मेंदूवर औषधाचा परिणाम कसा होतो? सारा गारोफालो
-
0:07 - 0:09बहुतेक लोक औषधी गोळ्या घेतात .
-
0:09 - 0:10इंजेक्शन घेतात .
-
0:10 - 0:13जीवनात कधीतरी कोणते न कोणते औषध घेतात ,
-
0:13 - 0:18पण बहुतेकांना माहित नसते औषध
कसे कार्य करते . -
0:18 - 0:22या विविध संयुगाचे परिणाम कसे
आपल्या शरीराला जाणवतात . -
0:22 - 0:23आपले विचार .
-
0:23 - 0:25आपली वर्तणूक यावर परिणाम करतात .
-
0:25 - 0:29हे औषध मेंदू व पेशी यांच्या संदेश वहनावर
कसा परिणाम करतात -
0:29 - 0:31यावर ते अवलंबून असते .
-
0:31 - 0:34हे अनेक मार्गाने घडते .
-
0:34 - 0:36कोणतेही औषध मेंदूत जाण्यापूर्वी
-
0:36 - 0:38रक्त प्रवाहात मिसळले पाहिजे .
-
0:38 - 0:42त्यासाठी ते एक सेकंद
ते काही तास काळ घेते . -
0:42 - 0:44ते शरीरात कसे दिले जाते
यावर अवलंबून असते . -
0:44 - 0:47तोंडाद्वारे औषध घेणे
ही सावकाश होणारी क्रिया आहे . -
0:47 - 0:50कारण त्याचे अगोदर पचन संस्थेत
शोषण झाले पाहिजे . -
0:50 - 0:52ते कार्य करण्यापूर्वी
-
0:52 - 0:55हुंगल्यास औषध रक्तात जलद पसरते .
-
0:55 - 0:59इंजेक्शन द्वारा नसेत दिलेले
औषधही रक्तात जलद कार्य करते . -
0:59 - 1:02कारण ते सरळ रक्तात मिसळते .
-
1:02 - 1:07एकदा ते आपल्या गंतव्य स्थानी
म्हणजे मेंदूच्या दाराशी जाते. -
1:07 - 1:11तेव्हा त्यांना मेंदूतील रक्तातील
एका घटकाचा अडथळा होतो . -
1:11 - 1:13जी एक भिंत असते चेता संस्था व रक्त यात.
-
1:13 - 1:16अपायकारक पदार्थ मिसळू नये यासाठी
-
1:16 - 1:19सर्व औषधाना विशिष्ट असा रासायनिक
गुणधर्म असावा लागतो . -
1:19 - 1:24ज्या मुळे या भिंतीचा अडथळा म्हणजे
हे कुलूप उघडता येईल -
1:24 - 1:27औषध मेंदूच्या कार्याला
बाधित करू लागते -
1:27 - 1:31न्युरोन्सच्या जाळ्याचे व
सायनॅप्सचे लक्ष्य ठेऊन. -
1:31 - 1:35न्यूक्लियस,डेनड्रॉईट्स,अक्झोन हे न्युरोन्स
(मेंदूतील चेता पेशी)चे भाग असतात. -
1:35 - 1:40डेनड्रॉईट्स किंवा अक्झोन भोवती
सैनाप्सेस असतात -
1:40 - 1:44जे विद्युत रासायनिक संदेश
याचे आदान प्रदान करतात . -
1:44 - 1:48हे संदेश न्युरोट्रान्समीटरचे काम करतात .
-
1:48 - 1:51प्रत्येक न्युरोट्रान्समीटर
आपल्या विविध वर्तनास कारणीभूत असतो . -
1:51 - 1:52भावना
-
1:52 - 1:53संवेदना
-
1:53 - 1:56न्युरोट्रान्समीटर दोन पैकी एका मार्गाने
काम करते . -
1:56 - 1:58ते प्राप्त झालेल्या न्यूरोनला
एकतर आवर घालतात -
1:58 - 2:00त्याच्या कार्यास,
-
2:00 - 2:01किंवा त्याला प्रेरित करतात .
-
2:01 - 2:05त्यासाठी नवीन विद्युत रासायनिक संदेश तयार
करतात व न्युरोनच्या जाळ्यात पसरवितात . -
2:05 - 2:08उरलेला न्यूरोट्रान्समीटर विघटन पावतो
-
2:08 - 2:11किवा प्रेषित न्युरोन्स मध्ये शोषला जातो.
-
2:11 - 2:14सायनॅप्टिक संदेशवहनाच्या
वेगवेगळ्या टप्प्यांवर -
2:14 - 2:19औषध जितका परिणाम करेल,
त्याप्रमाणे शरीरात पसरणाऱ्या -
2:19 - 2:21न्यूरोट्रान्समीटरचे प्रमाण कमी जास्त होते.
-
2:21 - 2:25यावरून औषध किती परिणामकारक आहे हे ठरते.
-
2:25 - 2:28SSRls सारखे काही नैराश्यरोधक
-
2:28 - 2:31सेरॉटोनीन या न्युरोट्रान्समीटर
शोषणाचे काम थांबवितात. -
2:31 - 2:35ज्यामुळे आपली मनोअवस्था ठरते.
-
2:35 - 2:38आपल्या न्युरोनच्या जाळ्यात
हे न शोषलेले न्युरोन्स फेकले जातात. -
2:38 - 2:40मॉर्फिनसारखे वेदनाशामक
-
2:40 - 2:43सेरॉटोनीन व नॉरअद्रेनालीन
यांची पातळी वाढविते -
2:43 - 2:45जे नियंत्रण करतात आपली ऊर्जा
-
2:45 - 2:46तसेच जागे होणे ,
-
2:46 - 2:47दक्ष रहाणे ,
-
2:47 - 2:48आणि आनन्द.
-
2:48 - 2:52हेच न्युरोट्रान्समीटर इंडोरफिन
ग्राहकावर ( receptors,) वर परिणाम करतात -
2:52 - 2:54त्यामुळे वेदना कमी होतात .
-
2:54 - 2:58तणाव कमी करणारी औषधे केंद्रीय
चेतासस्थेतील GABA वाढवितात. -
2:58 - 3:00जे न्युरोनवर नियंत्रण करते.
-
3:00 - 3:04त्यामुळे व्यक्ती चिंतामुक्त होते.
-
3:04 - 3:06पण बेकायदेशीर व मादक द्रव्याबाबत काय ?
-
3:06 - 3:11ज्याचा मेंदूवर मोठा परिणाम होतो
व ज्याची बरीचशी माहिती मिळायची आहे. -
3:11 - 3:13क्रिस्टल मेथ नावाचे एक अँफेटामाईन
-
3:13 - 3:16दीर्घ काळ डोपामाइन स्त्रावते .
-
3:16 - 3:21ज्याने आनंद जाणवतो.
-
3:21 - 3:24ही द्रव्ये नॉरआड्रेनालीन ग्राहकांना
चालना देतात. -
3:24 - 3:25ज्यायोगे हृदयाचे ठोके वाढतात.
-
3:25 - 3:26डोळ्याच्या बाहुल्या विस्तारतात.
-
3:26 - 3:30संकटकाळी "लढा किंवा पळ काढा",
यासाठी शरीर सज्ज होते. -
3:30 - 3:33कोकेन, डोपामाईन व सेरॉटोनीन
यांचे शोषण थांबवून ते अधिक प्रमाणात -
3:33 - 3:35न्युरोन्सच्या जाळ्यात फेकतो
-
3:35 - 3:36त्यामुळे उर्जा वाढते .
-
3:36 - 3:38महान असण्याची भावना बळावतो .
-
3:38 - 3:40पण त्यामुळे भूक मंदावते .
-
3:40 - 3:44काही भ्रम निर्माण करणारी द्रव्ये
गूढ परिणाम निर्माण करतात. -
3:44 - 3:46जसे LSD -- लायसार्जीक आम्ल.
-
3:46 - 3:47मास्कालीन
-
3:47 - 3:48DMT पावडर ,
-
3:48 - 3:50ही मादक द्रव्ये सेरॉटोनीन संप्रेरकास
अटकाव करतात. -
3:50 - 3:53जो मनोस्थिती व चालना नियंत्रित करतो .
-
3:53 - 3:55त्यांचा न्युरोनच्या जाळ्यावर
परिणाम होत असतो . -
3:55 - 4:00संवेदना, अध्ययन आणि वर्तणूक नियंत्रण
याशी हे संप्रेरक संबंधित असते . -
4:00 - 4:04यानेच कळते की ही द्रव्ये
किती प्रभावी परिणाम करतात. -
4:04 - 4:07जरी यांचा काही परिणाम
उत्साहवर्धक असला तरी -
4:07 - 4:11काही कारणे आहेत ज्यामुळे ही बेकायदेशीर
मानली जातात व त्यावर कायद्याने बंदी आहे . -
4:11 - 4:13ही द्रव्ये प्रभावीपणे मेंदूची रासायनिक
घटना बदलतात , -
4:13 - 4:17त्याचा सतत उपयोग कायम स्वरूपी
न्युरोनच्या जाळ्यात फेरफार करतो. -
4:17 - 4:19आपल्या विचार करण्याच्या क्षमतेवर ,
-
4:19 - 4:20निर्णय क्षमतेवर ,
-
4:20 - 4:21अध्ययनात ,
-
4:21 - 4:23स्मृतीवर
-
4:23 - 4:26या द्रव्याबाबत अजूनही बरीचशी माहिती नाही .
-
4:26 - 4:28चांगली वा हानिकारक .
-
4:28 - 4:32पण आपण यातील काही जाणतो
ज्यांचा अभ्यास केला आहे . -
4:32 - 4:34आणि जे प्रभावी औषध म्हणून नावाजले .
-
4:34 - 4:37जसजसे आपले मेंदू व या द्रव्याबद्दलचे
ज्ञान वाढत जाईल , -
4:37 - 4:39तसतशी शक्यता वाढेल
-
4:39 - 4:43अनेक गूढ वैद्यकीय समस्या सोडविण्याची
- Title:
- मेंदूवर औषधाचा परिणाम कसा होतो? सारा गारोफालो
- Description:
-
पूर्ण पाठ पहा: http://ed.ted.com/lessons/how-do-drugs-affect-the-brain-sara-garofalo
आयुष्यात आपण कधी ना कधी गोळ्या, इंजेक्शन घेतो. पण बहुतेकांना माहित नसते, ही द्रव्ये कशी कार्य करतात. आपल्या विचारावर,वर्तणुकीवर ते कसा परिणाम करतात. सारा गारोफालो सांगतात, की अशी काही द्रव्ये मेंदू व शरीरातील पेशींमधील संदेशवहन बाधित करतात.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:05
Abhinav Garule approved Marathi subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Abhinav Garule edited Marathi subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Retired user accepted Marathi subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Retired user edited Marathi subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Retired user edited Marathi subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Retired user edited Marathi subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Arvind Patil edited Marathi subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Arvind Patil edited Marathi subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo |