Hãy dạy trẻ cách tạo mã

Tạo mã không chỉ dành cho các chuyên viên máy tính, như Mitch Resnick tại Phòng Nhiên Cứu MIT Media nói, mà là cho tất cả mọi người. Trong một buổi nói chuyện ra mắt ngắn, Resnick nêu lên được những tác dụng trong việc dạy trẻ cách tạo mã, để mà trẻ có thể làm nhiều hơn là chỉ 'đọc' công nghệ thông tin, mà ngoài ra trẻ còn có thể tạo ra và phát triển nó. (Quay tại TEDxBeaconStreet.)

Đó là một buổi chiều thứ Bảy tháng Năm,

tôi bỗng nhiên nhận ra

rằng ngày hôm sau là ngày của Mẹ,

và tôi chưa chuẩn bị món quà nào cho mẹ tôi cả.

vì vậy tôi bắt đầu nghĩ đến

tôi nên mua món quà gì cho ngày của Mẹ đây?

Tôi nghĩ, tại sao không làm cho mẹ

một tấm thiệp có khả năng tương tác bằng cách sử dụng

phần mềm Scratch một chương trình mà tôi đang nghiên cứu

cùng với nhóm của tôi ở phòng Thí Nghiệm Truyền Thông ờ MIT

Chúng tôi phát triển phần mềm này để mọi người có thể dễ dàng tạo ra

những câu chuyện, trò chơi tương tác và chuyển động của riêng họ,

và sau đó sẽ chia sẻ những sản phẩm đó cho mọi người..

Do đó tôi nghĩ, đây là cơ hội tốt để sử dụng phần mềm Scratch

để tạo ra tấm thiệp có tính tương tác cho Mẹ tôi.

Trước khi làm tấm thiệp cho ngày của Mẹ,

Tôi nghĩ tôi lướt qua

trang web của Scratch.

Những năm gần đây, trẻ em trên thế giới

cỡ tám tuổi trở đi, đã chia sẻ những sản phẩm của chúng,

va tôi nghĩ, tôi tự hỏi nếu như trong ba triệu sản phẩm này

liệu có ai đã nghĩ ra tấm thiệp điện tử cho ngày của Mẹ.

Tôi gõ vào mục tìm kiếm

"Ngày Của Mẹ"

và rất ngạc nhiên và vui khi nhìn thấy

hàng loạt những tấm thiệp

hiện ra trên trang web Scratch,

rất nhiều trong số này chỉ mới được làm cách đây 24 tiếng đồng hồ

bởi những người "hay trễ nài" như bản thân tôi

Nên tôi bắt đầu xem từng cái một.

Tôi thấy một cái với hình con mèo con

và mèo mẹ, và lời ước 'Chúc mừng ngày của Mẹ'.

Và tác giả của tấm thiếp đã rất cẩn thận

đặt thêm một phím "replay" (xem lại lần nữa) cho mẹ của cậu ta.

Một tính năng có khả năng tương tác khác, đó là

khi bạn di chuyển con chuột vào những từ trong 'Chúc Mừng Ngày Của Mẹ'

nó sẽ hiện ra một câu chúc đặc biệt cho Ngày Của Mẹ.

Chẳng hạn như cái này, tác giả kể về

việc cô đã tìm kiếm thông tin qua Google

thông tin về 'Ngày Của Mẹ' bắt đầu từ khi nào.

Và khi cô ấy đã tìm ra được thông tin đó,

cô đã tạo ra một lời chúc đặc biệt cho Ngày Của Mẹ

nhắn nhủ rằng cô yêu mẹ rất nhiều.

Tôi thật sự rất thích thú khi xem những sản phẩm này

và rất là ngưỡng mộ chúng.

Thật ra thì tôi thích đến nỗi mà thay vì tôi làm một cái cho mẹ tôi,

thì tôi gởi những đường link với hàng tá những tấm thiệp như vậy cho mẹ tôi.

Và thú vị là, bà phản ứng giống với những gì tôi hi vọng.

Bà viết thư trả lời tôi và nói,

'Mẹ rất tự hào có môt con trai như con, người tạo ra phần mềm

để cho mấy đứa trẻ có thể tạo ra những tấm thiệp mừng 'Ngày Của Mẹ' cho mẹ của chúng.'

Và mẹ tôi rất vui mừng, và điều đó làm tôi vui theo,

nhưng một điều làm tôi vui hơn nữa,

Tôi vui vì những đứa trẻ này dùng Scatch

đúng theo hướng mà chúng tôi hi vọng.

Khi chúng tạo ra những tấm thiệp tương tác,

bạn có thể thấy rằng chúng thật sự

trở nên thành thục với công nghệ mới.

Tôi có ý gì khi nói "thành thục"?

Ý tôi muốn nói ở đây là chúng có thể chia sẻ ý nghĩ

và cũng bắt đầu chia sẻ ý tưởng.

Khi chúng ta thành thạo một ngôn ngữ,

có nghĩa là bạn có thể viết một trang trong lịch trình của bạn

hoặc kể câu chuyện cười hoặc viết một lá thư cho một người bạn.

Nó cũng giống như những kỹ thuật mới.

Bằng cách viết ra, tạo ra những tấm thiệp mừng 'Ngày Của Mẹ',

những đứa trẻ này chứng minh được là chúng thực sự thành thạo

với công nghệ mới.

Còn bây giờ, có thể bạn sẽ không ngạc nhiên lắm với cái này,

bởi vì nhiều lúc mọi người cảm thấy rằng

thế hệ trẻ bây giờ có thể làm mọi thứ với công nghệ thông tin.

Ý tôi là, hầu hết chúng ta nghe nhắc đến thể hệ trẻ như là 'thế hệ kỹ thuật số.

Cá nhân tôi thì tôi hơi nghi ngại cho thuật ngữ này.

Tôi không nghĩ là chúng ta nên nghĩ về chúng như một thế hệ ký thuật số.

Khi chúng ta thật sự cân nhắc, làm thế nào mà thế hệ trẻ

sử dụng hầu hết thời gian vào những công nghệ mới?

Bạn thường thấy những trường hợp như vậy,

hoặc như thế này,

và đúng là thế hệ trẻ

rất thỏa mái và quen với việc lướt net

chat, gửi tin nhắn hoặc chơi game.

Nhưng những việc này không thật sự làm bạn trở nên 'điêu luyện'.

Nên thế hệ trẻ ngày nay có rất nhiều kinh nghiệm

và rất quen với việc sử dụng các công nghệ thông tin mới,

nhưng không nhiều trong số này tạo ra một cái gì đó với công nghệ thông tin

và thể hiện bản thân mình với kỹ thuật mới.

Hầu hết là họ có thể đọc

nhưng không viết được với công nghệ.

Và tôi rất thích tìm hiểu xem là chúng tôi có thể giúp gì để thế hệ trẻ trở nên điêu luyện

để họ có thể viết các kỹ thuật mới?

Và đó cũng có nghĩa là họ cần có khả năng

viết chương trình máy tính, hoặc lập trình.

Vậy nên, càng ngày càng nhiều người nhận thấy

việc quan trọng học cách lập trình.

Trong những năm gần đây, có khoảng

hàng trăm các tổ chức và website

giúp thế hệ trẻ học cách lập trình

Nếu bạn tìm trên mạng, bạn sẽ thấy những nơi như là Codecademy

và các sự kiện như CoderDojo

hoặc trang web như Girls Who Code,

hoặc Black Girls Code.

Dường như là mọi người đang bắt đầu tìm hiểu.

Đầu năm nay,

ngay lúc chuẩn bị qua năm mới,

Thị Trưởng thành phố New York Michael Bloomberg

đưa ra tiêu chí trong năm mới là ông sẽ đi học

lập trình trong năm 2012.

Một vài tháng sau, nước Estonia ra quyết định

tất cả các học sinh trung học nên học cách lập trình

Và đó cũng là vấn đề gây tranh cãi ở Anh.

về việc nên cho trẻ con học lập trình hay không.

Trong số các bạn, khi chúng ta nghe về vấn đề này,

có thể nghe rất lạ về việc mọi người học lập trình

Khi nhiều người nghĩ đến việc lập trình, người ta nghĩ đến nó

như một việc gì đó mà chỉ có một phần rất ít

người đang làm,

và họ nghĩ lập trình giống như vậy.

Nhưng thật ra, lập trình là như thế này,

nó chỉ thật sự dành cho một số ít cộng đồng người

với kỹ năng tính toán đặc biệt và trình độ kỹ thuật

có thể lập trình

Nhưng lập trình không phải như vậy.

Để tôi chứng minh cho các bạn thấy việc lập trình sẽ như thế nào trong Scratch.

Trong Scratch, để lập trình, bạn chỉ cần dịch chuyển các khối lại với nhau.

Trong trường hợp này, bạn lấy một khối

và chuyển nó vào một khối hộp,

và khối hộp này điều khiển hành động

của các nhân vật khác nhau trong trò chơi hay câu chuyện của bạn,

trong trường hợp này là điều khiển một con cá lớn.

Sau khi đã tạo ra chương trình của mình, bạn có thể nhấn vào "chia sẻ",

và gửi đến những người khác,

và sau đó bạn có thể sử dụng sản phẩm này

và cũng có thể bắt đầu phát triển nó.

Đương nhiên là tạo ra một trò chơi cá không chỉ là một chương trình duy nhất

mà bạn có thể làm với Scratch.

Trong hàng triệu sản phẩm trong trang web Scratch,

có tất cả mọi thứ từ những câu chuyện hoạt hình

đến các dự án khoa học ở trường

đến các chương trình phát thanh

đến các chương trình không gian 3 chiều

đến việc tạo lại các chương trình trò chơi video được tạo trước đó

đến các cuộc bầu cử

đến các bài toán hình học

đến các môn nghệ thuật chuyển đông, và

cả các tấm thiệp Mừng Ngày của Mẹ.

Nên tôi nghĩ, có rất nhiều cách

mà mọi người có thể biểu hiện bằng cách sử dụng chương trình này,

để có thể tạo và chia xẻ các ý tưởng với thế giới.

Và các ý tưởng này không chỉ ở yên trên màn hình.

Bạn có thể lập trình để tương tác với thế giới xung quanh bạn.

Đây là một ví dụ từ Hồng Kông,

nơi mấy đứa trẻ tạo ra một trò chơi

và sau đó tạo ra thiết bị riêng

và có cả cảm ứng ánh sáng, và chính thiết bị cảm ứng này

phát hiện ra cái lổ trên tấm bảng,

và khi chúng di chuyển cái cưa

thiết bị cảm ứng ánh sáng phát hiện thấy cái lổ

và kiểm soát bàn cưa trên màn hình

và cưa đổ cái cây.

Chúng ta sẽ tiếp tục quan sát cách mới khác liên quan

đến việc liên kết thể giới thật và thế giới ảo

và liên kết thế giới xung quanh chúng ta.

Đây là một ví dụ từ một phiên bản mới của Scratch

mà chúng ta sẽ ra mắt trong vài tháng tới,

và chúng tôi đang xem xét lại để có thể

khiến bạn đi vào hướng mới hay không.

Đây là một ví dụ.

Nó được sử dụng webcam.

Và khi bàn tay tôi di chuyển, tôi có thể làm nổ mấy quả bóng

hoặc có thể di chuyển những con bọ.

Nó cũng hơi giống với Microsoft Kinect,

mà các bạn có thể tương tác với các cử chỉ.

Nhưng thay vì chỉ chơi trò chơi của những người khác,

bạn có thể tạo ra các trò chơi,

và nếu bạn thấy trò chơi của ai đó,

bạn chỉ cần nói 'nhìn bên trong',

và nếu bạn nhìn vào trong các khối hộp mà kiểm soát.

Trong đó, có một khối hộp thể hiện cho chúng ta thấy có bao nhiêu chuyển động cảm xúc,

và sau đó những chuyển động này

sẽ kết nối với các bong bóng hiệu ứng để phát ra.

Cách này cũng giống trong sử dụng máy chụp hình

để lấy thông tin trong Scratch,

bạn cũng có thể sử dụng microphone.

Đây là một ví dụng của một dự án sử dụng microphone.

Nên tôi sẽ để cho các bạn điều khiển trò chơi này

bằng cách sử dụng giọng nói của mình.

(tiếng dế kêu) (tiếng hét) (tiếng nuốt chửng)

(tiếng cười)

(tiếng vỗ tay)

Mấy đứa trẻ tạo ra những dự án như thế này,

chúng cũng học cách lập trình,

nhưng quan trọng hơn, là chúng đang học lập trình.

Vì khi học cách lập trình,

mấy đứa trẻ có cơ hội học nhiều thứ khác,

có nhiều cơ hội mới cho việc học tập.

hãy so sánh với việc đọc và viết.

Khi bạn có thể học cách đọc và viết, nó tạo ra

nhiều cơ hội cho bạn học nhiều thứ khác.

Khi bạn học cách để đọc, bạn cũng bắt đầu đọc để học.

Và lập trình cũng như vậy.

Nếu bạn học các lập trình, bạn cũng bắt đầu lập trình để học.

Nên những việc bạn có thể học trở nên rõ ràng.

Bạn học nhiều về cách vận hành của máy tính.

Nhưng đó chỉ là bước khởi đầu.

Khi bạn học cách lập trình, bạn lại có thể học thêm

nhiều thứ.

Để tôi cho các bạn một ví dụ nữa.

Đây là một dự án khác,

và tôi thấy cái này khi tôi đi thăm

một trung tâm vi tính.

Đây là những trung tâm đào tạo thêm mà chúng tôi giúp mở ra

tại đây những bạn trẻ từ những nhóm thu nhập thấp

học cách thể hiện mình một cách sáng tạo với kỹ thuật mới.

Và khi tôi tới một trong những trung tâm này vài năm trước,

tôi có gặp một cậu bé 13 tuổi dùng chương trình Scratch

để tạo ra một trò chơi giống như cái này,

cậu bé rất vui và tự hào với trò chơi của cậu ấy

nhưng cậu bé cũng muốn làm hơn như vậy nữa.

Cậu bé muốn giữ điểm của mình.

Đây là một trò mà mấy con cá lớn ăn mấy con cá nhỏ,

nhưng cậu bé muốn giữ nguyên điểm đạt, nên mỗi lần

cá lớn ăn cá bé,

điểm được cộng thêm và điểm vẫn có thể được giữ nguyên,

nhưng cậu bé không biết cách làm sao.

Và tôi đã chỉ cho cậu bé cách làm.

Trong Scratch, bạn cũng có thể tạo ra một thứ được gọi là 'biến số'

Tôi sẽ gọi là điểm đạt.

Và một vài hộp block mới tạo ra cho bạn,

và cũng tạo ra một bảng điểm để có thể lưu lại các điểm đạt được,

nên mỗi lần tôi nhấn vào 'thay đổi điểm', nó tự động thêm điểm.

Sau đó, tôi có đưa cho một thành viên trong câu lạc bộ xem

cậu ta là Victor - và Victor,

khi cậu ấy nhận thấy rằng những khối này có thể tự động cộng điểm đạt,

cậu ấy biết ngay phải làm gì.

Cậu ấy dùng khối block

và bỏ nó vào trong chương trình

ngay vị trí mà cá lớn ăn cá bé.

Nên, mỗi lần cá lớn ăn cá bé,

cậu ta sẽ được thêm điểm, và điểm này sẽ được cộng dồn.

Và nó ngay lập tức phát huy hiệu quả

Cậu bé rất hứng khởi khi làm được như vậy,

cậu ấy chìa tay ra,

và nói với tôi 'Cảm ơn, cảm ơn, cảm ơn.'

Và tự nhiên tôi chợt nghĩ,

có bao nhiêu lần giáo viên nhận được lời cảm ơn từ học trò của mình

về việc dạy chúng các "biến số" như thế?

Chắc chuyện như vậy không thường xảy ra trong hầu hết các lớp học,

nhưng đó là vì trong hầu hết các lớp học, khi mấy đứa trẻ học về các 'biến số'

chúng không biết tại sao chúng được dạy về điều này.

Đó không phải như là, chúng có thể lợi dụng nó.

Khi chúng ta học những ý tưởng như Scratch,

bạn có thể học nó theo cách thật sụ hữu dụng và thúc đẩy cho bạn,

như vậy bạn có thể hiểu được ký do học các 'biến số',

và chúng tôi nhận thấy rằng trẻ học về phần này sâu hơn

và học tốt hơn.

Tôi chắc rằng, Victor được dạy về các 'biến số' trong trường,

nhưng cậu bé không thật sự để ý đến.

Và bây giờ cậu có lý do để học về các 'biến số'.

Nên khi bạn học về cách lập trình, và lập trình để học,

bạn nên học theo đúng hoàn cảnh, và đó là các tốt nhất để học.

Những đứa trẻ như Victor đang tạo ra những dự án như thế này,

chúng học về những phần quan trọng như 'biến số',

nhưng đó chỉ là phần khởi đầu.

khi Victor làm ra dự án và viết chương trình,

cậu ấy cũng học về cách xây dựng thiết kế,

làm sao để bắt đầu với một ý tưởng sơ khai

và phát triển ý tưởng hơn nữa

như các bạn thấy ở đây.

Vì vậy mà cậu học rất nhiều phần chính khác nhau của việc thiết kế,

vầ cách thể hiện ý tưởng mới,

và cách nắm được ý tưởng phức tạp và tách nó ra thành những phần nhỏ đơn giản hơn,

và cách phối hợp làm việc với những thành viên trong dự án của mình,

và về cách tìm và sửa đổi những phần bị lỗi,

cách kiên định và kiên trì

khi đối mặt với những áp lực nhất là khi có những phần không hoạc động tốt.

Đó là những kỹ năng quan trọng

mà nó không chỉ liên quan đến việc lập trình.

Nó liên quan đến tất cả các hoạt động khác.

Ai mà biết được là sau này Victor sẽ lớn lên và trở thành

một lập trình viên hoặc một nhà khoa học máy tính?

Có thể nó sẽ không giống như vậy,

nhưng dù cậu bé làm gì,

thì cậu bé vẵn có thể dùng những kỹ năng thiết kế mà cậu bé học được.

Dù cậu bé có trở thành Giám Đốc Quảng Cáo khi lớn lên

hoặc một kỹ sư máy móc hoặc một người tổ chức các chương trình cộng đồng,

thì những điều này đều rất hữu dụng đối với mọi người.

Một lần nữa, hãy nghĩ so sánh nó với ngôn ngữ.

Khi bạn đọc và viết trôi chảy,

Đó không chỉ là việc bạn làm

để trở thành nhà văn.

Rất ít người trở thành nhà văn chuyên nghiệp.

Nhưng nó rất hữu dụng để học đọc và viết cho mọi người.

Và tôi cũng xin lặp lại, nó giống với việc lập trình.

Nhiều người sẽ không trở thành

nhà khoa học máy tính hoặc viết chương trình chuyên nghiệp,

nhưng những kỹ năng về suy nghĩ một cách sáng tạo,

lý do hóa một cách hệ thống, hổ trợ nhau làm việc

những kỹ năng mà bạn có thể phát triển khi bạn tạo mã trong chương trình Scatch

là những phần mà mọi người có thể dùng trong bất cứ công việc này mà người ta đang làm.

Và nó không chỉ phục vụ cho công việc.

Lập trình cũng có thể giúp bạn

thể hiện ý tưởng và cảm xúc trong cuộc sống riêng của mình.

Tôi xin kết thúc với một ví dụ nữa.

Đây là một ví dụ từ

ngày sau khi tôi gởi những tấm thiệp Mừng Ngày của Mẹ tới mẹ tôi,

bà quyết định đi học Scratch.

Để bà có thể tạo ra một tấm thiệp cho ngày sinh nhật của tôi

và gởi cho tôi một tấm thiệp mừng sinh nhật Scatch.

Tấm thiệp này sẽ không dành giải gì cho việc thiết kế,

và bạn cũng yên tâm rằng người mẹ 83 tuổi của tôi

không học để trở thành lập trình viên cũng như kỹ sư máy tính chuyên nghiệp.

Nhưng khi làm thiệp cho phép bà

kết nối với một ai đó mà bà thương yêu

và giúp bà học được nhiều điều mới

và tiếp tục với sự sáng tạo của bà

và tạo ra cách mới mà bà muốn thể hiện bản thân mình.

Như chúng ta đã thấy

Michael Bloomberg học cách lập trình,

các người con của Estonia học cách lập trình,

thậm chí cả mẹ tôi,

bạn có nghĩ rằng đến lúc bạn cũng

nghĩ là mình nên học lập trình?

Nếu bạn muốn thử,

Tôi khuyến khích bạn nên vào website Scatch.

scratch.mit.edu,

và thử lập trình nhé.

Cảm ơn. (Vỗ tay)