-
Przypuśćmy, że chcę obliczyć objętość prostopadłościamu, w którym,
-
powiedzmy, x jest większy
-
bądź równa 0 i mniejszy bądź równy
-
na przykład 3.
-
Powiedzmy, że y jest większe bądź równe 0, i
-
mniejsze bądź równe 4.
-
Z natomiast jest większe bądź równe 0 i
-
mniejsze bądź równe 2.
-
Znając podstawy geometrii można obliczyć objętość--
-
mnożąc szerokość razy wysokość i razy
-
głębokość otrzymamy objętość.
-
Podaję te przykłady, żeby pokazać
-
na czym polega całka potrójna i w jaki sposób łączy się
-
z całka podwójną, i żeby potem móc zająć się
-
trudniejszymi przykładami.
-
Teraz narysuję objętość.
-
Oś x, oś z i oś y.
-
x,y,z,
-
ok
-
x znajduje się pomiędzy 0 i 3.
-
to x jest równe 0.
-
to x jest równe-- powiedzmy 1,2,3.
-
y jest pomiędzy 0 i 4.
-
1,2,3,4.
-
Płaszczyzna x-y będzie wyglądać mniej więcej tak.
-
Podstawa naszego sześcianu będzie mniej więcej taka.
-
Z jest pomiędzy 0 i 2.
-
Tak więc 0 stanowi płaszczyznę x-y, a potem 1,2.
-
I to będzie górna podstawa sześcianu.
-
A teraz użyję innego koloru.
-
Rysuję wzdłuż oś x-z.
-
Tutaj byłaby krawędź,
-
ona prowadzi aż dotąd.
-
Kolejna krawędź dotąd.
-
I następna tutaj.
-
Chcemy zatem obliczyć objętość sześciokąta.
-
I to jest do wykonania.
-
Powiedzmy, że głębokość wynosi 3, podstawa, szerokość 4,
-
więc ta przestrzeń jest 12 razy większa od wysokości.
-
12 razy 2 jest 24.
-
Można stwierdzić, że jest to 24 metry sześcienne, w zależności
-
jakich jednostek używamy.
-
Ale potraktujmy to jako całko potrójną.
-
Co wogóle oznacza całka potrójna?
-
Bierzemy bardzo małą objętość--
-
-- nie chodzi tu o powierzchnię.
-
Powiedzmy, że chcę obliczyć objętość małego sześcianu.
-
Niektórzy wpisują tutaj-- w objętość o której mowa.
-
Ma to sens i jest
-
bardzo pomocne, gdy krawędzie i powierzchnie są różnej długości
-
a krzywe są krawędziami.
-
Ale załóżmy, że chcemy obliczyć objętość
-
tego małego sześcianu.
-
To jest mój sześcian.
-
Jest gdzieś w tym większym sześcianie, większym prostokącie
-
prostokąt regularny, jakkolwiek go nazwiemy.
-
Jaka jest jego objętość?
-
Powiedzmy, że jego szerokość to dy.
-
Zatem ta długość też jest dy.
-
Wysokość dx.
-
Błąd, wysokość to dz, zgadza się?
-
Z idzie przecież od dołu do góry.
-
A głębokość to dx.
-
To jest dx.
-
To dz.
-
A to dy.
-
To jest ta mała objętość sześcianu, który znajduje się w większym sześcianie
-
można ją nazwać dv, co jest rodzajem
-
różniczki objętości.
-
I to się równa,
-
szerokość razy długość razy wysokość.
-
dx razy dy razy dz.
-
Kolejność nie ma znaczenia,
-
ponieważ mnożenie jest łączne,
-
i kolejność jest nieważna.
-
Dobrze, ale co możemy tutaj zrobić?
-
Można zastosować całkę.
-
Całki pomagają zostosować nieskończone sumy
-
niezwykle małych odległości, jak np. dz czy dx
-
czy dy, itd.
-
Zatem najpierw powinniśmy zająć się tym sześcianem
-
i dodać odległość z.
-
Możemy dodać odległość
-
na osi z, tak by otrzymać
-
objętość kolumny.
-
Jak to wygląda w praktyce?
-
Ponieważ kierujemy się w górę i w dół, dodajemy--
-
interesuje nas suma w kierunku z.
-
Otrzymalibyśmy całkę.
-
Jaka jest najniższa wartość z?
-
Z jest równe 0.
-
A jaka jest górna granica?
-
Dodawaj sześciany, i
-
idź w górę, dojdziesz wtedy do górnej granicy.
-
A jaka jest góna granica?
-
Jest równa 2.
-
Oczywiście należałoby wziąć sumę objętości dv.
-
Zapiszę dz jako pierwsze,
-
żeby pamiętać, że mamy
-
zastosować całkę najpierw z z.
-
Potem zrobimy y.
-
A na końcu x.
-
Za pomocą tej całki, tej wartości, którą zapisałem,
-
obliczymy objętość kolumny podając x i y.
-
To będzie funkcja x i y, ale ponieważ zajmujemy się tutaj
-
stałymi, będzie to również
-
wartość stała.
-
Będzie to stała wartość jednej
-
z tych kolumn.
-
Ogólnie rzecz biorąc, będzie to wyglądać tak: 2 razy dy dx.
-
Ponieważ wysokość jednej z tych kolumn wynosi 2,
-
a jej szerokość i głębokość to dy i dx.
-
Jeśli chcemy obliczyć całą objętość--
-
przed chwilą obliczyliśmy wysokość kolumny.
-
Następnie liczymy sumę tych kolumn
-
w kierunku y/na osi y.
-
Jeśli liczymy sumę na osi y, możemy zastosować
-
inną całkę tej sumy na osi y.
-
Y zaczyna się w 0 a kończy? W 4.
-
Zapisałem tę całkę za bardzo z lewej strony,
-
wygląda to dość dziwnie.
-
Ale myślę, że wiesz o co chodzi.
-
Y równa się od 0 do 4.
-
I to nam da objętość arkusza/pola
-
równoległego do przestrzeni zy.
-
I pozostało nam jedynie dodać
-
pola zgodne z kierunkiem osi x, i uzyskamy objętość
-
całej figury.
-
Żeby dodać te pola musimy, musimy dodawać
-
w kierunku x.
-
I idziemy od x równa się 0 do x równa się 3.
-
Obliczenie tego okazuje się
-
dosyć proste.
-
Więc na początku obliczamy całkę w odniesieniu do z.
-
Wprawdzie tutaj nie jest nic napisane,
-
ale możemy przypuszczać, że chodzi o 1, prawda?
-
Ponieważ dz razy dy razy dx to to samo co
-
1 razy dz razy dy dx.
-
Ile zatem wynosi ta całka?
-
Zatem całka nieoznaczona z 1 w odniesieniu
-
do z równa się z, zgadza się?
-
Dlatego, że pochodną z jest 1.
-
I można to obliczyć od 2 do 0.
-
I zostaje-- 2 minus 0
-
zostaje 2.
-
Zostało 2, więc liczysz całkę z 2
-
od y równa się 0 do y równa się 4 dy, a potem
-
bierzesz x.
-
Od x równa się 0 do x równa się 3 dx.
-
I zauważ jedną rzecz, kiedy obliczamy całkę względem
-
z, otrzymujemy podwójną całkę.
-
Ta podwójna całka to dokładnie ta całka,
-
którą obliczylibyśmy w poprzednim filmiku dot. całek podwójnych,
-
gdzie zapewne stwierdziłbyś, że z jest funkcją x i y.
-
Mogłbyś zapisać, że z jest funkcją x
-
i y, jest zawsze równe 2.
-
Jest funkcją stałą.
-
Niezależnie od x i y.
-
Gdybyś w taki sposób określił z, i chciałbyś
-
obliczyć objętość pod tą powierzchnią, która wynosi
-
z równa się 2-- ta powierzchnia to z
-
równa się 2-- otrzymalibyśmy ten sam wynik.
-
Widzisz teraz, że mamy do czynienia z całką
-
potrójna, która wcale się nie różni.
-
I mógłbyś się zastanawiać, po co
-
to wszystko?
-
Za chwilę zobaczysz.
-
Tak czy inaczej, aby obliczyć to, mógłbyś wziąć
-
całkę nieoznaczoną w odniesieniu do y, i otrzymasz 2y--
-
Zejdę trochę na dół.
-
Obliczasz 2y podstawiając 4 i 0.
-
Czyli mamy 2 razy 4.
-
Następnie 8 minus 0.
-
Potem całkujesz
-
od 0 do 3 względem x.
-
I wychodzi 8x od 0 do 3.
-
I to się będzie równać 24 jednostek sześciennych.
-
Nasuwa się oczywiste pytanie, czy to wogóle jest w czymś pomocne?
-
W momencie gdy masz stałą wartość w
-
objętości, masz rację.
-
Mógłbyś po prostu zastosować całkę podwójną.
-
Ale co w sytuacji, gdy naszym celem nie będzie obliczenie
-
objętości,
-
ale masy figury.
-
I co więcej, objętość-- powierzchnia przestrzeni
-
-- jej masa nie jest jednakowa.
-
Gdyby masa była jednakowa, mógłbyś pomnożyć jednakową
-
gęstość razy objętość, i otrzymałbyś masę.
-
W naszym przypadku gęstość jest różna.
-
Może to być objętość jakiegoś gazu bądź nawet
-
jakiś materiał skłądający się z różnych związków.
-
Powiedzmy, że jego gęstość jest funkcją zmienną
-
x,y i z.
-
Powiedzmy że gęstość-- czyli ten znak, który wygląda
-
jak litera P i który używa się w fizyce jako symbol gęstości--
-
jego gęstość jest funkcją x,y i z.
-
Żeby to uprościć--
-
zapiszmy x razy y razy z.
-
Gdybyśmy chcieli obliczyć masę jakiejkolwiek małej objętości,
-
pomnożylibyśmy objętość razy gęstość, zgadza się?
-
Ponieważ gęstość-- jednostki gęstości są jak kilogramy
-
na metr sześcienny.
-
Jeśli pomnożysz to razy metr sześcienny, otrzymasz kilogramy.
-
Możemy zatem powiedzieć, że masa-- zapiszę to słownie, d
-
masa-- to nie jest funkcja.
-
Nie chcę zapisywać tego w nawiasie, ponieważ
-
wyglądałoby to jak funkcja.
-
Zróżnicowana masa, bądź bardzo mała masa,
-
będzie się równać gęstości, czyli xyz,
-
razy objętość tej niewielkiej masy.
-
Tę objętość masy można zapisać jako dv.
-
Wiadomo, że dv to to samo co szerokość razy
-
wysokość razy głębokość.
-
dv nie zawsze musi równać się dx razy dy razy dz.
-
Jeśli są inne współrzędne,
-
i liczymy współrzędne biegunowe, wynik mógłby być inny.
-
Później to obliczymy.
-
Jednak jeśli potrzebujemy obliczyć masę, ponieważ mamy
-
współrzędne prostokątne, liczylibyśmy funkcję częstości
-
razy nasza objętość różniczkowa.
-
razy dx dy dz.
-
Oczywiście kolejność nie ma znaczenia.
-
Jeśli zatem chcesz obliczyć objętość-- jeśli chcesz
-
obliczyć masę-- czym zajmę się w kolejnym filmiku,
-
konieczne jest przecałkowanie tej funkcji.
-
W porównaniu do 1 przez z,y i x.
-
Co będę wyjaśniał w następnym filmie.
-
I zauważycie, że będzie polegało to na stosowaniu całek nieoznaczonych na poziomie podstawowym
-
oraz unikaniu niedbałych błędów.
-
Do zobaczenia w następnym klipie.