Return to Video

How spontaneous brain activity keeps you alive - Nathan S. Jacobs

  • 0:05 - 0:11
    Հավանաբար, կարիք չկա Ձեզ ասելու,
    թե ինչ կարևոր է Ձեր ուղեղը:
  • 0:11 - 0:13
    Ի վերջո, այն ամենը, ինչը Դուք զգում եք
  • 0:13 - 0:15
    Ձեր մտքերը և Ձեր գործողությունները
  • 0:15 - 0:17
    Ձեր ընկալումները և Ձեր հիշողությունները
  • 0:17 - 0:20
    մշակվում են Ձեր մարմնի
    վերահսկման կենտրոնում:
  • 0:20 - 0:24
    Բայց եթե նույնիսկ սա է թվում շատ
    մի օրգանի կողմից ղեկավարվելու,
  • 0:24 - 0:28
    իրականում դա ընդհամենը մի փոքր մասն է,
    ինչ ուղեղն անում է:
  • 0:28 - 0:31
    Դրա գործողություններից շատերի
    մասին Դուք երբեք տեղյակ չեք լինի,
  • 0:31 - 0:34
    եթե միայն դրանք կանգ չառնեն:
  • 0:34 - 0:36
    Ուղեղը կազմված է միլիարդավոր նեյրոններից
  • 0:36 - 0:38
    և տրիլիոն կապերից:
  • 0:38 - 0:41
    Նեյրոնները կարող են ակտիվանալ
    յուրահատուկ ստիմուլից կամ մտքից,
  • 0:41 - 0:45
    ինչպես նաև դրանք հաճախ
    ինքնաբերաբար ակտիվ են:
  • 0:45 - 0:47
    Որոշները ակտիվանում են
    ըստ սահմանված ցիկլի:
  • 0:47 - 0:52
    Մյուսները ակտիվանում են արագորեն
    կարճ պայթյուններով մինչ անջատվելը,
  • 0:52 - 0:54
    կամ երկար ժամանակ մնում են հանգիստ
  • 0:54 - 0:55
    մինչև հազարավոր ազդակներ
    այլ նեյրոններից ճիշտ չփոխանցվեն:
  • 0:59 - 1:01
    Մեծ մասշտաբով,
  • 1:01 - 1:06
    սա հանգեցնում է ուղեղի
    նեքին գործունեության ռիթմերի առաջացմանը,
  • 1:06 - 1:07
    որոնք հանգիստ տզտզում են հետին պլանում
  • 1:07 - 1:09
    լինենք մենք արթուն, քնած,
  • 1:09 - 1:12
    կամ երբ փորձում ենք ոչինչի մասին չմտածել:
  • 1:12 - 1:15
    Եվ ուղեղի այս ինքնաբուխ գործառույթները
  • 1:15 - 1:20
    հիմք են ձևավորում ուղեղի
    այլ գործառույթների համար:
  • 1:20 - 1:24
    Այս ինքնաբուխ առաջացող
    գործողություններից ամենակարևորները
  • 1:24 - 1:26
    նրանք են, որոնք մեզ կենդանի են պահում:
  • 1:26 - 1:29
    Օրինակ, մինչ Դուք ուշադրություն էիք
    դարձնում այս տեսահոլովակին
  • 1:29 - 1:33
    Ձեր ուղեղում ինքնաբուխ գործունեությունը
    պահպանում էր Ձեր շնչառությունը
  • 1:33 - 1:38
    12-ից 16 շունչ/րոպեում՝
    հետևելով որ Դուք չխեղդվեք:
  • 1:38 - 1:40
    Առանց որևէ գիտակցված ջանքերի,
  • 1:40 - 1:43
    Ուղեղի ցողանի մասերի ազդակները
    ողնուղեղով ուղարկվում են
  • 1:43 - 1:46
    այն մկաններին, որոնք փչում են թոքերը՝
  • 1:46 - 1:50
    մեծացնելով և կրճատելով դրանք, չնայած նրա՝
    Դուք ուշադրություն դարձնում եք, թե ոչ:
  • 1:50 - 1:55
    Այդպիսի սպոնտան ռիթմիկ գործունեության
    հիմքում ընկած նեյրոնային սխեմաները
  • 1:55 - 1:58
    կոչվում են կենտրոնական
    ուղիների գեներատորներ,
  • 1:58 - 2:00
    և կարգավորում են բազմաթիվ
    հասարակ վարքագծեր
  • 2:00 - 2:01
    ինչպես շնչելը,
  • 2:01 - 2:02
    քայլելը,
  • 2:02 - 2:04
    և կուլ տալը:
  • 2:04 - 2:08
    Մեր զգայական ընկալումների հիմքում ընկած է
    նաև ընթացիկ նյարդային գործունեությունը:
  • 2:08 - 2:09
    Կարող է թվալ, թե
  • 2:09 - 2:12
    նյարդային ազդակներին լույս տվող
    ցանցաթաղանթի նեյրոնները
  • 2:12 - 2:14
    մթության մեջ հանգիստ կմնան,
  • 2:14 - 2:15
    բայց, փաստացիորեն,
  • 2:15 - 2:19
    ուղեղի հետ հաղորդակցվող
    ցանցաթաղանթային ներվահանգույց բջիջները
  • 2:19 - 2:20
    միշտ ակտիվ են:
  • 2:20 - 2:25
    Եվ դրանց ուղարկած ազդակները աճում կամ
    նվազում են՝ ելնելով գործունեությունից,
  • 2:25 - 2:27
    այլ ոչ թե առանձին բռնկումներից:
  • 2:27 - 2:32
    Այսպիսով, ամեն մակարդակում, մեր նյարդային
    համակարգը լի է ինքնաբուխ գործունեությամբ,
  • 2:32 - 2:36
    որը օգնում է նրան մեկնաբանել և արձագանքել
    ամեն ազդակին, որը նա կարող է ստանալ:
  • 2:36 - 2:41
    Եվ այդ ինքնաբերությունը սահմանափակված չէ
    հիմնական կենսաբանական գործառույթներով:
  • 2:41 - 2:43
    Երբևէ տան ճանապարհին
  • 2:43 - 2:45
    սկսել ե՞ք մտածել, թե
    ինչ է լինելու ընթրիքին,
  • 2:45 - 2:48
    հետո հասկացել եք, որ չեք հիշում,
    թե ինչպես քայլեցիք նախորդ հինգ րոպեն:
  • 2:48 - 2:51
    Թեև մենք չենք հասկանում բոլոր մանրուքները,
  • 2:51 - 2:55
    բայց մենք հասկանում ենք, որ մեր ուղեղի
    տարբեր մասերի ընթացիկ գործողությունները
  • 2:55 - 2:59
    ինչ-որ կերպ կարող են կորդինացնել այն,
    ինչը իսկապես բարդ խնդիր է՝
  • 2:59 - 3:02
    ներառելով և՛ կոգնիտիվ,
    և՛ շարժային գործառույթները,
  • 3:02 - 3:05
    առաջնորդելով դեպի ճիշտ ուղղին
    և շարժելով Ձեր ոտքերը
  • 3:05 - 3:07
    մինչ Դուք մտածում եք ընթրիքի մասին:
  • 3:07 - 3:10
    Բայց, թերևս, ամենահետաքրքիրը ուղեղի
    ինքնաբուխ գործառույթների մեջ
  • 3:10 - 3:13
    դրա ներգրավումն է մեր մարմնի
    ամենառեղծվածային
  • 3:13 - 3:17
    և քիչ հասկացված երևույթի՝ քնի մեջ:
  • 3:17 - 3:20
    Գիշերը Դուք կարող եք անջատվել
    և դառնալ ոչ ակտիվ,
  • 3:20 - 3:22
    բայց Ձեր ուղեղը չի կարող:
  • 3:22 - 3:23
    Մինչ Դուք քնած եք,
  • 3:23 - 3:28
    ընթացիկ ինքնաբուխ գործունեությունը
    աստիճանաբար դառնում է ավելի սինխրոն,
  • 3:28 - 3:33
    ի վերջո, դառնալով հսկա,
    ռիթմիկ նյարդային սինխրոնիզացիա,
  • 3:33 - 3:35
    որը պարուրում է Ձեր ուղեղը:
  • 3:35 - 3:38
    Այս անցումը դեպի ավելի
    կազմակերպված քնի ռիթմերի
  • 3:38 - 3:43
    սկսվում է նեյրոնային կլաստերներից,
    որոնք թաքնված են հիփոթալամուսի մեջ:
  • 3:43 - 3:45
    Չնայած դրանց փոքր թվաքանակին՝
  • 3:45 - 3:46
    այս նեյրոնները մեծ ազդեցություն ունեն
  • 3:46 - 3:51
    ուղեղի ցողանի շրջանները անջատելու վրա,
    որոնք, պահում են Ձեզ արթուն և զգոն՝
  • 3:51 - 3:53
    թողնելով այլ մասերին, ինչպես
    կեղևին և տեսափումբին,
  • 3:53 - 3:57
    դանդաղորեն սահել դեպի
    իրենց նախնական ռիթմերը:
  • 3:57 - 3:59
    Ինչքան ավելի խորն ենք քնում,
  • 3:59 - 4:03
    այնքան ավելի դանդաղ և
    ավելի սինխրոն են դառնում այդ ռիթմերը,
  • 4:03 - 4:09
    ամենախորը փուլերը գերիշխվում են առատ,
    ցածր հաճախականությամբ դելտա ալիքներով:
  • 4:09 - 4:13
    Բայց, զարմանալիորեն, այս
    դանդաղ քնի ալիքի մեջտեղում,
  • 4:13 - 4:16
    ուղեղի սինխրոն ինքնաբուխ գործունեության
  • 4:16 - 4:19
    հաճախակի անցումները դեպի
    տարբեր բռնկումներ,
  • 4:19 - 4:21
    տեղի են ունենում,
    երբ մենք արթուն ենք:
  • 4:21 - 4:24
    Քնի այս փուլը կոչվում է REM քուն,
  • 4:24 - 4:29
    երբ մեր աչքերը արագ ետ ու առաջ են
    շարժվում, մինչ մենք երազ ենք տեսնում:
  • 4:29 - 4:33
    Նյարդաբանները դեռ փորձում են պատասխանել
    քնի վերաբերյալ բազում հիմնարար հարցերի,
  • 4:33 - 4:37
    ինչպես օրինակ՝ դրա դերը ճանաչողական
    կարողությունների,
  • 4:37 - 4:38
    բջջային արյան կանգի վերականգման
  • 4:38 - 4:40
    և հիշողության ուժեղացման մեջ:
  • 4:40 - 4:42
    Իսկ լայն իմաստով,
    նրանք հետազոտում են՝
  • 4:42 - 4:47
    ինչպես է, որ ուղեղը կարող է իրագործել
    այնպիսի կարևոր և բարդ խնդիրներ,
  • 4:47 - 4:51
    ինչպիսիք են՝ վարելը, և նույնիսկ շնչելը՝
    առանց մեր իմացության:
  • 4:51 - 4:53
    Բայց այժմ, քանի որ
    ավելի լավ ենք կարող
  • 4:53 - 4:57
    հասկանալ ինքնաբուխ գործառույթների
    ներքին գործունեությունը,
  • 4:57 - 5:00
    մենք պետք է մեր ուղեղներին
    պատիվ տանք մեզանից
  • 5:00 - 5:02
    ավելի խելացի լինելու համար,:
Title:
How spontaneous brain activity keeps you alive - Nathan S. Jacobs
Description:
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:18

Armenian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.