakteriyalarni his qilyapsiz.

Uzr.

(Kulgu)

Balkim siz yuzimizda yashaydigan 
ikki xil parazitlarga

mikroskopik salom

berayotgandirsiz.

Ular kechasi bilan yuzimiz bo'ylab 
aylanib chiqadi

va burnimiz uchida yotadi.

(Kulgu)

Ularni ko'plari hozir o'zlarini ichlarini
sizning teshiklaringiz bo'shatyapdi.

(Kulgu)

Endi barmoqlarizga qarang.

Qanday his qilyapsiz? Rasvo?

Yuvib tashlash uchun sovun kerakmi?

Siz hozir shunday his qilyapsiz

lekin kelajakda siz bunday his qilmaysiz.

Ohirgi 100 yil davomida

bizga yaqin turgan mikroskopik olam bilan

hammamiz raqobatdosh munosabatda bo'ldik.

Agar uyingizda parazit yoki 
rakovinangizda

bakteriyalar bor desam,

bunga inson yaratgan yechim bor, ya'ni

bunday mavjudodlarni yo'q qiladigan

vosita.

Hozirgi kunda biz ko'plab mikroskopik 
mavjudodlarni yo'q qilishga kurashamiz.

Ammo bu bilan biz yer yuzidagi eng 
zo'r texnologiya manbaini

inkor qilmoqdamiz.

Ohirgi 100 yil davomida, insoniyat 
bakteriya muammolar yechimini kuzatdi,

lekin kelasi bir asrda bakteriyalarning 
insoniyat muammosi yechimi kuzatiladi.

Men olimman va izlanuvchi olimlar bilan

Shimoliy Karolina va Kolorado 
universitetlarida

bizga eng yaqin hamda yashirin va 
no'malum atrof-muhitda mavjud bo'lgan;

bizning yotog'imiz ostida, bizning 
bog'imizda

yoki bizning kindigimizda mavjud 
mikroskopik hayotni

fosh qilish ustida ishlayman.

Men bu sohada ishlaganimni sababi 
biz bizga yaqin bo'lgan

mikroskopik hayot haqida juda 
ham kam bilamiz.

Bir necha yil muqaddam hech 
qaysi olim bizga yaxshi

tanish bo'lgan xonadonimizda 
qanday parazit yoki

mikroorganizm turishini aytolmasdi.

Shuning uchun men va boshqa jamoalar

paxta o'ralgan gurgurt cho'plari, 
pinsetlar va

mikroskopik mavjudotlarni fosh qilishda

foydalaniladigan DNK metodlari 
bilan qurollanganmiz.

Bu sohada biz o'rgimchakdan 
tortib suvarak va

patda yashovchi kichik burgagacha

bo'lgan parazitlarning 600dan ortiq

turini aniqladik.

Bundan tashqari biz bizning chang 
bosgan yumshoq o'yinchoqlarimizda va kiyim

javonimiz hamda dushxonamizda yashaydigan

100 000 ortiq parazit va bakteriyalarni
aniqladik.

Biz yanada chuqurroq kirdik va

har bitta parazitning tanasi ichida

yashaydigan mikroorganizmlarni o'rgandik.

Har bitta parazidda, masalan, arida,

biz hali kashf qilinmagan

yuzlab tirik mavjudodlarni 
kuzatishimiz mumkin.

Mana biologik kosmos qayerda!

Siz kurib turgan mavjudodlarning ko'pini

nomi yo'q hali.

Atrofimizdagi olamning ko'p qismi hali 
no'malum.

Men birinchi marta yangi kashf qilingan 
mavjudotni nomlashga

to'g'ri kelganini eslayman.
Bu qog'oz arida yashovchi parazit edi.

U yumshoq va mayin edi,

va men uni "mukur nidikola" deb atadim,

lotin tilida birovning inida yashovchi 
deganini bildiradi.

Bu uning dinozavr ichida katta 
bo'layotganligining rasmi,

chunki hammaning fikricha dinozavrlar 
juda ham zo'r.

Men magistratura bosqichida 
o'qiyotgan paytimda

men yangi mavjudodlar hayoti haqida 
topganimda juda ham hayajonda edim.

Men dadamni oldiga bordim va

"Dada. men mavjudodlarning yangi turlarini
topdim" dedim.

U kulib,

"Bu yahshi. Men o'ylaymanki sen ularga 
davo ham topding" dedi.

(Kulgu)

"Buni davolash."

Hozir dadam meni eng katta muxlisim,

shuning uchun u mening yangi hayot 
shaklini o'ldirishni xohlagan payti

men uni farzand va olim sifatida

uyaltirib qo'yganimni anglab yetdim.

Labaratoriyalarda hamda odamlarning 
bog'ida ishlab yurgan

va mikroskopik mavjudodlarning katalogini 
tuzgan paytlarimda, men unda

mening asl ishim nimadan 
iboratligini aytmaganman.

Maqsad atrofimizdagi mikroskopik hayotni

o'ldirish uchun texnologiya topishdan 
iborat emas.

Mening maqsadim bizni asrash uchun 
mikroskopik hayotdan texnologiya topish.

Bizning xonadonimizda mavjud mikroskopik 
hayotning 100 000 yangi turlari mavjud.

Bu degani 100 000 ta insoniyat 
muammolarining yechimi manbaidir.

Men shunday kichik, bitta
hujayraga ega bo'lgan mavjudot

kuchli narsa qila olishi

mumkinligiga ishonish

qiyinligini bilaman, lekin

ular qila oladi.
Bu mavjudotlar o'z atrof muhitini

kimyoviy arsenalga aylantira oladigan

mikroskopik alkimyogardir.

Bu ular har qanday muhitda yashay 
oladi degani va atrofidagi

istalgan narsadan ozuqa 
sifatida foydalana oladi.

Bu ularning zaharli moddadan to plastik
chiqindigacha bo'lgan har qanday narsani

iste'mol qila oladi va ular yog' va quvvat
batareykasi kabi chiqindi mahsulotlarini

ishlab chiqara oladi.
Ular hatto asl tillaning kichik

bo'laklariniyam ishlab chiqara oladi.
Ular iste'molga yaroqsiz mahsulotni

yaroqli mahsulotga, alkogolni 
shakarga aylantira

oladi. Ular shokoladga ta'm berish va

tuproqqa kuch berish qudratiga ega.

Men sizlarga aytamanki,

kelasi 100 yil davomida ushbu
mikroskopik mavjudotlarning bizning

ko'p muammolarimizni hal etishini

kuzatishimiz mumkin.
Bizda muammolar ko'p.

Bizda har kunlik badbo'y kiyim va 
yoqimsiz taom bor.

Shu bilan birga ulkan muammolarimiz bor:

kassaliklar, atrof muhit ifloslanishi 
va urushlar.

Shuning uchun mening vazifam
nafaqat

atrofimizdagi mikroskopik hayotni katalog
qilishdan iborat

balkim bizga aynan nima yordam bera
olishini aniqlashdir.

Sizlarga bir misol aytaman.

Biz zararkunanda va

uyimizda uchraydigan ko'plab 
arilardan boshladik.

Arining ichida hali to'liq o'rganilmagan 
noyob qobiliyatga ega bo'lgan pivo

tayyorlay oladigan mikro-

organizmlardan boshladik.

Bunday xususiyatga sayyoramizda 
faqatgina bir necha mavjudodlar ega.

To'g'risini aytganda, bozorda olgan 
har qanday pivongiz

faqatgina uchta mikroorganizm turlari 
orqali tayyorlangan.

Lekin bizning mavjudodlarimiz asal va 
tortning ta'mini beradigan

ajoyib pivo tayyorlay oladi.

Arining qornida yashovchi mikroorganizm 
turlari sayyoramizdagi

boshqa har qanday 
mikroorganizmdan yaxshiroq

nordon pivo tayyorlay oladi.

Hozirgi kunda to'rtta mikroorganizm turi 
pivo tayyorlay oladi.

Zararkunandaning pivo tayyorlashini 
eshitib endi

kelajakdagi pivoni ta'tib 
ko'rish haqida o'ylab ko'ring.

Ikkinchi misol sifatida shuni

aytamanki, odamlarning bog'ida loy qazib
olish uchun izlanuvchi

olimlar bilan ishladim. Biz u yerda yangi
antibiotiklar tayyorlay oladigan mikro-

organizmlarni kashf qildik. 
Bunday antibiotiklar dunyoning eng

yomon superparazitlarini o'ldira oladi. 
Bu kashf qilingan ajoyib

narsa edi, lekin bir sir bor:

ohirgi 60 yil davomida

bozordagi antibiotiklarning ko'plari

shunga o'xshash tuproq 
bakteriyasidan kelgan.

Har kuni siz va men, xonada o'tirgan 
va sayyoramizdagi

har bir odam

huddi shunga o'xshash bakteriyalar 
yordamida saqlanadi.

Siz loyni eshitib

endi dori darmon haqida o'ylab ko'ring.

Ehtimol eng yahshi misol, afsuski 
birinchi bor

sigir gungidan topilganligi 
uchun shunday atalgan

hovuzda yashaydigan mikroorganizmlarni
o'rganayotgan hamkasblarimdan chiqadi.

Bu faqatgina sichqonga yedirilganda travma
dan keyingi stress buzilishi vaksinasini

o'rnini bosadi va boshqa hech qanday 
muzokaraga munosib

hususiyati mavjud emas.

Bu qo'rquvga qarshi vaksinadir.

Hovuz paraziti haqida eshitdingiz 
endi umid qiling.

Bundan tashqari ko'plab mikrobik 
misollar mavjud,

lekin bugun barini gapirishga 
vaqt yetmaydi.

Men sizga faqatgina uchta mikroorganizmdan
kelgan yechimlar haqida gapirdim.

Tasavvur qilib ko'ring, sizning chang
bosgan yumshoq o'yinchog'ingizdagi 100 000

mavjudot nima qila oladi.

Kelajakda ular sizni jozibaliroq 
yoki aqlliroq

qilishi mumkin, yo balkim

ko'proq yashashingizga yordam berar.

Yana birbor barmoqlaringizga qarang.

Barcha noma'lum bo'lgan 
mikroskopik mavjudotlar

haqida bir o'ylab ko'ring.

Kelajakda ular nima qilishi, yaratishi, 
kimningdir

hayotini saqlab qolish

qobiliyatiga ega bo'lishi haqida
bir o'ylang.

Barmoqlaringizni qanday his 
qilyapsiz

endi?
Biroz qudratliroqmi?

Buning sababi siz kelajakni his qilyapsiz.

Rahmat

(qarsaklar)