Return to Video

چی دەبێتە هۆی بەردی گورچیلە؟ - ئەڕەش شادمان

  • 0:08 - 0:13
    گەورەترین بەردی گورچیلەی تۆمارکراو
    کێشی زیاتر لە کیلۆگرامێک بوو
  • 0:13 - 0:17
    و ١٧ سانتیمەتر لە تیرەدا بووە.
  • 0:17 - 0:21
    نەخۆشەکە لە ڕاستی بەردێکی لە
    قەبارەی گوێزی ھیندی قووت نەدا.
  • 0:21 - 0:23
    بەردی گورچیلە لە ناو لەش دروست دەبێت ،
  • 0:23 - 0:29
    بەڵام بەداخەوە، ئەوان زۆر
    بە ئازارە بۆ دەردان.
  • 0:29 - 0:33
    بەردی گورچیلە بارستەیەکی سەختە لە
    کریستاڵەکان کە لە گورچیلەکان دروست دەبێت،
  • 0:33 - 0:34
    بۆڕی میز،
  • 0:34 - 0:35
    میزڵدان،
  • 0:35 - 0:37
    یان میزەڕۆ،
  • 0:37 - 0:40
    میز پێکهاتە لەخۆ دەگرێت
    کە لە کالیسیۆم پێکهاتووە،
  • 0:40 - 0:40
    سۆدیۆم،
  • 0:40 - 0:41
    پۆتاسیۆم،
  • 0:41 - 0:42
    ئۆکسەلات،
  • 0:42 - 0:43
    ترشی میز،
  • 0:43 - 0:45
    و فۆسفات.
  • 0:45 - 0:48
    ئەگەر ئاستەکانی ئەم
    گەردیلانە، زۆر بەرز بن
  • 0:48 - 0:51
    یان ئەگەر میز زۆر ترش
    بێت یان تفت،
  • 0:51 - 0:57
    تەنەکەکان دەتوانن پێکەوە
    بنووسێن و ببن بە کریستاڵ.
  • 0:57 - 0:58
    مەگەر کێشەکە چارەسەر بکرێت،
  • 0:58 - 1:04
    کریستاڵەکان وردە وردە گەشە دەکەن لە ماوەی
    چەند هەفتەیەک، مانگ یان تەنانەت ساڵیش،
  • 1:04 - 1:08
    دروست کردنی بەردێکی بینراو.
  • 1:08 - 1:12
    کالسیۆم ئۆکسالات باوترین جۆری
    کریستاڵە بۆ پێکهێنانی ئەم ڕێگایە،
  • 1:12 - 1:17
    وە هەژمار دەکەن بۆ
    ٨٠٪‏ بەردەکانی گورچیلە.
  • 1:17 - 1:22
    بەردی گورچیلەی کەمتر دروست دەبێت
    لە فۆسفاتی کالیسیۆم، یان ترشی یوریک.
  • 1:22 - 1:24
    جۆرێکی کەمێک جیاواز لە بەرد
  • 1:24 - 1:28
    لە کانزای مەگنیسیۆم دروست کراوە
    یان فۆسفاتی ئەممۆنیۆم یان ستروڤایت،
  • 1:28 - 1:31
    دەکرێت بەهۆی ھەوکردنی بەکتریاوە بێت.
  • 1:31 - 1:35
    تەنانەت بەردی دەگمەنیش دەتوانێت
    لە ئەنجامی ناڕێکی بۆماوەییەوە بێت
  • 1:35 - 1:38
    یان دەرمانی دیاریکراو.
  • 1:38 - 1:44
    بەردی گورچیلە دەتوانێت نەبینراو بێت
    تا ئەو کاتەی دەست بە جوڵە دەکات.
  • 1:44 - 1:47
    کاتێک بەرد لە ڕێگەی
    گورچیلەوە بۆ میزەڕۆ دەڕوات،
  • 1:47 - 1:52
    لێوارە تیژەکانی
    دیوارەکانی میزەڕۆ دەڕوشێنێت.
  • 1:52 - 1:57
    کۆتاییەکانی دەمار لە ناو ئەم شانەی چەسپاوە
    بۆ گواستنەوەی نیشانەی ئازار
  • 1:57 - 2:00
    لە ناو کۆئەندامی تووڕەبووندا.
  • 2:00 - 2:04
    و ڕووشانەکان دەتوانن خوێن
    بنێرن بۆ ناو میز.
  • 2:04 - 2:07
    ئەمە دەکرێت لەگەڵ
    بە نیشانەکانی دڵتێکەڵھاتن
  • 2:07 - 2:08
    ڕشانەوە،
  • 2:08 - 2:11
    و هەستێکی سوتاوی لەکاتی میزکردن.
  • 2:11 - 2:15
    ئەگەر بەرد بە تەواوی گەورە بێت بۆ
    ئەوەی بە ڕاستی ڕێی لە لێشاوی میز بگرێت،
  • 2:15 - 2:17
    دەتوانێت ھەوکردن دروست بکات
    یان گەڕانەوەی میز،
  • 2:17 - 2:21
    و زیان بە گورچیلەکان خۆیان دەبەن.
  • 2:21 - 2:24
    بەڵام زۆربەی بەردی گورچیلە
    بەو شێوەیە ترسناک نابن،
  • 2:24 - 2:27
    یان تەنانەت پێویستی بە چارەسەری زۆر هەیە.
  • 2:27 - 2:30
    بارستایی کەمتر لە پێنج
    ملیمەتر لە تیرە
  • 2:30 - 2:34
    بە زۆری بۆخۆی لە لەش دەردەچێت.
  • 2:34 - 2:37
    پزیشک زۆر بە سادەیی پێشنیاری
    خواردنەوەی بڕێکی زۆر لە ئاو دەکات
  • 2:37 - 2:40
    بۆ یارمەتیدان لە خێراکردنی پڕۆسەکە،
  • 2:40 - 2:43
    وە لەوانەیە هەندێک ئازار شکێن بخۆین.
  • 2:43 - 2:47
    ئەگەر بەردەکە کەمێک گەورەتر بێت،
    دەرمانەکان وەک بلۆکەرەکانی ئەلفا
  • 2:47 - 2:50
    دەتوانێت یارمەتی بدات بە
    خاوکردنەوەی ماسولکەکان لە میزدا
  • 2:50 - 2:54
    و ئاسانکردنی بۆ
    ئەوەی بەردەکە بێتەدەر.
  • 2:54 - 2:56
    دەرمانێکی تر بەناوی
    پۆتاسیۆم سیترایت
  • 2:56 - 3:03
    دەتوانێت یارمەتی هەڵوەشاندنی بەردەکان بدات
    بە دروستکردنی میزێکی کەمتر ترش.
  • 3:03 - 3:06
    بۆ بەردی قەبارە مامناوەند تا
    نزیکەی دە ملیمەتر.
  • 3:06 - 3:11
    یەک هەڵبژاردە شلەکردن ئەوان
    لەگەڵ شەپۆلی دەنگدا.
  • 3:11 - 3:16
    شەپۆلی شۆکی ئێکسترکۆرپۆڕیاڵ
    لێدانی زۆر بە گوڕ بەکار دەهێنێت
  • 3:16 - 3:22
    لە وزەی ئولترا سۆنیاکی کە
    ڕاستەوخۆ ئامانجەکەی بەردەکە بوو.
  • 3:22 - 3:25
    ترپەکەکان لە ناوەوە لەرینە دروست
    دەکەن لە نێو بەردەکە خۆی
  • 3:25 - 3:29
    و بڵقی بچووکیش دەجوڵێنێت.
  • 3:29 - 3:33
    ئەمە وادەکات بەردەکە بشکێندرێت
    بۆ پارچەی وردتر
  • 3:33 - 3:37
    دەتوانن زۆر ئاسانتر بێنە دەرەوە.
  • 3:37 - 3:40
    بەڵام شکاندنی بەرد بەم
    شێوەیەش کار ناکات
  • 3:40 - 3:43
    ئەگەر زۆر گەورە بێت.
  • 3:43 - 3:47
    بۆیە، ھەندێک جار
    چارەسەری زیاتر پێویستە.
  • 3:47 - 3:53
    بۆڕیەکی ڕەق پێی دەگوترێت قالب
    دەتوانێت لە ناو میز دابنرێت بۆ فراوانکردن.
  • 3:53 - 3:58
    ڕیشاڵە تیشکییەکان دەتوانن لێدانی لەیزەری
    پێبگەیەنن بۆ شکاندنی بەردەکە.
  • 3:58 - 4:01
    هەروەها بەردیش دەتوانرێت بە نەشتەرگەری
    لاببرێت لە ڕێگەی جیابوونەوەیەک
  • 4:01 - 4:04
    لە پشتی نەخۆشەکە یان سەرەوەی ڕانی.
  • 4:04 - 4:08
    ئەی بۆ خۆلادان لە بەردی گورچیلە
    لە یەکەم شوێندا؟
  • 4:08 - 4:10
    بۆ خەڵکی کە خۆیان پێیان ڕائەچون،
  • 4:10 - 4:12
    دکتۆرەکانیان لەوانەیە زۆر
    خواردنەوەی ئاو پێشنیار بکەن،
  • 4:12 - 4:16
    کالسیۆم ئۆکسالایت کەم
    دەکات و پێکهاتەکانی تر
  • 4:16 - 4:21
    لە کۆتایدا دروست دەبێت
    بۆ بەردی ئازاربەخش.
  • 4:21 - 4:22
    خواردنەکان وەک
    چپسی پەتاتە،
  • 4:22 - 4:23
    سپێناخ،
  • 4:23 - 4:24
    ڕێواس،
  • 4:24 - 4:26
    و چەوەندەر بەرزن لە ئۆکسەلات،
  • 4:26 - 4:30
    بۆ ئەوەی پزیشکەکان ئامۆژگاری
    کەمکردەوەیان دەکەن.
  • 4:30 - 4:32
    هەرچەندە کالسیۆم زۆر
    جار لە بەرد دەدۆزرێتەوە،
  • 4:32 - 4:36
    کالسیۆم لە خواردن و خواردنەوەکان
    لە ڕاستیدا دەتوانێت یارمەتی بدات
  • 4:36 - 4:39
    بە بەستنەوە بۆ ئۆکسالات
    لە کۆئەندامی هەرسکردن
  • 4:39 - 4:43
    پێش ئەوەی بتوانرێت هەڵمژێت
    و بگاتە گورچیلەکان.
  • 4:43 - 4:46
    ئەگەربەردی گورچیلەت ھەیە
    تۆ بە تەنها نییت.
  • 4:46 - 4:49
    داتاکان وا نیشان دەدات
    کە رێژەکان بەرز دەبنەوە،
  • 4:49 - 4:53
    بەڵام ئەو تۆمارە جیهانیە لەوانەیە
    بەم زووانە نەشکێندرێت.
Title:
چی دەبێتە هۆی بەردی گورچیلە؟ - ئەڕەش شادمان
Description:

بینینی وانەی تەواو: http://ed.ted.com/lessons/what-causes-kidney-stones-arash-shadman

گەورەترین بەردی گورچیلە لەسەر تۆمارەکە کێشی زیاتر لە کیلۆگرامێک بووە و بە تیرەی ١٧ سانتیمەتر بووە . نەخۆشەکە لە ڕاستیدا بەردی بە قەبارەی گوێزی ھیندی قووت نەدا؛ بەردی گورچیلە لە ناو لەشدا دروست دەبێت. کەواتە چۆن لە سەرەتادا گەشە دەکەن؟ بۆ ئەوەندە ئازاریان هەیە بۆ دەرچوون؟ ئەڕەش شادمان زانستی پشت بەردی گورچیلەکان بەش دەکات

وانەکە لەلایەن ئەڕەش شادمان ، وێنەی جوڵاو لەلایەن TED -Ed.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:15

Kurdish (Central) subtitles

Revisions