Γιατί αισθανόμαστε νοσταλγία; - Κλέι Ράουτλεντζ

Δείτε εδώ ολόκληρο το μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/why-do-we-feel-nostalgia-clay-routledge

Κάποτε οι άνθρωπο θεωρούσαν τη νοσταλγία μια ασθένεια που επηρεάζει συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων. Σήμερα, άνθρωποι σε όλον τον κόσμο αναφέρουν πως νιώθουν και απολαμβάνουν τη νοσταλγία. Όμως πώς αυτή δρα πάνω σε μας; Είναι επίφοβη για την υγεία μας; O Κλέι Ράουτλεντζ απαντά λεπτομερώς στο πώς άλλαξε ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τη νοσταλγία από τότε που επινοήθηκε ο όρος στα τέλη του 17ου αιώνα έως και σήμερα.

Μάθημα από τον Κλέι Ράουτλεντζ, ψηφιακή απεικόνιση από τον Αντόν Μπογκάτι.

Στα τέλη του 17ου αιώνα,

ο φοιτητής της Ιατρικής Γιοχάνες Χόφερ
παρατήρησε μια περίεργη ασθένεια

που επηρέαζε τους Ελβετούς μισθοφόρους
που υπηρετούσαν στο εξωτερικό.

Τα συμπτώματα περιελάμβαναν

κόπωση,

αϋπνία,

αρρυθμία,

δυσπεψία,

και τόσο υψηλό πυρετό

που οι στρατιώτες χρειαζόταν
να απαλλαχθούν από τα καθήκοντά τους.

Όπως ανακάλυψε ο Χόφερ η αιτία
δεν ήταν κάποια σωματική διαταραχή,

αλλά μια έντονη λαχτάρα
επιστροφής στην πατρίδα τους.

Ονόμασε την κατάσταση αυτή Νοσταλγία

από την ελληνική λέξη «Νόστος»
που σημαίνει επιστροφή

και τη λέξη «Άλγος» που σημαίνει
πόνος ή προσμονή.

Στην αρχή η νοσταλγία θεωρήθηκε
ότι επηρεάζει μόνο τους Ελβετούς.

Μερικοί γιατροί έλεγαν ότι ο συνεχής ήχος
από τα κουδούνια των αγελάδων στις Άλπεις

προκαλούσε τραύμα στο τύμπανο
του αυτιού και στον εγκέφαλο.

Οι διοικητές απαγόρευαν στους στρατιώτες
ακόμα και να τραγουδούν ελβετικά τραγούδια

φοβούμενοι ότι κάτι τέτοιο
θα οδηγούσε σε λιποταξία ή αυτοκτονία.

Αλλά με την παγκόσμια αύξηση
της μετανάστευσης

παρατηρήθηκε νοσταλγία
και σε άλλες ομάδες.

Τελικά φάνηκε πως όποιος απομακρυνόταν
για πολύ καιρό από την πατρίδα του

ήταν ευάλωτος στη νοσταλγία.

Και έως τις αρχές του 20ού αιώνα,

οι ειδικοί δεν τη θεωρούσαν πλέον
νευρική διαταραχή

αλλά ως ψυχική κατάσταση
παρόμοια με αυτή της κατάθλιψης.

Οι ψυχολόγοι της εποχής πιθανολόγησαν

ότι η νοσταλγία σχετιζόταν με δυσκολίες
αποκοπής από την παιδική ηλικία

ή ακόμα και μια λαχτάρα επιστροφής
σε εμβρυική κατάσταση.

Αλλά μέσα στις επόμενες δεκαετίες

ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τη νοσταλγία
άλλαξε ριζικά σε δύο επίπεδα.

Η σημασία της διευρύνθηκε έτσι ώστε,
εκτός από λαχτάρα για επιστροφή στο σπίτι,

να σημαίνει μια γενικότερη τάση
αναβίωσης του παρελθόντος.

Και σταμάτησε να θεωρείται ασθένεια

καθώς πλέον αποτελούσε
μια οδυνηρή και ευχάριστη εμπειρία.

Ίσως το πιο γνωστό παράδειγμα δόθηκε
από τον Γάλλο συγγραφέα Μαρσέλ Προυστ.

Είπε ότι καθώς έτρωγε ένα κέικ
που είχε να δοκιμάσει από παιδί,

βίωσε μια αλληλουχία ευχάριστων
και έντονων αισθητικών αναμνήσεων.

Οπότε τι προκάλεσε τέτοια ριζική ανατροπή
στο πώς αντιλαμβανόμαστε τη νοσταλγία;

Ένας από τους λόγους
σχετίζεται με την επιστήμη.

Υπήρξε μια μετακίνηση της ψυχολογίας
από την καθαρή θεωρία

προς πιο προσεκτική και συστηματική
εμπειρική παρατήρηση.

Οπότε οι ειδικοί αντιλήφθηκαν ότι
πολλά από τα αρνητικά συμπτώματα

μπορεί απλώς να συσχετίζονταν
με τη νοσταλγία

αλλά δεν προκαλούνταν από αυτήν.

Στην πραγματικότητα, παρά το ότι είναι
μια περίπλοκη συναισθηματική κατάσταση

που ίσως περιλαμβάνει
αισθήματα απώλειας και θλίψης,

η νοσταλγία δεν μεταβάλλει υποχρεωτικά
τη διάθεση τους προς το χειρότερο.

Αντίθετα, επιτρέποντας στο άτομο
να θυμάται

προσωπικά σημαντικές και ευχάριστες
εμπειρίες που μοιράστηκε μαζί με άλλους

η νοσταλγία μπορεί να ενισχύσει
τη συναισθηματική ευεξία.

Έρευνες έχουν επίσης δείξει
ότι η νοσταλγία

μπορεί να αυξήσει τόσο την αυτοεκτίμηση
όσο και το αίσθημα κοινωνικής συμμετοχής,

να ενισχύσει την
ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη,

αλλά ακόμα και να μας κάνει
πιο φιλάνθρωπους.

Οπότε, από αιτία πρόκλησης
μιας ψυχολογικής διαταραχής,

η νοσταλγία μπορεί να αποτελέσει
τρόπο καταπολέμησης του άγχους.

Για παράδειγμα, όταν οι άνθρωποι
αντιμετωπίζουν αρνητικά συναισθήματα

τείνουν να χρησιμοποιούν τη νοσταλγία
προκειμένου να μειώσουν την αγωνία

και να αποκαταστήσουν
την ψυχολογική τους ευεξία.

Σήμερα φαίνεται πως η νοσταλγία
βρίσκεται παντού,

εν μέρει γιατί οι διαφημιστές
έχουν αντιληφθεί πόσο δυνατή είναι

ως μέσο προώθησης προϊόντων.

Είναι δελεαστικό να τη θεωρούμε
σημάδι προσκόλλησής μας στο παρελθόν

όμως η νοσταλγία δεν δουλεύει έτσι.

Αντίθετα, μας βοηθά να θυμηθούμε
ότι η ζωή μπορεί να έχει νόημα και αξία,

και μας ωθεί να βρούμε
την αυτοπεποίθηση και το κίνητρο

για να αντιμετωπίσουμε
τις μελλοντικές προκλήσεις.