Ο καπιταλισμός θα φάει τη δημοκρατία αν δεν ανοίξουμε το στόμα μας

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί οι πολιτικοί δεν είναι αυτό που ήταν, γιατί οι κυβερνήσεις φαίνεται να μην μπορούν να επιλύσουν τα πραγματικά προβλήματα; Ο οικονομολόγος Γιάνης Βαρουφάκης, πρώην Υπουργός των Οικονομικών της Ελλάδας, λέει ότι σήμερα μπορεί να είσαι στην πολιτική, αλλά όχι στην εξουσία, επειδή η πραγματική εξουσία ανήκει τώρα σε εκείνους που ελέγχουν την οικονομία. Πιστεύει πως οι μεγιστάνες του πλούτου και οι επιχειρήσεις κανιβαλίζουν την πολιτική σφαίρα και προκαλούν οικονομική κρίση. Σε αυτή την ομιλία θα ακούσετε το όνειρό του για έναν κόσμο στον οποίο το κεφάλαιο και το εργατικό δυναμικό δεν θα αντιμάχονται, για έναν κόσμο που θα είναι «ταυτόχρονα φιλελεύθερος, μαρξιστικός και κεϋνσιανός».

Δημοκρατία.

Στη Δύση κάνουμε το κολοσσιαίο λάθος

να τη θεωρούμε δεδομένη.

Δεν βλέπουμε τη δημοκρατία

ως το πιο εύθραυστο από τα λουλούδια,
που πραγματικά είναι,

αλλά τη βλέπουμε ως μέρος
της επίπλωσης της κοινωνίας.

Έχουμε την τάση να τη θεωρούμε
δεδομένη και αναπόσπαστη.

Κάνουμε το λάθος να πιστεύουμε

ότι ο καπιταλισμός γεννά
αναπόφευκτα τη δημοκρατία.

Δεν είναι έτσι.

Ο Λι Κουάν Γιού της Σιγκαπούρης

και οι μεγάλοι μιμητές του στο Πεκίνο

έχουν αποδείξει, πέραν πάσης αμφιβολίας,

ότι είναι απολύτως δυνατόν
να έχεις καπιταλισμό που ανθεί,

να έχεις εντυπωσιακή ανάπτυξη,

χωρίς να έχεις δημοκρατία στην πολιτική.

Η δημοκρατία απομακρύνεται
και από τη γειτονιά μας,

εδώ στην Ευρώπη.

Νωρίτερα αυτή τη χρονιά,
ενώ εκπροσωπούσα την Ελλάδα,

την νεοεκλεγμένη ελληνική κυβέρνηση,

ως Υπουργός Οικονομικών στο Γιούρογκρουπ,

μου είπαν ξεκάθαρα,

ότι στη δημοκρατική διαδικασία
της χώρας μας,

στις εκλογές μας,

δεν θα της επιτραπεί να παρέμβει
στην οικονομική πολιτική

που εφαρμόζονταν στην Ελλάδα.

Εκείνη τη στιγμή, ένιωσα ότι αυτή ήταν
η μεγαλύτερη δικαίωση του Λι Κουάν Γιού,

του Κινέζικου Κομμουνιστικού Κόμματος,

και κάποιοι απείθαρχοι φίλοι μου
που μου έλεγαν

ότι η δημοκρατία θα απαγορευτεί
αν ποτέ απειλήσει πως θα επιφέρει αλλαγές.

Απόψε, εδώ, θέλω να σας παρουσιάσω

την οικονομική περίπτωση
μιας αυθεντικής δημοκρατίας.

Θέλω να ζητήσω, εσείς όπως κι εγώ,
να πιστέψετε ξανά,

ότι ο Λι Κουάν Γιού,

το Κινέζικο Κομμουνιστικό Κόμμα
και το Γιούρογκρουπ

κάνουν λάθος που πιστεύουν

ότι μπορούμε να βάλουμε
στην άκρη τη δημοκρατία.

Ότι χρειαζόμαστε μια αυθεντική,
θορυβώδη δημοκρατία

και ότι χωρίς τη δημοκρατία,

οι κοινωνίες μας θα χειροτερέψουν,

το μέλλον μας θα είναι ζοφερό,

και οι σπουδαίες, νέες τεχνολογίες μας
θα είναι άχρηστες.

Λέγοντας άχρηστες,

επιτρέψτε μου να σημειώσω
ένα ενδιαφέρον παράδοξο

που απειλεί τις οικονομίες μας
καθώς μιλάμε.

Tο αποκαλώ το παράδοξο
των δίδυμων κορυφών.

Τη μία κορυφή την καταλαβαίνετε,
την ξέρετε, την αναγνωρίζετε.

Eίναι το βουνό των χρεών
που σκεπάζει με τη σκιά του

τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη,
ολόκληρο τον κόσμο.

Όλοι αναγνωρίζουμε το βουνό των χρεών.

Όμως λίγοι άνθρωποι
διακρίνουν το δίδυμό του.

Ένα βουνό μετρητών σε αχρηστία,

που ανήκει σε πλούσιους αποταμιευτές
και σε επιχειρήσεις,

που φοβούνται πολύ να το επενδύσουν

σε παραγωγικές διαδικασίες που μπορούν
να παράγουν τα εισοδήματα

μέσω των οποίων μπορεί
να διαγραφεί το βουνό των χρεών

και που μπορεί να παράγει όλα αυτά
που απεγνωσμένα χρειάζεται η ανθρωπότητα,

όπως την πράσινη ενέργεια.

Επιτρέψτε μου να σας δώσω δύο αριθμούς.

Τους τελευταίους τρεις μήνες,

στις Ηνωμένες Πολιτείες,
στη Βρετανία και στην Ευρωζώνη,

έχουμε επενδύσει συλλογικά,
3,4 τρισεκατομμύρια δολάρια

σε όλα τα πλουτοπαραγωγικά αγαθά.

Πράγματα όπως βιομηχανικές εγκαταστάσεις,
μηχανήματα, κτίρια γραφείων, σχολεία,

δρόμους, σιδηροδρόμους,
μηχανήματα και τα λοιπά.

Τα 3,4 τρισεκατομμύρια ακούγονται πολλά,

μέχρι να τα συγκρίνει κανείς
με τα 5,1 τρισεκατομμύρια

που περιφέρονται σε αυτές τις χώρες,

στα χρηματοοικονομικά μας ιδρύματα,

χωρίς να κάνουν απολύτως τίποτα
στο διάστημα αυτό,

εκτός από το να διογκώνουν
τις τιμές στα χρηματιστήρια

και να αυξάνουν τις τιμές των ακινήτων.

Έτσι, ένα βουνό χρέους
κι ένα βουνό μετρητών σε αχρηστία,

σχηματίζουν δίδυμες κορυφές,
που η μία δεν μπορεί να ακυρώσει την άλλη

μέσω της φυσιολογικής λειτουργίας
των αγορών.

Το αποτέλεσμα είναι στάσιμοι μισθοί,

ανεργία σε πάνω από το ένα τέταρτο
του πληθυσμού στις ηλικίες 25 έως 54

στην Αμερική, την Ιαπωνία και την Ευρώπη,

και συνεπώς, χαμηλή συνολική ζήτηση,

που μέσα σε έναν ατέρμονα φαύλο κύκλο,

ενισχύει την απαισιοδοξία των επενδυτών

που φοβούμενοι τη χαμηλή ζήτηση,
την αναπαράγουν με το να μην επενδύουν.

Ακριβώς όπως ο πατέρας του Οιδίποδα,

που τρομοκρατημένος
από την προφητεία του μαντείου,

ότι ο γιος του θα τον σκότωνε
όταν θα μεγάλωνε,

άθελά του προετοίμασε τις συνθήκες

που εξασφάλισαν ότι ο Οιδίποδας,
ο γιος του, θα τον σκότωνε.

Αυτή είναι η διαφωνία μου
με τον καπιταλισμό.

Η γενική σπατάλη,

όλα αυτά τα μετρητά σε αχρηστία,

θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται
για να βελτιώσουν ζωές,

για να αναπτύξουν τα ταλέντα των ανθρώπων,

και για να χρηματοδοτήσουν
όλες αυτές τις τεχνολογίες,

τις πράσινες τεχνολογίες,

που είναι απολύτως απαραίτητες
για να σωθεί ο πλανήτης Γη.

Έχω δίκιο που πιστεύω ότι η δημοκρατία
μπορεί να είναι η απάντηση;

Πιστεύω πως ναι,

αλλά προτού προχωρήσουμε,

τι εννοούμε με τον όρο δημοκρατία;

Ο Αριστοτέλης όρισε τη δημοκρατία

ως το πολίτευμα στο οποίο
οι ελεύθεροι και οι φτωχοί,

καθώς είναι η πλειοψηφία,
ελέγχουν την κυβέρνηση.

Φυσικά, η αθηναϊκή δημοκρατία
απέκλειε πάρα πολλούς.

Τις γυναίκες, τους μετανάστες
και φυσικά τους σκλάβους.

Όμως θα ήταν λάθος να απορρίψουμε

τη σημασία της αρχαίας
αθηναϊκής δημοκρατίας

λόγω εκείνων που απέκλειε.

Αυτό που ήταν πιο σημαντικό,
και συνεχίζει να είναι,

σε σχέση με την αρχαία
αθηναϊκή δημοκρατία,

είναι ότι συμπεριλάμβανε
τους φτωχούς εργαζόμενους,

οι οποίοι δεν είχαν μόνο
το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου,

αλλά το πιο σημαντικό και πιο κρίσιμο,

είχαν το δικαίωμα
να παίρνουν πολιτικές αποφάσεις

που είχαν ίση βαρύτητα

στη διαδικασία λήψης αποφάσεων
για θέματα του κράτους.

Φυσικά, η αθηναϊκή δημοκρατία
δεν κράτησε πολύ.

Σαν ένα φωτεινό κερί, κάηκε γρήγορα.

Και πράγματι,
οι φιλελεύθερες δημοκρατίες μας σήμερα,

δεν έχουν τις ρίζες τους
στην αρχαία Αθήνα.

Τις έχουν στη Μάγκνα Κάρτα,

στην Ένδοξη Επανάσταση του 1688,

και στο Σύνταγμα της Αμερικής.

Ενώ η Αθηναϊκή Δημοκρατία
εστίαζε στον ελεύθερο πολίτη

και έδινε εξουσία στον εργαζόμενο φτωχό,

οι φιλελεύθερες δημοκρατίες μας ιδρύθηκαν
πάνω στην παράδοση της Μάγκνα Κάρτα,

που ήταν στην ουσία,
ένα καταστατικό αφεντικών.

Η φιλελεύθερη δημοκρατία εμφανίστηκε

μόνο όταν η πολιτική σφαίρα
μπόρεσε να διαχωριστεί πλήρως

από την οικονομική σφαίρα,

έτσι ώστε οι δημοκρατικές διαδικασίες
να περιοριστούν μόνο στην πολιτική σφαίρα,

αφήνοντας την οικονομική σφαίρα,

τον κόσμο των επιχειρήσεων,

ως μια ζώνη χωρίς δημοκρατία.

Στις δημοκρατίες μας σήμερα,

ο διαχωρισμός της οικονομικής
από την πολιτική σφαίρα,

από τη στιγμή που ξεκίνησε,

οδήγησε σε μια ανένδοτη
επική διαμάχη μεταξύ τους,

με την οικονομική σφαίρα
να αποικεί στην πολιτική σφαίρα

και να της αφαιρεί τη δύναμή της.

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί οι πολιτικοί
δεν είναι αυτό που ήταν κάποτε;

Δεν είναι επειδή
έχει εκφυλιστεί το DNA τους.

(Γέλια)

Είναι επειδή κάποιος σήμερα
μπορεί να είναι στην κυβέρνηση,

αλλά να μην έχει εξουσία,

επειδή η εξουσία έχει μεταναστεύσει
από την πολιτική στην οικονομική σφαίρα,

που είναι ξεχωριστή.

Μίλησα για τη διαμάχη μου
με τον καπιταλισμό.

Αν το σκεφτείτε,

είναι σαν ένας πληθυσμός αρπακτικών,

που κατάφερε να αποδεκατίσει
τα θηράματα που τον θρέφουν

και τελικά θα λιμοκτονήσει.

Παρόμοια,

η οικονομική σφαίρα έχει αποικίσει
και κανιβαλίσει την πολιτική σφαίρα

σε τέτοιο βαθμό,
που να υπονομεύει τον εαυτό της

και να προκαλεί οικονομική κρίση.

Η δύναμη των επιχειρήσεων αυξάνεται,

τα πολιτικά αγαθά υποτιμούνται,

η ανισότητα αυξάνεται,

η συνολική ζήτηση μειώνεται,

και οι διευθυντές των επιχειρήσεων

φοβούνται να επενδύσουν τα μετρητά
των επιχειρήσεών τους.

Όσο ο καπιταλισμός αποκλείει
τον δήμο από τη δημοκρατία,

τόσο περισσότερο ανυψώνονται
οι δίδυμες κορυφές

και τόσο μεγαλύτερη είναι η σπατάλη
του ανθρώπινου δυναμικού

και του πλούτου της ανθρωπότητας.

Φυσικά, αν ισχύει αυτό,

πρέπει να ενώσουμε ξανά
την πολιτική με την οικονομική σφαίρα,

και είναι καλύτερο να το κάνουμε
με τον δήμο να έχει τον έλεγχο,

όπως στην αρχαία Αθήνα,
όμως χωρίς τους σκλάβους

και χωρίς να εξαιρούνται
οι γυναίκες και οι μετανάστες.

Αυτή δεν είναι μια πρωτότυπη ιδέα.

Οι μαρξιστές είχαν αυτή την ιδέα
πριν από 100 χρόνια

και δεν πήγε πολύ καλά, έτσι δεν είναι;

Το μάθημα που πήραμε
από τη Σοβιετική κατάρρευση,

είναι ότι μόνο με ένα θαύμα
θα αποκτήσουν οι εργαζόμενοι φτωχοί

τη δύναμη που είχαν στην αρχαία Αθήνα,

χωρίς να δημιουργηθούν νέες μορφές
βαναυσότητας και σπατάλης.

Όμως υπάρχει λύση:

Να βγει από τη μέση ο εργαζόμενος φτωχός.

Ο καπιταλισμός το κάνει αυτό
αντικαθιστώντας τους χαμηλόμισθους

με αυτόματα μηχανήματα, ανδροειδή, ρομπότ.

Το πρόβλημα είναι
ότι όσο η οικονομική σφαίρα

παραμένει διαχωρισμένη από την πολιτική,

ο αυτοματισμός ψηλώνει κι άλλο
τις δίδυμες κορυφές,

αυξάνει τα ελλείμματα,

και βαθαίνει τις κοινωνικές συγκρούσεις,

και σ' αυτό συμπεριλαμβάνονται
-σύντομα πιστεύω-

μέρη όπως η Κίνα.

Πρέπει λοιπόν να κάνουμε επανασχεδιασμό,

πρέπει να ενώσουμε την οικονομική
με την πολιτική σφαίρα,

όμως είναι καλύτερα να το κάνουμε αυτό

εκδημοκρατίζοντας την ενοποιημένη σφαίρα,

αλλιώς θα καταλήξουμε
με μια αυστηρά ελεγκτική υπερ-αυταρχία

που θα κάνει την ταινία Μάτριξ
να μοιάζει με ντοκιμαντέρ.

(Γέλια)

Οπότε το ερώτημα δεν είναι
αν θα επιβιώσει ο καπιταλισμός

με τις τεχνολογικές καινοτομίες που γεννά.

Το πιο ενδιαφέρον ερώτημα είναι
αν θα διαδεχθεί τον καπιταλισμό

κάτι που θα μοιάζει
με μια δυστοπία του Μάτριξ,

ή κάτι που θα μοιάζει περισσότερο
με την κοινωνία του Σταρ Τρεκ,

όπου τα μηχανήματα είναι
στην υπηρεσία των ανθρώπων

και οι άνθρωποι χρησιμοποιούν
την ενέργειά τους

για να εξερευνήσουν το διάστημα

και για να κάνουν μακροσκελείς συζητήσεις
για το νόημα της ζωής,

σε μια Αγορά υψηλής τεχνολογίας
που μοιάζει με την αρχαία αθηναϊκή.

Νομίζω πως μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι.

Όμως τι χρειάζεται,

πώς θα ήταν να έχουμε
την ουτοπία του Σταρ Τρεκ

αντί της δυστοπίας του Μάτριξ;

Με πρακτικούς όρους,

επιτρέψτε μου να μοιραστώ μαζί σας
μερικά παραδείγματα.

Στο επίπεδο των επιχειρήσεων,

φανταστείτε μια κεφαλαιαγορά,

όπου θα μπορείτε να αποκτήσετε
κεφάλαια καθώς εργάζεστε,

και όπου τα κεφάλαιά σας

θα σας ακολουθούν
από τη μία εργασία στην άλλη,

από τη μία εταιρία στην άλλη,

και όπου η εταιρία

-όποια κι αν είναι εκείνη
όπου εργάζεστε εκείνη την περίοδο-

θα ανήκει μόνο σε εκείνους
που εργάζονται εκεί εκείνη την περίοδο.

Έτσι, όλα τα εισοδήματα
θα προέρχονται από το κεφάλαιο,

από τα κέρδη,

και η έννοια της μισθωτής εργασίας
θα είναι πλέον παρωχημένη.

Δεν θα υπάρχει πλέον διαχωρισμός

ανάμεσα σε όσους τους ανήκει η εταιρία
αλλά δεν εργάζονται σ' αυτήν,

και σε όσους εργάζονται εκεί
αλλά δεν τους ανήκει η εταιρία.

Δεν θα υπάρχουν πλέον διαμάχες

μεταξύ του κεφαλαίου
και του εργατικού δυναμικού.

Δεν θα υπάρχει πλέον μεγάλο κενό

μεταξύ των επενδύσεων
και των αποταμιεύσεων.

Για την ακρίβεια, δεν θα υπάρχουν πια
πανύψηλες δίδυμες κορυφές.

Στο επίπεδο της παγκόσμιας
πολιτικής οικονομίας,

φανταστείτε για μια στιγμή,

να είχαν τα εθνικά μας νομίσματα
μια ελεύθερα κυμαινόμενη ισοτιμία

με ένα παγκόσμιο ψηφιακό νόμισμα,

που θα εκδίδεται
από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο,

την G-20,

εκ μέρους ολόκληρης της ανθρωπότητας.

Και φανταστείτε επίσης,

πως όλο το διεθνές εμπόριο
θα γίνεται με αυτό το νόμισμα

-ας το αποκαλέσουμε «κόσμο»-

σε μονάδες «κόσμου»,

όπου κάθε κυβέρνηση θα συμφωνεί
να καταθέτει σε ένα κοινό ταμείο

ένα πόσο από μονάδες «κόσμου»,

ανάλογο με το εμπορικό έλλειμμα της χώρας,

ή με το εμπορικό πλεόνασμα της χώρας.

Φανταστείτε επίσης, ότι το ταμείο αυτό

θα χρησιμοποιείται για επενδύσεις
στην πράσινη τεχνολογία,

ιδιαίτερα στα μέρη του κόσμου
όπου σπανίζουν οι επενδύσεις.

Αυτή δεν είναι μια καινούργια ιδέα.

Την είχε προτείνει
ο Τζον Μέιναρντ Κέινς το 1944,

στη Σύνοδο του Μπρέτον Γουντς.

Το πρόβλημα είναι ότι τότε

δεν είχαν την τεχνολογία
για να την εφαρμόσουν.

Τώρα την έχουμε,

ιδιαίτερα στο πλαίσιο μιας επανενωμένης
πολιτικοοικονομικής σφαίρας.

Ο κόσμος που σας περιγράφω,

είναι ταυτόχρονα φιλελεύθερος,

υπό την έννοια ότι δίνει προτεραιότητα
στη δύναμη του ατόμου,

μαρξιστικός,

δεδομένου ότι θα έχει κλείσει
στο χρονοντούλαπο της ιστορίας

τoν διαχωρισμό του κεφαλαίου
από το εργατικό δυναμικό,

και κεϋνσιανός,

παγκοσμίως κεϋνσιανός.

Όμως πάνω απ' όλα,

θα είναι ένας κόσμος στον οποίο
όλοι θα μπορούμε να φανταστούμε

την αυθεντική δημοκρατία.

Θα ξημερώσει ένας τέτοιος κόσμος

ή θα βυθιστούμε σε μια δυστοπία
όπως αυτή του Μάτριξ;

Η απάντηση βρίσκεται
στην πολιτική επιλογή

που θα κάνουμε συλλογικά.

Είναι δική μας η επιλογή,

και καλύτερα να την κάνουμε δημοκρατικά.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)

Μπρούνο Τζιουσάνι: Γιάνη,

στο βιογραφικό σου περιέγραψες
τον εαυτό σου ως φιλελεύθερο μαρξιστή.

Ποια σχέση έχει η μαρξιστική ανάλυση
με το σήμερα;

Γιάνης Βαρουφάκης:
Αν κάτι έχει σχέση με όσα μόλις είπα,

τότε αυτό είναι ο Μαρξ,

επειδή ο στόχος της επανένωσης
της πολιτικής με την οικονομία

είναι πως αν δεν το κάνουμε αυτό,
οι τεχνολογικές καινοτομίες

θα δημιουργήσουν μια τεράστια πτώση
της συνολικής ζήτησης.

Αυτό που ο Λάρι Σάμερς αναφέρει
ως μόνιμη στασιμότητα,

όπου η κρίση που μεταναστεύει
από το ένα μέρος του κόσμου,

όπως γίνεται τώρα,

θα αποσταθεροποιήσει
όχι μόνο τις δημοκρατίες μας,

αλλά ακόμα και τον αναπτυσσόμενο κόσμο

που δεν ενθουσιάζεται ιδιαίτερα
με τη φιλελεύθερη δημοκρατία.

Οπότε αν αυτή η ανάλυση είναι σωστή,
τότε ο Μαρξ είναι απολύτως σχετικός.

Αλλά το ίδιο και ο Χάγιεκ,
και γι' αυτό είμαι φιλελεύθερος μαρξιστής,

και το ίδιο και ο Κέινς,
και γι' αυτό είμαι εντελώς μπερδεμένος.

(Γέλια)

ΜΤ: Πράγματι.
Και πιθανώς τώρα να είμαστε κι εμείς.

(Γέλια)

(Χειροκρότημα)

ΓΒ: Αν δεν μπερδεύεσαι, δεν σκέφτεσαι.

ΜΤ: Ακούγεται σαν κάτι
που θα έλεγε ένας Έλληνας φιλόσοφος.

ΓΒ: Για την ακρίβεια, το είπε ο Αϊνστάιν.

ΜΤ: Στην ομιλία σου αναφέρθηκες
στη Σιγκαπούρη και την Κίνα,

και χτες το βράδυ,
στο δείπνο των ομιλητών,

έξεφρασες μια πολύ έντονη άποψη
για το πώς βλέπει η Δύση την Κίνα.

Θα ήθελες να το μοιραστείς αυτό;

ΓΒ: Υπάρχει μεγάλη υποκρισία.

Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες μας
έχουμε κάτι που μοιάζει με δημοκρατία.

Επειδή, όπως είπα και στην ομιλία μου,

έχουμε περιορίσει τη δημοκρατία
στην πολιτική σφαίρα,

και έχουμε αφήσει τη σφαίρα
όπου γίνεται όλη η δράση,

την οικονομική σφαίρα,

να είναι μια ζώνη χωρίς δημοκρατία.

Με μια έννοια,

αν μου επιτρέπεται να γίνω προκλητικός,

η σημερινή Κίνα μοιάζει περισσότερο
με τη Βρετανία του 19ου αιώνα.

Θυμηθείτε ότι έχουμε την τάση

να συνδέουμε τον φιλελευθερισμό
με τη δημοκρατία.

Αυτό ιστορικά είναι λάθος.

Οι φιλελεύθεροι είναι
σαν τον Τζον Στιούαρτ Μιλ,

ο οποίος ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτικός
για τη δημοκρατική διαδικασία.

Οπότε, αυτό που βλέπετε τώρα στην Κίνα

είναι μια παρόμοια διαδικασία
με αυτή της Βρετανίας

κατά τη βιομηχανική επανάσταση,

ειδικά στη μετάβαση
από την πρώτη στη δεύτερη.

Και να επιπλήττουμε την Κίνα,

επειδή κάνει αυτό που έκανε
η Δύση τον 19ο αιώνα,

είναι τουλάχιστον υποκριτικό.

ΜΤ: Είμαι σίγουρος ότι πολλοί εδώ
αναρωτιούνται για τις εμπειρίες σου

ως Υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας,
νωρίτερα φέτος.

ΓΒ: Το περίμενα αυτό.

ΜΤ: Ναι.

(Γέλια)

ΜΤ: Έξι μήνες μετά,
πώς βλέπεις το πρώτο μισό της χρονιάς;

ΓΒ: Ως εξαιρετικά ενδιαφέρον,
από προσωπική άποψη,

και εξαιρετικά απογοητευτικό,

επειδή είχαμε μια ευκαιρία
να επανεκκινήσουμε την Ευρωζώνη.

Όχι μόνο την Ελλάδα, την Ευρωζώνη.

Να απομακρυνθούμε από τον εφησυχασμό

και τη διαρκή άρνηση
πως υπήρχε και υπάρχει

ένα τεράστιο σχεδιαστικό λάθος
που διαπερνά την Ευρωζώνη

και απειλεί ολόκληρη τη διαδικασία
της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Είχαμε μια ευκαιρία,
με βάση το ελληνικό πρόγραμμα-

το οποίο παρεμπιπτόντως,
ήταν το πρώτο πρόγραμμα

στο οποίο εκδηλώθηκε αυτή η άρνηση-

να το κάνουμε σωστά.

Και δυστυχώς, οι δυνάμεις στην Ευρωζώνη,

στο Γιούρογκρουπ,

επέλεξαν να παραμείνουν στην άρνηση.

Όμως ξέρετε τι γίνεται;

Αυτή είναι η εμπειρία μας
από τη Σοβιετική Ένωση.

Όταν προσπαθείς να κρατήσεις ζωντανό
ένα οικονομικό σύστημα

το οποίο σχεδιαστικά
δεν μπορεί να επιβιώσει,

μέσω της πολιτικής βούλησης
και μέσω της απολυταρχίας,

μπορεί να κατορθώσεις να το παρατείνεις,

αλλά όταν θα γίνει η αλλαγή,

θα γίνει απότομα και καταστροφικά.

ΜΤ: Τι είδους αλλαγή προβλέπεις;

ΓΒ: Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία,

πως αν δεν αλλάξουμε
τον σχεδιασμό της Ευρωζώνης,

η Ευρωζώνη δεν έχει μέλλον.

ΜΓ: Έκανες λάθη ως Υπουργός Οικονομικών;

ΓΒ: Καθημερινά.

ΜΤ: Για παράδειγμα;

ΓΒ: Όποιος κοιτάξει πίσω --

(Χειροκρότημα)

ΓΒ: Σοβαρά τώρα.

Αν υπάρξει κάποιος υπουργός οικονομικών
ή οποιοσδήποτε άλλος υπουργός,

που θα σας πει μετά από έξι μήνες
σε μια θέση,

ειδικά σε μια τόσο έντονη κατάσταση,
ότι δεν έχει κάνει λάθη,

τότε ο άνθρωπος αυτός είναι επικίνδυνος.

Φυσικά και έχω κάνει λάθη.

Το μεγαλύτερο απ' όλα ήταν
που υπέγραψα την αίτηση

για την επιμήκυνση της συμφωνίας δανεισμού

στα τέλη του Φεβρουαρίου.

Φανταζόμουν πως
από την πλευρά των δανειστών

υπήρχε πραγματικό ενδιαφέρον
να βρεθεί κοινό έδαφος.

Και δεν υπήρχε.

Τους ενδιέφερε απλά
να διαλύσουν την κυβέρνησή μας,

μόνο και μόνο επειδή δεν ήθελαν
να αντιμετωπίσουν τα σχεδιαστικά λάθη

που υπάρχουν στην Ευρωζώνη

και επειδή δεν ήθελαν να παραδεχτούν
πως επί πέντε χρόνια

εφάρμοζαν ένα καταστροφικό
πρόγραμμα στην Ελλάδα.

Χάσαμε το ένα τρίτο του Α.Ε.Π.

Αυτό είναι χειρότερο
και από τη Μεγάλη Ύφεση.

Και κανείς από την τρόικα των δανειστών
που επέβαλαν αυτή την πολιτική,

δεν έχει παραδεχτεί ότι αυτό
ήταν ένα κολοσσιαίο σφάλμα.

ΜΤ: Πέρα απ' όλα αυτά,
και πέρα από την ένταση της συζήτησης,

φαίνεται πως παραμένεις υπέρ της Ευρώπης.

ΓΒ: Απολύτως.

Κοίτα, η κριτική που κάνω
στην Ευρωπαική Ένωση και στην Ευρωζώνη,

προέρχεται από έναν άνθρωπο
που ζει και αναπνέει για την Ευρώπη.

Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι
ότι δεν θα επιβιώσει η Ευρωζώνη.

Κι αν δεν επιβιώσει,

οι φυγόκεντρες δυνάμεις
που θα ελευθερωθούν,

θα είναι δαιμονικές και θα καταστρέψουν
την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Και αυτό δεν θα είναι καταστροφικό
μόνο για την Ευρώπη,

αλλά και για την παγκόσμια οικονομία.

Είμαστε, μάλλον,
η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο,

κι αν επιτρέψουμε να πάμε
σε μια μεταμοντέρνα δεκαετία του 1930,

που αυτό μου φαίνεται πως κάνουμε,

τότε αυτό θα είναι καταστροφικό
για το μέλλον των Ευρωπαίων,

αλλά και των μη Ευρωπαίων.

ΜΤ: Ελπίζουμε πως κάνεις λάθος σ' αυτό.

Γιάνη, σ' ευχαριστώ που ήρθες στο TED.

ΓΒ: Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)