1
00:00:07,095 --> 00:00:08,584
बहुतेक लोक औषधी गोळ्या घेतात .

2
00:00:08,584 --> 00:00:09,834
इंजेक्शन घेतात .

3
00:00:09,834 --> 00:00:13,335
जीवनात कधीतरी कोणते न कोणते औषध घेतात ,

4
00:00:13,335 --> 00:00:18,266
पण बहुतेकांना माहित नसते औषध 
कसे कार्य करते .

5
00:00:18,266 --> 00:00:21,816
या विविध संयुगाचे परिणाम कसे 
आपल्या शरीराला जाणवतात .

6
00:00:21,816 --> 00:00:22,726
आपले विचार .

7
00:00:22,726 --> 00:00:24,844
आपली वर्तणूक यावर परिणाम करतात .

8
00:00:24,844 --> 00:00:28,665
हे औषध मेंदू व पेशी यांच्या संदेश वहनावर
कसा परिणाम करतात

9
00:00:28,665 --> 00:00:31,226
यावर ते अवलंबून असते .

10
00:00:31,226 --> 00:00:33,787
हे अनेक मार्गाने घडते .

11
00:00:33,787 --> 00:00:35,866
कोणतेही औषध मेंदूत जाण्यापूर्वी

12
00:00:35,866 --> 00:00:38,124
रक्त प्रवाहात मिसळले पाहिजे .

13
00:00:38,124 --> 00:00:41,897
त्यासाठी ते एक सेकंद
ते काही तास काळ घेते .

14
00:00:41,897 --> 00:00:44,327
ते शरीरात कसे दिले जाते 
यावर अवलंबून असते .

15
00:00:44,327 --> 00:00:47,367
तोंडाद्वारे औषध घेणे
ही सावकाश होणारी क्रिया आहे .

16
00:00:47,367 --> 00:00:50,097
कारण त्याचे अगोदर पचन संस्थेत 
शोषण झाले पाहिजे .

17
00:00:50,097 --> 00:00:52,189
ते कार्य करण्यापूर्वी

18
00:00:52,189 --> 00:00:55,398
हुंगल्यास औषध रक्तात जलद पसरते .

19
00:00:55,398 --> 00:00:58,888
इंजेक्शन द्वारा नसेत दिलेले 
औषधही रक्तात जलद कार्य करते .

20
00:00:58,888 --> 00:01:02,007
कारण ते सरळ रक्तात मिसळते .

21
00:01:02,007 --> 00:01:06,788
एकदा ते आपल्या गंतव्य स्थानी 
म्हणजे मेंदूच्या दाराशी जाते.

22
00:01:06,788 --> 00:01:10,606
तेव्हा त्यांना मेंदूतील रक्तातील
एका घटकाचा अडथळा होतो .

23
00:01:10,606 --> 00:01:12,858
जी एक भिंत असते चेता संस्था व रक्त यात.

24
00:01:12,858 --> 00:01:15,940
अपायकारक पदार्थ मिसळू नये यासाठी

25
00:01:15,940 --> 00:01:19,148
सर्व औषधाना विशिष्ट असा रासायनिक 
गुणधर्म असावा लागतो .

26
00:01:19,148 --> 00:01:23,568
ज्या मुळे या भिंतीचा अडथळा म्हणजे 
हे कुलूप उघडता येईल

27
00:01:23,568 --> 00:01:27,428
औषध मेंदूच्या कार्याला 
बाधित करू लागते

28
00:01:27,428 --> 00:01:30,938
न्युरोन्सच्या जाळ्याचे व 
सायनॅप्सचे लक्ष्य ठेऊन.

29
00:01:30,938 --> 00:01:35,498
न्यूक्लियस,डेनड्रॉईट्स,अक्झोन हे न्युरोन्स
(मेंदूतील चेता पेशी)चे भाग असतात.

30
00:01:35,498 --> 00:01:39,540
डेनड्रॉईट्स किंवा अक्झोन भोवती 
सैनाप्सेस असतात

31
00:01:39,540 --> 00:01:43,989
जे विद्युत रासायनिक संदेश 
याचे आदान प्रदान करतात .

32
00:01:43,989 --> 00:01:47,669
हे संदेश न्युरोट्रान्समीटरचे काम करतात .

33
00:01:47,669 --> 00:01:51,470
प्रत्येक न्युरोट्रान्समीटर 
आपल्या विविध वर्तनास कारणीभूत असतो .

34
00:01:51,470 --> 00:01:52,280
भावना

35
00:01:52,280 --> 00:01:53,489
संवेदना

36
00:01:53,489 --> 00:01:55,880
न्युरोट्रान्समीटर दोन पैकी एका मार्गाने 
काम करते .

37
00:01:55,880 --> 00:01:58,080
ते प्राप्त झालेल्या न्यूरोनला 
एकतर आवर घालतात

38
00:01:58,080 --> 00:01:59,601
त्याच्या कार्यास,

39
00:01:59,601 --> 00:02:00,980
किंवा त्याला प्रेरित करतात .

40
00:02:00,980 --> 00:02:05,079
त्यासाठी नवीन विद्युत रासायनिक संदेश तयार
करतात व न्युरोनच्या जाळ्यात पसरवितात .

41
00:02:05,079 --> 00:02:08,020
उरलेला न्यूरोट्रान्समीटर विघटन पावतो

42
00:02:08,020 --> 00:02:11,120
किवा प्रेषित न्युरोन्स मध्ये शोषला जातो.

43
00:02:11,120 --> 00:02:13,981
सायनॅप्टिक संदेशवहनाच्या 
वेगवेगळ्या टप्प्यांवर

44
00:02:13,981 --> 00:02:18,651
औषध जितका परिणाम करेल,
त्याप्रमाणे शरीरात पसरणाऱ्या

45
00:02:18,651 --> 00:02:21,401
न्यूरोट्रान्समीटरचे प्रमाण कमी जास्त होते.

46
00:02:21,401 --> 00:02:24,752
यावरून औषध किती परिणामकारक आहे हे ठरते.

47
00:02:24,752 --> 00:02:28,402
SSRls सारखे काही नैराश्यरोधक

48
00:02:28,402 --> 00:02:31,181
सेरॉटोनीन या न्युरोट्रान्समीटर
शोषणाचे काम थांबवितात.

49
00:02:31,181 --> 00:02:34,572
ज्यामुळे आपली मनोअवस्था ठरते.

50
00:02:34,572 --> 00:02:37,744
आपल्या न्युरोनच्या जाळ्यात 
हे न शोषलेले न्युरोन्स फेकले जातात.

51
00:02:37,744 --> 00:02:40,332
मॉर्फिनसारखे वेदनाशामक

52
00:02:40,332 --> 00:02:43,444
सेरॉटोनीन व नॉरअद्रेनालीन 
यांची पातळी वाढविते

53
00:02:43,444 --> 00:02:44,842
जे नियंत्रण करतात आपली ऊर्जा

54
00:02:44,842 --> 00:02:45,801
तसेच जागे होणे ,

55
00:02:45,801 --> 00:02:46,740
दक्ष रहाणे ,

56
00:02:46,740 --> 00:02:48,190
आणि आनन्द.

57
00:02:48,190 --> 00:02:51,812
हेच न्युरोट्रान्समीटर इंडोरफिन 
ग्राहकावर ( receptors,) वर परिणाम करतात

58
00:02:51,812 --> 00:02:53,542
त्यामुळे वेदना कमी होतात .

59
00:02:53,542 --> 00:02:57,712
तणाव कमी करणारी औषधे केंद्रीय 
चेतासस्थेतील GABA वाढवितात.

60
00:02:57,712 --> 00:02:59,902
जे न्युरोनवर नियंत्रण करते.

61
00:02:59,902 --> 00:03:03,913
त्यामुळे व्यक्ती चिंतामुक्त होते.

62
00:03:03,913 --> 00:03:06,473
पण बेकायदेशीर व मादक द्रव्याबाबत काय ?

63
00:03:06,473 --> 00:03:10,954
ज्याचा मेंदूवर मोठा परिणाम होतो 
व ज्याची बरीचशी माहिती मिळायची आहे.

64
00:03:10,954 --> 00:03:12,884
क्रिस्टल मेथ नावाचे एक अँफेटामाईन

65
00:03:12,884 --> 00:03:15,943
दीर्घ काळ डोपामाइन स्त्रावते .

66
00:03:15,943 --> 00:03:21,055
ज्याने आनंद जाणवतो.

67
00:03:21,055 --> 00:03:23,593
ही द्रव्ये नॉरआड्रेनालीन ग्राहकांना
चालना देतात.

68
00:03:23,593 --> 00:03:25,125
ज्यायोगे हृदयाचे ठोके वाढतात.

69
00:03:25,125 --> 00:03:26,368
डोळ्याच्या बाहुल्या विस्तारतात.

70
00:03:26,368 --> 00:03:29,632
संकटकाळी "लढा किंवा पळ काढा", 
यासाठी शरीर सज्ज होते.

71
00:03:29,632 --> 00:03:33,444
कोकेन, डोपामाईन व सेरॉटोनीन 
यांचे शोषण थांबवून ते अधिक प्रमाणात

72
00:03:33,444 --> 00:03:35,073
न्युरोन्सच्या जाळ्यात फेकतो

73
00:03:35,073 --> 00:03:36,432
त्यामुळे उर्जा वाढते .

74
00:03:36,432 --> 00:03:38,125
महान असण्याची भावना बळावतो .

75
00:03:38,125 --> 00:03:40,454
पण त्यामुळे भूक मंदावते .

76
00:03:40,454 --> 00:03:44,159
काही भ्रम निर्माण करणारी द्रव्ये 
गूढ परिणाम निर्माण करतात.

77
00:03:44,159 --> 00:03:45,659
जसे LSD -- लायसार्जीक आम्ल.

78
00:03:45,659 --> 00:03:46,638
मास्कालीन

79
00:03:46,638 --> 00:03:47,757
DMT पावडर ,

80
00:03:47,757 --> 00:03:50,225
ही मादक द्रव्ये सेरॉटोनीन संप्रेरकास 
अटकाव करतात.

81
00:03:50,225 --> 00:03:52,895
जो मनोस्थिती व चालना नियंत्रित करतो .

82
00:03:52,895 --> 00:03:55,246
त्यांचा न्युरोनच्या जाळ्यावर
परिणाम होत असतो .

83
00:03:55,246 --> 00:03:59,815
संवेदना, अध्ययन आणि वर्तणूक नियंत्रण 
याशी हे संप्रेरक संबंधित असते .

84
00:03:59,815 --> 00:04:04,348
यानेच कळते की ही द्रव्ये 
किती प्रभावी परिणाम करतात.

85
00:04:04,348 --> 00:04:06,594
जरी यांचा काही परिणाम 
उत्साहवर्धक असला तरी

86
00:04:06,594 --> 00:04:10,944
काही कारणे आहेत ज्यामुळे ही बेकायदेशीर 
मानली जातात व त्यावर कायद्याने बंदी आहे .

87
00:04:10,944 --> 00:04:13,468
ही द्रव्ये प्रभावीपणे मेंदूची रासायनिक
घटना बदलतात ,

88
00:04:13,468 --> 00:04:17,315
त्याचा सतत उपयोग कायम स्वरूपी 
न्युरोनच्या जाळ्यात फेरफार करतो.

89
00:04:17,315 --> 00:04:19,107
आपल्या विचार करण्याच्या क्षमतेवर ,

90
00:04:19,107 --> 00:04:20,255
निर्णय क्षमतेवर ,

91
00:04:20,255 --> 00:04:21,000
अध्ययनात ,

92
00:04:21,000 --> 00:04:22,757
स्मृतीवर

93
00:04:22,757 --> 00:04:25,996
या द्रव्याबाबत अजूनही बरीचशी माहिती नाही .

94
00:04:25,996 --> 00:04:27,911
चांगली वा हानिकारक .

95
00:04:27,911 --> 00:04:31,647
पण आपण यातील काही जाणतो 
ज्यांचा अभ्यास केला आहे .

96
00:04:31,647 --> 00:04:33,978
आणि जे प्रभावी औषध म्हणून नावाजले .

97
00:04:33,978 --> 00:04:36,958
जसजसे आपले मेंदू व या द्रव्याबद्दलचे 
ज्ञान वाढत जाईल ,

98
00:04:36,958 --> 00:04:39,308
तसतशी शक्यता वाढेल

99
00:04:39,308 --> 00:04:43,287
अनेक गूढ वैद्यकीय समस्या सोडविण्याची