WEBVTT 00:00:01.290 --> 00:00:03.000 Yuzingizga qo'lingizni tekkizing. 00:00:03.496 --> 00:00:04.767 Qani sinab ko'ringchi. 00:00:05.586 --> 00:00:06.989 Nimani his qilyapsiz? 00:00:07.353 --> 00:00:09.236 Yumshoqmi? Mayinmi? 00:00:10.083 --> 00:00:12.693 Siz o'zingizni his qilyapsiz, shunday emasmi? 00:00:13.109 --> 00:00:14.812 Aslida esa unday emas. 00:00:15.387 --> 00:00:18.632 Siz barmoqlarizda va yuzlaringizda yashaydigan minglab mikroskopik 00:00:18.656 --> 00:00:21.197 mavjudodlarni his qilyapsiz. 00:00:22.481 --> 00:00:24.203 Siz bugun havo orqali kelgan mayda 00:00:24.203 --> 00:00:27.083 zamburug' moddalarni his qilyapsiz. 00:00:27.131 --> 00:00:29.098 Ular bizning allergiyamizni qo'zg'aydi 00:00:29.122 --> 00:00:30.674 va chrindi hidiga ega. 00:00:31.695 --> 00:00:35.839 Siz bizning terimizda yashaydigan 100 milliardlab bakteriya 00:00:36.213 --> 00:00:37.859 hujayralarini his qilyapsiz. 00:00:38.453 --> 00:00:42.359 Ular terimizdagi yo'g'lardan oziqlanib yog' o'rnini qoplamoqda 00:00:42.359 --> 00:00:44.621 va tana hidini ishlab chiqarmoqda. 00:00:45.564 --> 00:00:48.479 Ehtimol, siz kecha hojatxonaga kirgan paytingizdagi fekaliya 00:00:48.503 --> 00:00:52.163 bakteriyasini ushlamoqdasiz, 00:00:52.187 --> 00:00:55.311 yoki kecha sizga sepilgan suv quvurlarida yashaydigan 00:00:55.335 --> 00:00:57.794 bakteriyalarni his qilyapsiz. 00:00:58.666 --> 00:00:59.817 Uzr. NOTE Paragraph 00:00:59.841 --> 00:01:01.309 (Kulgu) NOTE Paragraph 00:01:01.333 --> 00:01:04.897 Balkim siz yuzimizda yashaydigan ikki xil parazitlarga 00:01:04.921 --> 00:01:08.646 mikroskopik salom 00:01:08.670 --> 00:01:10.338 berayotgandirsiz. 00:01:10.877 --> 00:01:13.523 Ular kechasi bilan yuzimiz bo'ylab aylanib chiqadi 00:01:13.547 --> 00:01:16.395 va burnimiz uchida yotadi. NOTE Paragraph 00:01:16.419 --> 00:01:19.009 (Kulgu) NOTE Paragraph 00:01:19.610 --> 00:01:23.772 Ularni ko'plari hozir o'zlarini ichlarini sizning teshiklaringiz bo'shatyapdi. NOTE Paragraph 00:01:23.826 --> 00:01:25.882 (Kulgu) NOTE Paragraph 00:01:26.236 --> 00:01:27.700 Endi barmoqlarizga qarang. 00:01:28.366 --> 00:01:30.467 Qanday his qilyapsiz? Rasvo? 00:01:30.491 --> 00:01:32.871 Yuvib tashlash uchun sovun kerakmi? 00:01:34.372 --> 00:01:35.986 Siz hozir shunday his qilyapsiz 00:01:36.010 --> 00:01:38.622 lekin kelajakda siz bunday his qilmaysiz. NOTE Paragraph 00:01:39.454 --> 00:01:41.379 Ohirgi 100 yil davomida 00:01:41.403 --> 00:01:43.380 bizga yaqin turgan mikroskopik olam bilan 00:01:43.404 --> 00:01:46.019 hammamiz raqobatdosh munosabatda bo'ldik. 00:01:46.043 --> 00:01:48.165 Agar uyingizda parazit yoki rakovinangizda 00:01:48.189 --> 00:01:49.423 bakteriyalar bor desam, 00:01:49.447 --> 00:01:51.774 bunga inson yaratgan yechim bor, ya'ni 00:01:51.798 --> 00:01:54.934 bunday mavjudodlarni yo'q qiladigan 00:01:54.958 --> 00:01:56.251 vosita. 00:01:56.843 --> 00:02:00.718 Hozirgi kunda biz ko'plab mikroskopik mavjudodlarni yo'q qilishga kurashamiz. 00:02:01.822 --> 00:02:06.515 Ammo bu bilan biz yer yuzidagi eng zo'r texnologiya manbaini 00:02:06.539 --> 00:02:07.755 inkor qilmoqdamiz. 00:02:08.624 --> 00:02:14.270 Ohirgi 100 yil davomida, insoniyat bakteriya muammolar yechimini kuzatdi, 00:02:14.294 --> 00:02:19.758 lekin kelasi bir asrda bakteriyalarning insoniyat muammosi yechimi kuzatiladi. NOTE Paragraph 00:02:20.511 --> 00:02:22.880 Men olimman va izlanuvchi olimlar bilan 00:02:22.904 --> 00:02:26.180 Shimoliy Karolina va Kolorado universitetlarida 00:02:26.204 --> 00:02:29.798 bizga eng yaqin hamda yashirin va no'malum atrof-muhitda mavjud bo'lgan; 00:02:30.548 --> 00:02:34.416 bizning yotog'imiz ostida, bizning bog'imizda 00:02:34.709 --> 00:02:37.867 yoki bizning kindigimizda mavjud mikroskopik hayotni 00:02:37.891 --> 00:02:39.310 fosh qilish ustida ishlayman. 00:02:40.083 --> 00:02:42.953 Men bu sohada ishlaganimni sababi biz bizga yaqin bo'lgan 00:02:42.977 --> 00:02:45.298 mikroskopik hayot haqida juda ham kam bilamiz. 00:02:46.281 --> 00:02:48.754 Bir necha yil muqaddam hech qaysi olim bizga yaxshi 00:02:48.778 --> 00:02:51.391 tanish bo'lgan xonadonimizda qanday parazit yoki 00:02:52.508 --> 00:02:55.931 mikroorganizm turishini aytolmasdi. NOTE Paragraph 00:02:56.607 --> 00:02:58.347 Shuning uchun men va boshqa jamoalar 00:02:58.371 --> 00:03:00.564 paxta o'ralgan gurgurt cho'plari, pinsetlar va 00:03:00.588 --> 00:03:02.454 mikroskopik mavjudotlarni fosh qilishda 00:03:02.478 --> 00:03:05.070 foydalaniladigan DNK metodlari bilan qurollanganmiz. 00:03:06.222 --> 00:03:10.282 Bu sohada biz o'rgimchakdan tortib suvarak va 00:03:10.306 --> 00:03:12.206 patda yashovchi kichik burgagacha 00:03:12.230 --> 00:03:14.727 bo'lgan parazitlarning 600dan ortiq 00:03:14.751 --> 00:03:17.319 turini aniqladik. 00:03:18.090 --> 00:03:23.415 Bundan tashqari biz bizning chang bosgan yumshoq o'yinchoqlarimizda va kiyim 00:03:23.439 --> 00:03:25.454 javonimiz hamda dushxonamizda yashaydigan 00:03:25.478 --> 00:03:29.012 100 000 ortiq parazit va bakteriyalarni aniqladik. 00:03:30.326 --> 00:03:31.870 Biz yanada chuqurroq kirdik va 00:03:31.894 --> 00:03:33.610 har bitta parazitning tanasi ichida 00:03:33.634 --> 00:03:37.762 yashaydigan mikroorganizmlarni o'rgandik. 00:03:38.508 --> 00:03:41.918 Har bitta parazidda, masalan, arida, 00:03:41.942 --> 00:03:46.152 biz hali kashf qilinmagan 00:03:46.176 --> 00:03:49.453 yuzlab tirik mavjudodlarni kuzatishimiz mumkin. 00:03:49.477 --> 00:03:51.930 Mana biologik kosmos qayerda! 00:03:53.531 --> 00:03:55.960 Siz kurib turgan mavjudodlarning ko'pini 00:03:55.984 --> 00:03:57.211 nomi yo'q hali. 00:03:57.903 --> 00:04:00.726 Atrofimizdagi olamning ko'p qismi hali no'malum. NOTE Paragraph 00:04:01.830 --> 00:04:05.333 Men birinchi marta yangi kashf qilingan mavjudotni nomlashga 00:04:05.357 --> 00:04:08.851 to'g'ri kelganini eslayman. Bu qog'oz arida yashovchi parazit edi. 00:04:08.875 --> 00:04:11.100 U yumshoq va mayin edi, 00:04:11.124 --> 00:04:13.668 va men uni "mukur nidikola" deb atadim, 00:04:13.692 --> 00:04:16.695 lotin tilida birovning inida yashovchi deganini bildiradi. 00:04:17.952 --> 00:04:20.796 Bu uning dinozavr ichida katta bo'layotganligining rasmi, 00:04:20.820 --> 00:04:23.917 chunki hammaning fikricha dinozavrlar juda ham zo'r. 00:04:24.686 --> 00:04:27.002 Men magistratura bosqichida o'qiyotgan paytimda 00:04:27.026 --> 00:04:30.748 men yangi mavjudodlar hayoti haqida topganimda juda ham hayajonda edim. 00:04:30.772 --> 00:04:32.548 Men dadamni oldiga bordim va 00:04:32.572 --> 00:04:35.990 "Dada. men mavjudodlarning yangi turlarini topdim" dedim. 00:04:36.574 --> 00:04:38.075 U kulib, 00:04:38.099 --> 00:04:41.367 "Bu yahshi. Men o'ylaymanki sen ularga davo ham topding" dedi. NOTE Paragraph 00:04:41.391 --> 00:04:42.837 (Kulgu) NOTE Paragraph 00:04:42.861 --> 00:04:44.033 "Buni davolash." NOTE Paragraph 00:04:45.202 --> 00:04:47.909 Hozir dadam meni eng katta muxlisim, 00:04:47.933 --> 00:04:52.303 shuning uchun u mening yangi hayot shaklini o'ldirishni xohlagan payti 00:04:52.327 --> 00:04:54.873 men uni farzand va olim sifatida 00:04:54.897 --> 00:04:57.058 uyaltirib qo'yganimni anglab yetdim. 00:04:57.082 --> 00:05:01.008 Labaratoriyalarda hamda odamlarning bog'ida ishlab yurgan 00:05:01.032 --> 00:05:04.712 va mikroskopik mavjudodlarning katalogini tuzgan paytlarimda, men unda 00:05:04.736 --> 00:05:07.272 mening asl ishim nimadan iboratligini aytmaganman. 00:05:08.444 --> 00:05:10.360 Maqsad atrofimizdagi mikroskopik hayotni 00:05:10.384 --> 00:05:12.784 o'ldirish uchun texnologiya topishdan iborat emas. 00:05:13.315 --> 00:05:17.447 Mening maqsadim bizni asrash uchun mikroskopik hayotdan texnologiya topish. NOTE Paragraph 00:05:19.495 --> 00:05:25.247 Bizning xonadonimizda mavjud mikroskopik hayotning 100 000 yangi turlari mavjud. 00:05:25.271 --> 00:05:29.239 Bu degani 100 000 ta insoniyat muammolarining yechimi manbaidir. 00:05:30.448 --> 00:05:33.149 Men shunday kichik, bitta hujayraga ega bo'lgan mavjudot 00:05:33.173 --> 00:05:34.331 kuchli narsa qila olishi 00:05:34.355 --> 00:05:35.674 mumkinligiga ishonish 00:05:35.698 --> 00:05:37.035 qiyinligini bilaman, lekin 00:05:37.059 --> 00:05:39.904 ular qila oladi. Bu mavjudotlar o'z atrof muhitini 00:05:39.928 --> 00:05:42.786 kimyoviy arsenalga aylantira oladigan 00:05:42.810 --> 00:05:45.129 mikroskopik alkimyogardir. 00:05:45.925 --> 00:05:48.908 Bu ular har qanday muhitda yashay oladi degani va atrofidagi 00:05:48.932 --> 00:05:51.319 istalgan narsadan ozuqa sifatida foydalana oladi. 00:05:52.552 --> 00:05:56.861 Bu ularning zaharli moddadan to plastik chiqindigacha bo'lgan har qanday narsani 00:05:58.075 --> 00:06:02.590 iste'mol qila oladi va ular yog' va quvvat batareykasi kabi chiqindi mahsulotlarini 00:06:02.614 --> 00:06:05.456 ishlab chiqara oladi. Ular hatto asl tillaning kichik 00:06:06.729 --> 00:06:10.290 bo'laklariniyam ishlab chiqara oladi. Ular iste'molga yaroqsiz mahsulotni 00:06:10.747 --> 00:06:13.129 yaroqli mahsulotga, alkogolni shakarga aylantira 00:06:13.926 --> 00:06:15.839 oladi. Ular shokoladga ta'm berish va 00:06:15.863 --> 00:06:17.599 tuproqqa kuch berish qudratiga ega. NOTE Paragraph 00:06:18.453 --> 00:06:19.620 Men sizlarga aytamanki, 00:06:19.644 --> 00:06:22.791 kelasi 100 yil davomida ushbu mikroskopik mavjudotlarning bizning 00:06:22.815 --> 00:06:24.420 ko'p muammolarimizni hal etishini 00:06:24.960 --> 00:06:27.233 kuzatishimiz mumkin. Bizda muammolar ko'p. 00:06:27.762 --> 00:06:31.689 Bizda har kunlik badbo'y kiyim va yoqimsiz taom bor. 00:06:32.464 --> 00:06:34.501 Shu bilan birga ulkan muammolarimiz bor: 00:06:34.525 --> 00:06:37.826 kassaliklar, atrof muhit ifloslanishi va urushlar. 00:06:39.326 --> 00:06:41.010 Shuning uchun mening vazifam nafaqat 00:06:41.034 --> 00:06:44.264 atrofimizdagi mikroskopik hayotni katalog qilishdan iborat 00:06:44.288 --> 00:06:47.537 balkim bizga aynan nima yordam bera olishini aniqlashdir. NOTE Paragraph 00:06:48.681 --> 00:06:50.046 Sizlarga bir misol aytaman. 00:06:50.070 --> 00:06:51.702 Biz zararkunanda va 00:06:51.726 --> 00:06:54.074 uyimizda uchraydigan ko'plab arilardan boshladik. 00:06:54.707 --> 00:06:59.634 Arining ichida hali to'liq o'rganilmagan noyob qobiliyatga ega bo'lgan pivo 00:06:59.658 --> 00:07:01.047 tayyorlay oladigan mikro- 00:07:01.775 --> 00:07:03.010 organizmlardan boshladik. 00:07:03.886 --> 00:07:07.411 Bunday xususiyatga sayyoramizda faqatgina bir necha mavjudodlar ega. 00:07:07.435 --> 00:07:10.296 To'g'risini aytganda, bozorda olgan har qanday pivongiz 00:07:10.320 --> 00:07:13.823 faqatgina uchta mikroorganizm turlari orqali tayyorlangan. 00:07:14.729 --> 00:07:18.811 Lekin bizning mavjudodlarimiz asal va tortning ta'mini beradigan 00:07:19.596 --> 00:07:22.238 ajoyib pivo tayyorlay oladi. 00:07:23.043 --> 00:07:26.876 Arining qornida yashovchi mikroorganizm turlari sayyoramizdagi 00:07:27.607 --> 00:07:29.904 boshqa har qanday mikroorganizmdan yaxshiroq 00:07:29.928 --> 00:07:33.387 nordon pivo tayyorlay oladi. 00:07:34.676 --> 00:07:37.800 Hozirgi kunda to'rtta mikroorganizm turi pivo tayyorlay oladi. 00:07:39.197 --> 00:07:41.512 Zararkunandaning pivo tayyorlashini eshitib endi 00:07:41.536 --> 00:07:44.473 kelajakdagi pivoni ta'tib ko'rish haqida o'ylab ko'ring. NOTE Paragraph 00:07:45.925 --> 00:07:47.454 Ikkinchi misol sifatida shuni 00:07:47.478 --> 00:07:50.834 aytamanki, odamlarning bog'ida loy qazib olish uchun izlanuvchi 00:07:51.493 --> 00:07:55.550 olimlar bilan ishladim. Biz u yerda yangi antibiotiklar tayyorlay oladigan mikro- 00:07:55.574 --> 00:07:58.707 organizmlarni kashf qildik. Bunday antibiotiklar dunyoning eng 00:07:59.690 --> 00:08:02.899 yomon superparazitlarini o'ldira oladi. Bu kashf qilingan ajoyib 00:08:02.923 --> 00:08:04.301 narsa edi, lekin bir sir bor: 00:08:05.164 --> 00:08:07.084 ohirgi 60 yil davomida 00:08:07.108 --> 00:08:09.397 bozordagi antibiotiklarning ko'plari 00:08:09.421 --> 00:08:11.630 shunga o'xshash tuproq bakteriyasidan kelgan. 00:08:12.269 --> 00:08:15.294 Har kuni siz va men, xonada o'tirgan va sayyoramizdagi 00:08:15.318 --> 00:08:17.060 har bir odam 00:08:17.084 --> 00:08:21.503 huddi shunga o'xshash bakteriyalar yordamida saqlanadi. 00:08:23.225 --> 00:08:24.898 Siz loyni eshitib 00:08:24.922 --> 00:08:26.853 endi dori darmon haqida o'ylab ko'ring. NOTE Paragraph 00:08:28.402 --> 00:08:31.048 Ehtimol eng yahshi misol, afsuski birinchi bor 00:08:31.072 --> 00:08:33.968 sigir gungidan topilganligi uchun shunday atalgan 00:08:33.992 --> 00:08:37.611 hovuzda yashaydigan mikroorganizmlarni o'rganayotgan hamkasblarimdan chiqadi. 00:08:38.388 --> 00:08:42.346 Bu faqatgina sichqonga yedirilganda travma dan keyingi stress buzilishi vaksinasini 00:08:42.370 --> 00:08:45.892 o'rnini bosadi va boshqa hech qanday muzokaraga munosib 00:08:45.916 --> 00:08:47.967 hususiyati mavjud emas. 00:08:49.842 --> 00:08:51.746 Bu qo'rquvga qarshi vaksinadir. 00:08:53.418 --> 00:08:56.640 Hovuz paraziti haqida eshitdingiz endi umid qiling. NOTE Paragraph 00:08:58.077 --> 00:09:00.481 Bundan tashqari ko'plab mikrobik misollar mavjud, 00:09:00.505 --> 00:09:02.649 lekin bugun barini gapirishga vaqt yetmaydi. 00:09:03.122 --> 00:09:08.506 Men sizga faqatgina uchta mikroorganizmdan kelgan yechimlar haqida gapirdim. 00:09:08.530 --> 00:09:12.876 Tasavvur qilib ko'ring, sizning chang bosgan yumshoq o'yinchog'ingizdagi 100 000 00:09:12.900 --> 00:09:14.173 mavjudot nima qila oladi. 00:09:14.751 --> 00:09:18.079 Kelajakda ular sizni jozibaliroq yoki aqlliroq 00:09:18.758 --> 00:09:20.065 qilishi mumkin, yo balkim 00:09:21.035 --> 00:09:22.912 ko'proq yashashingizga yordam berar. NOTE Paragraph 00:09:24.483 --> 00:09:26.635 Yana birbor barmoqlaringizga qarang. 00:09:27.185 --> 00:09:29.471 Barcha noma'lum bo'lgan mikroskopik mavjudotlar 00:09:29.495 --> 00:09:30.942 haqida bir o'ylab ko'ring. 00:09:30.966 --> 00:09:33.971 Kelajakda ular nima qilishi, yaratishi, kimningdir 00:09:33.995 --> 00:09:35.168 hayotini saqlab qolish 00:09:35.708 --> 00:09:37.854 qobiliyatiga ega bo'lishi haqida bir o'ylang. 00:09:39.071 --> 00:09:40.874 Barmoqlaringizni qanday his qilyapsiz 00:09:41.502 --> 00:09:43.007 endi? Biroz qudratliroqmi? 00:09:44.564 --> 00:09:46.591 Buning sababi siz kelajakni his qilyapsiz. NOTE Paragraph 00:09:47.210 --> 00:09:48.372 Rahmat NOTE Paragraph 00:09:48.803 --> 00:09:53.424 (qarsaklar)