Şiddete dayanmayan etkili bir direnişin sırrı

İnsanlara şiddetin ahlaki açıdan yanlış olduğu söyleyerek savaşı bitiremeyeceğiz, diyor Jamila Raqip, Albert Einstein Enstitüsü Yönetici Müdürü. Bunun yerine uyuşmazlıkları çözmek için aynı oranda güçlü ve etkili, alternatif yöntemleri bulmalıyız. Raqip, zorba hükümetler altında yaşamını sürdüren insanlar için şiddete dayanmayan eylemleri desteklemektedir ve bunun içinde sokak protestoları dışında daha çok yöntem var. Cesaret veren, dünya çapında değişime yol açmış ve silahsız çatışmalar ile gelecek için umut veren bir mesaj içeren yaratıcı örnekleri bizimle paylaşıyor. "İnsanlık için en büyük umut şiddeti kınamakta değil, şiddeti ortadan kaldırmakta yatmaktadır," diyor Raqip.

Kendimi bildim bileli
savaş, hayatımın bir parçasıydı.

Afganistan'da, Sovyetlerin
istilasından altı ay sonra doğdum

ve her ne kadar etrafımda

olup bitenlerin ne olduğunun
farkına varamasam da

etrafımda ağır bir korku ve
acı hissi duyuyordum.

Hayatımın erken döneminde
edindiğim tecrübeler

şimdilerde savaş ve çatışma

hakkındaki düşüncelerimi etkiliyor.

İnsanların mevzubahis
temel problemleri olduğunda,

birçoğu için vermenin
bir seçenek olmadığını öğrendim.

Bu gibi kişiler için çatışma --

insanların hakları ihlal edildiğinde,

ülkeleri işgal edildiğinde,

baskı gördüklerinde ve
aşağılandıklarında --

bu kişiler karşı çıkmak için ve

savaşmak için bir güce ihtiyaç duyuyorlar.

Bu da demektir ki şiddet
ne kadar yıkıcı ve feci olsa da,

eğer insanlar onu tek seçenek
olarak görürlerse,

kullanırlar.

Birçoğumuz dünyadaki şiddetin
seviyesi konusunda endişeliyiz.

Fakat insanlara şiddetin

ahlaki açıdan yanlış
olduğunu söyleyerek

savaşı sona erdirmeyeceğiz.

Bunun yerine onlara, şiddet kadar etkili

ve fakat güçlü başka bir araç sunmalıyız.

İşte benim yaptığım şey bu.

13 yıldan bu yana

uyuşmazlıkları yürütmek için

dünya genelindeki
en zor durumlardaki insanlara,

pasif mücadeleyi nasıl
kullanacaklarını öğretiyorum.

Birçok insan bu gibi girişimleri

Gandhi ve Martin Luther King
ile özdeşleştirmiştir.

Fakat insanlar, şiddete dayalı olmayan

eylemleri binlerce yıldır kullanıyorlar.

Esasen bu ülkede sahip
olduğumuz hakların birçoğu,

kadınlar olarak,

azınlıklar olarak,

işçiler olarak,

farklı cinsel yönelimlere
sahip insanlar olarak

ve çevreyi gözeten vatandaşlar olarak,

bu haklar bizim elimize verilmedi.

Bu haklar onlar için savaşan

ve kendilerini feda eden
kişilerce kazanıldı.

Ancak biz tarihten ders almadığımız için

bir yöntem olarak pasif
mücadele oldukça yanlış anlaşıldı.

Yakın bir zamanda Etiyopyalı
bir grup eylemciyle tanıştım

ve onlar bana birçok kez
duyduğum şeyleri söylediler.

Bana, zaten şiddete dayalı
olmayan eylemi kullandıklarını

ve işe yaramadığını söylediler.

Yıllar önce bir protesto düzenlediler.

Hükûmet herkesi tutukladı
ve bu da bu işin sonu oldu.

Pasif mücadelenin sokak
protestolarına eşit olduğu fikri

gerçek bir problem.

Çünkü her ne kadar protestolar insanların

değişim istediklerinin büyük
bir göstergesi olsa da

tek başlarına bir değişim,

en azından temel bir
değişim yaratmıyorlar.

(Gülüşmeler)

Güçlü muhalifler insanlara
onların istediği şeyleri vermiyor,

sadece onlar bu istekleri
kibarca söyledikleri için...

ya da o kadar da kibarca değil.

(Gülüşmeler)

Pasif mücadele rakibi yıkmakla işe yarar,

fiziki olarak değil,

fakat bir muhalifin hayatta kalmasını
gerektiren kurumları tanımlayarak

ve sonrasında gücün bu
kaynaklarına izin vermeyerek.

Şiddete karşı çıkan eylemciler,

askerlerin ordudan
ayrılmasına sebep olarak

orduyu etkisiz hâle getirebilirler.

Onlar grevler ve boykotlarla
ekonomiyi altüst edebilirler.

Ayrıca alternatif bir medya kurarak

hükûmet propagandasına
karşı savaşabilirler.

Bunu yapmakta kullanılabilecek
çeşitli metotlar var.

İş arkadaşım ve akıl hocam, Gene Sharp,

198 farklı şiddete dayanmayan
yöntem tespit etti.

Protesto ise bunlardan sadece biri.

Size yeni bir örnek sunayım.

Birkaç ay öncesine kadar

Guatemala, örgütlü suçlarla
bağları bulunan

yozlaşmış eski askeri yetkililer

tarafından idare edilmekteydi.

İnsanlar genellikle bu
durumun farkındaydı,

ama birçoğu bir şeyler
yapabilmek için güçsüz hissettiler --

ta ki 12 normal insandan
oluşan bir grup vatandaş

ellerinde dövizler

tutarak meydanda buluşmak amacıyla

arkadaşlarını çağırmak için
Facebook'a koydukları bir çağrıya kadar:

"Renuncia YA" --

çoktan istifa edin.

Sürpriz bir şekilde,

30.000 insan geldi.

Protestolar ülke çapında yayıldıkça,
onlar da orada aylarda beklediler.

Bir noktadan sonra

organizatörler çeşitli hükûmet binalarına
bir mesajı da içinde barındıran

yüzlerce yumurta götürdüler.

"Eğer, seçimler için adaylığını
koyan adayların yolsuzluğunu

durdurmaya gücünüz (yumurta) yetmiyorsa
bizimkini ödünç alabilirsiniz."

(Gülüşmeler)

(Alkışlar)

Başkan Molina asla geri
adım atmayacaklarının

sözünü vererek karşılık verdi.

Aktivistler ayrıca fark ettiler ki sadece

protesto etmeye devam etmemeliydiler

ve başkandan istifa etmesini
istememeliydiler.

Ona başka çıkar yol
bırakmamaları gerekiyordu.

Bu yüzden genel bir grev düzenlediler,

ki bu grev ile insanlar ülke
genelinde çalışmayı bıraktı.

Sadece Guatemala City'de

400'ün üzerinde işyeri ve
okul kapılarına kilit vurdu.

Bu arada,

ülke çapında çiftçiler
ana yolları kapattı.

Beş gün içinde

Başkan,

bir düzine hükûmet yetkilisi ile birlikte

istifa etti.

(Alkışlar)

Dünyada hemen hemen her ülkede

şiddete dayanmayan eylemleri
kullanan insanların

yaratıcılığı ve cesaretinden ilham aldım.

Örneğin,

geçenlerde Uganda'da bir grup eylemci

sokaklara kafeslerin içinde
domuzlar bıraktı.

Burada da gördüğünüz gibi polisler
onlarla ne yapacaklarını bilemediler.

(Gülüşmeler)

Domuzlar iktidar partisinin
renklerine boyanmıştı.

Hatta bir domuz şapka takıyordu,

insanların aşina olduğu bir şapka.

(Gülüşmeler)

Dünyadaki eylemciler
manşetleri ele geçirmek

konusunda daha iyiye gitmeye başladılar,

fakat bu istisnai eylemler, eğer

daha büyük bir şeyin
parçası değillerse

çok az şeyler yapıyorlar.

Generalin savaşı kazanacak
bir planı olmadıkça

birliklerini savaşa koşturmaz.

Şimdiye kadar dünyadaki
şiddete dayanmayan

eylemlerin birçoğu bu
şekilde yürütülmektedir.

Pasif mücadele,

bir askeri harp kadar karmaşıktır,
belki de daha fazla.

Katılımcıları iyi eğitilmiş olmalı
ve kesin hedeflere sahip olmalı

ve liderlerinin bu hedefleri
nasıl yerine getirecekleri

konusunda bir stratejileri olmalı.

Savaş tekniği binlerce yıldan
daha fazla bir sürede

büyük kaynaklarla geliştirilmiştir

ve en akıllılarımızdan
bazıları kendilerini

bunun nasıl yürüdüğünü
anlamaya ve geliştirmeye adadılar.

Bu arada pasif mücadele nadiren
sistematik bir şekilde çalışılmıştır

ve her ne kadar sayı artsa da

hâlâ dünya üzerinde
bunu öğreten birkaç düzine insan var.

Bu tehlikeli,

çünkü biliyoruz ki bizim
uyuşmazlığa karşı eski yaklaşımlarımız

karşılaştığımız yeni problemler
için uygun değil.

Birleşik Devletler hükümeti geçenlerde

IŞİD'e karşı yürüttüğü savaşta
çıkmazda olduğu kabul etti.

Ancak birçok insanın bilmediği şey ise

insanların IŞİD'e karşı pasif eylemi
kullanarak karşı durmalarıdır.

IŞİD Haziran 2014'de Musul'u
ele geçirdiğinde

okulların müfredatında değişiklik yaparak

kendi uç ideolojilerinin dayandığı

bir müfredat koyduklarını duyurdular.

Fakat okulun ilk gününde

tek bir çocuk bile okula gelmedi.

Ebeveynler açıkça çocuklarını
okula göndermeyi reddettiler.

Gazetecilere çocuklarının
beyinlerinin yıkanmasındansa

evde eğitim vermeyi tercih
ettiklerini söylediler.

Bu sadece bir şehirde bir başkaldırının

bir örneğidir.

Fakat peki ya bu hareket
IŞİD'e karşı yürütülen

şiddete dayanmayan düzinelerce
hareket ile bir araya gelseydi?

Farzedelim ki ailelerin boykotu,

IŞİD'in işlerini yürütebilmesi için
gerekli olan kaynakları tanımlayacak

ve onları ortadan kaldıracak olan ve

IŞİD'in dayandığı yiyeceği
üreten kalifiye işçiler;

petrolü çıkaracak ve onu
arıtacak mühendisler;

medya altyapısı ve iletişim kanalları

ve taşıma sistemleri

ve yerel iş yerleri daha büyük

bir stratejinin bir parçası olsaydı?

IŞİD'i şiddete dayanmayan
bir eylemle yenmeyi

hayal etmek zor olabilir.

Fakat çatışmaya ilişkin
düşünce yöntemlerimizi ve

karşı karşıya kaldığımız seçimleri
değiştirmenin zamanı geldi.

İşte size yaymaya değer bir fikir:

Gelin şiddete dayanmayan
eylemlerin nerede işe yaradığını

ve bunu nasıl daha güçlü
yapabileceğimizi öğrenelim,

aynen insan ihtiyaçlarını daha

iyi karşılamak için sürekli düzenlenen

diğer sistemler ve teknolojiler
için yaptığımız gibi.

Biz şiddete dayanmayan
eylemleri, artan bir şekilde

savaş yerine kullanılan
bir noktaya getirebiliriz.

Çatışmanın bir aracı olarak şiddet,

aynen okların ve yayların
terk edildiği gibi terk edilebilir.

Çünkü biz onları daha etkili
olan silahlarla yer değiştirmiştik.

İnsanların yenilenmesi ile en yeni ve
en güncel savaş teknolojileri yerine

şiddete dayanmayan eylemleri
daha güçlü hâle getirebiliriz.

İnsanlık için en büyük umut
şiddeti kınamakta değil,

şiddeti ortadan kaldırmakta yatmaktadır.

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)