Bộ não đã tự hoạt động thể nào để giúp chúng ta tồn tại- Nathan S. Jacobs
-
0:07 - 0:11Không cần nói bạn cũng biết
bộ não của chúng ta quan trọng thế nào. -
0:11 - 0:13Suy cho cùng,
mỗi điều chúng ta trải nghiệm, -
0:13 - 0:15mọi suy nghĩ và hành động,
-
0:15 - 0:17cũng như nhận thức và trí nhớ
-
0:17 - 0:20đều được xử lý tại đây,
trung tâm điều khiển của cơ thể. -
0:20 - 0:24Nhưng nếu như thế này
đã là quá nhiều việc cho một cơ quan xử lý -
0:24 - 0:28thì thực chất, đây chỉ là một phần nhỏ
những gì não bộ phải thực hiện. -
0:28 - 0:31Bạn không hề biết về
hầu hết các hoạt động của não bộ, -
0:31 - 0:34trừ khi chúng đột ngột dừng lại.
-
0:34 - 0:36Bộ não được hình thành từ hàng tỷ nơ-ron,
-
0:36 - 0:38và hàng nghìn tỷ liên kết.
-
0:38 - 0:41Các nơ-ron được kích hoạt bởi
các chất xúc tác hoặc suy nghĩ nhất định, -
0:41 - 0:45nhưng bản thân chúng
cũng thường xuyên hoạt động tự phát. -
0:45 - 0:47Một số nơ-ron có các pha giật
thực hiện theo chu kỳ. -
0:47 - 0:52Một số khác lại giật liên tục
rồi ngừng hoạt động, -
0:52 - 0:54hoặc “im hơi lặng tiếng”
trong một thời gian dài. -
0:54 - 1:00đến khi hàng nghìn thông tin
từ các nơ-ron khác sắp xếp đúng thứ tự. -
1:00 - 1:01Trên diện rộng,
-
1:01 - 1:06điều này dẫn tới những nhịp điệu tỉ mỉ
của hoạt động bên trong não bộ, -
1:06 - 1:07ngâm nga một cách lặng lẽ
-
1:07 - 1:09bất kể là chúng ta ngủ, thức,
-
1:09 - 1:12hay kể cả khi ta cố gắng
không nghĩ về bất kì điều gì. -
1:12 - 1:15Và những chức năng não tự phát này
-
1:15 - 1:20hình thành nên nền tảng
cho các chức năng khác. -
1:20 - 1:24Hoạt động quan trọng nhất
trong những hoạt động tự phát này -
1:24 - 1:26là những cái giúp duy trì sự sống.
-
1:26 - 1:29Ví dụ, trong khi bạn tập trung
xem đoạn phim này, -
1:29 - 1:33hoạt động tự phát trong não bạn
vẫn duy trì việc hô hấp -
1:33 - 1:38từ 12 đến 16 nhịp một phút.
đảm bảo rằng bạn không bị ngạt thở. -
1:38 - 1:40Không cần tới bất kì nỗ lực nào,
-
1:40 - 1:43các tín hiệu từ các bộ phận ở thân não
đều được truyền qua tủy sống, -
1:43 - 1:46tới các cơ có chức năng bơm căng phổi,
-
1:46 - 1:50khiến chúng giãn ra và co lại,
mặc dù bạn có để ý hay không. -
1:50 - 1:55Các mạch nơ-ron hình thành nên
loại hoạt động tự phát theo chu kỳ này -
1:55 - 1:58được gọi là các máy phát sinh
mô hình trung ương, -
1:58 - 2:00và điều khiển nhiều hoạt động
lặp đi lặp lại đơn giản, -
2:00 - 2:01như hô hấp,
-
2:01 - 2:02đi lại,
-
2:02 - 2:04hay nhai.
-
2:04 - 2:08Các hoạt động thần kinh tiếp diễn
cũng làm nền cho tri giác của chúng ta. -
2:08 - 2:09Có vẻ như
-
2:09 - 2:12các nơ-ron ở võng mạc phiên dịch ánh sáng
thành tín hiệu thần kinh -
2:12 - 2:14sẽ không hoạt động trong bóng tối,
-
2:14 - 2:15nhưng thực chất,
-
2:15 - 2:19các tế bào hạch ở võng mạc
liên kết với não bộ -
2:19 - 2:20vẫn luôn hoạt động.
-
2:20 - 2:25Và tín hiệu chúng chuyển về tăng hay giảm
phụ thuộc vào mức độ hoạt động, -
2:25 - 2:27chứ không phải là từng pha giật riêng lẻ.
-
2:27 - 2:32Ở mỗi cấp độ, hệ thần kinh của chúng ta
lúc nào cũng có đầy hoạt động tự phát. -
2:32 - 2:36giúp ta diễn dịch hoặc phản hồi
bất kì tín hiệu nào nó nhận được. -
2:36 - 2:41Chế độ tự điều khiển của não bộ không chỉ
giới hạn ở các chức năng sinh học cơ bản. -
2:41 - 2:43Bạn đã bao giờ vừa đi về nhà,
-
2:43 - 2:45vừa nghĩ về việc tối nay sẽ ăn gì,
-
2:45 - 2:48và sau đó nhận ra rằng mình đã ngừng đi bộ
trong năm phút vừa qua? -
2:48 - 2:51Dù chúng ta chưa thể hiểu rõ mọi chi tiết,
-
2:51 - 2:55chúng ta đã biết được các hoạt động
diễn ra tại nhiều phần của não bộ -
2:55 - 2:59bằng cách nào đó phối hợp thực hiện
cái thực chất là một hoạt động phức tạp, -
2:59 - 3:02bao gồm chức năng tri giác
và chức năng vận động, -
3:02 - 3:05vừa đưa bạn đi đúng hướng
vừa di chuyển chân của bạn -
3:05 - 3:07trong khi bạn còn đang suy nghĩ
tối nay ăn gì. -
3:07 - 3:10Nhưng có lẽ điều tuyệt vời nhất
ở chức năng não tự phát -
3:10 - 3:13nằm ở một trong những hiện tượng
kỳ bí nhất -
3:13 - 3:17và ít được biết đến nhất
của cơ thể con người: ngủ. -
3:17 - 3:20Về đêm bạn có thể ngừng hoạt động,
-
3:20 - 3:22nhưng bộ não của bạn thì không hề.
-
3:22 - 3:23Khi bạn ngủ,
-
3:23 - 3:28các hoạt động tự phát tiếp diễn
càng ngày càng trở nên đồng bộ, -
3:28 - 3:33và cuối cùng phát triển thành
các dao động thần kinh lớn và đồng điệu -
3:33 - 3:35phủ kín não bộ của bạn.
-
3:35 - 3:38Sự chuyển tiếp sang một loại giấc ngủ
có nhịp điệu tổ chức hơn -
3:38 - 3:43bắt đầu với một nhóm
các dây thần kinh nằm tại vùng dưới đồi. -
3:43 - 3:45
Bất chấp số lượng nhỏ bé của mình, -
3:45 - 3:47các dây thần kinh này có tác động to lớn
-
3:47 - 3:51trong việc tắt các vùng trên thân não
mà ban ngày vẫn giúp bạn tỉnh táo -
3:51 - 3:53cho phép các bộ phận khác
như vỏ não và đồi thị, -
3:53 - 3:57dần đi vào nhịp độ hoạt động
mặc định của mình. -
3:57 - 3:59Chúng ta ngủ càng sâu,
-
3:59 - 4:03các nhịp vận động
càng đồng bộ hóa và chậm hơn. -
4:03 - 4:09với giai đoạn ngủ sâu nhất diễn ra với
các sóng delta tần suất thấp, biên độ lớn -
4:09 - 4:13Nhưng bất ngờ thay, giữa giai đoạn ngủ sâu
với bước sóng chậm này, -
4:13 - 4:16các hoạt động tự phát
được đồng bộ hóa của bộ não -
4:16 - 4:19liên tục chuyển hóa thành
các pha giật khác nhau -
4:19 - 4:21chỉ xảy ra khi chúng ta thức.
-
4:21 - 4:24Giai đoạn ngủ này có tên là
giấc ngủ REM, -
4:24 - 4:29khi mắt của chúng ta liên tục di chuyển
qua lại trong khi chúng ta mơ. -
4:29 - 4:31Các nhà thần kinh học
vẫn đang cố tìm câu trả lời -
4:31 - 4:33cho nhiều câu hỏi quan trọng
xoay quanh giấc ngủ -
4:33 - 4:37chẳng hạn như vai trò của nó trong việc
phục hồi khả năng nhận thức, -
4:37 - 4:38cân bằng nội môi tế bào,
-
4:38 - 4:40và tăng cường trí nhớ.
-
4:40 - 4:42Rộng hơn nữa, họ cũng đang tìm hiểu
-
4:42 - 4:47làm thế nào bộ não có thể hoàn thành được
nhiệm vụ phức tạp và quan trọng như vậy, -
4:47 - 4:51như lái xe, hay thậm chí là hô hấp
mà chúng ta không hề hay biết. -
4:51 - 4:53Nhưng tạm thời,
cho đến khi chúng ta có thể -
4:53 - 4:57hiểu rõ hơn về phương thức hoạt động
của các chức năng tự phát của bộ não, -
4:57 - 5:00chúng ta cần tự tán thưởng bộ não của mình
-
5:00 - 5:02vì nó thông minh hơn ta nghĩ rất nhiều.
- Title:
- Bộ não đã tự hoạt động thể nào để giúp chúng ta tồn tại- Nathan S. Jacobs
- Description:
-
Xem đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/how-spontaneous-brain-activity-keeps-you-alive-nathan-s-jacobs
Ngay cả khi con người đang ngủ, hay không hề bận tâm thì những bánh xe bên trong bộ não vẫn đang quay đều. Thực ra, phần lớn những gì bộ não thực hiện lại là những điều bạn không hề hay biết, cho đến khi bỗng một ngày chúng đột nhiên ngừng lại. Nathan S.Jacobs sẽ đưa chúng ta vào sâu bên trong và khám phá bộ não luôn tự vận động của chúng ta.
Tác giả: Nathan S. Jacobs, thực hiện video: TOGETHER
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:18
TED Translators admin approved Vietnamese subtitles for How spontaneous brain activity keeps you alive - Nathan S. Jacobs | ||
Thi Bui accepted Vietnamese subtitles for How spontaneous brain activity keeps you alive - Nathan S. Jacobs | ||
Thi Bui edited Vietnamese subtitles for How spontaneous brain activity keeps you alive - Nathan S. Jacobs | ||
Thi Bui edited Vietnamese subtitles for How spontaneous brain activity keeps you alive - Nathan S. Jacobs | ||
Thi Bui edited Vietnamese subtitles for How spontaneous brain activity keeps you alive - Nathan S. Jacobs | ||
Thi Bui edited Vietnamese subtitles for How spontaneous brain activity keeps you alive - Nathan S. Jacobs | ||
Thi Bui edited Vietnamese subtitles for How spontaneous brain activity keeps you alive - Nathan S. Jacobs | ||
Thi Bui edited Vietnamese subtitles for How spontaneous brain activity keeps you alive - Nathan S. Jacobs |