0:00:07.095,0:00:08.584
बहुतेक लोक औषधी गोळ्या घेतात .

0:00:08.584,0:00:09.834
इंजेक्शन घेतात .

0:00:09.834,0:00:13.335
जीवनात कधीतरी कोणते न कोणते औषध घेतात ,

0:00:13.335,0:00:18.266
पण बहुतेकांना माहित नसते औषध [br]कसे कार्य करते .

0:00:18.266,0:00:21.816
या विविध संयुगाचे परिणाम कसे [br]आपल्या शरीराला जाणवतात .

0:00:21.816,0:00:22.726
आपले विचार .

0:00:22.726,0:00:24.844
आपली वर्तणूक यावर परिणाम करतात .

0:00:24.844,0:00:28.665
हे औषध मेंदू व पेशी यांच्या संदेश वहनावर[br]कसा परिणाम करतात

0:00:28.665,0:00:31.226
यावर ते अवलंबून असते .

0:00:31.226,0:00:33.787
हे अनेक मार्गाने घडते .

0:00:33.787,0:00:35.866
कोणतेही औषध मेंदूत जाण्यापूर्वी

0:00:35.866,0:00:38.124
रक्त प्रवाहात मिसळले पाहिजे .

0:00:38.124,0:00:41.897
त्यासाठी ते एक सेकंद[br]ते काही तास काळ घेते .

0:00:41.897,0:00:44.327
ते शरीरात कसे दिले जाते [br]यावर अवलंबून असते .

0:00:44.327,0:00:47.367
तोंडाद्वारे औषध घेणे[br]ही सावकाश होणारी क्रिया आहे .

0:00:47.367,0:00:50.097
कारण त्याचे अगोदर पचन संस्थेत [br]शोषण झाले पाहिजे .

0:00:50.097,0:00:52.189
ते कार्य करण्यापूर्वी

0:00:52.189,0:00:55.398
हुंगल्यास औषध रक्तात जलद पसरते .

0:00:55.398,0:00:58.888
इंजेक्शन द्वारा नसेत दिलेले [br]औषधही रक्तात जलद कार्य करते .

0:00:58.888,0:01:02.007
कारण ते सरळ रक्तात मिसळते .

0:01:02.007,0:01:06.788
एकदा ते आपल्या गंतव्य स्थानी [br]म्हणजे मेंदूच्या दाराशी जाते.

0:01:06.788,0:01:10.606
तेव्हा त्यांना मेंदूतील रक्तातील[br]एका घटकाचा अडथळा होतो .

0:01:10.606,0:01:12.858
जी एक भिंत असते चेता संस्था व रक्त यात.

0:01:12.858,0:01:15.940
अपायकारक पदार्थ मिसळू नये यासाठी

0:01:15.940,0:01:19.148
सर्व औषधाना विशिष्ट असा रासायनिक [br]गुणधर्म असावा लागतो .

0:01:19.148,0:01:23.568
ज्या मुळे या भिंतीचा अडथळा म्हणजे [br]हे कुलूप उघडता येईल

0:01:23.568,0:01:27.428
औषध मेंदूच्या कार्याला [br]बाधित करू लागते

0:01:27.428,0:01:30.938
न्युरोन्सच्या जाळ्याचे व [br]सायनॅप्सचे लक्ष्य ठेऊन.

0:01:30.938,0:01:35.498
न्यूक्लियस,डेनड्रॉईट्स,अक्झोन हे न्युरोन्स[br](मेंदूतील चेता पेशी)चे भाग असतात.

0:01:35.498,0:01:39.540
डेनड्रॉईट्स किंवा अक्झोन भोवती [br]सैनाप्सेस असतात

0:01:39.540,0:01:43.989
जे विद्युत रासायनिक संदेश [br]याचे आदान प्रदान करतात .

0:01:43.989,0:01:47.669
हे संदेश न्युरोट्रान्समीटरचे काम करतात .

0:01:47.669,0:01:51.470
प्रत्येक न्युरोट्रान्समीटर [br]आपल्या विविध वर्तनास कारणीभूत असतो .

0:01:51.470,0:01:52.280
भावना

0:01:52.280,0:01:53.489
संवेदना

0:01:53.489,0:01:55.880
न्युरोट्रान्समीटर दोन पैकी एका मार्गाने [br]काम करते .

0:01:55.880,0:01:58.080
ते प्राप्त झालेल्या न्यूरोनला [br]एकतर आवर घालतात

0:01:58.080,0:01:59.601
त्याच्या कार्यास,

0:01:59.601,0:02:00.980
किंवा त्याला प्रेरित करतात .

0:02:00.980,0:02:05.079
त्यासाठी नवीन विद्युत रासायनिक संदेश तयार[br]करतात व न्युरोनच्या जाळ्यात पसरवितात .

0:02:05.079,0:02:08.020
उरलेला न्यूरोट्रान्समीटर विघटन पावतो

0:02:08.020,0:02:11.120
किवा प्रेषित न्युरोन्स मध्ये शोषला जातो.

0:02:11.120,0:02:13.981
सायनॅप्टिक संदेशवहनाच्या [br]वेगवेगळ्या टप्प्यांवर

0:02:13.981,0:02:18.651
औषध जितका परिणाम करेल,[br]त्याप्रमाणे शरीरात पसरणाऱ्या

0:02:18.651,0:02:21.401
न्यूरोट्रान्समीटरचे प्रमाण कमी जास्त होते.

0:02:21.401,0:02:24.752
यावरून औषध किती परिणामकारक आहे हे ठरते.

0:02:24.752,0:02:28.402
SSRls सारखे काही नैराश्यरोधक

0:02:28.402,0:02:31.181
सेरॉटोनीन या न्युरोट्रान्समीटर[br]शोषणाचे काम थांबवितात.

0:02:31.181,0:02:34.572
ज्यामुळे आपली मनोअवस्था ठरते.

0:02:34.572,0:02:37.744
आपल्या न्युरोनच्या जाळ्यात [br]हे न शोषलेले न्युरोन्स फेकले जातात.

0:02:37.744,0:02:40.332
मॉर्फिनसारखे वेदनाशामक

0:02:40.332,0:02:43.444
सेरॉटोनीन व नॉरअद्रेनालीन [br]यांची पातळी वाढविते

0:02:43.444,0:02:44.842
जे नियंत्रण करतात आपली ऊर्जा

0:02:44.842,0:02:45.801
तसेच जागे होणे ,

0:02:45.801,0:02:46.740
दक्ष रहाणे ,

0:02:46.740,0:02:48.190
आणि आनन्द.

0:02:48.190,0:02:51.812
हेच न्युरोट्रान्समीटर इंडोरफिन [br]ग्राहकावर ( receptors,) वर परिणाम करतात

0:02:51.812,0:02:53.542
त्यामुळे वेदना कमी होतात .

0:02:53.542,0:02:57.712
तणाव कमी करणारी औषधे केंद्रीय [br]चेतासस्थेतील GABA वाढवितात.

0:02:57.712,0:02:59.902
जे न्युरोनवर नियंत्रण करते.

0:02:59.902,0:03:03.913
त्यामुळे व्यक्ती चिंतामुक्त होते.

0:03:03.913,0:03:06.473
पण बेकायदेशीर व मादक द्रव्याबाबत काय ?

0:03:06.473,0:03:10.954
ज्याचा मेंदूवर मोठा परिणाम होतो [br]व ज्याची बरीचशी माहिती मिळायची आहे.

0:03:10.954,0:03:12.884
क्रिस्टल मेथ नावाचे एक अँफेटामाईन

0:03:12.884,0:03:15.943
दीर्घ काळ डोपामाइन स्त्रावते .

0:03:15.943,0:03:21.055
ज्याने आनंद जाणवतो.

0:03:21.055,0:03:23.593
ही द्रव्ये नॉरआड्रेनालीन ग्राहकांना[br]चालना देतात.

0:03:23.593,0:03:25.125
ज्यायोगे हृदयाचे ठोके वाढतात.

0:03:25.125,0:03:26.368
डोळ्याच्या बाहुल्या विस्तारतात.

0:03:26.368,0:03:29.632
संकटकाळी "लढा किंवा पळ काढा", [br]यासाठी शरीर सज्ज होते.

0:03:29.632,0:03:33.444
कोकेन, डोपामाईन व सेरॉटोनीन [br]यांचे शोषण थांबवून ते अधिक प्रमाणात

0:03:33.444,0:03:35.073
न्युरोन्सच्या जाळ्यात फेकतो

0:03:35.073,0:03:36.432
त्यामुळे उर्जा वाढते .

0:03:36.432,0:03:38.125
महान असण्याची भावना बळावतो .

0:03:38.125,0:03:40.454
पण त्यामुळे भूक मंदावते .

0:03:40.454,0:03:44.159
काही भ्रम निर्माण करणारी द्रव्ये [br]गूढ परिणाम निर्माण करतात.

0:03:44.159,0:03:45.659
जसे LSD -- लायसार्जीक आम्ल.

0:03:45.659,0:03:46.638
मास्कालीन

0:03:46.638,0:03:47.757
DMT पावडर ,

0:03:47.757,0:03:50.225
ही मादक द्रव्ये सेरॉटोनीन संप्रेरकास [br]अटकाव करतात.

0:03:50.225,0:03:52.895
जो मनोस्थिती व चालना नियंत्रित करतो .

0:03:52.895,0:03:55.246
त्यांचा न्युरोनच्या जाळ्यावर[br]परिणाम होत असतो .

0:03:55.246,0:03:59.815
संवेदना, अध्ययन आणि वर्तणूक नियंत्रण [br]याशी हे संप्रेरक संबंधित असते .

0:03:59.815,0:04:04.348
यानेच कळते की ही द्रव्ये [br]किती प्रभावी परिणाम करतात.

0:04:04.348,0:04:06.594
जरी यांचा काही परिणाम [br]उत्साहवर्धक असला तरी

0:04:06.594,0:04:10.944
काही कारणे आहेत ज्यामुळे ही बेकायदेशीर [br]मानली जातात व त्यावर कायद्याने बंदी आहे .

0:04:10.944,0:04:13.468
ही द्रव्ये प्रभावीपणे मेंदूची रासायनिक[br]घटना बदलतात ,

0:04:13.468,0:04:17.315
त्याचा सतत उपयोग कायम स्वरूपी [br]न्युरोनच्या जाळ्यात फेरफार करतो.

0:04:17.315,0:04:19.107
आपल्या विचार करण्याच्या क्षमतेवर ,

0:04:19.107,0:04:20.255
निर्णय क्षमतेवर ,

0:04:20.255,0:04:21.000
अध्ययनात ,

0:04:21.000,0:04:22.757
स्मृतीवर

0:04:22.757,0:04:25.996
या द्रव्याबाबत अजूनही बरीचशी माहिती नाही .

0:04:25.996,0:04:27.911
चांगली वा हानिकारक .

0:04:27.911,0:04:31.647
पण आपण यातील काही जाणतो [br]ज्यांचा अभ्यास केला आहे .

0:04:31.647,0:04:33.978
आणि जे प्रभावी औषध म्हणून नावाजले .

0:04:33.978,0:04:36.958
जसजसे आपले मेंदू व या द्रव्याबद्दलचे [br]ज्ञान वाढत जाईल ,

0:04:36.958,0:04:39.308
तसतशी शक्यता वाढेल

0:04:39.308,0:04:43.287
अनेक गूढ वैद्यकीय समस्या सोडविण्याची