1
00:00:06,658 --> 00:00:10,791
Không cần nói bạn cũng biết
bộ não của chúng ta quan trọng thế nào.

2
00:00:10,791 --> 00:00:13,174
Suy cho cùng,
mỗi điều chúng ta trải nghiệm,

3
00:00:13,174 --> 00:00:14,708
mọi suy nghĩ và hành động,

4
00:00:14,708 --> 00:00:17,123
cũng như nhận thức và trí nhớ

5
00:00:17,123 --> 00:00:20,354
đều được xử lý tại đây,
trung tâm điều khiển của cơ thể.

6
00:00:20,354 --> 00:00:23,935
Nhưng nếu như thế này
đã là quá nhiều việc cho một cơ quan xử lý

7
00:00:23,935 --> 00:00:27,783
thì thực chất, đây chỉ là một phần nhỏ
những gì não bộ phải thực hiện.

8
00:00:27,783 --> 00:00:31,209
Bạn không hề biết về 
hầu hết các hoạt động của não bộ,

9
00:00:31,209 --> 00:00:33,913
trừ khi chúng đột ngột dừng lại.

10
00:00:33,913 --> 00:00:36,144
Bộ não được hình thành từ hàng tỷ nơ-ron,

11
00:00:36,144 --> 00:00:38,206
và hàng nghìn tỷ liên kết.

12
00:00:38,206 --> 00:00:41,363
Các nơ-ron được kích hoạt bởi
các chất xúc tác hoặc suy nghĩ nhất định,

13
00:00:41,363 --> 00:00:44,749
nhưng bản thân chúng
cũng thường xuyên hoạt động tự phát.

14
00:00:44,749 --> 00:00:47,262
Một số nơ-ron có các pha giật 
thực hiện theo chu kỳ.

15
00:00:47,262 --> 00:00:51,642
Một số khác lại giật liên tục 
rồi ngừng hoạt động,

16
00:00:51,642 --> 00:00:54,011
hoặc “im hơi lặng tiếng”
trong một thời gian dài.

17
00:00:54,011 --> 00:01:00,054
đến khi hàng nghìn thông tin
từ các nơ-ron khác sắp xếp đúng thứ tự.

18
00:01:00,054 --> 00:01:01,223
Trên diện rộng,

19
00:01:01,223 --> 00:01:05,555
điều này dẫn tới những nhịp điệu tỉ mỉ
của hoạt động bên trong não bộ,

20
00:01:05,555 --> 00:01:07,404
ngâm nga một cách lặng lẽ

21
00:01:07,404 --> 00:01:09,188
bất kể là chúng ta ngủ, thức,

22
00:01:09,188 --> 00:01:12,492
hay kể cả khi ta cố gắng
không nghĩ về bất kì điều gì.

23
00:01:12,492 --> 00:01:15,038
Và những chức năng não tự phát này

24
00:01:15,038 --> 00:01:20,388
hình thành nên nền tảng
cho các chức năng khác.

25
00:01:20,388 --> 00:01:23,583
Hoạt động quan trọng nhất
trong những hoạt động tự phát này

26
00:01:23,583 --> 00:01:25,831
là những cái giúp duy trì sự sống.

27
00:01:25,831 --> 00:01:28,752
Ví dụ, trong khi bạn tập trung
xem đoạn phim này,

28
00:01:28,752 --> 00:01:32,661
hoạt động tự phát trong não bạn
vẫn duy trì việc hô hấp

29
00:01:32,661 --> 00:01:38,008
từ 12 đến 16 nhịp một phút.
đảm bảo rằng bạn không bị ngạt thở.

30
00:01:38,008 --> 00:01:39,558
Không cần tới bất kì nỗ lực nào,

31
00:01:39,558 --> 00:01:43,243
các tín hiệu từ các bộ phận ở thân não
đều được truyền qua tủy sống,

32
00:01:43,243 --> 00:01:45,766
tới các cơ có chức năng bơm căng phổi,

33
00:01:45,766 --> 00:01:50,452
khiến chúng giãn ra và co lại,
mặc dù bạn có để ý hay không.

34
00:01:50,452 --> 00:01:54,601
Các mạch nơ-ron hình thành nên 
loại hoạt động tự phát theo chu kỳ này

35
00:01:54,601 --> 00:01:57,614
được gọi là các máy phát sinh
mô hình trung ương,

36
00:01:57,614 --> 00:02:00,442
và điều khiển nhiều hoạt động
lặp đi lặp lại đơn giản,

37
00:02:00,442 --> 00:02:01,314
như hô hấp,

38
00:02:01,314 --> 00:02:02,399
đi lại,

39
00:02:02,399 --> 00:02:03,622
hay nhai.

40
00:02:03,622 --> 00:02:07,733
Các hoạt động thần kinh tiếp diễn
cũng làm nền cho tri giác của chúng ta.

41
00:02:07,733 --> 00:02:08,781
Có vẻ như

42
00:02:08,781 --> 00:02:12,084
các nơ-ron ở võng mạc phiên dịch ánh sáng 
thành tín hiệu thần kinh

43
00:02:12,084 --> 00:02:14,219
sẽ không hoạt động trong bóng tối,

44
00:02:14,219 --> 00:02:15,259
nhưng thực chất,

45
00:02:15,259 --> 00:02:18,567
các tế bào hạch ở võng mạc
liên kết với não bộ

46
00:02:18,567 --> 00:02:20,349
vẫn luôn hoạt động.

47
00:02:20,349 --> 00:02:25,331
Và tín hiệu chúng chuyển về tăng hay giảm
phụ thuộc vào mức độ hoạt động,

48
00:02:25,331 --> 00:02:27,329
chứ không phải là từng pha giật riêng lẻ.

49
00:02:27,329 --> 00:02:31,648
Ở mỗi cấp độ, hệ thần kinh của chúng ta
lúc nào cũng có đầy hoạt động tự phát.

50
00:02:31,648 --> 00:02:36,253
giúp ta diễn dịch hoặc phản hồi
bất kì tín hiệu nào nó nhận được.

51
00:02:36,253 --> 00:02:40,882
Chế độ tự điều khiển của não bộ không chỉ
giới hạn ở các chức năng sinh học cơ bản.

52
00:02:40,882 --> 00:02:42,524
Bạn đã bao giờ vừa đi về nhà,

53
00:02:42,524 --> 00:02:44,748
vừa nghĩ về việc tối nay sẽ ăn gì,

54
00:02:44,748 --> 00:02:48,378
và sau đó nhận ra rằng mình đã ngừng đi bộ
trong năm phút vừa qua?

55
00:02:48,378 --> 00:02:50,911
Dù chúng ta chưa thể hiểu rõ mọi chi tiết,

56
00:02:50,911 --> 00:02:54,663
chúng ta đã biết được các hoạt động
diễn ra tại nhiều phần của não bộ

57
00:02:54,663 --> 00:02:58,625
bằng cách nào đó phối hợp thực hiện
cái thực chất là một hoạt động phức tạp,

58
00:02:58,625 --> 00:03:02,120
bao gồm chức năng tri giác
và chức năng vận động,

59
00:03:02,120 --> 00:03:04,592
vừa đưa bạn đi đúng hướng
vừa di chuyển chân của bạn

60
00:03:04,592 --> 00:03:06,781
trong khi bạn còn đang suy nghĩ 
tối nay ăn gì.

61
00:03:06,781 --> 00:03:10,070
Nhưng có lẽ điều tuyệt vời nhất
ở chức năng não tự phát

62
00:03:10,070 --> 00:03:12,578
nằm ở một trong những hiện tượng 
kỳ bí nhất

63
00:03:12,578 --> 00:03:16,920
và ít được biết đến nhất 
của cơ thể con người: ngủ.

64
00:03:16,920 --> 00:03:20,036
Về đêm bạn có thể ngừng hoạt động,

65
00:03:20,036 --> 00:03:22,239
nhưng bộ não của bạn thì không hề.

66
00:03:22,239 --> 00:03:23,286
Khi bạn ngủ,

67
00:03:23,286 --> 00:03:28,264
các hoạt động tự phát tiếp diễn
càng ngày càng trở nên đồng bộ,

68
00:03:28,264 --> 00:03:32,623
và cuối cùng phát triển thành
các dao động thần kinh lớn và đồng điệu

69
00:03:32,623 --> 00:03:34,933
phủ kín não bộ của bạn.

70
00:03:34,933 --> 00:03:38,044
Sự chuyển tiếp sang một loại giấc ngủ
có nhịp điệu tổ chức hơn

71
00:03:38,044 --> 00:03:42,885
bắt đầu với một nhóm 
các dây thần kinh nằm tại vùng dưới đồi.

72
00:03:42,885 --> 00:03:44,588

Bất chấp số lượng nhỏ bé của mình,


73
00:03:44,588 --> 00:03:46,518
các dây thần kinh này có tác động to lớn

74
00:03:46,518 --> 00:03:51,097
trong việc tắt các vùng trên thân não
mà ban ngày vẫn giúp bạn tỉnh táo

75
00:03:51,097 --> 00:03:53,485
cho phép các bộ phận khác
như vỏ não và đồi thị,

76
00:03:53,485 --> 00:03:57,231
dần đi vào nhịp độ hoạt động
mặc định của mình.

77
00:03:57,231 --> 00:03:58,741
Chúng ta ngủ càng sâu,

78
00:03:58,741 --> 00:04:02,729
các nhịp vận động
càng đồng bộ hóa và chậm hơn.

79
00:04:02,729 --> 00:04:09,303
với giai đoạn ngủ sâu nhất diễn ra với
các sóng delta tần suất thấp, biên độ lớn

80
00:04:09,303 --> 00:04:12,562
Nhưng bất ngờ thay, giữa giai đoạn ngủ sâu
với bước sóng chậm này,

81
00:04:12,562 --> 00:04:15,564
các hoạt động tự phát
được đồng bộ hóa của bộ não

82
00:04:15,564 --> 00:04:19,129
liên tục chuyển hóa thành
các pha giật khác nhau

83
00:04:19,129 --> 00:04:21,417
chỉ xảy ra khi chúng ta thức.

84
00:04:21,417 --> 00:04:24,241
Giai đoạn ngủ này có tên là
giấc ngủ REM,

85
00:04:24,241 --> 00:04:28,516
khi mắt của chúng ta liên tục di chuyển 
qua lại trong khi chúng ta mơ.

86
00:04:28,516 --> 00:04:30,833
Các nhà thần kinh học
vẫn đang cố tìm câu trả lời

87
00:04:30,833 --> 00:04:33,413
cho nhiều câu hỏi quan trọng
xoay quanh giấc ngủ

88
00:04:33,413 --> 00:04:36,649
chẳng hạn như vai trò của nó trong việc 
phục hồi khả năng nhận thức,

89
00:04:36,649 --> 00:04:38,358
cân bằng nội môi tế bào,

90
00:04:38,358 --> 00:04:40,182
và tăng cường trí nhớ.

91
00:04:40,182 --> 00:04:41,953
Rộng hơn nữa, họ cũng đang tìm hiểu

92
00:04:41,953 --> 00:04:46,688
làm thế nào bộ não có thể hoàn thành được
nhiệm vụ phức tạp và quan trọng như vậy,

93
00:04:46,688 --> 00:04:51,137
như lái xe, hay thậm chí là hô hấp
mà chúng ta không hề hay biết.

94
00:04:51,137 --> 00:04:53,225
Nhưng tạm thời,
cho đến khi chúng ta có thể

95
00:04:53,225 --> 00:04:57,067
hiểu rõ hơn về phương thức hoạt động
của các chức năng tự phát của bộ não,

96
00:04:57,067 --> 00:05:00,154
chúng ta cần tự tán thưởng bộ não của mình

97
00:05:00,154 --> 00:05:02,276
vì nó thông minh hơn ta nghĩ rất nhiều.