0:00:05.395,0:00:10.791
Հավանաբար, կարիք չկա Ձեզ ասելու, [br]թե ինչ կարևոր է Ձեր ուղեղը:

0:00:10.791,0:00:13.174
Ի վերջո, այն ամենը, ինչը Դուք զգում եք

0:00:13.174,0:00:14.708
Ձեր մտքերը և Ձեր գործողությունները

0:00:14.708,0:00:17.123
Ձեր ընկալումները և Ձեր հիշողությունները

0:00:17.123,0:00:20.354
մշակվում են Ձեր մարմնի [br]վերահսկման կենտրոնում:

0:00:20.354,0:00:23.935
Բայց եթե նույնիսկ սա է թվում շատ [br]մի օրգանի կողմից ղեկավարվելու,

0:00:23.935,0:00:28.043
իրականում դա ընդհամենը մի փոքր մասն է, [br]ինչ ուղեղն անում է:

0:00:28.043,0:00:31.209
Դրա գործողություններից շատերի[br]մասին Դուք երբեք տեղյակ չեք լինի,

0:00:31.209,0:00:33.913
եթե միայն դրանք կանգ չառնեն:

0:00:33.913,0:00:36.144
Ուղեղը կազմված է միլիարդավոր նեյրոններից

0:00:36.144,0:00:38.206
և տրիլիոն կապերից:

0:00:38.206,0:00:41.363
Նեյրոնները կարող են ակտիվանալ[br]յուրահատուկ ստիմուլից կամ մտքից,

0:00:41.363,0:00:44.749
ինչպես նաև դրանք հաճախ[br]ինքնաբերաբար ակտիվ են:

0:00:44.749,0:00:47.262
Որոշները ակտիվանում են [br]ըստ սահմանված ցիկլի:

0:00:47.262,0:00:51.642
Մյուսները ակտիվանում են արագորեն [br]կարճ պայթյուններով մինչ անջատվելը,

0:00:51.642,0:00:54.011
կամ երկար ժամանակ մնում են հանգիստ

0:00:54.011,0:00:55.079
մինչև հազարավոր ազդակներ [br]այլ նեյրոններից ճիշտ չփոխանցվեն:

0:00:58.819,0:01:01.223
Մեծ մասշտաբով,

0:01:01.223,0:01:05.555
սա հանգեցնում է ուղեղի [br]նեքին գործունեության ռիթմերի առաջացմանը,

0:01:05.555,0:01:07.404
որոնք հանգիստ տզտզում են հետին պլանում

0:01:07.404,0:01:09.188
լինենք մենք արթուն, քնած,

0:01:09.188,0:01:12.492
կամ երբ փորձում ենք ոչինչի մասին չմտածել:

0:01:12.492,0:01:15.038
Եվ ուղեղի այս ինքնաբուխ գործառույթները

0:01:15.038,0:01:20.128
հիմք են ձևավորում ուղեղի [br]այլ գործառույթների համար:

0:01:20.128,0:01:23.583
Այս ինքնաբուխ առաջացող [br]գործողություններից ամենակարևորները

0:01:23.583,0:01:25.831
նրանք են, որոնք մեզ կենդանի են պահում:

0:01:25.831,0:01:28.752
Օրինակ, մինչ Դուք ուշադրություն էիք [br]դարձնում այս տեսահոլովակին

0:01:28.752,0:01:32.661
Ձեր ուղեղում ինքնաբուխ գործունեությունը [br]պահպանում էր Ձեր շնչառությունը

0:01:32.661,0:01:38.048
12-ից 16 շունչ/րոպեում՝[br]հետևելով որ Դուք չխեղդվեք:

0:01:38.048,0:01:39.558
Առանց որևէ գիտակցված ջանքերի,

0:01:39.558,0:01:43.243
Ուղեղի ցողանի մասերի ազդակները [br]ողնուղեղով ուղարկվում են

0:01:43.243,0:01:45.766
այն մկաններին, որոնք փչում են թոքերը՝

0:01:45.766,0:01:50.452
մեծացնելով և կրճատելով դրանք, չնայած նրա՝[br]Դուք ուշադրություն դարձնում եք, թե ոչ:

0:01:50.452,0:01:54.601
Այդպիսի սպոնտան ռիթմիկ գործունեության[br]հիմքում ընկած նեյրոնային սխեմաները

0:01:54.601,0:01:57.614
կոչվում են կենտրոնական [br]ուղիների գեներատորներ,

0:01:57.614,0:02:00.442
և կարգավորում են բազմաթիվ[br]հասարակ վարքագծեր

0:02:00.442,0:02:01.314
ինչպես շնչելը,

0:02:01.314,0:02:02.399
քայլելը,

0:02:02.399,0:02:03.622
և կուլ տալը:

0:02:03.622,0:02:07.733
Մեր զգայական ընկալումների հիմքում ընկած է[br]նաև ընթացիկ նյարդային գործունեությունը:

0:02:07.733,0:02:08.911
Կարող է թվալ, թե

0:02:08.911,0:02:12.084
նյարդային ազդակներին լույս տվող [br]ցանցաթաղանթի նեյրոնները

0:02:12.084,0:02:14.219
մթության մեջ հանգիստ կմնան,

0:02:14.219,0:02:15.259
բայց, փաստացիորեն,

0:02:15.259,0:02:18.567
ուղեղի հետ հաղորդակցվող [br]ցանցաթաղանթային ներվահանգույց բջիջները

0:02:18.567,0:02:20.349
միշտ ակտիվ են:

0:02:20.349,0:02:25.331
Եվ դրանց ուղարկած ազդակները աճում կամ [br]նվազում են՝ ելնելով գործունեությունից,

0:02:25.331,0:02:27.329
այլ ոչ թե առանձին բռնկումներից:

0:02:27.329,0:02:31.648
Այսպիսով, ամեն մակարդակում, մեր նյարդային[br]համակարգը լի է ինքնաբուխ գործունեությամբ,

0:02:31.648,0:02:36.253
որը օգնում է նրան մեկնաբանել և արձագանքել[br]ամեն ազդակին, որը նա կարող է ստանալ:

0:02:36.253,0:02:40.882
Եվ այդ ինքնաբերությունը սահմանափակված չէ [br]հիմնական կենսաբանական գործառույթներով:

0:02:40.882,0:02:42.524
Երբևէ տան ճանապարհին

0:02:42.524,0:02:44.748
սկսել ե՞ք մտածել, թե[br]ինչ է լինելու ընթրիքին,

0:02:44.748,0:02:48.378
հետո հասկացել եք, որ չեք հիշում, [br]թե ինչպես քայլեցիք նախորդ հինգ րոպեն:

0:02:48.378,0:02:50.911
Թեև մենք չենք հասկանում բոլոր մանրուքները,

0:02:50.911,0:02:54.663
բայց մենք հասկանում ենք, որ մեր ուղեղի [br]տարբեր մասերի ընթացիկ գործողությունները

0:02:54.663,0:02:58.525
ինչ-որ կերպ կարող են կորդինացնել այն,[br]ինչը իսկապես բարդ խնդիր է՝

0:02:58.525,0:03:02.120
ներառելով և՛ կոգնիտիվ, [br]և՛ շարժային գործառույթները,

0:03:02.120,0:03:04.682
առաջնորդելով դեպի ճիշտ ուղղին[br]և շարժելով Ձեր ոտքերը

0:03:04.682,0:03:06.711
մինչ Դուք մտածում եք ընթրիքի մասին:

0:03:06.711,0:03:10.070
Բայց, թերևս, ամենահետաքրքիրը ուղեղի [br]ինքնաբուխ գործառույթների մեջ

0:03:10.070,0:03:12.578
դրա ներգրավումն է մեր մարմնի[br]ամենառեղծվածային

0:03:12.578,0:03:16.920
և քիչ հասկացված երևույթի՝ քնի մեջ:

0:03:16.920,0:03:20.036
Գիշերը Դուք կարող եք անջատվել [br]և դառնալ ոչ ակտիվ,

0:03:20.036,0:03:22.239
բայց Ձեր ուղեղը չի կարող:

0:03:22.239,0:03:23.286
Մինչ Դուք քնած եք,

0:03:23.286,0:03:28.264
ընթացիկ ինքնաբուխ գործունեությունը [br]աստիճանաբար դառնում է ավելի սինխրոն,

0:03:28.264,0:03:32.623
ի վերջո, դառնալով հսկա, [br]ռիթմիկ նյարդային սինխրոնիզացիա,

0:03:32.623,0:03:34.933
որը պարուրում է Ձեր ուղեղը:

0:03:34.933,0:03:38.044
Այս անցումը դեպի ավելի [br]կազմակերպված քնի ռիթմերի

0:03:38.044,0:03:42.885
սկսվում է նեյրոնային կլաստերներից, [br]որոնք թաքնված են հիփոթալամուսի մեջ:

0:03:42.885,0:03:44.638
Չնայած դրանց փոքր թվաքանակին՝

0:03:44.638,0:03:46.458
այս նեյրոնները մեծ ազդեցություն ունեն

0:03:46.458,0:03:51.097
ուղեղի ցողանի շրջանները անջատելու վրա, [br]որոնք, պահում են Ձեզ արթուն և զգոն՝

0:03:51.097,0:03:53.485
թողնելով այլ մասերին, ինչպես[br]կեղևին և տեսափումբին,

0:03:53.485,0:03:57.231
դանդաղորեն սահել դեպի[br]իրենց նախնական ռիթմերը:

0:03:57.231,0:03:58.741
Ինչքան ավելի խորն ենք քնում,

0:03:58.741,0:04:02.729
այնքան ավելի դանդաղ և [br]ավելի սինխրոն են դառնում այդ ռիթմերը,

0:04:02.729,0:04:09.303
ամենախորը փուլերը գերիշխվում են առատ, [br]ցածր հաճախականությամբ դելտա ալիքներով:

0:04:09.303,0:04:12.562
Բայց, զարմանալիորեն, այս[br]դանդաղ քնի ալիքի մեջտեղում,

0:04:12.562,0:04:15.564
ուղեղի սինխրոն ինքնաբուխ գործունեության

0:04:15.564,0:04:19.129
հաճախակի անցումները դեպի [br]տարբեր բռնկումներ,

0:04:19.129,0:04:21.417
տեղի են ունենում,[br]երբ մենք արթուն ենք:

0:04:21.417,0:04:24.241
Քնի այս փուլը կոչվում է REM քուն,

0:04:24.241,0:04:28.506
երբ մեր աչքերը արագ ետ ու առաջ են [br]շարժվում, մինչ մենք երազ ենք տեսնում:

0:04:28.506,0:04:33.463
Նյարդաբանները դեռ փորձում են պատասխանել[br]քնի վերաբերյալ բազում հիմնարար հարցերի,

0:04:33.463,0:04:36.519
ինչպես օրինակ՝ դրա դերը ճանաչողական [br]կարողությունների,

0:04:36.519,0:04:38.358
բջջային արյան կանգի վերականգման

0:04:38.358,0:04:40.182
և հիշողության ուժեղացման մեջ:

0:04:40.182,0:04:41.953
Իսկ լայն իմաստով,[br]նրանք հետազոտում են՝

0:04:41.953,0:04:46.688
ինչպես է, որ ուղեղը կարող է իրագործել [br]այնպիսի կարևոր և բարդ խնդիրներ,

0:04:46.688,0:04:51.137
ինչպիսիք են՝ վարելը, և նույնիսկ շնչելը՝ [br]առանց մեր իմացության:

0:04:51.137,0:04:53.225
Բայց այժմ, քանի որ [br]ավելի լավ ենք կարող

0:04:53.225,0:04:57.067
հասկանալ ինքնաբուխ գործառույթների[br]ներքին գործունեությունը,

0:04:57.067,0:05:00.154
մենք պետք է մեր ուղեղներին [br]պատիվ տանք մեզանից

0:05:00.154,0:05:02.276
ավելի խելացի լինելու համար,: